Stefan Boryczko

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stefan Boryczko
Korwin
Ilustracja
kpt. Stefan Boryczko
major major
Data i miejsce urodzenia

1 września 1896
Wola Duchacka

Data i miejsce śmierci

6 sierpnia 1989
Częstochowa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1934
1941–1945

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
ZWZ-AK

Formacja

Związek Strzelecki
Legiony Polskie

Jednostki

35 pułk piechoty (c. i k.)
20 pułk piechoty (c. i k.)
5 pułk piechoty LP
1 pułk Strzelców Podhalańskich
5 pułk piechoty Legionów
Dowództwo Okręgu Generalnego „Kielce”
Dowództwo Okręgu Generalnego „Poznań”
Dowództwo Okręgu Generalnego „Lublin”
41 pułk piechoty
Sztab Generalny Wojska Polskiego
Korpus Ochrony Pogranicza
36 pułk piechoty
Obwód Kielce AK

Stanowiska

dowódca kompanii
adiutant pułku
kierownik Referatu Personalnego w Dowództwie KOP
p.o. dowódcy batalionu
dowódca Podobwodu AK
dowódca Obwodu AK

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Armii Krajowej
Odznaka „Za wierną służbę” Odznaka pamiątkowa 5 pułku piechoty Legionów Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”
Multimedia w Wikimedia Commons
Chór 5 pułku piechoty Legionów Polskich w Legionowie (rok 1917) – Stefan Boryczko stoi pierwszy z lewej.
Oficerowie Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce” w 1921 roku – por. Stefan Boryczko siedzi drugi od prawej.
Grupa oficerów D.O.G. „Kielce” (1921) – por. Stefan Boryczko stoi pierwszy z lewej.
Obsada Oddziału V Sztabu Generalnego w 1924 roku – kpt. Stefan Boryczko stoi drugi od lewej. W środku stoi płk Leon Łuskino (zastępca Szefa Oddziału V).
Stefan Boryczko z żoną Eugenią (1928).
Legitymacja Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Legitymacja nadania Krzyża AK.

Stefan Andrzej Boryczko[a], ps. „Korwin” (ur. 1 września 1896 w Woli Duchackiej[b], zm. 6 sierpnia 1989 w Częstochowie) – podoficer Legionów Polskich, major piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari.

Młodość i służba w Legionach Polskich[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Wincentego i Katarzyny z domu Tobiasz[c][1].

Ukończył szkołę powszechną w Krakowie, po czym kształcił się w tamtejszym gimnazjum, w którym w czerwcu 1914 zdał maturę[d]. W latach 1913–1914 należał do Związku Strzeleckiego, do którego wstąpił w Podgórzu. W początkach 1913 organizował jeden z jego terenowych oddziałów. W dniu 6 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, z którymi 8 sierpnia tr. wymaszerował na front. Początkowo służył w oddziale pionierów I Brygady Legionów, następnie otrzymał przydział do 9 kompanii V batalionu 5 pułku piechoty LP, z którą przeszedł jej szlak bojowy[2][3].

Wyróżnił się we wrześniu 1914 podczas bitwy pod Korczynem, kiedy to jako szeregowy został wysłany z czterema żołnierzami, z zadaniem rozpoznania terenu na drugim brzegu Nidy. Tam natknął się na silny patrol kawalerzystów wroga, na który zorganizował zasadzkę, korzystając z osłony lasu. Część nieprzyjaciół dopuścił do lasu i wziął bez jednego wystrzału do niewoli. Na resztę wrogiego podjazdu otworzył silny ogień, zmuszając go do bezładnej ucieczki. Z tej akcji przyprowadził dwóch jeńców wraz końmi, które były wówczas bardzo pożądane w oddziałach legionowych. W ten sposób dzięki swej brawurze i zimnej krwi chlubnie wywiązał się z powierzonego zadania[4]. Odznaczył się także w dniu 20 lipca 1916 w trakcie walk pozycyjnych nad Stochodem. Wyznaczony został wtedy dowódcą patrolu składającego się z czternastu żołnierzy 9 kompanii 5 pp LP i otrzymał zadanie spenetrowania przedpola. Szeregowy Stefan Boryczko wyruszył ze swym oddziałem o północy i po dotarciu nad rzekę zauważył na jej drugim brzegu podejrzane ruchy nieprzyjaciela. Wraz z patrolem przekroczył rzekę i zapuścił się kilkaset metrów w głąb wrogich pozycji. W tym samym czasie nieprzyjaciel w sile kompanii zaczął przemieszczać się w kierunku wysuniętej reduty obsadzanej przez oddziały bawarskie. Taktyczne położenie tejże reduty uniemożliwiało wrogom przeprowadzanie jakichkolwiek akcji na pododdziały 5 pułku piechoty LP. Szeregowy Boryczko zorientowawszy się w zamiarach nieprzyjaciela, przepuścił jego kompanię, po czym otworzył ogień na jej tyły, wywołując popłoch. Następnie przypuścił szturm na uciekającego wroga, biorąc dziesięciu jeńców, w tym jednego oficera. Tym samym uniemożliwił zajęcie ważnej strategicznie reduty. Podczas walk wykazywał gotowość wypełniania wszelkich zadań, wykazując się przy tym dużą gorliwością[5]. Za te czyny męstwa dokonane podczas walk w szeregach Legionów Polskich odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Nadanie to zostało następnie potwierdzone dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza marszałka Józefa Piłsudskiego L.12845.V.M. z 17 maja 1922 (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z dnia 6 stycznia 1923)[6].

