Henryk Sucharski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne redakcyjne |
m drobne redakcyjne |
||
Linia 22: | Linia 22: | ||
|commons = Category:Henryk Sucharski |
|commons = Category:Henryk Sucharski |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Eberhardt et Sucharski.jpg|205px|thumb|Gen. [[Friedrich Eberhardt]] i mjr Henryk Sucharski podczas kapitulacji Westerplatte, 7 września 1939]] |
[[Plik:Eberhardt et Sucharski.jpg|205px|thumb|Gen. [[Friedrich-Georg Eberhardt]] i mjr Henryk Sucharski podczas kapitulacji Westerplatte, 7 września 1939]] |
||
[[Plik:Westerplatte maps 1.png|thumb|240px]] |
[[Plik:Westerplatte maps 1.png|thumb|240px]] |
||
[[Plik:JKRUK 20110521 GREBOSZOW POMNIK SUCHARSKIEGO IMG 9280.jpg|thumb|160px|Popiersie mjra Henryka Sucharskiego w Gręboszowie przed szkołą noszącą jego imię.]] |
[[Plik:JKRUK 20110521 GREBOSZOW POMNIK SUCHARSKIEGO IMG 9280.jpg|thumb|160px|Popiersie mjra Henryka Sucharskiego w Gręboszowie przed szkołą noszącą jego imię.]] |
Wersja z 15:14, 24 lut 2021
w stopniu kapitana WP | |
major piechoty | |
Data i miejsce urodzenia |
12 listopada 1898 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
20 Pułk Piechoty, |
Stanowiska |
komendant składnicy |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, |
Odznaczenia | |
Henryk Sucharski (ur. 12 listopada 1898 w Gręboszowie, zm. 30 sierpnia 1946 w Neapolu) – major piechoty Wojska Polskiego, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w kampanii wrześniowej.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Urodził się 12 listopada 1898 roku w Gręboszowie w powiecie dąbrowskim jako czwarte dziecko Stanisława – wiejskiego szewca i Agnieszki z domu Bojko. W czerwcu 1908 odebrał świadectwo szkoły powszechnej w Otfinowie, gdzie przebywał pod opieką miejscowego proboszcza i Marcina Augustyńskiego. Występujący jako "August" w powieści Leona Kruczkowskiego pt. "Pawie pióra", promotor Jakuba Bojki i jeden z pionierów ruchu ludowego nauczył małego Heńka samodzielności, w tym podstawowych czynności samoobsługowych jak mycie zębów białym proszkiem[1]. W latach 1909–1917 Henryk Sucharski był uczniem II Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum w Tarnowie.
Służbę wojskową rozpoczął w Armii Austro-Węgier 13 lutego 1917 roku w batalionie zapasowym 32 pułku strzelców w Bochni. 17 listopada 1917 zdał tzw. maturę wojenną. W 1918 ukończył Rezerwową Szkołę Oficerską w Opatowie i jako kadet-aspirant, został wcielony do 9. kompanii 32 pułku strzelców we Włoszech.
Dwudziestolecie międzywojenne
Po powrocie do niepodległej Polski 7 lutego 1919 roku został powołany do służby w Wojsku Polskim w 16 pułku piechoty w Tarnowie. W marcu został przeniesiony na front czeski do Cieszyna. W czerwcu został awansowany do stopnia kaprala.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej, pod koniec października 1919 został przeniesiony na front litewsko-białoruski, gdzie we wrześniu został mianowany podchorążym, a w styczniu 1920 otrzymał awans na podporucznika i został mianowany dowódcą kompanii w batalionie szturmowym 6 Dywizji Piechoty. Za osobistą odwagę w obliczu wroga i wykazanie inicjatywy w dowodzeniu w bitwie pod Połonicą-Bogdanówką[2], 30 sierpnia 1920 został przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, który wręczono mu w 1922. Ponadto za męstwo na polu chwały otrzymał Krzyż Walecznych. Pod koniec 1921 został przyjęty do zawodowej służby wojskowej. W 1922 awansował na stopień porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3][4]. W latach 20. był oficerem zawodowym 20 pułku piechoty w garnizonie Kraków[5][6][7]. W 1928 został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928[8][9]. W listopadzie 1928 został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej[10]. We wrześniu 1930 został przeniesiony do 55 Pułku Piechoty w Lesznie[11]. W 1932 był oficerem 35 pułku piechoty w Brześciu nad Bugiem[12]. W 1938 awansował na majora.
