Aleksander Klotz

Aleksander Alfons Klotz

podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	31 sierpnia 1898 Żyrardów
Data i miejsce śmierci	29 października 1976 Australia
Przebieg służby
Lata służby	od 1915
Siły zbrojne	Legiony Polskie Wojsko Polskie Ludowe Wojsko Polskie
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa, Kampania wrześniowa, ZWZ-AK
Odznaczenia

Aleksander Alfons Klotz vel Alfons Kloc vel Jan Baranowski (ur. 31 sierpnia 1898 w Żyrardowie, zm. 29 października 1976 w Australii) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, oficer Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, urzędnik państwowy, dyplomata II Rzeczypospolitej, żołnierz SZP-ZWZ-Armii Krajowej.

Życiorys

Od sierpnia 1915 żołnierz I Brygady Legionów, następnie w Polskiej Organizacji Wojskowej. Po odzyskaniu niepodległości w Wojsku Polskim, uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i wojny polsko-bolszewickiej. Trzykrotnie ranny w walkach z Ukraińcami i bolszewikami. W lutym 1921 przydzielony do delegacji polskiej na rokowania pokojowe z RFSRR w Rydze jako oficer do zadań specjalnych.

Od marca 1921 do 1 listopada 1922 zastępca attaché wojskowego w Rydze i organizator siatki wywiadu polskiego na Łotwie i w Rosji Sowieckiej i (od wiosny 1921) kontrwywiadu przeciw działającej na Łotwie siatce sowieckiego Razwiedupru.

Na początku lat 20 XX wieku pełnił służbę w 55 Poznańskim pułku piechoty w Lesznie. W latach 1923–1925 był słuchaczem V Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1925, po ukończeniu szkoły i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Wydziału Organizacyjno-Mobilizacyjnego Kierownictwa Marynarki Wojennej w Warszawie na stanowisko referenta. W czerwcu 1926 został przeniesiony do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Warszawie na stanowisko wykładowcy.

1 września 1926 otrzymał przeniesienie do składu osobowego I wiceministra spraw wojskowych–szefa Administracji Armii na stanowisko referenta. 7 grudnia 1926 został wyznaczony na stanowisko adiutanta przybocznego I wiceministra-szefa Administracji Armii. 9 listopada 1928 został przeniesiony w stan nieczynny na przeciąg 12 miesięcy. Podjął pracę w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i 12 listopada 1928 został mianowany starostą grodzkim we Lwowie, którą to funkcję pełnił do drugiej połowy 1929, powracając następnie do centrali MSW. Z dniem 31 grudnia 1929 został przeniesiony do rezerwy z równoczesnym przeniesieniem do 19 pułku piechoty Odsieczy Lwowa we Lwowie.

W latach 1930–1932 był radcą, a następnie inspektorem ministerialnym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (Departament II Polityczny). Od 26 kwietnia 1932 kolejno: starosta powiatowy w Płocku, następnie starosta powiatowy w Wadowicach i Radomiu.

Przeszedł do pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, 15 kwietnia 1935 mianowany radcą w MSZ, a 16 maja mianowany konsulem i kierownikiem Konsulatu RP w Morawskiej Ostrawie na Zaolziu (Czechosłowacja). Po cofnięciu przez rząd czechosłowacki exequatur w październiku 1935, powrócił do centrali MSZ, a następnie do MSW, zostając kolejno starostą powiatowym w Grudziądzu, a od stycznia 1938 w Poznaniu. Funkcję tę sprawował do agresji III Rzeszy na Polskę 1 września 1939. W okresie pełnienia funkcji starosty organizował jednocześnie z ramienia II Oddziału Sztabu Głównego siatkę dywersyjną w rejonie Poznania i Grudziądza na wypadek wojny z Niemcami. Awansowany do stopnia majora dyplomowanego ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1938.

W czasie kampanii wrześniowej oficjalnie delegat PKP przy sztabie Armii „Poznań”, wraz z jej resztkami po bitwie nad Bzurą dotarł do oblężonej Warszawy i od 17 września brał udział w jej obronie w sztabie grupy gen.Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. W Służbie Zwycięstwu Polski od powołania organizacji w końcu września 1939 w Warszawie. W listopadzie 1939 wysłany na obszar okupacji sowieckiej do Lwowa przez dowódcę SZP Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. Do miasta dociera w grudniu zostając najpierw szefem sztabu SZP- Lwów, a następnie, do marca 1940 szefem sztabu ZWZ-2 Lwów.