W trakcie kampanii wojennej leczył się w szpitalu w Pieszczanach (początek 1915)[7] oraz Szpitalu Rezerwowym Nr 1 w Wiedniu (przełom lutego i marca 1916)[8] i krakowskim Szpitalu Fortecznym Nr 4 (marzec 1916)[9]. Awansowany do stopnia kaprala[10]. Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 został w dniu 26 września tr. wcielony do armii austro-węgierskiej[e] i przydzielony do 35 pułku piechoty, walczącego na froncie włoskim. Następnie przeniesiony do 20 pułku piechoty c. i k. armii, a w sierpniu 1918 skierowany na kurs oficerów rezerwy w Opawie[11].

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec października 1918 opuścił kurs w Opawie i zgłosił się do organizowanego w Nowym Sączu 1 pułku Strzelców Podhalańskich. Z plutonem asystencyjnym tegoż pułku wyruszył na Śląsk Cieszyński, gdzie przebywał do początków marca 1919. W marcu tr., już w randze jednorocznego plutonowego, znajdował się w Stacji Zbornej 5 pułku piechoty Legionów w Krakowie (posiadał wówczas etatowy przydział do 1 kompanii uzupełniającej 1 pułku Strzelców Podhalańskich). Na mocy rozkazu Dowództwa Okręgu Generalnego „Kraków” oraz rozkazu dowództwa 5 pp Leg. z dnia 2 marca 1919 został przydzielony do 5 pułku piechoty Legionów odrodzonego Wojska Polskiego[f]. Promowany na stopień podporucznika piechoty w dniu 1 maja 1919[12][g]. Następnie odkomenderowany do Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. Z dniem 1 maja 1920 został mianowany warunkowo[h], aż do ukończenia prac przez Komisję Weryfikacyjną, do rangi porucznika piechoty[13]. Na mocy rozkazu L. 1828 ministra spraw wojskowych gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego z dnia 18 stycznia 1921, Stefan Boryczko z 1 pułku Strzelców Podhalańskich (przebywający na odkomenderowaniu w Dowództwie Okręgu Generalnego „Kielce”) został przeniesiony i otrzymał przydział służbowy (odkomenderowanie) do Oddziału IIIb Dowództwa Okręgu Generalnego „Lublin” – na stanowisko zastępcy Szefa Wydziału[14][i]. Na dzień 1 czerwca 1921 porucznik Stefan Boryczko pozostawał już etatowym oficerem 41 pułku piechoty[15] i był w tym czasie przydzielony do Oddziału V Naczelnego Dowództwa[16][j]. W kwietniu 1922 ukończył kurs przeszkolenia[11]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 273. lokatą w korpusie oficerów piechoty[17].

Przez kolejne lata pozostawał nadal na etacie suwalskiego 41 pułku piechoty[18][19]. W roku 1923 zajmował 249. lokatę w swoim starszeństwie pośród poruczników piechoty[20] i pełnił obowiązki dowódcy 9 kompanii 41 pp[21]. W dniu 31 marca 1924 został przez Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego awansowany[k] do rangi kapitana, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 192. lokatą w korpusie oficerów piechoty[22]. Na mocy Rozkazu Dziennego 41 pułku piechoty Nr 80/24 został z dniem 7 kwietnia 1924 wyznaczony adiutantem tegoż pułku[23]. Następnie był odkomenderowany z suwalskiego pułku do Ministerstwa Spraw Wojskowych i skierowany do pracy w Oddziale I Sztabu Generalnego[24]. Z dniem 7 listopada 1924 został przydzielony[l] przez ministra spraw wojskowych – gen. dyw. Władysława Sikorskiego – do Oddziału V Sztabu Generalnego[24]. Pod koniec roku 1924 Stefan Boryczko zajmował 195. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie[25].

