Stanisław Bukowiecki

Stanisław Bukowiecki
Data i miejsce urodzenia	27 kwietnia 1867 ; Włonice
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1944 ; Warszawa
	Prezes Prokuratorii Generalnej (II RP)
Okres	od 1919; do 1939
Poprzednik	funkcja utworzona
Następca	funkcja nieobsadzona
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Bukowiecki (ur. 27 kwietnia 1867 we Włonicach^[1], zm. 9 lutego 1944 w Warszawie) – adwokat, ekonomista, publicysta, działacz polityczny i społeczny, współzałożyciel Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, minister sprawiedliwości w latach 1917–1918, prezes Prokuratorii Generalnej RP w latach 1919–1939, współzałożyciel Związku „Wolność i Lud” (późniejszego Związku Syndykalistów Polskich) w okresie okupacji niemieckiej, wolnomularz^[2].

Życiorys

Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie na uniwersytecie w Heidelbergu, uzyskując tytuł doktora praw. W 1887 był jednym z założycieli Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Powrócił do Warszawy, gdzie odbył aplikację sądową i adwokacką. Wkrótce z powodu choroby oczu stracił wzrok. Pomimo tego dostał pracę syndyka zakładów przemysłowych w Starachowicach. Był członkiem Ligi Narodowej^[3]. Wykładowca ekonomii politycznej na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie (1906-1909, 1914-1915)^[4].

W 1916 został dyrektorem Departamentu Sprawiedliwości w Tymczasowej Radzie Stanu, a – po powołaniu w 1917 Rady Regencyjnej – ministrem sprawiedliwości w rządzie Jana Kucharzewskiego (w okresie od 7 grudnia 1917 r. do 27 lutego 1918 r.). Był to wyraz uznania dla jego zdolności i zaangażowania w sprawę odzyskania niepodległości Polski. Reprezentował pogląd, że konieczne jest wyszkolenie kadr polskich urzędników i sędziów. Stał się twórcą polskiego sądownictwa i prokuratury. Za jego rządów zbudowano podstawy i zasady humanitarnego więziennictwa, uporządkowano i zharmonizowano działanie potrójnego ustawodawstwa, obowiązującego w trzech różnych zaborach. Starał się wpoić sędziom i prokuratorom poczucie obowiązkowości oraz bezwzględnej bezstronności i sprawiedliwości w wydawaniu wyroków i zarządzeń. Zwalczał także panującą częściowo w Ministerstwie Sprawiedliwości tendencję niedopuszczania Żydów do stanowisk sędziowskich.

Pod koniec 1918 otrzymał zadanie stworzenia Prokuratorii Generalnej RP, czyli urzędu, którego zadaniem była reprezentacja procesowa i obrona interesów skarbu państwa. Był jej prezesem aż do agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę. Założył oddziały Prokuratorii we wszystkich siedzibach sądów apelacyjnych oraz w Gdańsku. Startował w wyborach do Sejmu w 1922 roku z Unii Narodowo-Państwowej^[5].

Jednocześnie od 1923 sprawował funkcję wiceprezesa Komisji Kodyfikacyjnej, której zadaniem było stworzenie jednolitych dla całej Polski kodeksów: cywilnego, karnego, handlowego, wekslowego oraz postępowania cywilnego i karnego. Podczas okupacji niemieckiej, w październiku 1939 w Warszawie był jednym ze współzałożycieli Związku „Wolność i Lud”, czyli późniejszego Związku Syndykalistów Polskich, w którego działalność konspiracyjną angażował się aż do śmierci.

Po napaści w 1939 Niemiec na Polskę pomagał w przeżyciu Szymonowi Rundsteinowi i jego rodzinie^[6].

Zmarł zimą 1944, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera J-1-30)^[7].

Jego głównymi pracami były:

O dzielnicowości w Polsce współczesnej (1921 r.),
Polityka Polski Niepodległej (1922 r.).

