Bitwa pod Byteniem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
luty – marzec 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Byteniem | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Byteniem – walki oddziałów gen. Antoniego Listowskiego z oddziałami Zachodniej Armii Czerwonej toczone w początkowym okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
W ostatnich miesiącach 1918 i w pierwszych 1919, na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej, stacjonowały wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały odradzającego się Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 oddziały polskie weszły w kontakt bojowy z jednostkami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy nie wypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3]. W tym okresie oddziały polskie prowadziły ograniczone działania zaczepne[4].
Walczące wojska[edytuj | edytuj kod]
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| dowództwo Grupy | gen. Antoni Listowski | |
| ⇒ oddział mjr. Dąbrowskiego | mjr. Władysław Dąbrowski | |
| → I batalion wileński | por. Edward Kaczkowski | |
| → II batalion lidzki | kpt. Piotr Mienicki | |
| → pociąg pancerny „Kaniów” | ||
 Armia Czerwona
| ||
| dowództwo Dywizji Zachodniej | Roman Łągwa | |
| ⇒ rewolucyjny pułk warszawski | ||
| ⇒ 6 rewolucyjny pułk grodzieński | ||
Walki pod Byteniem[edytuj | edytuj kod]
23 lutego 1919 gen. Antoni Listowski nakazał oddziałowi mjr. Władysława Dąbrowskiego uderzyć na Byteń[5]. Ten, liczący około 750 żołnierzy, złożony z I batalionu wileńskiego, II batalionu lidzkiego oraz dywizjonu jazdy oddział, wspierany przez pociąg pancerny „Kaniów", już w pierwszym dniu walki opanował Zarzecze, po czym, potęgując uderzenie batalionem lidzkim, zaatakował miasteczko. Jazda obeszła je od północy, aby uniemożliwić ucieczkę załogi. Od południa natarcie wspierał pociąg pancerny[6]. Po zdobyciu Bytenia 24 lutego obydwa bataliony odeszły do Prużany[7].
1 marca na Byteń uderzyły sowieckie oddziały rewolucyjnego czerwonego pułku warszawskiego i batalion 6 rewolucyjnego pułku grodzieńskiego, składające się w większości z polskich komunistów. W tym czasie polską załogę Bytenia stanowił oddział Wileńskiego pułku strzelców, liczący około 120 żołnierzy. Pierwsze natarcie odparto, ale kiedy uszkodzeniu uległ jeden z karabinów maszynowych, przeciwnik wdarł się do miasteczka. Poległo dziesięciu żołnierzy polskich, wielu dostało się do niewoli[6][8]. W następnym dniu Polacy odpowiedzieli kontratakiem, ale zostali odparci, ponosząc duże straty[9]. Byteń odbity został dopiero w kwietniu, podczas polskiej ofensywy na Białorusi[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 9.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 146.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 11.
- ↑ Historia 76 pp 1930 ↓, s. 14.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 72.
- ↑ Historia 76 pp 1930 ↓, s. 15.
- ↑ Waligóra 1928b ↓, s. 10-11.
- ↑ Waligóra 1928a ↓, s. 72.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Bolesław Waligóra, Dzieje 85-go pułku Strzelców Wileńskich, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1928a.
- Bolesław Waligóra, Zarys historii wojennej 85-go pułku Strzelców Wileńskich, Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928b (Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920).
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.
- Zarys historji wojennej 76-go lidzkiego pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.