We wrześniu 1925 minister spraw wojskowych przeniósł kpt. Boryczko[m], w korpusie oficerów piechoty (jako nadetatowego oficera 41 pułku piechoty), z Oddziału V Sztabu Generalnego do Dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza[26]. Z dniem 15 września 1925 objął on stanowisko referenta personalnego, a w roku następnym piastował już funkcję kierownika Referatu Personalnego. 28 stycznia 1928 wybrano go zastępcą Komisji Oficerskiej (małżeńskiej) przy Dowództwie KOP – na rok 1928. W roku 1928 kapitan Boryczko przynależał do kadry Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych i wciąż pełnił służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza[27] (w tym okresie nadal kierował Referatem Personalnym w Dowództwie KOP[28]). Zajmował wówczas 185. lokatę w swoim starszeństwie pośród kapitanów piechoty[29]. W dniu 17 grudnia 1928 została mu nadana Odznaka Pamiątkowa KOP „Za Służbę Graniczną”. Od 1 maja 1929 pełnił obowiązki kierownika Samodzielnego Referatu Personalnego Dowództwa KOP, na stanowisku oficera sztabowego. W kwietniu 1930 został przeniesiony[n] przez marszałka Józefa Piłsudskiego (ówczesnego ministra spraw wojskowych)[o] z KOP-u do 36 pułku piechoty z Warszawy[30]. Przy odejściu została mu udzielona pochwała za sumienność, dokładność i zaangażowanie oraz opracowanie przepisów i instrukcji normujących funkcjonowanie Referatu Personalnego Dowództwa KOP[p].

W 1930 roku zajmował 659. lokatę wśród wszystkich kapitanów piechoty, a zarazem 173. lokatę w swoim starszeństwie[31]. W warszawskim pułku dowodził między innymi kompanią szkolną[32][q]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 2 sierpnia 1931 został, za pracę w dziele odzyskania niepodległości, odznaczony Krzyżem Niepodległości. Do końca swej służby zawodowej pozostawał oficerem 36 pułku piechoty[33]. W roku 1932 zajmował 129. lokatę wśród kapitanów korpusu piechoty ze swego starszeństwa[34], a na dzień 1 lipca 1933 była to już 124. lokata w swym starszeństwie (a równocześnie 460. lokata łączna wśród wszystkich kapitanów piechoty)[35]. Od listopada 1933 pełnił obowiązki dowódcy batalionu w 36 ppLA. W tym czasie piastował również stanowisko wykładowcy w Akademickim Związku Strzeleckim w Warszawie[36].

Na mocy zarządzenia Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 23 października 1934, kapitan Stefan Andrzej Boryczko z 36 pułku piechoty został przeniesiony do rezerwy (w korpusie oficerów piechoty) z dniem 30 listopada 1934, z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 58 pułku piechoty ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i lokatą 1,8[37][r].

Po zakończeniu służby wojskowej zamieszkał z rodziną w Poznaniu i podjął pracę w tamtejszej dyrekcji kolei. Zajmował między innymi stanowisko naczelnika Biura Personalnego Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w tym mieście. Za zasługi w służbie kolejowej został zarządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 11 listopada 1937 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Awansowany do rangi majora rezerwy został ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 r. i 68. lokatą wśród oficerów korpusu piechoty[38]. W roku 1936 piastował stanowisko Kierownika Referatu Społecznego Zarządu Okręgu Poznań Związku Legionistów Polskich[39].

Okupacja niemiecka[edytuj | edytuj kod]

W okresie okupacji, ostrzeżony o możliwości aresztowania przez Niemców, przeniósł się jesienią 1939 z Poznania na kielecczyznę. Tam złączył się z rodziną, którą w końcu sierpnia 1939 ewakuowano do Kielc. Używał wówczas dokumentów na nazwisko Kalinowski. Pod pseudonimem „Korwin” podjął działalność konspiracyjną w Okręgu Radom-Kielce Armii Krajowej („Jodła”) – od 1941 do sierpnia 1944 na stanowisku komendanta Podobwodu Kielce-Miasto[40], a od początku sierpnia 1944 do stycznia 1945 na stanowisku komendanta Obwodu Kielce[41][42][s].

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Po rozwiązaniu Armii Krajowej w styczniu 1945, w celu uniknięcia represji ze strony komunistów, wyjechał na Śląsk (tam używał przybranego nazwiska Bryła). Zamieszkał w Chorzowie i pracował w hutach „Kościuszko” i „Florian”. W listopadzie 1978 władze emigracyjne odznaczyły go Krzyżem Armii Krajowej. Zmarł w Częstochowie i pochowany został pod nazwiskiem Bryła-Boryczko na chorzowskim cmentarzu parafii św. Barbary. Spoczywa we wspólnym grobie razem z żoną.