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (29 grudnia 1921)^[8]
Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)^[9]
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 9 listopada 1931^[10], 11 listopada 1937^[11])

Wybrane prace

Dzielnicowość w Polsce współczesnej, Warszawa 1921
Polityka Polski niepodległej. Szkic programu, Warszawa 1922
Naczelne kierunki ustawy 3 Maja a Konstytucja obowiązująca, Kraków 1924
Polska współczesna, Cz. 3 Szkic ustroju państwowego, Warszawa 1927
Przed rewizją konstytucji, Warszawa 1928

Przypisy

↑ StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 85 .
↑ SĘP, Forpoczty masonerii w Polsce, [w:] Myśl Narodowa 1933 nr 30, s. 343.
↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 571.
↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 128 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
↑ Wyborcy Warszawy! [Inc.:] W dziejowej chwili wyborów zwracamy się do Was Obywatele Wyborcy z apelem [...][1922]
↑ Rundstein Szymon. sztetl.org.pl. [dostęp 2019-01-22].
↑ Cmentarz Stare Powązki: BUKOWIECCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-01] .
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15.
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy państwowej”.
↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie państwowej”.

Bibliografia

Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 85. [dostęp 2020-06-23].

Linki zewnętrzne

Publikacje Stanisława Bukowieckiego w bibliotece Polona

[kto85-1] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 85 .

[2] SĘP, Forpoczty masonerii w Polsce, [w:] Myśl Narodowa 1933 nr 30, s. 343.

[3] Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 571.

[4] Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 128 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna

[5] Wyborcy Warszawy! [Inc.:] W dziejowej chwili wyborów zwracamy się do Was Obywatele Wyborcy z apelem [...][1922]

[6] Rundstein Szymon. sztetl.org.pl. [dostęp 2019-01-22].

[7] Cmentarz Stare Powązki: BUKOWIECCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-01] .

[8] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15.

[9] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[10] M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy państwowej”.

[11] M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie państwowej”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Prezydenci	Franciszek Fierich (1919–1928) Bolesław Pohorecki (1928–1939)
Wiceprezydenci	Stanisław Bukowiecki Ludwik Zachariasz Cichowicz Ernest Till
Członkowie Wydziału Cywilnego	Władysław Abraham Maurycy Allerhand Roman Longchamps de Bérier Marian Bielewicz Tadeusz Bujak Stanisław Bukowiecki Adam Chełmoński Ludwik Zachariasz Cichowicz Aleksander Doliński Ludwik Domański Jarogniew Drwęski Tadeusz Dziurzyński Franciszek Fierich Jakub Glass Stanisław Gołąb Antoni Górski Bronisław Hełczyński Władysław Leopold Jaworski Henryk Konic Ignacy Koschembahr-Łyskowski Marek Kuratow-Kuratowski Jan Jakub Litauer Karol Lutostański Wiktoryn Mańkowski Jan Mrozowski Alfons Parczewski Leon Petrażycki Bolesław Pohorecki Kazimierz Przybyłowski Michał Rostworowski Józef Skąpski Jan Sławski Stanisław Sławski Kamil Stefko Józef Felicjan Sułkowski Jerzy Trammer Ernest Till Jan Wasilkowski Eugeniusz Waśkowski Stanisław Wróblewski Fryderyk Zoll
Członkowie Wydziału Karnego	Henryk Ettinger Juliusz Kałużniacki Edmund Krzymuski Juliusz Makarewicz Wacław Makowski Zygmunt Marek Walenty Miklaszewski Aleksander Mogilnicki Franciszek Nowodworski Julian Nowotny Witold Prądzyński Emil Stanisław Rappaport Zygmunt Rymowicz Zygmunt Seyda Stanisław Śliwiński
Projekty ustaw	kodeks postępowania karnego (1928) kodeks postępowania cywilnego (1930) Kodeks karny (1932) kodeks zobowiązań (1933) kodeks handlowy (1934) prawo wekslowe (1936) prawo czekowe (1936)