Zamek w Grodźcu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
dodano właściciela + przypis |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
'''Zamek w Grodźcu''' – zabytkowy obiekt we wsi [[Grodziec (województwo śląskie)|Grodziec]] w [[Jasienica (gmina)|gminie Jasienica]] w [[województwo śląskie|województwie śląskim]]. |
'''Zamek w Grodźcu''' – zabytkowy obiekt z XVI wieku we wsi [[Grodziec (województwo śląskie)|Grodziec]] w [[Jasienica (gmina)|gminie Jasienica]] w [[województwo śląskie|województwie śląskim]]. |
||
== Historia i opis zamku == |
== Historia i opis zamku == |
||
Obecny zamek zbudowany został w latach 1542–1580 przez kasztelana księcia cieszyńskiego [[Maciej Grodecki|Macieja]] z rodu [[Grodzieccy herbu Radwan|Grodzieckich herbu Radwan]] w miejscu dawnego zamku. Przypuszcza się, że zachowane do dziś zabudowania zamkowe powstały prawdopodobnie pod koniec [[XIV wiek]]u na miejscu drewnianego grodu z [[XII wiek|XII w]] który strzegł traktu handlowego wiodącego z [[Małopolska|Małopolski]] przez [[Śląsk Cieszyński]] na [[Morawy]]. Był własnością rodziny [[Grodzieccy herbu Radwan|Grodeckich z Brodu (herbu Radwan)]] do połowy [[XVII wiek]]u. Później kolejno stawał się rezydencją rodów Marklowskich (herbu Wieniawa) z [[Żebracz]]y, Sobków z Kornic oraz [[Larischowie|Larischów]]. |
Obecny zamek zbudowany został w latach 1542–1580 przez kasztelana księcia cieszyńskiego [[Maciej Grodecki|Macieja]] z rodu [[Grodzieccy herbu Radwan|Grodzieckich herbu Radwan]] w miejscu dawnego zamku. Przypuszcza się, że zachowane do dziś zabudowania zamkowe powstały prawdopodobnie pod koniec [[XIV wiek]]u na miejscu drewnianego grodu z [[XII wiek|XII w]]., który strzegł traktu handlowego wiodącego z [[Małopolska|Małopolski]] przez [[Śląsk Cieszyński]] na [[Morawy]]. Był własnością rodziny [[Grodzieccy herbu Radwan|Grodeckich z Brodu (herbu Radwan)]] do połowy [[XVII wiek]]u. Później kolejno stawał się rezydencją rodów Marklowskich (herbu Wieniawa) z [[Żebracz]]y, Sobków z Kornic oraz [[Larischowie|Larischów]]. |
||
| ⚫ | |||
Początkowo była to [[Gotyk|gotycko]]-[[renesans]]owa jednopiętrowa budowla zwieńczona [[Attyka (architektura)|attyką]], z wieżami od strony parku i frontu. Około roku 1650 nowi właściciele Marklowscy przebudowali go w stylu [[barok]]owym. Po śmierci barona Joachima Marklowskiego w 1663 roku dobra grodzieckie dostały się w ręce Jana Dahma z Biedrzychowic, a następnie w latach 1666 - 1701 były własnością starej śląskiej rodziny baronów Sobków z Kornic. Nowy właściciel - Karol Jerzy Sobka – dobudował dwie mniejsze wieże po bokach budowli, a także kolejną kondygnację oraz taras z wyjściem do parku. |
Początkowo była to [[Gotyk|gotycko]]-[[renesans]]owa jednopiętrowa budowla zwieńczona [[Attyka (architektura)|attyką]], z wieżami od strony parku i frontu. Około roku 1650 nowi właściciele Marklowscy przebudowali go w stylu [[barok]]owym. Po śmierci barona Joachima Marklowskiego w 1663 roku dobra grodzieckie dostały się w ręce Jana Dahma z Biedrzychowic, a następnie w latach 1666 - 1701 były własnością starej śląskiej rodziny baronów Sobków z Kornic. Nowy właściciel - Karol Jerzy Sobka – dobudował dwie mniejsze wieże po bokach budowli, a także kolejną kondygnację oraz taras z wyjściem do parku. |
||
| Linia 44: | Linia 42: | ||
W 1927 r. zamek trafił w ręce dyrektora departamentu [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Polska)|MSZ]] w [[Warszawa|Warszawie]] a jednocześnie przyjaciela marszałka [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]], dra [[Ernest Habicht|Ernesta Habichta]], który odrestaurował rezydencję oraz zgromadził w niej dużą kolekcję muzealno-biblioteczną. W zbiorach zamkowych znajdowało się także około 210 zabytków z [[Epoka brązu|epoki brązu]] znalezionych podczas budowy „[[Kolej Miast Śląskich i Galicyjskich|Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich]]” w 1887 roku na odcinku Bielsko – [[Cieszyn]]. W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Niemcy rozgrabili zbiory oraz wyposażenie budynku; urządzili w nim także szpital wojskowy. Zbiory zamkowe zostały rozgrabione i wywiezione w 1942 roku do Landesmuseum w [[Bytom]]iu, gdzie uległy po 1945 roku rozproszeniu. Ogołocono również zamek z XVIII i XIX-wiecznych kominków i pieców, z których jeden znajduje się w [[Muzeum Zamkowe w Pszczynie|Muzeum Zamkowym w Pszczynie]]. |