3 grudnia 1938, z rozkazu szefa Biura Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, został przeniesiony na stanowisko komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, którą dowodził do 2 września 1939 roku. W wyniku załamania nerwowego Sucharskiego do momentu kapitulacji 7 września 1939 dowodzenie przejął kapitan Franciszek Dąbrowski.[potrzebny przypis] Tego dnia, o godzinie 10:15 major Henryk Sucharski zarządził wywieszenie białej flagi i osobiście udał się do Niemców, aby omówić warunki kapitulacji.
W uznaniu bohaterstwa i niezłomnego ducha załogi Westerplatte, dowództwo niemieckie pozwoliło majorowi Henrykowi Sucharskiemu odejść do niewoli z szablą przy boku. W wyniku pomyłki Niemców wręczono mu jednak nie jego własną szablę, a szablę kapitana Franciszka Dąbrowskiego. Broń odebrano mu jednak zaraz po dotarciu do pierwszego obozu[13].
Wraz z innymi oficerami został odwieziony do Hotelu Centralnego w Gdańsku. Następnie był przetrzymywany kolejno w obozach Stablack, Riesenburg (Prabuty), w Oflagu IV A Hohenstein, Oflagu II B Arnswalde (Choszczno), Oflagu II D Gross-Born (Borne Sulinowo – Kłomino). W marcu 1945 podczas ewakuacji obozów jenieckich uległ wypadkowi i trafił do szpitala niedaleko Schwerina.
Po uwolnieniu, w lipcu 1945 przedostał się do dowództwa 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. W styczniu 1946 został przyjęty do służby wojskowej z przydziałem na dowódcę 6 Batalionu Strzelców Karpackich. Od 19 sierpnia przebywał w brytyjskim szpitalu wojskowym w Neapolu, gdzie zmarł 30 sierpnia 1946 na zapalenie otrzewnej. Został pochowany 1 września na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Casamassima we Włoszech[14].
21 sierpnia 1971 szczątki majora Henryka Sucharskiego zostały ekshumowane i przewiezione do Polski. 1 września 1971 urnę z prochami udekorowano Krzyżem Komandorskim Orderu Wojennego Virtuti Militari i złożono na Westerplatte.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari – pośmiertnie, 1 września 1971
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 104[15]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz pierwszy w 1921)[16]
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Kontrowersje
Henryk Sucharski przez wiele lat po wojnie był uznawany za niekwestionowanego dowódcę składnicy podczas siedmiodniowej obrony Westerplatte. Pozycja ta została ugruntowana przez Melchiora Wańkowicza w tomiku pt. Westerplatte[17], który powstał na podstawie rozmów autora z majorem Sucharskim podczas ich spotkania we Włoszech.
Z czasem zaczęły się pojawiać informacje o tym, że faktycznym dowódcą Westerplatte od 2 do 5 września był zastępca majora Henryka Sucharskiego, kpt. Franciszek Dąbrowski[18]. Według tych informacji 2 września, po ciężkim bombardowaniu (w którym zginął m.in. ordynans majora, Józef Kita), Sucharski przeszedł załamanie nerwowe, w wyniku którego został przez oficerów odsunięty od dowodzenia. Część źródeł mówi wręcz o przywiązywaniu [Sucharskiego] pasami do łóżka[19]. Podkreśla się, że to dzięki komunistom Sucharski, w miejsce Dąbrowskiego, został wykreowany na niezłomnego bohatera z uwagi na pochodzenie plebejskie. Sucharski był synem ubogiego szewca, a Dąbrowski miał korzenie szlacheckie (był synem węgierskiej baronówny i polskiego szlachcica). Według przeciwników tej teorii biografia Sucharskiego nie pasuje do socjalistycznego stereotypu, gdyż brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej, pochodził z bardzo katolickiej rodziny, a krewny jego matki Jakub Bojko był posłem z ramienia propiłsudczykowskiego BBWR, z drugiej strony Franciszek Dąbrowski dosłużył się stopnia komandora porucznika w Ludowym Wojsku Polskim i był członkiem PZPR.
Według innych źródeł[20] Sucharski już od 2 września chciał poddać jednostkę, jednak w wyniku zdecydowanego sprzeciwu kapitana Dąbrowskiego i pozostałej części kadry oficerskiej, uczynił to dopiero 7 września. Kapitulacja nastąpiła w momencie, w którym straty podległych mu żołnierzy były stosunkowo małe, a zapasy amunicji wystarczyły na 2-3 tygodnie walk, nie było jednak już lekarstw i środków opatrunkowych, zapewniających skuteczną pomoc dla rannych. Wykonanie rozkazu kapitulacji przez podwładnych ma być dowodem, że mjr Henryk Sucharski miał pełen posłuch wśród podległych mu oficerów i żołnierzy.
Upamiętnienie
Od 1973 na terenie obecnej dzielnicy Bemowo w Warszawie znajduje się ulica imienia mjr. Henryka Sucharskiego[21].
