Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

Dodaj linki
To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia
w Katowicach
Ilustracja
Gmach NOSPR-u od frontu (2015)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

pl. W. Kilara 1,
40-202 Katowice

Architekt

Tomasz Konior

Inwestor

Miasto Katowice

Wysokość całkowita

28 m

Szerokość frontu

61,6 m

Powierzchnia użytkowa

25 782 m²

Rozpoczęcie budowy

luty 2012

Ukończenie budowy

sierpień 2014

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Siedziba NOSPR-u”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Siedziba NOSPR-u”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Siedziba NOSPR-u”
Ziemia50°15′50,1″N 19°01′43,5″E/50,263917 19,028750
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach – budynek położony przy placu W. Kilara 1 w Katowicach, w dzielnicy Bogucice. Gmach ten jest siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach i stanowi jeden z obiektów katowickiej Strefy Kultury, na którą składa się także Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach i Muzeum Śląskie w Katowicach.

Gmach ten powstał na terenach po dawnym składzie drewna Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”, a jego oficjalne otwarcie nastąpiło 1 października 2014 roku. Został on zaprojektowany przez związanego z regionem architekta – Tomasza Koniora, który w architekturze gmachu nawiązał do górnośląskiego dziedzictwa i architektury kolonii robotniczej Nikiszowiec. Gmach ten uzyskał szereg nagród i wyróżnień branży architektonicznej.

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach w momencie otwarcia była największym kompleksem koncertowo-nagraniowym na terenie Polski, a w 2019 roku dołączyła do grona European Concert Hall Organisation(inne języki), zrzeszającego renomowane europejskie sale koncertowe. Od momentu otwarcia stał się bardzo popularnym miejscem kultury muzycznej w Katowicach, a w salach koncertowych gmachu NOSPR-u występowało szereg szanowanych i renomowanych artystów i zespołów muzycznych.

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach znajduje się przy placu Wojciecha Kilara 1[1], w granicach dzielnicy Bogucice, w południowo-zachodniej części dzielnicy, przy granicy z Koszutką i Śródmieściem[2].

Nowa siedziba NOSPR-u znajduje się w katowickiej Strefie Kultury, w sąsiedztwie siedziby Muzeum Śląskiego w Katowicach, Międzynarodowego Centrum Kongresowego oraz Hali Widowiskowo-Sportowej „Spodek”[1]. Siedzibę NOSPR-u z gmachem Międzynarodowego Centrum Kongresowego i „Spodkiem” łączy kładka[3]. Razem z innymi obiektami Strefy Kultury gmach NOSPR-u tworzy strefę wysokiej klasy budynków służących edukacji, kulturze i organizacji wydarzeń masowych. Budynki te dzielą ze sobą infrastrukturę techniczną oraz tereny zielone[4].

Gmach ten wzniesiono na terenach pokopalnianych, w sąsiedztwie drogi nadziemnej i podziemnej[5], na terenach pomiędzy ulicami: T. Dobrowolskiego i H.M. Góreckiego oraz alejami: W. Korfantego i W. Roździeńskiego[6].

Wzdłuż pobliskiej alei W. Korfantego biegnie linia tramwajowa, przy której znajduje się przystanek tramwajowy ZTM Katowice Rondo oddalony około 300 metrów od głównego wejścia do siedziby NOSPR-u[7]. Z tego przystanku w październiku 2022 roku odjeżdżało 10 linii tramwajowych, łączących bezpośrednio część dzielnic Katowic (Dąb, Brynów cz. wsch.-Os. Zgrzebnioka, Koszutka, Osiedle Tysiąclecia, Śródmieście, Wełnowiec-Józefowiec i Zawodzie) z gmachem NOSPR-u, a także miasta: Bytom, Chorzów, Siemianowice Śląskie i Świętochłowice[8].

Około 20 metrów na południe od gmachu funkcjonuje[7], położony przy alei W. Roździeńskiego, przystanek autobusowy Katowice Strefa Kultury NOSPR. Na początku października 2022 roku z przystanku odjeżdżało około 20 linii autobusowych, które łączyły bezpośrednio gmach NOSPR-u z innymi dzielnicami Katowic (w tym z: Dąbrówką Małą, Dębem, Giszowcem, Janowem-Nikiszowcem, Koszutką, Murckami, Osiedlem Tysiąclecia, Szopienicami-Burowcem, Śródmieściem, Wełnowcem-Józefowcem i Zawodziem) i miastami, m.in.: Będzin, Dąbrowa Górnicza, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec i Siewierz[8].

