Agomelatyna
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C15H17NO2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
243,30 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Agomelatyna (łac. agomelatinum) – organiczny związek chemiczny, dysinhibitor noradrenaliny i dopaminy (NDDI), opracowana w 2005 roku syntetyczna pochodna melatoniny, stosowana jako lek przeciwdepresyjny[1][2].
Mechanizm działania[edytuj | edytuj kod]
Agomelatyna to agonista receptorów melatoninowych MT1 i MT2[3] i antagonista receptorów serotoninowych 5-HT2C[4]. Lek przywraca rytm dobowy, przyspiesza wystąpienie fazy snu[5], powoduje spadek temperatury ciała
Poprzez antagonizm wobec receptorów 5-HT2C agomelatyna odhamowuje uwalnianie noradrenaliny i dopaminy, głównie w korze przedczołowej, stąd określana jest jako dysinhibitor noradrenaliny i dopaminy. Lek nie wpływa również na pamięć oraz fazę czuwania w ciągu dnia. U pacjentów cierpiących na depresję agomelatyna skraca czas zasypiania, wydłuża sen wolnofalowy, nie oddziałuje jednak na fazę REM[6]. Agomelatyna nie wpływa na wychwyt zwrotny neuroprzekaźników, nie jest inhibitorem MAO, nie wykazuje powinowactwa do receptorów α-adrenergicznych, β-adrenergicznych, histaminowych, cholinergicznych, dopaminergicznych i benzodiazepinowych.
W przeciwieństwie do wielu innych leków przeciwdepresyjnych, agomelatyna nie powoduje zaburzeń funkcji seksualnych[7] oraz nie powoduje objawów odstawiennych po nagłym zaprzestaniu leczenia. Nie działa również uzależniająco[8].
Farmakokinetyka[edytuj | edytuj kod]
Agomelatyna wchłania się z przewodu pokarmowego szybko, osiągając po około 1–2 godzinach maksymalne stężenie w osoczu. Jej dostępność biologiczna jest jednak mała (poniżej 5%) i jest ona silnie uzależniona od czynników osobniczych. Wpływ na nią ma również płeć (biodostępność jest większa w przypadku kobiet). Pokarm nie wpływa na farmakokinetykę agomelatyny. Lek wiąże się z białkami osocza w 95%.
Agomelatyna jest dość szybko metabolizowana w wątrobie, przede wszystkim przy udziale CYP1A2. Powstałe metabolity, głównie pochodne hydroksylowe i demetylowe, są nieaktywne farmakologicznie. Okres półtrwania leku wynosi 1–2 godziny. Sprzężone metabolity wydalane są w 80% z moczem.
Wskazania[edytuj | edytuj kod]
Leczenie dużych epizodów depresyjnych u osób dorosłych[9].
Przeciwwskazania[edytuj | edytuj kod]
- nadwrażliwość na agomelatynę lub jakikolwiek inny składnik preparatu
- marskość wątroby lub inne czynne schorzenie tego narządu
- jednoczesne podawanie silnych inhibitorów izoenzymu CYP1A2 (np. fluwoksaminy, cyprofloksacyny)
- podeszły wiek i zaburzenia otępienne
Ostrzeżenia specjalne[edytuj | edytuj kod]
- Po wprowadzeniu agomelatyny do obrotu zgłaszano u leczonych nią pacjentów przypadki uszkodzenia wątroby, w tym niewydolność wątroby (kilka przypadków zakończonych zgonem lub wymagających przeszczepienia wątroby u pacjentów z czynnikami ryzyka uszkodzenia wątroby), zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych ponad 10 razy przekraczające górną granicę normy (GGN),zapalenie wątroby i żółtaczkę[10]. W przypadku, gdy ich wartość trzykrotnie przekracza normę, leczenie agomelatyną należy przerwać.
- Agomelatyna nie powinna być stosowana w leczeniu depresji u pacjentów poniżej 18. roku życia. Badania kliniczne wskazują, że stosowanie leków przeciwdepresyjnych w tej grupie wiekowej zwiększa częstość występowania myśli i prób samobójczych oraz napadów agresji.
- Należy zachować szczególną ostrożność podczas leczenia agomelatyną chorych ze stwierdzoną w wywiadzie manią lub hipomanią.
- Agomelatyna, podobnie jak inne leki przeciwdepresyjne, powodować może, w początkowej fazie leczenia, nasilenie myśli samobójczych, a także występowanie prób samobójczych i samookaleczeń. Należy poinformować bliskich chorego o konieczności bacznego obserwowania stanu pacjenta i zgłaszania lekarzowi prowadzącemu leczenie każdego symptomu, który świadczyć może o pogorszeniu stanu psychicznego.
