Tolkmicko: Różnice pomiędzy wersjami

{{{nazwa}}}
{{{nazwa oryginalna}}}
	[[Plik:{{{zdjęcie}}}\|240x240px\|alt=Ilustracja\|{{{opis zdjęcia}}}]]; {{{opis zdjęcia}}}
	[[Plik:{{{flaga}}}\| 100x130px\| alt=Flaga]]
[[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}\|Herb]]	[[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}\|Flaga]]
Państwo	{{{państwo}}}
Zarządzający	Burmistrz
Powierzchnia	2,29 km²
Populacja (2008); • liczba ludności; • gęstość	; {{{liczba ludności}}}; {{{gęstość zaludnienia}}} os./km²
Nr kierunkowy	{{{numer kierunkowy}}}
Kod pocztowy	{{{kod pocztowy}}}
Tablice rejestracyjne	{{{tablice rejestracyjne}}}
	Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} \| mapa/core \| wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}
	[[commons:{{{commons}}}\|Multimedia w Wikimedia Commons]]
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 00:30, 17 kwi 2011

Tolkmicko (do 1945 niem. Tolkemit) - miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tolkmicko, położone nad Zalewem Wiślanym.

Ośrodek usługowy i turystyczno-wypoczynkowy. Przemysł spożywczy (rybny, przetwórstwo owoców i warzyw). Port morski.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego.

Historia

Najstarsze wzmianki na temat Tolkmicka są legendami, które trudno traktować jako rzetelne źródła historyczne, jednak swoje potwierdzenie znajduje fakt, ze w najbliższej okolicy miasta istniał wczesnośredniowieczny gród Prusów, którego pozostałości zachowały się do dnia dzisiejszego. Wykopaliska wskazują na powstanie grodu we wczesnej epoce żelaza (około 650-400 p.n.e.). Z tego okresu pochodzą ślady pobytu w okolicy prasłowiańskiej ludności kultury łużyckiej oraz cztery grodziska znajdujące się na terenie gminy. Az do XIII wieku tereny te zamieszkiwali pruscy Pogezanie. W latach 1233-1283 Prusowie zostali podbici przez Krzyżaków. W latach 1296-1300 osada otrzymała przywilej lokacyjny. Pierwszy pisemny zapis nazwy miasta pochodzi z 1326 roku i brzmi „Tolkemit”. Natomiast pierwszy przekaz o istnieniu kościoła w Tolkmicku pochodzi z roku 1330. 21 marca 1351 roku Wielki Mistrz krzyżacki Henryk Dusemer odnowił przywilej miejski Tolkmicka a w 1359 roku miejscowość, wraz z wsią Nowinka, otrzymały przywilej na uprawianie rybołówstwa. 3 kwietnia 1440 roku Tolkmicko przystąpiło do Związku Pruskiego. Czternaście lat później burmistrz miasta złożył przysięgę wierności królowi polskiemu a mieszczanie zburzyli zamek krzyżacki znajdujący się w mieście. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej w 1466 roku, Tolkmicko znalazło się w granicach Polski (Prusy Królewskie) i pozostało w Rzeczypospolitej aż do roku 1772. Podczas wojny polsko-szwedzkiej, w dniach 11-12 czerwca 1626 roku, w Tolkmicku zatrzymał się król szwedzki Gustaw II Adolf. W XVII wieku nawiedziły miasto dwa wielkie pożary, które strawiły jego zabudowania (1634, 1694). W roku 1710 z powodu epidemii dżumy zmarła połowa mieszkańców Tolkmicka. W 1720 roku otwarto w miejscowości browar. Kolejny wielki pożar, który wybuchł 29 lipca 1767 roku strawił dom piwny, budynek ratusza oraz kościół, które później odbudowano. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku miasto znalazło się w granicach Królestwa Pruskiego. W 1793 roku ukończono nowy ratusz. W 1785 r. zbudowano w miejscowości pierwszą szkołę, a w latach 1803 - 1828 funkcjonował w niej Sąd Ziemski i Miejski. W 1818 roku po utworzeniu Powiatu elbląskiego włączono do niego Tolkmicko. Podczas Powstania listopadowego w mieście stacjonowało 240 żołnierzy, a w tym samym roku w miejscowościwybuchła epidemia cholery. W 1832 roku w Tolkmicku otwarto pierwszą aptekę, a w 1851 zamknięto browar. W drugiej połowie XIX wieku, dał się zauważyć intensywny rozwój gospodarczy miasta. Ponieważ w latach 1862 - 1883 budowano port rybacki, w roku 1873 poprowadzono szosę z Tolkmicka do Elbląga. W roku 1899 zakończono budowę Kolei Nadzalewowej ze stacja w Tolkmicku. W latach 1925 - 1928 miasto wyposażono w sieć kanalizacji burzowej. W 1939 roku rozpoczęto budowę fabryki marmolady, jednak została ona zamknięta już w 1940 roku. Zajęcie miasta przez Armię Czerwoną nastąpiło 26 stycznia 1945 roku. Podczas II wojny światowej miejscowość została dotkliwie zniszczona. Z Tolkmicka z końcem wojny uciekła połowa mieszkańców. Powojenna historia miasta, to powolna odbudowa miasta które nigdy już nie odzyskało dawnej świetności. W czasach PRLu powstały w Tolkmicku dwa wielkie zakłady przetwórstwa spożywczego. W 1946 roku utworzono Bosmanat Portu. Kolejne inwestycje to budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej, a także budowa szkoły, ośrodka kultury i innych obiektów użytku publicznego.

Etymologia nazwy

Nazwa miejscowości pochodzi od legendarnej nazwy grodu Tolko i córki księcia Hoggo - Mity. ^[2]

Przynależność miasta do stowarzyszeń

Miasto Tolkmicko należy do trzech stowarzyszeń propagujących współpracę regionalną. ^[3]

Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych
Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk
Związek Gmin Zlewni Jeziora Druzno i Zalewu Wiślanego

Komunikacja i transport

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 503
Kolej Nadzalewowa z dworcem w Tolkmicku - linia kolejowa Elbląg - Frombork - Braniewo (obecnie nieczynna)
Port w Tolkmicku

W porcie znajduje się bosmanat oraz jedyna na Zalewie Wiślanym jednostka ratownictwa morskiego. Głębokość podejścia do portu 1,8 m; w porcie 2,0 m. Brak infrastruktury sanitarnej. ^[4]

Turystyka

Zabytki

W Tolkmicku znajduje się około dziesięciu zabytków znajdujących się pod opieką konserwatora.^[5]

układ urbanistyczny miasta (XIII-XX wiek)
kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła z XV wieku
kościół polskokatolicki pw. Matki Bożej Anielskiej
kaplica cmentarna z I poł. XV wieku
baszta gotycka oraz pozostałość murów obronnych z XIV wieku
dworzec kolejowy z 1867 roku
domy z XIX-XX wieku
budynek szkoły podstawowej i gimnazjum z początku XX wieku
kapliczki przydrożne na drogach wyjazdowych z miasta

Atrakcje turystyczne

Grodzisko Wały Tolkmita

Na południe od miasta na obszarze Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej znajdują się pozostałości staropruskiego grodziska Wały Tolkmita.

Park Krajobrazowy "Wysoczyzna Elbląska"
Pozostałości dawnych fortyfikacji miejskich
Wzgórze Starościńskie
Port w Tolkmicku - największy polski port na Zalewie Wiślanym

Kultura i rozrywka

Ośrodki kultury

Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. K. I. Gałczyńskiego
Oratorium św. Jana Bosko w Tolkmicku

Imprezy cykliczne

Dni Tolkmicka
Międzynarodowy Zlot Motocyklistów "KARDAN"
Regionalny Przegląd Zespołów Tańca Nowoczesnego
Regaty żeglarskie

Sport

MGKS Tolkmicko - piłka nożna (liga okręgowa)
UKS Barkas w Tolkmicku
Salezjańska Organizacja Sportowa "SALOS"
Tolkmicko Elite Basketball - Koszykówka

Przemysł

MASFROST Sp. z o.o. - producent mrożonej żywności

Osoby związane z Tolkmickiem lub w nim urodzone

Peter Turnow - średniowieczny teolog, ur. ok. 1390 roku w Tolkmicku,
Jan Bażyński - starosta tolkmicki,
Krzysztof Perwanger - burmistrz Tolkmicka,
Piotr Rajkiewicz - w latach 2002-03 piłkarz MGKS Tolkmicko,
Tomasz Błasiak - aktor teatralny i filmowy, urodzony w Tolkmicku,

Hans Adolf Prützmann - urodzony w Tolkmicku w 1901 r. (ówczesne Prusy Wschodnie) zbrodniarz wojenny (Najwyższy Dowódca SS i Policji),
odpowiedzialny m. in. za organizację Holokaustu w Rosji i ludobójstwo ludności słowiańskiej w swoim rejonie.

Linki zewnętrzne

Szablon:Linki do map Polski

Tolkmicko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 362 .

[gus-1] Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 1.10.2009].

[2] Legenda o nazwie miasta

[3] Biuletyn Informacji Publicznej

[4] www.Zalew.org.pl

[5] Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 81: / Linia 81: @@
 == Turystyka ==
 === Zabytki ===
-[[Plik:Tolkmicko - Kościół parafialny pw. Św. Jakuba Ap. 01.JPG|thumb|left|Kościół parafialny św. Jakuba Apostoła]]
+[[Plik:Tolkmicko - Kościół parafialny pw. Św. Jakuba Ap. 01.JPG|thumb|right|Kościół parafialny św. Jakuba Apostoła]]
-W Tolkmicku znajduje się około dziesięciu zabytków znajdujących się pod opieką konserwatora. <ref>[http://www.kobidz.pl/app/site.php5/getFile/9113 Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
+W Tolkmicku znajduje się około dziesięciu zabytków znajdujących się pod opieką konserwatora.<ref>[http://www.kobidz.pl/app/site.php5/getFile/9113 Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
 * układ urbanistyczny miasta ([[XIII wiek|XIII]]-[[XX wiek]])
 * kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła z [[XV wiek]]u
@@ Linia 88: / Linia 88: @@
 * kaplica cmentarna z I poł. [[XV wiek]]u
 * baszta [[gotyk|gotycka]] oraz pozostałość murów obronnych z [[XIV wiek]]u
-* budynek dworca z [[1867]] roku
+* dworzec kolejowy z [[1867]] roku
 * domy z [[XIX wiek|XIX]]-[[XX wiek]]u
 * budynek szkoły podstawowej i gimnazjum z początku [[XX wiek]]u

Miasta na prawach powiatu	Elbląg Olsztyn
Miasta powiatowe	Bartoszyce Braniewo Działdowo Ełk Giżycko Gołdap Iława Kętrzyn Lidzbark Warmiński Mrągowo Nidzica Nowe Miasto Lubawskie Olecko Ostróda Pisz Szczytno Węgorzewo
Miasta gminne	Barczewo Biała Piska Biskupiec Bisztynek Dobre Miasto Frombork Górowo Iławeckie Jeziorany Kisielice Korsze Lidzbark Lubawa Mikołajki Miłakowo Miłomłyn Młynary Morąg Olsztynek Orneta Orzysz Pasłęk Pasym Pieniężno Reszel Ruciane-Nida Ryn Sępopol Susz Tolkmicko Wielbark Zalewo

Wsie	Brzezina Chojnowo Kadyny Kamionek Wielki Łęcze Nowinka Pogrodzie Przybyłowo Suchacz
Kolonie	Janówek Wysoki Bór
Osady	Biała Leśniczówka Bogdaniec Pagórki Wodynia
Przysiółki	Nadbrzeże Pęklewo Połoniny
Integralne części wsi	Kikoły Ostrogóra Przylesie Rangóry Święty Kamień
Nieofic. cz. wsi	Kamienica Elbląska

Miasta	Młynary Pasłęk Tolkmicko
Gminy miejsko-wiejskie	Młynary Pasłęk Tolkmicko
Gminy wiejskie	Elbląg Godkowo Gronowo Elbląskie Markusy Milejewo Rychliki

Przynależność wojewódzka	woj. gdańskie (1946–75)
Miasta	Elbląg (do 1948 →) Tolkmicko
Osiedla (1954–72)	Krynica Morska (1959–72)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Bierutowo (Pomorska Wieś) (do 1954) Elbląg (od 1973) Gronowo (Elbląskie) (← od 1949) Jegłownik (do 1954) Komorowo Żuławskie (od 1973) Łęcze (do 1954) Markusy (od 1973) Milejewo Nowakowo (do 1954) Tolkmicko Zwierzno (← od 1949) Żurawiec (← od 1949)
Gromady (1954–72)	Bogaczewo (1954–57) Gronowo (1954–72) Jegłownik (1954–72) Kazimierzowo (1954–59) Komorowo Żuławskie (1958–72) Krynica Morska (1958) Łęcze (ok. 1960–72) Łysica (1954–58) Markusy (1954–72) Milejewo (1954–72) Nowakowo (1954–72) Pogrodzie (1954–72) Pomorska Wieś (1954–71) Próchnik (1954–60) Przezmark (1954–57) Suchacz (1954–60) Zwierzno (1954–71) Żurawiec (1954–71)