Na parkingu obok NOSPR-u działa stacja rowerów miejskich Metrorower nr 27704[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Gmach tzw. Dezember Palastu przy placu Sejmu Śląskiego 2 w 2009 roku – ówczesna siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach; po lewej stronie na elewacji gmachu logo orkiestry

Nowa siedziba NOSPR-u była odpowiedzią na braki lokalowe, które towarzyszyły Narodowej Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach od czasu jej reaktywacji w 1945 roku[10]. Przed wybudowaniem gmachu przy placu W. Kilara orkiestra miała swoją siedzibę na jednym z pięter gmachu tzw. Dezember Palastu przy placu Sejmu Śląskiego 2, który nie spełniał warunków koncertowych ani nagraniowych, a o konieczności postawienia nowej sali dyskutowano przez wiele lat[11]. W siedzibie przy placu Sejmu Śląskiego muzycy nie słyszeli się wzajemnie, gdyż salę zbudowano tak, żeby widownia świetnie słyszała muzyków, lecz muzycy nie słyszeli brzmienia orkiestry. Ostatni koncert w siedzibie ówczesnego Centrum Kultury Katowice Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach odegrała 13 czerwca 2013 roku[12].

Tomasz Konior – projektant gmachu NOSPR-u; zdjęcie wykonane wewnątrz atrium gmachu NOSPR-u

W 2008 roku ogłoszono międzynarodowy konkurs architektoniczny na projekt gmachu NOSPR-u[11]. Konkurs ten zorganizowało miasto Katowice wraz z warszawskim i katowickim SARP-em. Na konkurs wpłynęło łącznie 17 prac z polskich i zagranicznych biur projektowych[13]. Przy projektowaniu nowej siedziby NOSPR-u wymagano uwzględnienia specyficznego kontekstu, gdyż gmach ten miał stanąć na rozległej działce na wschód od „Spodka”, przy jednej z głównych ulic Katowic – alei W. Roździeńskiego, na terenach poprzemysłowych[11]. Gmach NOSPR-u powstał na terenie po dawnym placu drzewnym Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”, którą zlikwidowano w 1999 roku[14].

Międzynarodowy konkurs rozstrzygnięto 15 grudnia 2008 roku[15], w którym pierwszą nagrodę otrzymał związany z regionem architekt Tomasz Konior. Miał on już doświadczenie związane z obiektami związanymi z muzyką – w 2007 roku otwarto zaprojektowane przez niego nowe skrzydło Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach – Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej „Symfonia”, które zostało nagrodzone przez szereg nagród. Dodatkowo w pracowni Tomasza Koniora cztery lata wcześniej powstał projekt nowej aranżacji wnętrz zabytkowego gmachu Akademii Muzycznej[11].

W październiku 2010 roku podjęto decyzję o dofinansowaniu budowy nowej siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach ze środków Unii Europejskiej w kwocie ponad 122 mln złotych[16], zaś w czerwcu 2011 roku poinformowano o udzieleniu pożyczki miastu Katowice z Europejskiego Banku Inwestycyjnego w kwocie 254,2 mln złotych na sfinansowanie obiektów kultury na terenach postindustrialnych, w tym na siedzibę NOSPR-u[17].

Budowa gmachu NOSPR-u w połowie lipca 2012 roku; widok od strony zachodniej

W lutym 2011 roku zostało ogłoszone postępowanie przetargowe na budowę gmachu NOSPR-u[18]. Do złożenia oferty cenowej w przetargu na budowę zostały zaproszone cztery podmioty. Na krótkiej liście według informacji z września 2011 roku znalazły się: konsorcjum firmy Hydrobudowa Polska z hiszpańskim OHL, konsorcjum Mostostalu Warszawa z firmami Karmar, Bouygues Batiment International oraz Acciona Infraestructuras, konsorcjum firmy Warbud z LTT i Przedsiębiorstwem Wielobranżowym Ebud-Przemysłówka, a także Polimex-Mostostal[19]. Najtańszą ofertę złożyło konsorcjum z liderem – firmą Warbud, którego oferta opiewała na kwotę 191 mln zł netto, zaś drugą najtańszą złożyło konsorcjum Mostostalu Warszawa z Karmar, Bouygues Batiment International oraz Acciona Infraestructuras. Kosztorys inwestorski opiewał na kwotę 201,8 mln zł netto[20]. Warszawska firma Warbud została w grudniu 2011 roku wybrana w przetargu na budowę nowej siedziby NOSPR-u[21].

W dniu 13 lutego 2012 roku została podpisana umowa pomiędzy prezydentem Katowic Piotrem Uszokiem a generalnym wykonawcą – firmą Warbud na budowę gmachu Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Wówczas to jej oddanie do użytku zaplanowano na 13 października 2013 roku[22].

W międzyczasie, w połowie czerwca 2011 roku w holu katowickiego wieżowca Altus stanął model akustyczny sali koncertowej NOSPR-u. Powstał on w Aleksandrowie Łódzkim celem badania akustycznego nowo budowanej sali, zaś w Altusie stanął on w związku ze staraniami miasta Katowice o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016, a prezentacji modelu towarzyszyła wystawa wizualizacji budowanego gmachu NOSPR-u[23].

