Zamek w Niemodlinie
 nr rej. 20/50 (R/315) z 22 maja 1950[1]
| |
 Zamek Niemodlin z lotu ptaka (2017) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV wiek |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Niemodlina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
Położenie na mapie gminy Niemodlin  | |
 50°38′30,8″N 17°37′23,3″E/50,641889 17,623139
| |
| Strona internetowa | |
Zamek w Niemodlinie (niem. Schloss Falkenberg) – późnorenesansowa budowla z elementami barokowymi oraz gotyckimi reliktami, znajdująca się w Niemodlinie; rezydencja książąt opolskich, niemodlińskich i strzeleckich.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1313 roku książę Bolesław, syn księcia opolskiego Bolka I, wzniósł nizinny, murowany zamek na miejscu XIII-wiecznej kasztelanii, pomiędzy wschodnim krańcem miasta, a lewym brzegiem Ścinawy Niemodlińskiej. Pierwotna, niewielka budowla wtopiła się całkowicie w późniejsze renesansowe mury. Pozostałości gotyckiej zendrówki oraz kamieniarki widoczne są w południowo-zachodnim skrzydle zamku.
W 1428 roku został zniszczony przez husytów, w 1552 przez pożar, w 1643 ucierpiał w czasie wojny trzydziestoletniej. Po katastrofalnym pożarze z 1552 roku, został przejęty w zastaw przez hrabiego von Logau, który następnie sprzedał go wraz z całym Niemodlinem Kasparowi von Pückler. Nowożytna rezydencja budowana była etapami (1573–1577, 1589–1592, 1610), a jej fundatorami była rodzina Pücklerów, zaś później (od XVII w.) kolejnych właścicieli – Promnitzów. Czteroskrzydłowa budowla otaczała prostokątny dziedziniec otoczony arkadami, podobnie jak w nieodległych pałacach w Brzegu czy Prószkowie, inspirowanymi renesansowymi założeniami krużgankowymi, w tym zamkiem na Wawelu. Po roku 1787, z inicjatywy nowego właściciela, hrabiego Jana II Nepomuka von Praschma, w zamku zmieniono wystrój wnętrz, dokonano licznych przeróbek na poszczególnych kondygnacjach. Prace z wieku XIX doprowadziły m.in. do zamurowania arkad pierwotnych krużganków i przebudowę kaplicy.
Szczególnie charakterystyczna jest sylwetka wieży bramnej, ozdobionej techniką sgraffito. Zachowały się też elementy wyposażenia i dekoracji z różnych faz budowy (eklektyczne stiuki, klasycystyczny kominek w sali południowego skrzydła, ornamenty kolebkowego sklepienia, polichromowane kasetony stropów, neostylowe malowidła w kaplicy). Nad dawną fosą istnieje kamienny most ozdobiony rzeźbami świętych (Wendelin, Florian, Antoni Padewski, Jan Nepomucen).
Po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]
Ostatnim przedstawicielem dawnych rodów, których własnością był zamek w Niemodlinie, był do 1945 hrabia Fryderyk Leopold von Praschma.
Po II wojnie światowej zamek był siedzibą: Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, liceum, szkoły podoficerskiej. Przez 10 lat stał opuszczony i niszczejący. W roku 1990 zrujnowany obiekt kupił prywatny inwestor. W murach zamku Jan Jakub Kolski nakręcił film Jasminum, który miał premierę w 2006 roku. W tym samym roku właścicielem zabytku został łódzki Instytut Postępowania Twórczego.
W 2015 roku zamek w Niemodlinie trafił w ręce nowego właściciela[2], spółki Centrum z Łodzi, która zamierza przywrócić mu dawną świetność, a przede wszystkim ponownie otworzyć go dla zwiedzających. W czasie remontu odkryto w zamkowej kaplicy trumny. Ze ustaleń wynika, że pochówek w nich miał miejsce pod koniec XVIII wieku lub na początku XIX wieku. W trumnach pochowane zostały dwie osoby[3]. W ramach rewitalizacji zamku, w kwietniu 2017, w jednej z jego sal zbudowano imitację „Bursztynowej Komnaty” dla przypomnienia, że w pobliżu zamku przebiegał fragment bursztynowego szlaku[4].
Zamek, dzięki promocji i nowym atrakcjom – takim jak średniowieczna izba tortur, imitacja Bursztynowej Komnaty, biesiady i widowiska rycerskie – stał się jednym z najpopularniejszych obiektów turystycznych województwa opolskiego. Trwają też prace nad zachowaniem i odnowieniem zabytkowej substancji. W 2016 roku przy finansowym wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wymieniono na prawie 4 tys. mkw. poszycie dachowe, układając „w łuskę” ok. 120 tys. dachówek. W planach jest wymiana stolarki, w tym wszystkich okien oraz renowacja elewacji. Ma ona, według nowatorskiej koncepcji, eksponować kolejne etapy budowy i rozbudowy zamku[5].
Zamek Niemodlin w ciągu dwóch miesięcy odniósł dwa zwycięstwa w konkursach Polskiej Organizacji Turystycznej. W listopadzie 2017 roku zdobył Certyfikat Internautów – Najlepszy Produkt Turystyczny 2017, a wcześniej – we wrześniu – zajął I miejsce w głosowaniu Top Zamki i Pałace w Polsce[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 97 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Zamek w Niemodlinie (Opolskie). bydgoszcz.wyborcza.pl. [dostęp 2017-09-29].
- ↑ Remontują 700-letni zamek w Niemodlinie, „TVN24.pl” [dostęp 2017-12-06].
- ↑ Sławomir Draguła: Bursztynowa komnata na zamku w Niemodlinie. nto.pl, 2017-04-19. [dostęp 2017-09-29].
- ↑ Grzegorz Łyś, Niemodlin ciekawszy od Wawelu, Rzeczpospolita, 27 listopada 2017.
- ↑ Zamek Książęcy Niemodlin na czele rankingu Polskiej Organizacji Turystycznej, „Onet Podróże”, 19 września 2017 [dostęp 2017-12-06] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Jurasz: Zamki i ich tajemnice. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1972.
- Teresa Kudyba: O panach na Niemodlinie. [dostęp 2008-03-12].