W 1989 został wybity medal z podobizną Henryka Sucharskiego o treści Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte, wydany przez Mennicę Państwową, a zaprojektowany przez Andrzeja Nowakowskiego[22].
Major Henryk Sucharski został patronem Szkoły Podstawowej w Chałupkach[23], Technikum nr 7 w Gorzowie Wielkopolskim, Szkoły Podstawowej nr 14 w Jaworznie[24], Gimnazjum nr 9 w Kielcach, Zespołu Szkół Zawodowych w Złotoryi[25] oraz Liceum Ogólnokształcącego w Myszkowie[26] i w Sierpcu[27]. Liceum Ogólnokształcące nr XIV im. mjr. Henryka Sucharskiego mieści się w Katowicach przy ul. Józefowskiej 32. W Przasnyszu działa Zespół Szkół Powiatowych im. mjr Henryka Sucharskiego przy ul. Mazowieckiej 25.
W Bytomiu Odrzańskim, Bytowie, Oleśnicy, Koninie, Lubawie, Myszkowie, Nowym Sączu, Sierpcu, Gdyni i Wejherowie znajdują się ulice upamiętniające mjr. Henryka Sucharskiego. Część drogi krajowej nr 89 znajdująca się w Gdańsku nosi nazwę Trasa Sucharskiego.
Henryk Sucharski w filmie
Major Henryk Sucharski jest bohaterem dwóch polskich filmów traktujących o obronie Westerplatte. W filmie Stanisława Różewicza w postać Sucharskiego wcielił się Zygmunt Hübner, zaś w obrazie Tajemnica Westerplatte (reż. Paweł Chochlew) – Michał Żebrowski.
Przypisy
- ↑ Romuald Karaś , Bohater Wielkiej Wojny : Majora Sucharskiego droga na Westerplatte, Warszawa: Oficyna Literatów i Dziennikarzy Pod Wiatr, 2019, s. 219-232, ISBN 978-83-87990-44-2, OCLC 1137795992 [dostęp 2020-07-14] .
- ↑ Dr Jerzy Pogonowski, Bój o Lwów.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 444.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 385.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 182.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 171.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 36.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 227.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 67.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 339.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 297.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 565.
- ↑ J. Drużyńska, S. M. Jankowski, Wyklęte życiorysy, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2009, s. 34.
- ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939-1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 251.
- ↑ Łukomski G. , Polak B. , Suchcitz A. , Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 373 .
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 79).
- ↑ Melchior Wańkowicz, Westerplatte, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1959.
- ↑ Mariusz Borowiak, Westerplatte. W obronie prawdy, GDW, Gdańsk 2001.
- ↑ Kmdr por. Franciszek „Kuba” Dąbrowski, Wspomnienia o moim Ojcu.
- ↑ Obrona majora przez majora.
- ↑ Uchwała nr 105 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 15 maja 1973 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy", Warszawa, dnia 15 czerwca 1973 r., nr 6, poz. 39, s. 2.
- ↑ Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 101. ISBN 83-919305-8-0.
- ↑ Patron szkoły podstawowej | Szkoła Podstawowa w Chałupkach [online], www.zsochalupki.krzyzanowice.pl [dostęp 2020-08-21] .
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 14 im. Majora Henryka Sucharskiego w Jaworznie. oficjalna strona. [dostęp 2018-04-14].
- ↑ Oficjalna strona Zespołu Szkół Zawodowych w Złotoryi: Patron [online], www.zsz.ehost.pl [dostęp 2019-04-13] (pol.).
- ↑ mjr Henryk Sucharski – Liceum Ogólnokształcące im. mjr. Henryka Sucharskiego w Myszkowie. [dostęp 2019-05-31].
- ↑ Patron szkoły [online], losierpc.edu.pl [dostęp 2019-08-20] .
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Mariusz Wójtowicz-Podhorski, Westerplatte 1939. Prawdziwa historia, AJ-Press, Gdańsk 2009.
- Andrzej Drzycimski, Major Henryk Sucharski, Wrocław 1990.
Linki zewnętrzne
- Jeńcy Oflagu II B Arnswalde
- Jeńcy Oflagu II D Gross-Born
- Ludzie związani z Dąbrową Tarnowską
- Majorowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Majorowie piechoty Polskich Sił Zbrojnych
- Obrońcy Westerplatte
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na Polskim Cmentarzu Wojennym w Casamassima
- Polacy – oficerowie armii austro-węgierskiej
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-czechosłowackiej (strona polska)
- Pochowani na Cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte
- Urodzeni w 1898
- Zmarli w 1946
- Oficerowie 55 Poznańskiego Pułku Piechoty
- Oficerowie 20 Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej