Na mapach: 
54°18′58″N 22°18′34″E/54,316111 22,309444
54°18′58″N 22°18′34″E/54,316111 22,309444Gołdap
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  warmińsko-mazurskie
| |||
| Powiat | gołdapski | |||
| Gmina | Gołdap | |||
| Prawa miejskie | 1570 | |||
| Burmistrz | Tomasz Rafał Luto[1] | |||
| Powierzchnia | 17,2 km² | |||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
13 737[2] 798,7 os./km² | |||
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 | |||
| Kod pocztowy | 19-500 i 19-501 | |||
| Tablice rejestracyjne | NGO | |||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gołdap | ||||
Położenie na mapie Polski  Gołdap | ||||
| 54°18′58″N 22°18′34″E/54,316111 22,309444
| ||||
| TERC (TERYT) | 2818034 | |||
| SIMC | 0977700 | |||
Urząd miejski pl. Zwycięstwa 1419-500 Gołdap | ||||
| Strona internetowa | ||||
Gołdap (niem. Goldap, lit. Geldapė) – miasto uzdrowiskowe w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gołdap, leży na terenie historycznej krainy Litwa Mniejsza. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego a w latach 1999–2001 do powiatu olecko-gołdapskiego. Siedziba władz powiatu gołdapskiego od 1 stycznia 2002. W stanie wojennym ośrodek internowania[3].
Miasto posiada status uzdrowiska. Jako uzdrowisko klimatyczno-borowinowe oferuje usługi lecznictwa w zakresie schorzeń narządów ruchu, reumatycznych, stanów pourazowych oraz niektórych chorób kardiologicznych, układu oddechowego i nerwowego, a także chorób kobiecych[4].
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 13 401 mieszkańców[5].
W 2010 r. miasto otrzymało środki zewnętrzne na szereg inwestycji uzdrowiskowych, w tym na budowę czwartych w Polsce tężni solankowych, których realizacja zakończyła się z ponad półrocznym opóźnieniem 30 kwietnia 2014[6].
Decyzja o budowie Parku Zdrojowego z pijalnią wód mineralnych, groty solnej i tężni zapadła w 2012 roku. Dwie pierwsze otwarto w parku w 2013 r[7].
Gołdap jest obecnie również ośrodkiem narciarskim. Na stokach Pięknej Góry (Gołdapskiej Góry), w Centrum Sportowo-Rekreacyjnym Piękna Góra udostępniono ponad 2000 m tras zjazdowych oraz 5 wyciągów narciarskich (w tym kolej krzesełkową przy trasie zjazdowej o długości 750 m)[8]. Przy dobrych warunkach śniegowych funkcjonuje tam również ponad kilometrowy betonowy tor saneczkowy[9].
W mieście znajduje się również Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne z basenem oraz halą sportową.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Romincki Kombinat Rolny w Gołdapi[10][11].
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,20 km²[12].
Historia[edytuj | edytuj kod]
- Nazwa miasta ma pochodzenie staropruskie. Galdo oznacza dolinę, podłużną nieckę a ape rzekę, co w połączeniu daje rzekę płynącą w dolinie; por. litewskie odpowiedniki gelda i upė[13][14].
- Wieś Szyłajty powstała w 1565 z polecenia księcia Albrechta Hohenzollerna w miejscu wybranym przez starostów Rynu, Olecka i Wystruci, zasadźcą i pierwszym sołtysem był Bronisz Rosteck (Rostek).
- Prawa miejskie dawnej wsi Szyłajty nadał w 1570 r. książę pruski Fryderyk Albrecht Hohenzoller (obecna nazwa pochodzi od rzeki), uprawnił mieszczan do spławiania towarów do Królewca, połowu ryb oraz urządzania polowań na niedźwiedzie, wilki i lisy, a także uprawiania pszczelarstwa.
- Tu w 1664 urodził się ks. Jan Jakub Gräber, polski duchowny luterański i wydawca publikacji religijnych w Królewcu.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców Gołdapi w 2014 roku[2].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- konkatedra NMP Matki Kościoła (poewangelicka) z 1560, odbudowana po zniszczeniach wojennych w latach 80. XX wieku.
- kościół św. Leona z 1894
- dwie wieże ciśnień, w tym odremontowana Wieża ciśnień z przełomu XIX i XX wieku
- kamienice z XIX w.
- stary cmentarz żydowski z początku XIX wieku
- nad zachodnim brzegiem jeziora Gołdap, opodal sanatorium „Wital”, zachowały się pozostałości zbudowanej w 1940 roku głównej kwatery wojennej dowództwa Luftwaffe (niem. Oberbefehlshaber der Luftwaffe-Hauptquartier) o kryptonimie „Robinson”, współpracującej z kwaterą Hermanna Göringa w Romintach (obecnie Krasnolesie) w Puszczy Rominckiej[15]. W czasie wojny znajdował się tu m.in. schron przeciwlotniczy, dwa schrony do pracy sztabowej ze stopami strunobetonowymi, 6 obiektów ceglanych oraz 3 duże zbiorniki przeciwpożarowe. Była tam także eksperymentalna hamownia silników odrzutowych. W nocy z 19 na 20 października 1944 roku, w obliczu nadciągającej Armii Czerwonej, na hasło „Johannisfeuer”, kompleks został zniszczony[15].
- W rejonie miasta są znajdowane zabytki archeologiczne.
Pomniki przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta znajdują się następujące pomniki przyrody[16]:
| Nr | Lokalizacja | Forma | Nazwa | Obwód przy powołaniu [cm] |
Nr ew. | Rok uznania | Zdjęcie |
| 1. | ul. Malarska | pojedyncze drzewo | dąb szypułkowy | 320 | 103 | 1975 | |
| 2. | ul. Paderewskiego 34 | pojedyncze drzewo | dąb szypułkowy | 303 | 106 | 1977 | |
| 3. | Plac Zwycięstwa | pojedyncze drzewo | dąb szypułkowy | 401 | 107 | 1977 | |
| 4. | 70 m od zabudowań siedziby Nadl. Gołdap | grupa drzew | 4 dęby szypułkowe | 214, 170, 183, 167 | 185 | 1978 | |
| 5. | Plac Zwycięstwa | pojedyncze drzewo | klon zwyczajny | 270 | 186 | 1978 | |
| 6. | ul. Wolności | pojedyncze drzewo | klon zwyczajny | 294 | 233 | 1980 | |
| 7. | ul. Wojska Polskiego, przy ZPEW | pojedyncze drzewo | jesion wyniosły | 237 | 234 | 1980 | |
| 8. | ul. Kościuszki 12, park osiedlowy | grupa drzew | 21 jarzębów szwedzkich | od 128 do 225 | 468 | 1996 |
Instytucje zajmujące się edukacją, wychowaniem i opieką[edytuj | edytuj kod]
- Przedszkole Samorządowe w Gołdapi
- Przedszkole Prywatne „U Kubusia Puchatka”
- Przedszkole Prywatne „Bajka”
- Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Gołdapi
- Szkoła Podstawowa nr 2 im Marszałka Józefa Piłsudskiego w Gołdapi
- Szkoła Podstawowa nr 3 im T. Kościuszki w Gołdapi
- Gimnazjum im. Noblistów Polskich w Gołdapi
- Liceum Ogólnokształcące im Jana Pawła II w Gołdapi (ul. Popiełuszki 2)
- Zespół Szkół Zawodowych w Gołdapi (ul. Jaćwieska 14)
Inne:
- Dom św. Faustyny „Nie lękajcie się” w Gołdapi Caritas Diecezcji Ełckiej (ul. Wojska Polskiego 16)
- Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Gołdapi (ul. Wolności 11)
- Zespół Placówek Edukacyjno-Wychowaczych w Gołdapi (ul. Wojska Polskiego 18), w skład którego wchodzą: Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, Bursa Szkolna i Biblioteka Pedagogiczna
- Biblioteka Publiczna w Gołdapi
- Dom Kultury w Gołdapi
- Państwowa Szkoła Muzyczna I st. w Gołdapi
- Ośrodek Sportu i Rekreacji (ul. Stadionowa 5A)
- Kino Kultura (Plac Zwycięstwa 14)
Kultura[edytuj | edytuj kod]
- W Domu Kultury działa Galeria K-2.
- W Domu Kultury działa kino „Kultura”.
- Muzeum Ziemi Gołdapskiej im. Mieczysława Ratasiewicza (część Biblioteki Publicznej w Gołdapi)
- Działała grupa fotograficzna Pro Camera Art.
- Cykliczne imprezy: Dni Gołdapi (lipiec), Międzynarodowy Konkurs Krzyku (lipiec), Kartaczewo (sierpień), Święto Jajka (sierpień), Mazoory Style Conection! (czerwiec)
W mieście działa klub piłki nożnej Rominta Gołdap, założony w 1948 roku.
Wspólnoty religijne[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i wspólnoty wyznaniowe:
- Kościół Boży w Chrystusie
- Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
- Kościół Ewangelicko-Augsburski
- Kościół rzymskokatolicki:
- Kościół Zielonoświątkowy
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Gołdap (Sala Królestwa ul. Mikołajczyka 4)[17].
Cmentarze:
- Cmentarz Komunalny – ul. Gumbińska
- Cmentarz Komunalny – ul. Zadumy (nowo budowany)
- Cmentarz Komunalny – ul. Cmentarna (stary)
- Cmentarz Niemiecki – ul. Cmentarna
- Cmentarz Wojskowy z I wojny światowej – ul. Reymonta
- Cmentarz Wojskowy z II wojny światowej – ul. Suwalska
- Cmentarz Wojskowy z II wojny światowej – ul. Boczna
- Cmentarz Żydowski – ul. Cmentarna
Przejście graniczne[edytuj | edytuj kod]
Ok. czterech kilometrów na północ od centrum miasta znajduje się drogowe przejście graniczne z Rosją.
Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie Gołdapi[18]:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe 2014. Państwowa Komisja Wyborcza, 2014-12-01. [dostęp 2014-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b Gołdap polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Marcin Zwolski: Ośrodek Odosobnienia dla Internowanych Kobiet w Gołdapi. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2014-02-05].
- ↑ Sanatorium Uzdrowiskowe WITAL w Gołdapi. [dostęp 2011-11-06].
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
- ↑ Tężnie solankowe w Gołdapi. Mazury aktywnie.pl. [dostęp 2017-02-19].
- ↑ Park przy pijalni wód, Gołdap
- ↑ O nas (pol.). Zajazd Piękna Góra Rudziewicz Gołdap. [dostęp 2011-11-06].
- ↑ Narty na Mazurach - Piękna Góra w Gołdapi. Zajazd Piękna Góra Rudziewicz Gołdap. [dostęp 2011-11-06].
- ↑ Internetowe wydanie Tygodnika Przegląd, przeglad-tygodnik.pl [dostęp 2017-11-23].
- ↑ Internetowy System Aktów Prawnych
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
- ↑ Informacje ogólne. Historia Gołdapi.. Baza Informacji Lokalnej Gołdap (goldap.bil-wm.pl). [dostęp 2011-07-03].
- ↑ signi: Zaklęte w nazwach. goldap.org.pl, 2011-03-6. [dostęp 2011-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-17)].
- ↑ a b Kwatera główna Naczelnego Dowództwa Wojsk Lotniczych: Oberbefehlshaber der Luftwaffe-Hauptquartier goldap.bil-wm.pl [dostęp 2011-07-05]
- ↑ Wykaz pomników przyrody w województwie warmińsko-mazurskim, RDOŚ Olsztyn, styczeń 2010. [dostęp 29-04-2013].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-19].
- ↑ Jacek Rakowski: Dubna nowym miastem partnerskim Gołdapi (pol.). GOLDAP.INFO, 2010-05-14. [dostęp 2012-11-27].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 210-212
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona Urzędu Miejskiego w Gołdapi
- Historia Żydów w Gołdapi na portalu Wirtualny Sztetl
- Gołdap w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa 1881.
| ||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||||||
