Bitwa pod Zarudziem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
13 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Zarudziem[a] | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Zarudziem – walki pododdziałów polskiej 6 Dywizji Piechoty gen. Kazimierza Raszewskiego z oddziałami sowieckiej Baszkirskiej Brygady Kawalerii toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego na Ukrainie w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Po spektakularnym sukcesie wojsk polskich na Ukrainie i zajęciu 7 maja 1920 Kijowa, front ustabilizował się na linii od Prypeci, wzdłuż Dniepru, przez Białą Cerkiew, Skwirę, Lipowiec, Bracław, Wapniarkę do Jarugi nad Dniestrem[2][3][4].
Armia Czerwona wykorzystała okres zastoju na reorganizację sił i przygotowanie ofensywy. 26 maja rozpoczęła się sowiecka ofensywa na Ukrainie, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej przełamały trwale polski front na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego [5][6].
W związku z sukcesami wojsk sowieckich, dowództwo polskie zaczęło ściągać na Front Ukraiński oddziały z innych, mniej zagrożonych odcinków frontu. Do rejonu Korostenia przybyły transporty zabranej z północy 6 Dywizji Piechoty gen. Kazimierza Raszewskiego[7].
Walczące wojska[edytuj | edytuj kod]
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 6 Dywizja Piechoty | gen. Kazimierz Raszewski | 3 Armia |
| ⇒ 65 pułk piechoty | ppłk Franciszek Korewo | |
| → II/65 pułku piechoty | por. Rafał Krywko | |
| — 5/65 pułku piechoty | ||
| — 7/65 pułku piechoty | ||
| ⇒ 12 pułk piechoty | ||
| → II/12 pułku piechoty | por. Władysław Kulma | |
 Armia Czerwona
| ||
| Baszkirska Brygada Kawalerii | ||
| ⇒ 224 pułk kawalerii | ||
Walki pod Zarudziem[edytuj | edytuj kod]
Wyprawa kijowska 1920 roku[8]
Po przybyciu w rejon Korostenia dowódca 6 Dywizji Piechoty gen. Kazimierz Raszewski uporządkował swoje oddziały i 11 czerwca 1920 wysłał w kierunku Malina dwubatalionową grupę taktyczną por. Władysława Kulmy, w składzie II/12 pułku piechoty i II/65 pułku piechoty por. Rafała Krywki. Miała ona nawiązać łączność z Grupą płk. Józefa Rybaka, stanowiącą prawe skrzydło cofającej się 3 Armii[9][10].
12 czerwca pod Jacewką 5 i 7 kompania 65 pp zmusiły do odwrotu 224 pułk kawalerii z Baszkirskiej BK, ale w Malinie nie zastano jednak oddziałów płk. Rybaka. Batalion 12 pułku piechoty zorganizował obronę miasta[10]. Następnego dnia II batalion 65 pułku piechoty uderzył na Zarudzie. Był to jego chrzest bojowy. Początkowo odniesiono sukces, wypierając z wioski sowieckich kawalerzystów[7][11]. Jednak zaskoczony przeciwnik, po uporządkowaniu swoich wojsk, ruszył do kontrataku i okrążył polski batalion. Piechurzy musieli bagnetami otwierać sobie drogę odwrotu. Osłonę taboru ogarnęła panika i młodzi żołnierze uciekli bez walki, gdy do szarży na wozy ruszył niewielki, pięćdziesięcioosobowy oddział sowieckiej kawalerii[7].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
Pod Zarudziem Polacy ponieśli porażkę. Stracono około 50 poległych i rannych, dwa ckm-y oraz cały tabor, porzucony w Łubowiczach. Mimo porażki, Polacy utrzymali Malin do 15 czerwca, kiedy to nadeszły od strony Kijowa kolumny 3 Armii. Tego dnia grupa por. Kulmy wycofała się do Korostenia[7][12].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zarudzie (Zarudje, Żarudje), miejscowość na Ukrainie, na północny wschód od Malina.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 149.
- ↑ Stachiewicz 1925 ↓, s. 106.
- ↑ Odziemkowski i Rukkas 2017 ↓, s. 183.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 475.
- ↑ Kutrzeba 1937 ↓.
- ↑ Proskurnicki 1929 ↓, s. 11.
- ↑ a b Mucha 1928 ↓, s. 16.
- ↑ Mucha 1928 ↓, s. 17.
- ↑ Proskurnicki 1929 ↓, s. 12.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V-20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
- Tadeusz Kutrzeba: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1937.
- Franciszek Mucha: Zarys historji wojennej 12-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski, Andrij Rukkas: Polska – Ukraina 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 2017. ISBN 978-83-64708-29-9.
- Ludwik Proskurnicki: Zarys historii wojennej 65 Starogardzkiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Julian Stachiewicz: Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.