W 1927 r. zamek trafił w ręce dyrektora departamentu [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Polska)|MSZ]] w [[Warszawa|Warszawie]] a jednocześnie przyjaciela marszałka [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]], dra [[Ernest Habicht|Ernesta Habichta]], który odrestaurował rezydencję oraz zgromadził w niej dużą kolekcję muzealno-biblioteczną. W zbiorach zamkowych znajdowało się także około 210 zabytków z [[Epoka brązu|epoki brązu]] znalezionych podczas budowy „[[Kolej Miast Śląskich i Galicyjskich|Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich]]” w 1887 roku na odcinku Bielsko – [[Cieszyn]]. W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Niemcy rozgrabili zbiory oraz wyposażenie budynku; urządzili w nim także szpital wojskowy. Zbiory zamkowe zostały rozgrabione i wywiezione w 1942 roku do Landesmuseum w [[Bytom]]iu, gdzie uległy po 1945 roku rozproszeniu. Ogołocono również zamek z XVIII i XIX-wiecznych kominków i pieców, z których jeden znajduje się w [[Muzeum Zamkowe w Pszczynie|Muzeum Zamkowym w Pszczynie]]. |
||
Po wojnie zamek grodziecki został przekazany najpierw [[Akademia Umiejętności w Krakowie|Akademii Umiejętności w Krakowie]], a latach 1946-2004 upaństwowiony zamek służył naukowcom z Instytutu Zootechnicznego [[Polska Akademia Nauk|PAN]]. W 2004 roku zamek zakupił |
Po wojnie zamek grodziecki został przekazany najpierw [[Akademia Umiejętności w Krakowie|Akademii Umiejętności w Krakowie]], a latach 1946-2004 upaństwowiony zamek służył naukowcom z Instytutu Zootechnicznego [[Polska Akademia Nauk|PAN]]. W 2004 roku zamek zakupił śląsko-cieszyński przedsiębiorca Michał Bożek, aby przekształcić go w rezydencję, muzeum i ośrodek kulturalno-naukowy. |
||
Obecnie z dawnego wnętrza pozostały resztki oryginalnej [[Boazeria|boazerii]], portale, stropy z profilowanych modrzewiowych belek oraz oryginalne podłogi i okładziny okienne na parterze. |
Obecnie z dawnego wnętrza pozostały resztki oryginalnej [[Boazeria|boazerii]], portale, stropy z profilowanych modrzewiowych belek oraz oryginalne podłogi i okładziny okienne na parterze.<gallery widths="190" heights="190"> |
||
Plik:Grodziec zamek 2019.jpg|2019 |
|||
Plik:POL Grodziec Śląski Zamek 2.JPG|Fasada frontowa |
|||
Plik:Grodziec Slaski, castle, 10.7.1994r.jpg|1994 |
|||
| ⚫ | |||
</gallery> |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 15:32, 29 lip 2019
 nr rej. A-141/76 z 06.09.1976[1]
| |
 Zamek w Grodźcu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Dworska 1 |
| Typ budynku |
zamek |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy |
1542 |
| Ukończenie budowy |
1580 |
| Pierwszy właściciel |
Maciej Grodecki |
| Kolejni właściciele |
Grodeccy, Marklowscy, Sobkowie, Larischowie, Strzygowscy, Ernest Habicht, PAN |
| Obecny właściciel |
Michał Bożek[2] |
Położenie na mapie gminy Jasienica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bielskiego  | |
 49°48′12,40″N 18°51′49,80″E/49,803444 18,863833
| |
Zamek w Grodźcu – zabytkowy obiekt z XVI wieku we wsi Grodziec w gminie Jasienica w województwie śląskim.
Historia i opis zamku
Obecny zamek zbudowany został w latach 1542–1580 przez kasztelana księcia cieszyńskiego Macieja z rodu Grodzieckich herbu Radwan w miejscu dawnego zamku. Przypuszcza się, że zachowane do dziś zabudowania zamkowe powstały prawdopodobnie pod koniec XIV wieku na miejscu drewnianego grodu z XII w., który strzegł traktu handlowego wiodącego z Małopolski przez Śląsk Cieszyński na Morawy. Był własnością rodziny Grodeckich z Brodu (herbu Radwan) do połowy XVII wieku. Później kolejno stawał się rezydencją rodów Marklowskich (herbu Wieniawa) z Żebraczy, Sobków z Kornic oraz Larischów.
