Zamek Książąt Śląskich w Bytomiu

Zamek piastowski w Bytomiu
	; Współczesna makieta zamku w Bytomiu z przełomu XV i XVI wieku
Państwo	Polska
Miejscowość	Bytom
Styl architektoniczny	romanizm
Kondygnacje	2 (budynek mieszkalny); 3 (brama i wieża)
Rozpoczęcie budowy	ok. 1284
Ukończenie budowy	przed 1299
Zniszczono	ok. XV- XVII w.
Pierwszy właściciel	książę Kazimierz bytomski
Kolejni właściciele	1312- 1354/69 Piastowie bytomsko-kozielscy; 1369- 1459 Piastowie cieszyńscy; 1369- 1492 Piastowie oleśniccy
	Położenie na mapie Polski Zamek piastowski w Bytomiu
	50°20′51,3557″N 18°55′30,5792″E/50,347599 18,925161
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek książęcy w Bytomiu – XIII-wieczna siedziba Piastów bytomsko-kozielskich, wzniesiona na terenie stołecznego miasta księstwa – Bytomia. Zamek został rozebrany około XVI wieku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zamek w Bytomiu został wzniesiony najprawdopodobniej pomiędzy 1284 a 1299 roku przez protoplastę linii bytomskiej – księcia bytomskiego Kazimierza^[2], w okolicach północno-wschodniej części obecnego Placu Grunwaldzkiego^[3]^[4].

Informacje o wyglądzie zamku zawarte są w dokumentach książąt: oleśnickiego – Konrada II i cieszyńskiego – Przemysława I^[5]. Siedziba książęca została wzniesiona na planie prostokąta i była budowlą piętrową. Według części naukowców fortyfikacja powstała poza murami miasta, ale była z nimi połączona^[6]. Zamek w swojej głównej części wzniesiono z kamienia, ale część zabudowań wykonano z drewna. Za kamienną warowną bramą znajdował się dziedziniec ze studnią, kamienna część mieszkalna (tzw. Steinhaus) ze schodami, budynki gospodarcze i budowla drewniana (Blochwerk). Ponad zamkiem wznosiła się wieża, która była uzupełnieniem książęcej siedziby.

Zamek do połowy lat 50. XIV wieku stanowił faktyczną siedzibę książąt bytomskich i do tego czasu pozostawał zamieszkały^[2]. Jednak po wygaśnięciu lokalnej linii Piastów, w 1369 roku Księstwo bytomskie zostało podzielone pomiędzy księstwa Oleśnickie i Cieszyńskie, których władcy byli najbliżej spokrewnieni z władcami Bytomia. Także zamek został podzielony: części zachodnia (z wieżą i bramą) i północno-zachodnia (część Steinhausa) przypadły Konradowi II oleśnickiemu, a część wschodnia (reszta Steinhausa, zabudowania gosp.) i południowo-wschodnia (studnia, większość murów) Przemysławowi I cieszyńskiemu^[7]. Od tej pory zamek stracił swoje znaczenie i zaczął podupadać, ponieważ nowi właściciele rezydowali na swoich zamkach w Cieszynie i Oleśnicy.

Zamek istniał co najmniej do początku XVI wieku^[2]. Później zamek został kompletnie rozebrany, a uzyskany z niego budulec wykorzystano przy wznoszeniu innych budowli.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Ostatnim Piastem bytomskim był książę Bolesław, który zmarł w 1354 lub 1355, ale przez kilka lat zamek stanowił część oprawy księżnej-wdowy Małgorzaty;
↑ ^a ^b ^c Jedynak 2004 ↓, s. 77.
↑ Jedynak 2004 ↓, s. 90.
↑ Lokalizację zamku udało się ustalić dopiero podczas wykopalisk w 2004 - Zamek w Bytomiu, dostęp: 28 maja 2010;
↑ Chodzi o dwa dokumenty dotyczące podziału zamku bytomskiego, wystawione przez książąt 26 stycznia 1369, oraz o dokument Przemysława I z 30 kwietnia 1369;
↑ Poza miastem swoje zamki wznosili wszyscy bracia Kazimierza: Mieszko cieszyński, Bolko I opolski i Przemysław raciborski, stąd hipoteza o takim samym umiejscowieniu zamku bytomskiego;
↑ Dokument Przemysława I z 26 stycznia 1369: (...) księciu Konradowi, naszemu szwagrowi, przypada ta część zamku, w której znajduje się słup z wieżyczką (...). Dokument Konrada z 26 stycznia 1369: (...) księciu Przemysławowi, szwagrowi naszemu, przypada ta część zamku, w której znajduje się "Blochwerk" i studnia (...), za: J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak, Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123- 1492), Opole 1985.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Drabina J., Horwat J., Jedynak Z., Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123- 1492), Opole 1985.
Zdzisław Jedynak: Lokalizacja średniowiecznego zamku bytomskiego w świetle źródeł archiwalnych i badań archeologicznych. W: Bytom i jego dziedzictwo. W 750-lecie nadania praw miejskich (Materiały z interdyscyplinarnej konferencji naukowej w Bytomiu w dniach 18-19 listopada 2004 r.). Gabriela Bożek (red.). Urząd Miejski w Bytomiu, cop. 2004. ISBN 83-85871-40-3.
Zamek w Bytomiu – dostęp: 28 maja 2010.

[1] Ostatnim Piastem bytomskim był książę Bolesław, który zmarł w 1354 lub 1355, ale przez kilka lat zamek stanowił część oprawy księżnej-wdowy Małgorzaty;

[CITEREFJedynak200477-2] Jedynak 2004 ↓, s. 77.

[CITEREFJedynak200490-3] Jedynak 2004 ↓, s. 90.

[4] Lokalizację zamku udało się ustalić dopiero podczas wykopalisk w 2004 - Zamek w Bytomiu, dostęp: 28 maja 2010;

[5] Chodzi o dwa dokumenty dotyczące podziału zamku bytomskiego, wystawione przez książąt 26 stycznia 1369, oraz o dokument Przemysława I z 30 kwietnia 1369;

[6] Poza miastem swoje zamki wznosili wszyscy bracia Kazimierza: Mieszko cieszyński, Bolko I opolski i Przemysław raciborski, stąd hipoteza o takim samym umiejscowieniu zamku bytomskiego;

[7] Dokument Przemysława I z 26 stycznia 1369: (...) księciu Konradowi, naszemu szwagrowi, przypada ta część zamku, w której znajduje się słup z wieżyczką (...). Dokument Konrada z 26 stycznia 1369: (...) księciu Przemysławowi, szwagrowi naszemu, przypada ta część zamku, w której znajduje się "Blochwerk" i studnia (...), za: J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak, Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123- 1492), Opole 1985.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]