Zamek w Niemodlinie

Zamek w Niemodlinie – późnorenesansowa budowla, rezydencja książąt opolskich, niemodlińskich i strzeleckich. Po 1740 późnobarokowy pałac.

W 1313 roku książę Bolesław, syn księcia opolskiego Bolka I, wzniósł nizinny, murowany zamek na miejscu XIII-wiecznej kasztelanii. Stara gotycka budowla wtopiła się całkowicie w późniejsze renesansowe mury, dlatego nie można odtworzyć jej wyglądu. Pozostałości gotyckiej zendrówki widoczne są w północnym i południowym skrzydle zamku.

Kilka razy w swojej wielowiekowej historii był niszczony i odbudowywany. Zniszczyli go husyci w 1428, pożar w 1552, ucierpiał w 1643 w czasie wojny trzydziestoletniej. Doszczętnie spalony w pożarze w 1552 roku, został przejęty w zastaw przez hrabiego von Logau, który następnie sprzedał go wraz z całym miastem Kasparowi von Pückler. Ten w 1581 roku rozpoczął odbudowę zamku, trwającą do 1591 roku.

Zamek w Niemodlinie, druga połowa XIX wieku.

Zamek-pałac budowany był etapami (1573-77, 1589-92, 1610), a jego fundatorami była rodzina Pucklerów, później (od XVII w.) Promnitzów. Był typowym renesansowym przykładem czteroskrzydłowej rezydencji zbudowanej wokół prostokątnego dziedzińca otoczonego arkadami. Po 1740 z inicjatywy nowego właściciela, hrabiego Jana II Nepomuka von Praschma, zamek zmienił wygląd zwłaszcza wewnątrz, został odnowiony w stylu barokowym. Na zewnątrz pozostał budowlą renesansową. Szczególnie charakterystyczna jest sylwetka wieży bramnej ozdobionej techniką sgraffito. Zachowało się też dużo drobnych elementów dekoracji (stiuki, renesansowy kominek w sali południowego skrzydła, ornamenty kolebkowego sklepienia). W XIII wieku nad dawną fosą przerzucono kamienny most ozdobiony rzeźbami. Łączył on z zamkiem wzniesione w pierwszej połowie XIX wieku budynki gospodarcze. Do znacznych zmian w XIX wieku należy częściowe zamurowanie krużganków i całkowite przebudowanie kaplicy. Ostatnim właścicielem zamku w Niemodlinie, do 1945, był hrabia Fryderyk Leopold von Praschma.

Po II wojnie światowej zamek był siedzibą: Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, liceum, szkoły podoficerskiej. Przez 10 lat stał opuszczony i niszczejący.

W 1990 zrujnowany obiekt kupił prywatny inwestor. W murach zamku Jan Jakub Kolski nakręcił film Jasminum, który miał premierę w 2006. W tym samym roku właścicielem zabytku został łódzki Instytut Postępowania Twórczego.

W 2015 zamek w Niemodlinie trafił w ręce nowego właściciela, spółki Centrum z Łodzi, która zamierza przywrócić mu dawną świetność, a przede wszystkim ponownie otworzyć dla zwiedzających. Od lipca zamek można zwiedzać w soboty i niedziele.

Bibliografia

• Tomasz Jurasz: Zamki i ich tajemnice. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1972.
• Teresa Kudyba: O panach na Niemodlinie (pol.). [dostęp 12 marca 2008].