Budowa siedziby NOSPR-u na początku sierpnia 2012 roku

W dniu 6 czerwca 2012 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę nowej siedziby NOSPR-u[24]. Do sierpnia 2012 roku zakończono budowę wszystkich ścian, słupów i stropów kondygnacji podziemnej, zaś w części nadziemnej gotowe były ściany i słupy wokół Wielkiej Sali Koncertowej, a także trwał montaż konstrukcji stalowej i stropu nad drugim piętrem wokół sali[25]. W grudniu 2012 roku wzniesione były już ściany zewnętrznej części NOSPR-u do wysokości czwartej kondygnacji. Na zachodniej ścianie trwał natomiast montaż szklanej części elewacji. W tym czasie w prace budowlane zaangażowanych było około 300 osób[26].

W lutym 2013 roku trwały prace nad montażem elementów dachu Wielkiej Sali Koncertowej o łącznej wadze ponad 300 ton – montowano wówczas dźwigary, których zaplanowano łącznie jedenaście. Do tego czasu gotowe były pofalowane ściany Wielkiej Sali Koncertowej, które powstały przy użyciu gumowych szalunków. W Sali Kameralnej do tego czasu zakończono roboty konstrukcyjne, zaś na poziomie -1 kończono prace instalacyjne. Trwały także prace nad montażem okien – po stronie północnej i południowej, a także częściowo po stronie zachodniej prace te były już ukończone[27]. W dniu 12 kwietnia 2013 roku na dachu siedziby NOSPR-u zawisła wiecha, zaś w Wielkiej Sali Koncertowej z tej okazji odbył się pierwszy koncert. W tym okresie ukończono prace żelbetowe, a także rozpoczęto prace przy montażu warstw izolacyjnych[28].

Do listopada 2013 roku ukończono prace nad montażem cegieł na elewacji gmachu, a teren wokół gmachu powoli zaczęto porządkować. W ramach tych prac sadzono drzewa i montowano elementy małej architektury, zaś we wnętrzach trwały prace wykończeniowe. W tym czasie montowano balkony w Wielkiej Sali Koncertowej, zakończono prace nad montażem sufitu i plafonu, zaś w Sali Kameralnej kończono prace okładzinowe ścian i sufitów. W zewnętrznym pierścieniu gmachu w tym czasie także trwały prace wykończeniowe, a we wszystkie prace wykończeniowe na tym etapie zaangażowanych było około 500 osób[29].

Budowa gmachu NOSPR-u pod koniec 2013 roku; widok od frontu

W sierpniu 2014 roku budowa nowej siedziby NOSPR-u zmierzała już do końca. Wewnątrz trwał montaż ostatnich elementów wyposażenia i sprawdzano akustykę Wielkiej Sali Koncertowej[30]. Wszelkie prace budowlane w obiekcie ukończono jeszcze w tym samym miesiącu[31]. Ekipy budowlane opuściły plac budowy gmachu 25 sierpnia 2014 roku, a nową siedzibę gmachu przekazano Narodowej Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach[32].

Całkowity koszt prac związanych z budową siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, w tym postawienie nowego gmachu, opracowanie dokumentacji projektowej, przeprowadzenie nadzorów autorskich, inwestorskich, akustycznych, wykonanie nasadzeń drzew, przeprowadzenie prac przy przekładce uzbrojenia podziemnego i budowie nowych przyłączy, a także instalacja drenaży i wyposażenie sali, wynosił 333 160 737,84 zł[33].

Uroczyste otwarcie nowej siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach odbyło się z okazji Międzynarodowego Dnia Muzyki, w dniu 1 października 2014 roku. Inaugurację uroczystości uświetnił koncert, podczas którego zostały odegrane utwory kompozytorów współpracujących w czasie swojej kariery z NOSPR-em: Witolda Lutosławskiego, Krzysztofa Pendereckiego, Henryka Mikołaja Góreckiego oraz Wojciecha Kilara. Podczas drugiej części koncertu wystąpił zaś jeden z najwybitniejszych polskich muzyków – Krystian Zimerman[11]. Jest to też pierwszy nowy obiekt, który zaczął funkcjonować w ramach katowickiej Strefy Kultury[13].

Nowa siedziba NOSPR-u stała się obiektem popularnym, a przyciąga do niego zarówno architektura budynku i jego wnętrza, jak i też różnorodność wydarzeń tutaj organizowanych. Pod względem sprzedaży abonamentów, w 2014 roku sprzedano ich o 300% więcej aniżeli do koncertów organizowanych w starej siedzibie NOSPR-u[34]. Urozmaicony program przyciąga zarówno mieszkańców Katowic i województwa śląskiego, ale i też słuchaczy z innych regionów[35].

Od czasu inauguracji gmach NOSPR-u był miejscem organizacji licznych wydarzeń muzycznych, w tym m.in.: festiwalu Tauron Nowa Muzyka[36], Fryderyków – Gali Muzyki Poważnej[37], projektu Katowice Kultura Natura czy festiwalu Prawykonań Polskiej Muzyki Najnowszej[38]. W gmachu koncertowały takie renomowane orkiestry filharmoniczne, jak m.in.: Wiener Philharmoniker i London Symphony Orchestra[38], zespoły i chóry: Camerata Silesia[39], Take 6[40] i SBB[41] czy uznani muzycy, jak: Bruce (Xiaoyu) Liu[42], Andrea Bocelli[43], Jimek[44], Krystian Zimerman, Piotr Beczała czy Piotr Anderszewski[38].

W gmachu także organizowano bądź współorganizowano inne wydarzenia, w tym: galę Business Center Club[45] czy Międzyuczelnianą Inaugurację Roku Akademickiego 2022/23[46].

W 2019 roku siedziba NOSPR-U dołączyła do European Concert Hall Organisation(inne języki). W tym czasie była ona jedyną polską salą koncertową nalężącą do tej grupy wraz z innymi dwudziestoma innymi tego typu instytucjami na kontynencie[47]. W lipcu 2021 roku rozpoczęła się w Wielkiej Sali Koncertowej budowa organów. Ich projektowanie rozpoczęto już w 2017 roku, a dotychczas w Wielkiej Sali Koncertowej znajdowała się atrapa instrumentu. Zaprojektowano organy wysokie na 13 metrów i szerokie na 6 metrów[48]. Ich montaż ukończono we wrześniu 2022 roku[49].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Fragment gmachu NOSPR-u od strony północnej w widocznym logiem Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach jest największym kompleksem koncertowo-nagraniowym na terenie Polski. Skoncentrowany jest on dla potrzeb muzyki klasycznej, ale daje też możliwość prezentowania w nim innych gatunków muzycznych[5].

Gmach NOSPR-u powstał na planie prostokąta[50]. Jego długość wraz z budynkiem technicznym wynosi 115 m, a szerokość 61,6 m[15]. Całkowita wysokość gmachu wynosi 28 m. Powierzchnia całkowita obiektu wynosi 35 059 m², powierzchnia użytkowa 25 782 m², powierzchnia zabudowy 7 874 m², zaś kubatura budynku 181 610 m³[31]. Gmach NOSPR-u składa się z trzech oddzielonych konstrukcyjnie części: pięciokondygnacyjnego budynku głównego, siedmiokondygnacyjnego gmachu Wielkiej Sali Koncertowej i dwukondygnacyjnej części technicznej[33].

Projekt architektoniczny gmachu przygotowała pracownia Konior Studio na czele z architektem Tomaszem Koniorem, zaś projekt instalacji oraz konstrukcji budynku pracownia Buro Happold Engineering[51].

Gmach NOSPR-u podłączony jest do następujących sieci: elektrycznej średniego napięcia 20kV, wodociągowej, kanalizacyjnej i ciepła technologicznego, zaś sam gmach wyposażony jest także w sieci: elektryczną, okablowania strukturalnego, system alarmu pożarowego, dźwiękową systemu ostrzegawczego, bezpieczeństwa, BMS, kanalizacji deszczowej, sanitarnej i tłuszczowej, odprowadzania skroplin, wody zimnej użytkowej, cyrkulacji ciepłej wody użytkowej, hydrantową, centralnego ogrzewania, ciepła technologicznego, wody lodowej, glikolowego odzysku ciepła, wentylacji bytowej i oddymiającej, napowietrzania klatek schodowych, a także freonowej dla potrzeb urządzeń typu „split” i szaf klimatyzacji precyzyjnej[33].

Architektura zewnętrzna[edytuj | edytuj kod]

Gmach NOSPR-u widziany od strony północno-wschodniej w porze wieczornej; na pierwszym planie widoczny amfiteatr

Tomasz Konior nadał gmachowi NOSPR-u monumentalna, ale prostą formę, odpowiadającą jego randze jako najważniejszej sali koncertowej w regionie[11]. Dekoracja elewacji zewnętrznej powstała w podobieństwie i nawiązaniu do okien familoków osiedla patronackiego Nikiszowiec[1]. Ma ona także przywoływać skojarzenia z muzyką[52].

Tworzące gmach filary pokryte są cegłą, we wnękach czerwoną i gładką, zaś na ścianach chropowatą[3]. Do montażu ceglanej elewacji użyto łącznie 611 tys. cegieł[52], które zostały wypalone w XIX-wiecznym zabytkowym piecu Hoffmana[53] w cegielni Patoka w Panoszowie[54]. W 80 zewnętrznych, ceglanych kominach, pomiędzy którymi znajdują się okna i wejścia, ukryto instalacje techniczne[55]. Szczeliny okienne są różnej szerokości[52]. Powierzchnie elewacji klinkierowej wynosi 11 750 m², zaś przeszkleń gmachu 23 00 m²[52].

Elewacja zewnętrzna w ciągu dnia i nocy prezentuje się inaczej – w pogodne dni promienie słoneczne rysują jasne linie na czarnych ścianach sali koncertowej, zaś po zachodzie słońca światło odbija się z wnętrza budynku pomiędzy filarami elewacji budynku[3].

Do gmachu prowadzą dwa wejścia: główne od strony placu W. Kilara (po stronie zachodniej) i drugie (od wschodu)[50].

We wrześniu 2015 roku na elewacji gmachu NOSPR-u zainstalowano neon o treści „Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia”, a nad nim widnieje logo NOSPR-u[56].