Początkowo była to gotycko-renesansowa jednopiętrowa budowla zwieńczona attyką, z wieżami od strony parku i frontu. Około roku 1650 nowi właściciele Marklowscy przebudowali go w stylu barokowym. Po śmierci barona Joachima Marklowskiego w 1663 roku dobra grodzieckie dostały się w ręce Jana Dahma z Biedrzychowic, a następnie w latach 1666 - 1701 były własnością starej śląskiej rodziny baronów Sobków z Kornic. Nowy właściciel - Karol Jerzy Sobka – dobudował dwie mniejsze wieże po bokach budowli, a także kolejną kondygnację oraz taras z wyjściem do parku.
W 1846 roku zamek został przebudowany, dobudowanych zostało wówczas kilka wież pokrytych namiotowymi dachami (obecnie jest ich siedem). Trzy z nich mieszczą okrągłe klatki schodowe. Usytuowane w północnej wieży, największe z kręconych schodów, łączą piwnice ze strychem. Ich średnica wynosi około 4 metry. W jednej z wież urządzono w stylu neogotyckim zamkową kaplicę. W hollu pierwszego piętra, w zwieńczeniu drewnianej arkady, wymalowano małżeńskie tarcze herbowe Zofii de Mara i Henryka Zobel von Giebelstadt z okazji ich ślubu zawartego w 1846 roku. Teren wokół zamku, z bogatym starodrzewem, przekształcono w angielski park o romantycznym charakterze. W 1884 r. Grodziec wraz z zamkiem, będący wówczas własnością Annalory baronówny Zoblów von Giebelstadt, został sprzedany przemysłowcowi z Białej – Franciszkowi von Strzygowskiemu.
W 1927 r. zamek trafił w ręce dyrektora departamentu MSZ w Warszawie a jednocześnie przyjaciela marszałka Józefa Piłsudskiego, dra Ernesta Habichta, który odrestaurował rezydencję oraz zgromadził w niej dużą kolekcję muzealno-biblioteczną. W zbiorach zamkowych znajdowało się także około 210 zabytków z epoki brązu znalezionych podczas budowy „Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich” w 1887 roku na odcinku Bielsko – Cieszyn. W czasie II wojny światowej Niemcy rozgrabili zbiory oraz wyposażenie budynku; urządzili w nim także szpital wojskowy. Zbiory zamkowe zostały rozgrabione i wywiezione w 1942 roku do Landesmuseum w Bytomiu, gdzie uległy po 1945 roku rozproszeniu. Ogołocono również zamek z XVIII i XIX-wiecznych kominków i pieców, z których jeden znajduje się w Muzeum Zamkowym w Pszczynie.
Po wojnie zamek grodziecki został przekazany najpierw Akademii Umiejętności w Krakowie, a latach 1946-2004 upaństwowiony zamek służył naukowcom z Instytutu Zootechnicznego PAN. W 2004 roku zamek zakupił śląsko-cieszyński przedsiębiorca Michał Bożek, aby przekształcić go w rezydencję, muzeum i ośrodek kulturalno-naukowy.
Obecnie z dawnego wnętrza pozostały resztki oryginalnej boazerii, portale, stropy z profilowanych modrzewiowych belek oraz oryginalne podłogi i okładziny okienne na parterze.
-
2019 -
Fasada frontowa -
1994 -
Tylne wejście
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024.
- ↑ Mariusz Makowski: Zamek w Grodźcu. macierz-grodziec.org. [dostęp 2019-04-25].
Bibliografia
- Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 170. ISBN 978-83-933109-3-7.
- Weronika Szewczyk: Wokół Beskidu Śląskiego - przewodnik turystyczny. Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo „Compass”, 2012, s. 32-33. ISBN 978-83-7605-333-2.
- Mariusz Makowski: Macierz Ziemi Cieszyńskiej – Zamek w Grodźcu. macierz-grodziec.org. [dostęp 2013-09-21]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Zamki w Polsce: Grodziec (woj. śląskie). zamki.net.pl. [dostęp 2011-02-11].
- Grodziec (Grodziec Śląski). Zamek wielu właścicieli. www.travelpolska.pl. [dostęp 2011-02-11].
- Zamki znane i nieznane: Zamek w Grodźcu. www.zamkiobronne.pl. [dostęp 2011-02-11].
Szablon:Dwory, pałace, wieże rycerskie i zamki województwa śląskiego