Geografia Maroka
Maroko jest państwem leżącym w północno-zachodniej części Afryki i jest zaliczane do tzw. państw Maghrebu. Pełna nazwa kraju to Królestwo Maroka. Mieszkańcy Maroka nazywają je Królestwem Zachodu – Al-Mamlaka al-Maghribija. Stąd też określenie, państwa Maghrebu, czyli kraje zachodu, leżące w zachodniej części Afryki. Są to najdalej na zachód wysunięte państwa islamu. Charakterystyczną cechą Maroka jest suchy klimat i wyżynny krajobraz. Jest to też jedno z mniejszych państw afrykańskich – jego powierzchnia wynosi 446 550 km². Europejska nazwa kraju pochodzi od nazwy jego dawnej stolicy – Marrakeszu. Maroko od zachodu oblewają wody Oceanu Atlantyckiego, a od północy Morza Śródziemnego.
Budowa geologiczna i rzeźba terenu
Maroko to najbardziej górzyste państwo północno-zachodniej Afryki. Przez kraj ciągnie się pasmo Atlasu, które zajmuje większą część kraju. Góry te ciągną się do samego wybrzeża atlantyckiego. W Maroku tereny nizinne występują tylko w wąskim pasie nadmorskim i w dolinie rzeki Subu. Na terenie Maroka i Algierii rozciąga się Wyżyna Szottów, będącą śródgórską równiną o wysokości 750–1000 m n.p.m. W Maroku zajmuje ona część wschodnią. Od niej odchodzi Atlas Wysoki, pasmo górskie ciągnące się do wybrzeża. Całość zalicza się do platformy saharyjskiej. Najwyższym szczytem górskim jest Dżabal Tubkal, wznoszący się w Atlasie Wysokim na 4165 m n.p.m. Zbudowany jest z andezytu.
Najbardziej na północ wysuniętym pasmem górskim jest Ar-Rif. Są to młode góry, leżące nad Morzem Śródziemnym. Jego najwyższym szczytem jest Dżabal Tidighin o wysokości 2456 m n.p.m.
Atlas Wysoki zbudowany jest ze starych skał krystalicznych, ma typowy alpejski charakter. Góry pokryte są jurajskimi i kredowymi wapieniami W najwyższych partiach występują formy polodowcowe, a przez znaczną część roku utrzymuje się śnieg.
Antyatlas, ciągnący się na południe od Atlasu Wysokiego jest zbudowany z prekambryjskich skał metamorficznych i osadowych pochodzących z paleozoiku. Tworzy zrąb tektoniczny wypiętrzony w okresie orogenezy alpejskiej.
Maroko jest wyżynno-górzystym krajem, w którym występują piętra klimatyczne. Poza górami można tu wymienić słone jeziora i równiny.
Klimat
Klimat Maroka zaliczany jest do podzwrotnikowego na północy i zwrotnikowego na południu. Zaznacza się tu piętrowość klimatyczna, widoczna głównie jako piętrowość opadów, temperatury i roślinności.
Na klimat Maroka ma wpływ Atlantyk, w strefie nadmorskiej klimat jest łagodniejszy i chłodniejszy w porównaniu z wnętrzem kraju. W północnej strefie nadmorskiej, panuje klimat strefy śródziemnomorskiej, a pogoda jest prawie taka sama jak na wybrzeżu hiszpańskim.
W górach jest chłodniej, wraz z wysokością spadają temperatury. Na równinach w głębi kraju kraju jest sucho. Zimą panuje chłód, a latem temperatury są wysokie.
.JPG)
Opady w Maroku, które zaliczane jest do krajów półpustynnych i pustynnych, są średnie. Na wybrzeżu, ze względu na chłodny Prąd Kanaryjski oscylują w granicach 400–500 mm. W głębi lądu, na południu, gdzie rozciąga się pustynia i słone równiny opady osiągają maksymalnie 100 mm. W niektórych miejscach utrzymują się średnio na poziomie 60 mm, co odpowiada wysokości opadów na obszarach pustynnych. W górach opady są wyższe. W Atlasie Wysokim przekraczają barierę 1000 mm, dzięki czemu biorą stamtąd początek liczne rzeki. Na północy, w pasie nadmorskim opady są nieco większe niż na zachodnim wybrzeżu, w Tangerze utrzymują się na poziomie 800 mm. Poza obszarami pustynnymi opady występują głównie w okresie jesienno-zimowym, do marca. Latem deszcz nie pada przez co najmniej trzy miesiące z wyjątkiem obszaru Atlasu, gdzie deszcz może spaść także latem. Zimą w górach pada śnieg, czasami zdarza się także opad śnieżny na niższych wysokościach.
Maroko zaliczane jest do ciepłych krajów. Jednak temperatury są zróżnicowane ze względu na wpływ prądów morskich. Na klimat ma przede wszystkim wpływ zimny Prąd Kanaryjski, który sprawia, że zimą temperatura na wybrzeżach oscyluje średnio na poziomie 12 °C, a latem wzrasta tylko do 22 °C. Nawet na południu są one zaledwie o jeden, dwa stopnie wyższe. W głębi kraju na równinach oraz terenach pustynnych i półpustynnych latem temperatury sięgają nawet 50 °C. Średnia temperatura dobowa latem dla terenów pustynnych to 29-34 °C. Wartości te zależą od wysokości nad poziomem morza.