Architektura wnętrz i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Wnętrze Wielkiej Sali Koncertowej od strony wschodniej

W skład gmachu NOSPR-uchodzą: Wielka Sala Koncertowa z 1 666 stałymi miejscami siedzącymi i 128 miejscami w postaci dostawianych foteli, Sala Kameralna z 283 miejscami siedzącymi, 31 garderób dla muzyków, 4 sale prób sekcyjnych, studio nagrań, 37 toalet ogólnodostępnych, restauracja wraz z zapleczem kuchennym, atrium wraz z kasami biletowymi i dwoma szatniami oraz pomieszczenia biurowe administracji NOSPR-u[33][57]. Łącznie w gmachu NOSPR-u znajduje się 419 pomieszczeń[52].

Pośrodku gmachu NOSPR-u zaprojektowano monumentalną bryłę z barwionego betonu, w którym znajduje się Wielka Sala Koncertowa[1]. Do sali prowadzi 14 wejść dla publiczności[52]. We wnętrzu połączono klasyczne rozwiązanie w formie estrady przed widownią i tzw. układu winnicy lokującą widownię dookoła orkiestry[11]. Takie rozplanowanie sali powoduje, iż dźwięk równomiernie rozchodzi się po całej sali i niezależnie od miejsca usytuowania słuchacza są ona słyszane tak samo[3].

Wielką Salę Koncertową zaprojektowano tak, by mogła swobodnie zmieścić się 120-osobowa orkiestra oraz 100-osobowy chór[11]. System platform umożliwia dowolne profilowanie sceny Wielkiej Sali Koncertowej[58]. W czołowej ścianie Wielkiej Sali Koncertowej umieszczono prospekt organowy[58], nowe organy w siedzibie NOSPR to jeden z największych instrumentów koncertowych w Europie. Ich budowa zakończyła się we wrześniu 2022 r. Monumentalne organy piszczałkowe złożone są z ponad miliona części. Instrument posiada 105 głosów i dwa stoły gry - stacjonarny o 4 klawiaturach i mobilny z 5 klawiaturami[59]

Drewniane balustrady balkonów wykonane są z drewna brzozowego[58] o ciepłych odcieniach ciągną się płynną linią nad niższymi poziomami, okalając również scenę[3]. Fotele dla obydwu sal zostały skonstruowane także o wytyczne akustyczne. Zostały one wykonane ze sklejki i forniru z czeczoty. Tapicerka siedzisk jest w kolorze srebrzysto-grafitowym i nawiązuje do połyskujących w świetle, falujących ścian sali[52].

  • Fragment atrium gmachu NOSPR-u
    Fragment atrium gmachu NOSPR-u
  • Meble wewnątrz atrium
    Meble wewnątrz atrium
  • Fragment atrium; po lewej stronie ściana Wielkiej Sali Koncertowej
    Fragment atrium; po lewej stronie ściana Wielkiej Sali Koncertowej

Wielka Sala Koncertowa została otoczona zewnętrznym pierścieniem budynku[11]. Pomiędzy wewnętrzną bryłą Wielkiej Sali Koncertowej a pierścieniem zewnętrznym powstało atrium[11]. Ogólnodostępny pasaż jest otwarty podczas godzin funkcjonowania NOSPR-u[10].

Projekt wnętrz gmachu także nawiązuje do górnośląskiej tradycji – widziana od strony atrium wewnętrzna część gmachu z salą koncertową ma grafitowo-czarne, szorstkie ściany z surowego betonu, na którym są ślady deskowania. Styl ten ma przypominać bryłę węgla kamiennego bądź ściany jego podkładów. Surowość tej bryły kontrastuje z atrium, w której na ścianach dominuje biel. Nowoczesnego wystroju gmachu dopełniają minimalistyczne meble (krzesła, pufy i stoliki) z wyrazistymi lampami i żyrandolami[57].

Ważną rolę gmachu odrywa światło – gmach wyposażono w 670 punktów świetlnych, które zmiękczają rysunek wszystkich elementów wnętrza, zaś 500 reflektorów umożliwia wzbogacenie koncertu o dodatkowe efekty wizualne[24].

W podziemiu gmachu NOSPR-u znajdują się magazyny, rekwizytornie, warsztaty i zaplecze techniczne obiektu[4], a także parking dla 112 samochodów[30].

Komunikację pomiędzy wszystkimi przestrzeniami zapewnia trzynaście klatek schodowych, spośród których pięć jest otwartych, natomiast wind jest siedem[60]. Windy są także dostosowane do osób niepełnosprawnych, a także zaprojektowano system wsparcia dla osób niedosłyszących[35].

  • Fragment klatki schodowej w atrium
    Fragment klatki schodowej w atrium
  • Fragment klatki schodowej w atrium
    Fragment klatki schodowej w atrium
  • Fragment atrium; w odbiciu lustrzanym widoczna ściana Wielkiej Sali Koncertowej
    Fragment atrium; w odbiciu lustrzanym widoczna ściana Wielkiej Sali Koncertowej

Akustyka[edytuj | edytuj kod]

Fragment ściany zewnętrznej Wielkiej Sali Koncertowej, dostosowanej akustycznie dla potrzeb gmachu NOSPR-u

W gmachu zachowano unikatową akustykę oraz skuteczną ochronę przeciwdźwiękową umożliwiającą nagrywanie jednocześnie koncertów w dwóch salach NOSPR-u[5]. Również akustyka poszczególnych garderob została dopasowana uwzględniając charakter różnych grup instrumentów[61]. Sama zaś Wielka Sala Koncertowa stanowi tzw. budynek w budynku, gdyż jest ona samodzielną, odseparowaną od otoczenia bryłą wstawioną w środek ceglanego gmachu NOSPR-u, dzięki czemu, a także poprzez jego budowę z grubych ścian z czarnego betonu nie docierają do niej dźwięki z zewnątrz[11].

W opracowaniu akustyki siedziby NOSPR-u oraz technologii estradowej i nagraniowej uczestniczyła od początku tworzenia koncepcji pokonkursowej wrocławska Pracownia Akustyczna Kozłowski[5]. Od momentu rozpoczęcia projektu wykonawczego konsultantem akustycznym w zakresie stałej akustyki wnętrza Sali Koncertowej[5] był Yasuhisa Toyota(inne języki) z japońskiej firmy Nagata Acoustics(inne języki), który zajmował się również realizacją tego typu przedsięwzięć dla najlepszych sal koncertowych na świecie[1]. Specjaliści z japońskiej firmy pracowali m.in. przy projektach takich sal koncertowych, jak: Walt Disney Concert Hall w Los Angeles, Calderwood Performance Hall w Bostonie i Danish Radio Concert Hall w Kopenhadze[11]. Japońscy specjaliści podjęli się pracy przy projekcie NOSPR-u dzięki osobistemu zaangażowaniu Krystiana Zimermana[11].

Przy projektowaniu akustyki poza symulacjami komputerowymi wykorzystano także istniejące modele akustyczne. W tym celu w hali w Aleksandrowie Łódzkim powstał model siedziby NOSPR-u w skali 1:10, który przyjechał do Katowic w czerwcu 2011 roku. W obliczeniach akustycznych uwzględniono każdy element wpływający na brzmienie, w tym publiczność i materiały, z których sala koncertowa miała wyć wybudowana[3]. Dla każdego miejsca na widowni przeprowadzano także wnikliwe testy słyszalności i widoczności[58].

Pogłos regulowany jest poprzez system kurtyn, a w odbijaniu dźwięku prócz drewna pomaga także plafon nad sceną i boczne, betonowe ściany o falującej powierzchni[3].

Do odpowiedniej izolacji akustycznej wykorzystano wełnę skalną – zużyto jej łącznie 8 tys. m², a za jej pomocą dokonano izolacji podłóg, konstrukcji dachowej oraz ścian zewnętrznych[47].

Otoczenie[edytuj | edytuj kod]

Fragment placu W. Kilara z fontanną na pierwszym planie

Do zaprojektowania całego założenia gmachu NOSPR-u była dostępna spora działka o powierzchni 40 tys. m². Sam budynek zaprojektowano w narożniku działki, aby można było podzielić pozostałą część na wyraźne strefy funkcjonalne: miejski plac wejściowy, budynek i ogród zmysłów[62] z fontanną i zabawkami dźwiękowymi i amfiteatrem[3].

Gmach NOSPR-u widziany z wieży widokowej Muzeum Śląskiego w Katowicach; na pierwszym planie widoczny ogród-labirynt w kształcie planu Katowic z 1926 roku

Plac wejściowy im. Wojciecha Kilara ozdobiony jest kępami drzew i wielką fontanną[62] w kształcie elipsy o głębokości 9 cm, a jej niecka głęboka jest na 65 cm. Brzegi fontanny wykonano z bloków granitowych Padang Dark, zaś nawierzchnię z płyt z tego samego gatunku granitu. Fontannę wyposażono w zespół dysz tryskaczowych oraz w iluminację[33].

Fontanna na placu wschodnim ma powierzchnię 94,7 m². Nieckę fontanny wykonano w konstrukcji żelbetowej i przykryto nawierzchnią z płyt chodnikowych. Wyposażona jest ona w ciąg dysz oraz instalację oświetlenia, ukształtowanych i zamontowanych w nawierzchni[33].

Charakterystycznym elementem zagospodarowania terenu wokół NOSPR-u jest roślinny labirynt przedstawiający układ urbanistyczny Katowic z 1926 roku[58] Labirynt ten nasadzono sadzonkami grabu. Nasadzenie tego gatunku zaproponował Krzysztof Penderecki[1].

Przy nowej siedzibie NOSPR-U powstał park, na którym posadzono około 100 drzew: platany, brzozy himalajskie i wiśnie ptasie. Platany stanowią obramowanie dla wiśni ptasich oraz brzóz himalajskich o bardzo jasnej korze. Wiście ptasie zaś swoją czerwoną korą mają nawiązywać do koloru cegły elewacji NOSPR-u. Na kopcu przy amfiteatrze rośnie dodatkowo sosna czarna. Zastosowano tutaj zaawansowany system nawadniania, odżywiania i napowietrzania drzew ukryty pod ziemią. W parku przy NOSPR-ze nie posadzono natomiast krzewów i bylin ani nie usytuowano rabatek, zostawiając prostotę trawnika i drzew[63].

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia z siedzibą w Katowicach: Siedziba. nospr.org.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  2. ↑ Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h Iwona Sobczyk: NOWA IKONA ŚLĄSKA. katowice.wyborcza.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  4. ↑ a b Broniewicz 2021 ↓, s. 148.
  5. ↑ a b c d e Pracownia Akustyczna Kozłowski: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia NOSPR. www.akustyczna.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  6. ↑ Broniewicz 2021 ↓, s. 150.
  7. ↑ a b Broniewicz 2021 ↓, s. 151.
  8. ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2022-10-02]. (pol.).
  9. ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, Mapa - Rower Metropolitalny [online], metrorower.transportgzm.pl [dostęp 2024-03-03] (pol.).
  10. ↑ a b Broniewicz 2021 ↓, s. 147.
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m Anna Cymer, Nowa siedziba NOSPR w Katowicach [online], culture.pl, październik 2014 [dostęp 2022-10-01] (pol.).
  12. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 258.
  13. ↑ a b Katarzyna Pachelska: NOSPR, którego nie było. Bryła węgla, bryła lodu, brutal, podróbka muzeum z Bilbao. Zobaczcie odrzucone projekty katowickiego NOSPR. www.slazag.pl, 2022-02-14. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  14. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 257.
  15. ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 259.
  16. ↑ Dofinansowanie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. www.urbanity.pl, 2010-10-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  17. ↑ Katowice pożyczają na rozwój centrum. www.urbanity.pl, 2011-06-28. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  18. ↑ Katowice: w lutym przetargi na wykonanie ważnych inwestycji. www.urbanity.pl, 2011-02-02. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  19. ↑ Cztery podmiote w walce o inwestycję w centrum Katowic. www.urbanity.pl, 2011-09-29. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  20. ↑ Warbud blisko budowy NOSPR. www.urbanity.pl, 2011-11-17. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  21. ↑ Warbud z nowym kontraktem w Katowicach. www.urbanity.pl, 2011-12-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  22. ↑ Jest umowa na budowę siedziby NOSPR w Katowicach. www.urbanity.pl, 2012-02-14. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  23. ↑ Nowa sala katowickiego NOSPR-u stanie w... Altusie. dziennikzachodni.pl, 2011-06-11. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  24. ↑ a b Otwarcie nowej siedziby NOSPR. www.mkidn.gov.pl, 2014-09-08. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  25. ↑ Justyna Przybytek: Siedziba NOSPR w Katowicach pnie się do góry. dziennikzachodni.pl, 2012-08-24. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  26. ↑ Justyna Przybytek: Z wizytą na budowie NOSPR w Katowicach: 9 miesięcy budowy za nami. dziennikzachodni.pl, 2012-12-17. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  27. ↑ Justyna Przybytek: Budowa nowego gmachu NOSPR w Katowicach: Jest już szkło!. dziennikzachodni.pl, 2013-02-15. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  28. ↑ Justyna Przybytek: Katowice: Wiecha na dachu NOSPR. Wewnątrz pierwszy koncert. dziennikzachodni.pl, 2013-04-12. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  29. ↑ Justyna Przybytek: 400 tysięcy czerwonych cegieł. Jak w Nikiszowcu. dziennikzachodni.pl, 2013-11-12. [dostęp 2022-10-02]. (pol.).
  30. ↑ a b NOSPR niemal gotowy, zaglądamy do środka. www.bryla.pl, 2014-08-08. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  31. ↑ a b Urbanity: Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. www.urbanity.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  32. ↑ Justyna Przybytek: Budowa NOSPR w Katowicach: Budowlańcy opuszczają plac budowy, trwają próby akustyczne. dziennikzachodni.pl, 2014-08-26. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  33. ↑ a b c d e f Urząd Miasta Katowice: Budowa siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  34. ↑ Justyna Przybytek: Trwa wielka moda na NOSPR. dziennikzachodni.pl, 2015-09-05. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  35. ↑ a b Broniewicz 2021 ↓, s. 149.
  36. ↑ Ola Szatan: Festiwal Tauron Nowa Muzyka rozpoczęty. Apparat gwiazdą koncertu otwarcia. dziennikzachodni.pl, 2015-08-20. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  37. ↑ Ola Szatan: Fryderyki 2019 w Katowicach: Gala Muzyki Poważnej odbędzie się w sali NOSPR. Bilety dziś trafiły do sprzedaży. Ceny od 60 złotych. dziennikzachodni.pl, 2019-01-30. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  38. ↑ a b c Broniewicz 2021 ↓, s. 154.