Interakcje[edytuj | edytuj kod]
Fluwoksamina, podobnie jak inne silne inhibitory CYP1A2, hamuje metabolizm agomelatyny, powodując znacznie zwiększenie ekspozycji na lek. Dlatego też nie jest wskazane jednoczesne podawanie agomelatyny i leków blokujących CYP1A2. Estrogeny kilkakrotnie zwiększają biodostępność agomelatyny, podobnie jak inne leki będące umiarkowanymi inhibitorami CYP1A2 (np. propranolol, grepafloksacyna, enoksacyna). Należy zachować ostrożność przepisując agomelatynę i wymienione preparaty. W trakcie leczenia agomelatyną nie należy spożywać alkoholu, a palenie tytoniu zmniejsza biodostępność leku.
Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]
Najczęściej notuje się zawroty głowy, senność lub bezsenność, migrenę, objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, biegunkę, zaparcia, bóle brzucha), nadmierną potliwość, bóle pleców, zmęczenie, zwiększenie aktywności aminotransferaz, niepokój i lęk. Rzadziej dochodzi do pobudzenia, drażliwości i agresji oraz dziwnych snów i koszmarów sennych, a także objawy fizyczne, takie jak różne reakcje skórne i zaburzenia widzenia. Rzadko dochodzi do wystąpienia manii lub hipomanii, omamów, wysypki, obrzęków, zapalenie wątroby i innych zaburzeń funkcjonowania tego organu[11].
Preparaty w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W 2019 r. w Polsce dopuszczone do handlu były tabletki zawierające 25 mg agomelatyny, pod nazwami: Agolek, Aglometine, Aglometyna, lamegon, Symago i Valdoxan. Wszystkie te preparaty dostępne są na receptę[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Randy A. Sansone, Lori A. Sansone, Agomelatine: a novel antidepressant, „Innovations in Clinical Neuroscience”, 8 (11), 2011, s. 10–14, PMID: 22191083, PMCID: PMC3244295 [dostęp 2021-11-08] (ang.).
- ↑ Elisabeth Mocaër i inni, Comment déveloper un antidépresseur au mécanisme d’action innovant: l’exemple de l’agomélatine, „Medecine Sciences”, 21 (10), 2005, s. 888–893, DOI: 10.1051/medsci/20052110888, PMID: 16197911 (fr.).
- ↑ Jean Pierre Olié, Siegfried Kasper, Efficacy of agomelatine, a MT1/MT2 receptor agonist with 5-HT2C antagonistic properties, in major depressive disorder, „The International Journal of Neuropsychopharmacology”, 10 (5), 2007, s. 661–673, DOI: 10.1017/S1461145707007766, PMID: 17477888 (ang.).
- ↑ M.J. Millan i inni, The novel melatonin agonist agomelatine (S20098) is an antagonist at 5-hydroxytryptamine2C receptors, blockade of which enhances the activity of frontocortical dopaminergic and adrenergic pathways, „The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics”, 306 (3), 2003, s. 954–964, DOI: 10.1124/jpet.103.051797, PMID: 12750432 (ang.).
- ↑ Giorgio Racagni, Marco A. Riva, Maurizio Popoli, The interaction between the internal clock and antidepressant efficacy, „International Clinical Psychopharmacology”, 22 Suppl 2, 2007, S9–S14, DOI: 10.1097/01.yic.0000277957.75852.c7, PMID: 17917564 (ang.).
- ↑ M. Cecilia Lopes, Maria-Antonia Quera-Salva, Christian Guilleminault, Non-REM sleep instability in patients with major depressive disorder: subjective improvement and improvement of non-REM sleep instability with treatment (Agomelatine), „Sleep Medicine”, 9 (1), 2007, s. 33–41, DOI: 10.1016/j.sleep.2007.01.011, PMID: 17826314 (ang.).
- ↑ Sidney H. Kennedy i inni, A double-blind comparison of sexual functioning, antidepressant efficacy, and tolerability between agomelatine and venlafaxine XR, „Journal of Clinical Psychopharmacology”, 28 (3), 2008, s. 329–333, DOI: 10.1097/JCP.0b013e318172b48c, PMID: 18480691 (ang.).
- ↑ S.R. Pandi-Perumal i inni, Could agomelatine be the ideal antidepressant?, „Expert Review of Neurotherapeutics”, 6 (11), 2006, s. 1595–1608, DOI: 10.1586/14737175.6.11.1595, PMID: 17144776 (ang.).
- ↑ Christian R. Dolder, Michael Nelson, Morgan Snider, Agomelatine treatment of major depressive disorder, „The Annals of Pharmacotherapy”, 42 (12), 2008, s. 1822–1831, DOI: 10.1345/aph.1L296, PMID: 19033480 (ang.).
- ↑ Agodeprin. Broszura edukacyjna dla lekarzy [online], Sandoz [dostęp 2021-11-08].
- ↑ Agomelatyna, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-11-08].
- ↑ Agomelatyna, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-11-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Małgorzata Rzewuska, Leczenie zaburzeń psychicznych, wyd. 3, Warszawa: PZWL, 2006, ISBN 83-200-3354-3.