Wraz z Eleonorą Wandą Ptaszek przeprowadził wyprawę wywiadowczą w poszukiwaniu aresztowanego we Lwowie i wywiezionego przez NKWD w głąb ZSRR gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego i zbadania sytuacji aresztowanych i deportowanych przez NKWD Polaków. W trakcie trwającej pomiędzy majem a wrześniem 1940 wyprawy Aleksander Klotz przebył z współtowarzyszką ponad 28 tys. kilometrów penetrując tereny wschodniej Ukrainy, Uralu, Syberii, wybrzeża Morza Kaspijskiego, docierając do Irkucka, Ałma-Aty, Taszkentu, a na północy do Kotłasu i Syktywkaru w Komi. W konsekwencji wyprawy powstał szczegółowy Raport w sprawie Polaków wysiedlonych do ZSRR, przekazany następnie Rządowi RP na uchodźstwie.

W czasie okupacji niemieckiej Klotz kierował z sukcesami Odcinkiem III sieci wywiadowczej Komendy Głównej ZWZ-AK o kryptonimie „WW-72”, a następnie „Pralnia”. Obejmował on obszar Komisariatu Rzeszy Ukraina. Awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1942.

Po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 nie ujawnił się, przez co uniknął aresztowania i wywiezienia przez NKWD wraz z dowództwem i sztabem Armii Krajowej, ujawnionym w ramach Akcji „Burza”. Od sierpnia 1944 oficjalnie „urlopowany” ze służby we lwowskiej Armii Krajowej. Zagrożony aresztowaniem przez NKWD wyjechał w sierpniu 1944 do Lublina, gdzie pod przybranym nazwiskiem i z dokumentami lekarza został zmobilizowany jako lekarz do służby w Ludowym Wojsku Polskim.

Od 1944 do lutego 1946, jako „doktor Jan Baranowski”, pełnił służbę w Ludowym Wojsku Polskim. Pomimo braku wykształcenia medycznego zajmował odpowiedzialne stanowiska służbowe w służbie zdrowia WP, awansując do stopnia podpułkownika. Od 3 grudnia 1944 był dowódcą 6 Samodzielnej Kompanii Pogotowia Chirurgicznego w 2 Armii WP, a 10 kwietnia 1945 został komendantem 29 Szpitala dla Lekko Rannych, a po zakończeniu wojny komendantem Szpitala Ministerstwa Obrony Narodowej w Warszawie. Razem z gen. Karolem Świerczewskim i Stanisławem Popławskim zasiadł w prezydium I Kongresu Medycyny Wojennej Wojsk Polskich i Sojuszniczych.

Był zdecydowanie przeciwny wszelkim działaniom nawet pośrednio legitymizującym władzę komunistów - działalność Stanisława Mikołajczyka oceniał jako zdradę. Na przełomie lutego i marca 1946 przekradł się na zachód. W latach 1948–1949 Aleksander Klotz spisał pamiętnik dotyczący lat 1939–1946.

Od 10 marca 1946 w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w Wielkiej Brytanii (w Komisji Dokumentacyjnej (lub Oddziale Personalnym) Sztabu Głównego WP), następnie do 1949 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po odejściu z PKPR pracował jako nauczyciel języka rosyjskiego w szkole armii brytyjskiej, a następnie jako ekspert do spraw sowieckich w Joint Intelligence Bureau, aż do przejścia na emeryturę, już jako brytyjski urzędnik państwowy (Civil servant). Po przejściu na emeryturę wyjechał do syna do Australii.

Wioząc żonę Lidię do szpitala doznał, prowadząc samochód, zawału serca i zmarł za kierownicą. Samochód przełamał barierkę autostrady i zderzył się czołowo z jadącym z naprzeciwka autobusem. Żona zmarłego pułkownika zginęła na miejscu.

Awanse

• porucznik – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
• kapitan – 3 maja 1926 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1926 i 269. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• major – ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1938
• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1942

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
• Krzyż Niepodległości (1928)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1928)
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Krzyż Armii Krajowej
• Krzyż Komandorski Orderu Korony Rumunii (1929)
• Order Gwiazdy Rumunii III klasy
• Order Lwa Białego (Czechosłowacja)
• Order Palm Akademickich (Francja)

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
• Aleksander Klotz, Zapiski konspiratora 1939–1945, opracowanie, wstęp i przypisy Grzegorz Mazur, wydawca Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego i Księgarnia Akademicka, Kraków 2001, ISBN 83-7188-329-3 ss. 552;
• Aleksander Klotz – Zapiski konspiratora 1939–1945, recenzja Zdzisława Zblewskiego, Pamięć i Sprawiedliwość, nr 2/2002, Instytut Pamięci Narodowej;
• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 257, 379, 1363;
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 139, 219;
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 12, 484;
• Kazimierz Kaczmarek, Druga Armia Wojska Polskiego, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1978, s. 718, 719;
• Piotr Stawecki, O dominacji wojskowych w państwowym aparacie cywilnym w Polsce w latach 1926-1939, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (35), Warszawa 1965, s. 328-346;
• Jerzy Węgierski, Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941, Warszawa 1991, Editions Spotkania, ISBN 83-85195-15-7