Wody
Maroko jak na kraj pustynny ma duże zasoby wód rzecznych i podziemnych. Główną przyczyną jest ukształtowanie powierzchni kraju. Wysokie góry, ośnieżone zimą (listopad–maj) i otrzymujące duże opady deszczu głównie w okresie jesiennym, sprawiają, że Maroko posiada rozwinięty system rzeczny. Marokańskie rzeki wpływają do Oceanu Atlantyckiego i Morza Śródziemnego. Pomimo dużych opadów, większość rzek wysycha w okresie letnim, a największe jak Wadi Subu na północy w suchych latach zmieniają się w strumienie. Pogodę kształtują Atlantyk i basen Morza Śródziemnego, co sprawia, że nie każde lato jest wybitnie suche na północy kraju. Atlantyckie prądy morskie nie przynoszą jednak letnich opadów deszczu, co sprawia, że południowa część kraju jest suchsza od północnej. Również na północy, gdzie panuje klimat śródziemnomorski, lata są z reguły suchsze od zim. Niemniej Maroko jest wilgotniejsze od innych krajów Afryki Północnej, takich jak Libia czy Egipt, gdzie opady są znikome.
Maroko jest czasami nawiedzane przez lokalne powodzie związane z roztopami śniegu w górach. Gwałtownie topniejące śniegi powodują wezbranie wód w dolinach rzek, a w konsekwencji powodzie. Jest to jedynie ekstremalne zjawisko związane z pogodą, niemające nic wspólnego z anomaliami.
Ponieważ latem zmniejsza się stan wód rzecznych, Maroko posiada liczne zbiorniki retencyjne, które nie tylko chronią przed wiosennymi powodziami, ale stanowią źródło wody pitnej oraz wody używanej w celu nawadniania terenów rolniczych.
Gleby
Najważniejszą grupą gleb, są czarne gleby ilaste, które występują w dolinach rzek oraz na terenach nizinnych. W górach Atlasu występują gleby brązowe (cynamonowe) oraz brunatne. Często są one kamieniste i mają płytką strukturę. Na terenach podgórskich na południowych i wschodnich stokach Atlasu występują półpustynne kserosole – szaroziemy. Na pustyni zaś litosole, gdzie w wielu miejscach tereny te są pozbawione życia (brak roślinności). Miejscami występują także słone gleby i wyschnięte słone jeziora.
Flora
Maroko ma dosyć bogatą florę. W dolinach rzek, jak i na wybrzeżu powszechne są palmy, na północy zaś roślinność śródziemnomorska. W górach pierwotnie występowały sosny, dęby i akacje. Lasy te zostały jednak mocno przetrzebione na potrzeby głównie przemysłu. Obecnie zajmują jedynie 12% powierzchni kraju. Jednak większe kompleksy leśne zachowały się w Ar-Rifie oraz w Atlasie Wysokim i Średnim w postaci dębów, oliwek i pistacji. Licznie występują krzewy i pnącza. Występuje tu także cedr atlantycki, który porasta góry nawet do wysokości 3000 m n.p.m. Na obszarach półpustynnych i pustynnych występują suchorośla, a miejscami rosną palmy daktylowe, które porastają także nieliczne oazy.
Fauna
Duża część pierwotnej fauny uległa wyniszczeniu wraz z napływem ludności. Jeszcze w czasach rzymskich w lasach Ghabat al-Mamura bytowały słonie. W lasach koło Meknesu żyły lwy. Lasy te jednak podpalono w XVII wieku, by uporać się z drapieżnikami, które stanowiły plagę dla miejscowych. Słonie wyginęły pod koniec starożytności, a ostatni lew padł na początku XX w. Mimo to w Maroku wciąż istnieje duża liczba gatunków zwierząt, w tym drapieżnych, takich jak kobry czy skorpiony. Plagą wciąż pozostaje szarańcza, która niszczy użytki rolne. W lasach cedrowych gór Atlasu Średniego występują m.in. makaki magoty, żenety, rysie, jeżozwierze, owce grzywiaste. W paśmie Atlasu Wschodniego natknąć się można na susły, wiewiórki berberyjskie, ryjkonosy i muflony. Morskie obszary Maroka są również obfite w świat zwierzęcy. Występują tam m.in. liczne gatunki ryb, takie jak np. mieczniki, cefale, tuńczyki, leszcze morskie, węgorze, nitkopłetwy oraz ośmiornice i liczne gatunki skorupiaków. Żyją tu także morświny i delfiny. W Maroku występuje 100 gatunków ssaków w tym rzadkie szakale złociste, lamparty, gazele dorkas oraz 17 innych gatunków. Kraj ten zamieszkuje również około 210 gatunków ptaków w tym wiele brodzących. W Maroku żyją olbrzymie stada flamingów, a także orłosępy brodate, których rozpiętość skrzydeł osiąga do 3 metrów.
Geografia ekonomiczna
Transport
Kolej
Kolej w Maroku w przeciwieństwie do innych państw afrykańskich jest dość rozwinięta, lecz nie tak jak to ma miejsce w Europie. W 2001 roku sieć kolejowa Maroka miała 1907 km długości, co daje średnią gęstość 0,4271 km linii na 100 km². W tym na odcinku 1003 km sieć jest zelektryfikowana (prąd stały 3 kV), a na 370 km sieć jest dwutorowa. W 2001 roku państwowy przewoźnik ONCF eksploatował 220 lokomotyw, w tym 81 elektrycznych oraz 14 trójczłonowych elektrycznych zespołów trakcyjnych[1]. Najważniejszą linią kolejową jest linia łącząca Casablankę i Rabat linia ta została gruntownie zmodernizowana w latach 80. I jest przystosowana do prędkości 160 km/h[2]. Głównym towarem, który przewozi kolej marokańska są fosforyty, dzięki którym w latach 30. rozwinęła się sieć kolejowa w Maroku. Produkcja fosforytów, a co za tym idzie również przewóz, mocno spadła w latach 70.[3]
Przypisy
Bibliografia
- Encyklopedia Geograficzna Świata: Afryka, Wydawnictwo OPRESS, Kraków 1997.
.svg)