  39. ↑ Camerata Silesia rozpoczęła świętowanie z Leszkiem Możdżerem. dziennikzachodni.pl, 2015-09-06. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  40. ↑ Katarzyna Pachelska: Katowice: Laureaci 10 nagród Grammy wystąpią w piątek 6.07 w sali NOSPR-u. Zespół Take 6 to sześciu śpiewających a capella wirtuozów muzyki. dziennikzachodni.pl, 2018-07-03. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  41. ↑ Aleksandra Szatan: SBB zagra z muzykami orkiestry NOSPR. Koncert z udziałem publiczności i transmisją w internecie. dziennikzachodni.pl, 2020-10-31. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  42. ↑ Wiktoria Żesławska: Katowice. Bruce (Xiaoyu) Liu, zwycięzca konkursu Chopinowskiego, wystąpi w NOSPR. I to już za kilka dni!. dziennikzachodni.pl, 2021-10-21. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  43. ↑ Aleksandra Szatan: Andrea Bocelli w Katowicach da koncert w NOSPR. To specjalny występ pamięci górników z Kopalni „Wujek”. dziennikzachodni.pl, 2021-11-26. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  44. ↑ Aleksandra Szatan: Netflix: Jimek i NOSPR: Koncert noworoczny muzyki z filmu 'Niebo o północy. Premiera 3 stycznia na kanale YouTube Netflix Polska. dziennikzachodni.pl, 2020-12-30. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  45. ↑ Paweł Poniatowski: Gala Business Center Club w Katowicach. 25-lecie Śląskiej Loży świętowano w NOSPR. Katowice po raz pierwszy były gospodarzem gali BCC. dziennikzachodni.pl, 2021-10-18. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  46. ↑ Mateusz Czajka: Katowickie uczelnie otwarły nowy rok akademicki. Śpiew dłoni, przemarsz rektorów i promocja nauki. dziennikzachodni.pl, 2022-09-30. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  47. ↑ a b Zofia Nowak: NOSPR jedną z najlepszych sal koncertowych Europy. mojekatowice.pl, 2021-09-15. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  48. ↑ Dorota Niećko: Nowe organy w NOSPR w Katowicach. Trwa montaż i budowa. Do tej pory w dużej sali koncertowej była atrapa. Instrument zrobiła firma Škrabl. dziennikzachodni.pl, 2021-07-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  49. ↑ Katarzyna Pachelska: Sala koncertowa NOSPR jest już kompletna. Zamontowano imponujące organy. Inauguracja instrumentu już 13 stycznia 2023. www.slazag.p, 2022-12-14. [dostęp 2022-12-28]. (pol.).
  50. ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 252.
  51. ↑ Inwestycja za 260 mln zł w Katowicach oddana do użytku. www.urbanity.pl, 2014-10-20. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  52. ↑ a b c d e f g Katarzyna Pachelska: 12 ciekawostek, czyli tego nie wiedziałeś o nowym gmachu NOSPR w Katowicach. plus.dziennikzachodni.pl, 2014-10-10. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  53. ↑ Prace wykończeniowe przy budowie NOSPR w Katowicach. www.urbanity.pl, 2013-11-13. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  54. ↑ NOSPR KATOWICE. klinkier.pl. [dostęp 2022-10-02]. (pol.).
  55. ↑ a b c d e f g h i j k l Konior Studio: Siedziba NOSPR, Katowice. www.koniorstudio.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  56. ↑ Nowy neon w Katowicach. Jest na elewacji gmachu NOSPR. dziennikzachodni.pl, 2015-09-20. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  57. ↑ a b Architectu: Siedziba NOSPR w Katowicach. architectu.pl, 2020-04-14. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  58. ↑ a b c d e Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej: Budowa siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. mapadotacji.gov.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  59. ↑ Tak wyglądają i grają monumentalne organy piszczałkowe w NOSPR! Dziś oficjalna inauguracja [Zdjęcia+wideo] | wKatowicach.eu [online], wkatowicach.eu [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  60. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 253.
  61. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 255.
  62. ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 256.
  63. ↑ Katarzyna Pachelska: Aż 100 sporych drzew rośnie przy NOSPR-ze. dziennikzachodni.pl, 2014-09-22. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  64. ↑ Katowice the City: NPRSO won Commercial Property Award 2010. katowicethecity.com, 2010-10-09. [dostęp 2022-10-01]. (ang.).
  65. ↑ Hubert Trammer: Nominacje do nagrody Miesa van der Rohe. Lista obiektów z Polski. architektura.muratorplus.pl, 2014-10-17. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  66. ↑ Laureaci VIII edycji konkursu Życie w Architekturze. architektura.muratorplus.pl, 2015-04-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  67. ↑ Piotr Sarzyński: Nagroda Architektoniczna POLITYKI 2014 przyznana!. www.polityka.pl, 2015-06-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  68. ↑ Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej: Konkurs Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich. www.power.gov.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  69. ↑ Towarzystwo Urbanistów Polskich: Wyniki Konkursu na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną w Polsce '2015. www.tup.org.pl, 2015-07-24. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Siedziba_Narodowej_Orkiestry_Symfonicznej_Polskiego_Radia_w_Katowicach&oldid=73612846”