Bój pod Hłybowem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
8 marca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Hłybowem | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bój pod Hłybowem – część operacji mozyrskiej; walki polskiego 3 pułku ułanów toczone z sowiecką 170 Brygadą Strzelców w czasie ofensywy wiosennej wojsk polskich w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Zimą 1919/1920 na froncie polsko-sowieckim odnotowywano tylko działania lokalne. Linia frontu była rozciągnięta od środkowej Dźwiny, wzdłuż Berezyny, Uborci, Słuczy, po Dniestr[2]. Zastój w działaniach wojennych obie strony wykorzystywały na przygotowanie się do decydujących rozstrzygnięć militarnych planowanych na wiosnę i lato 1920[3]
Jeszcze jesienią 1919 ówczesny dowódca 9 Dywizji Piechoty płk Władysław Sikorski zaproponował uderzenie na Mozyrz i Kalinkowicze. Do tej koncepcji wrócono na początku roku 1920. Naczelny Wódz Józef Piłsudski wydał 26 lutego 1920 rozkaz skierowany do dowódcy Grupy Poleskiej płk. Władysława Sikorskiego uderzenia na Mozyrz i Kalinkowicze[4][5][3].
Walczące wojska[edytuj | edytuj kod]
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| dowództwo Grupy Poleskiej | płk Władysław Sikorski | |
| 2 Brygada Jazdy | Grupa Poleska | |
| ⇒ dywizjon 3 pułku ułanów | rtm. Czesław Kozierowski | dywizjon rtm. Kozierowskiego |
| → 1 szwadron | ppor. Ignacy Kowalczewski | |
| → 3 szwadron | por. Mieczysław Borkowski | |
| → szwadron km | por. Stanisław Szczucki | |
| ⇒ 3/10 pułku ułanów | rtm. Jerzy Jastrzębski | 10 pułk ułanów |
 Armia Czerwona
| ||
| dowództwo 12 Armii | Siergiej Mieżeninow | Front Zachodni |
| ⇒ 57 Dywizja Strzelców | F.A. Kuzniecow | 12 Armia |
| → 170 Brygada Strzelców | ||
| — 509 pułk strzelców | ||
| — 510 pułk strzelców | ||
Walki pod Hłybowem[edytuj | edytuj kod]
Po opanowaniu przez Grupę Poleską Mozyrza i Kalenkowicz gen. Władysław Sikorski nakazał 2 Brygadzie Jazdy rozpoczęcie pościgu. 7 marca, liczący około 150 ułanów, dywizjon rtm. Czesława Kozierowskiego ścigał rozbity pod Jakimowską Słobodą i Szaciłkami sowiecki 510 pułk strzelców. Rozpoznanie doniosło, że będzie on nocował w rejonie Gorwala, a w następnym dniu sowiecki pułk zamierzał kontynuować odwrót do Rzeczycy[6]. Dowódca dywizjonu postanowił wyprzedzić przeciwnika w marszu i zaatakować jego kolumny od czoła za Gorwalem (Horwalem)[7].
O świcie 8 marca 510 ps opuścił Gorwal. Po drodze dołączyły do niego pododdziały 509 pułku strzelców i oba pułki z dwiema bateriami artylerii podeszły do Gawinowicz, gdzie kwaterować miał sztab macierzystej 170 Brygady Strzelców. Tu napotkały polski 3 szwadron 10 pułku ułanów rtm. Jastrzębskiego, który chwilę wcześniej śmiałą szarżą rozbił sztab 170 BS, biorąc do niewoli między innymi dowódcę i szefa sztabu brygady[8][9].
Pozbawione wyższego dowództwa sowieckie pułki nie podjęły walki z nierozpoznanym przeciwnikiem i skierowały się na Hłybów. W tym czasie do wioski od północnego zachodu zbliżał się dywizjon 3 pułku ułanów[9]. Dowódca dywizjonu zdecydował uderzyć w środek maszerującej kolumny. 1 szwadron ppor. Ignacego Kowalczewskiego miał uderzyć w ogon kolumny sił głównych, a 3 szwadron miał kontynuować zadanie główne, wyprzedzić kolumnę i przeciąć jej drogę odwrotu. Walkę z sowiecką szpicą tylną, która jeszcze nie podeszła pod Hłybów (Hybów), podjąć miał pododdział pod dowództwem por. Stanisława Szczuckiego. W skład oddziału osłony weszły dwa plutony 3 szwadronu, jeden pluton 1 szwadronu i dwie obsługi ckm[10][11].
1 szwadron ruszył w pościg traktem w dwóch grupach. W okolicach wzgórza Holendry pod wsią Norica ułani rozpoczęli szarżę. Artylerzyści sowieccy co prawda odprzodkowali działa, ale nie zdołali oddać salwy i zostali przez polskich kawalerzystów wyrąbani. Sowiecka piechota nie stawiała większego oporu i uciekała w kierunku Rzeczycy. Gdy ułani zaszarżowali piechotę, ta rozpoczęła bezładną przeprawę przez Dniepr. Większość czerwonoarmistów utonęła, a na przeciwległy brzeg dotarła jedynie garstka rozbitków. W tym czasie 3 szwadron rozproszył gromady piechurów pod Rzeczycą. W samym Hłybowie pododdział por. Szczuckiego został zaatakowany przez nadciągającą straż tylną 170 Brygady Strzelców. Podchorąży Józef Wcisłowicz, przy pomocy miejscowej ludności, ściągnął do Hłybowa cztery zdobyte przy baterii artylerii ckm-y, skompletował obsługi, a te silnym ogniem z małej odległości raziły podchodzącego przeciwnika. Wyprowadzony polski kontratak zmusił go do wycofania się w stronę Dniepru[12].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
Klęska 170 Brygady Strzelców spowodowała wybuch paniki w Rzeczycy. Jej załoga uciekła na wschodni brzeg Dniepru i dopiero 9 marca, po stwierdzeniu że kawaleria polska wycofała się, wróciła do Rzeczycy. W walkach pod Hłybowem Sowieci stracili kilkudziesięciu poległych i wielu rannych. Część utopiła się w Dnieprze. Polacy zdobyli 8 dział, 9 ckm-ów, 450 karabinów i cały tabor 170 Brygady Strzelców. Do niewoli wzięto około 80 jeńców. Straty własne to jeden ranny[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 33.
- ↑ a b Wyszczelski 2011 ↓, s. 178.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 101.
- ↑ Tarczyński (red.) 2016 ↓, s. 1278.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 134.
- ↑ Dobrzyński 1929 ↓, s. 23.
- ↑ Buszyński 1929 ↓, s. 15.
- ↑ a b Odziemkowski 1998 ↓, s. 56.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 144.
- ↑ Dobrzyński 1929 ↓, s. 24.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 135.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Buszyński: Zarys historii wojennej 10-go pułku Ułanów Litewskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Bohdan Dobrzyński: Zarys historji wojennej 3-go pułku ułanów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Marek Tarczyński (red.): Bitwa o Ukrainę. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2016. ISBN 978-83-7399-669-4.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.