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

W roku 1928 zawarł związek małżeński z Eugenią Mazurkiewicz (ur. 23 lutego 1908, zm. 8 października 1984), z którą miał córki: Halinę (ur. 23 sierpnia 1929) i Zofię (ur. 24 stycznia 1934)[43].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W niektórych dokumentach występuje pod nazwiskami Boryczka, Baryczka lub Baryczko.
  2. ↑ Wola Duchacka została w późniejszym okresie włączona w obręb Podgórza.
  3. ↑ Według części źródeł nazwisko matki brzmiało Tobias.
  4. ↑ W wypełnionym w dniu 26 marca 1934 kwestionariuszu orderu Virtuti Militari Stefan Boryczko podał, że w roku 1915 zdał również maturę w Seminarium Nauczycielskim w Kętach.
  5. ↑ Jako służbę w armii zaborczej zaliczono Stefanowi Boryczko okres od 26 września 1917 do 31 października 1918.
  6. ↑ Informacje podane na podstawie https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Skierowanie_do_1_psp.jpg.
  7. ↑ Część źródeł podaje, że awans na podporucznika nastąpił w marcu 1919.
  8. ↑ Mianowanie nastąpiło na mocy dekretu L.2243 Naczelnego Wodza Wojska Polskiego z dnia 30 lipca 1920.
  9. ↑ W międzyczasie pełnił również służbę jako referent w Dowództwie Okręgu Generalnego „Poznań”.
  10. ↑ Jako służbę w czasie wojny zaliczono mu okres od 1 września 1914 do 18 marca 1921.
  11. ↑ Awans nastąpił na podstawie rozporządzenia O.V.L. 8629/A 1924.
  12. ↑ Przydział kapitana Boryczko nastąpił na podstawie rozporządzenia o sygnaturze O.V.L. 36581.Kanc.1924.
  13. ↑ Rozporządzenie o sygnaturze O.V.L. 26408 G.1925.
  14. ↑ Jako czas służby w KOP-ie został kapitanowi Stefanowi Boryczko zaliczony okres od dnia 10 września 1925 do dnia 21 kwietnia 1930.
  15. ↑ Przeniesienie to nastąpiło na mocy zarządzenia B.P.L. 8505-I-Piech.L.4000-30.
  16. ↑ Informacje dotyczące służby kapitana Stefana Boryczko w Korpusie Ochrony Pogranicza pochodzą ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie.
  17. ↑ Przez pewien czas do pomocy w sprawowaniu tej funkcji przydzielony mu został ówczesny porucznik Józef Kuropieska.
  18. ↑ Jako służbę w formacjach Państwa Polskiego zaliczono mu okres od 1 września 1914 do 25 września 1917 i od 1 listopada 1918 do 30 listopada 1934. Dane dotyczące poszczególnych okresów służby Stefana Boryczko podano na podstawie https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/69/Przebieg_s%C5%82u%C5%BCby.jpg.
  19. ↑ Stefan Boryczko podczas swej służby w Armii Krajowej był bardzo dobrze zakonspirowany, a jego prawdziwe dane osobowe były nieznane przełożonym jeszcze wiele lat po wojnie.
  20. ↑ Medal nadano rozkazem Dowództwa KOP Nr 108/28 p. I (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  21. ↑ Medal nadano rozkazem Dowództwa KOP Nr 119/28 p. I (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ WBH, sygn. I.482.37-2719 VM, s. 1.
  2. ↑ Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku ↓.
  3. ↑ WBH, sygn. I.482.37-2719 VM, s. 2–4.
  4. ↑ WBH, sygn. I.482.37-2719 VM, s. 9.
  5. ↑ WBH, sygn. I.482.37-2719 VM, s. 6.
  6. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 I 1923, s. 19.
  7. ↑ Lista chorych, rannych, zabitych i zaginionych legionistów do kwietnia 1915 ↓, s. 71.
  8. ↑ VI Lista Strat Legionów Polskich ↓, s. 3.
  9. ↑ VI Lista Strat Legionów Polskich ↓, s. 4.
  10. ↑ Na podstawie zdjęcia.
  11. ↑ a b WBH, sygn. I.482.37-2719 VM, s. 4.
  12. ↑ Muzeum Józefa Piłsudskiego – Sulejówek ↓.
  13. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 34 z 8 IX 1920, s. 815.
  14. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 4 z 29 I 1921, s. 175.
  15. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 565.
  16. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 141.
  17. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 75.
  18. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 227.
  19. ↑ a b Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 134.
  20. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 424.
  21. ↑ Na podstawie zdjęcia.
  22. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 IV 1924, s. 174.
  23. ↑ Na podstawie zdjęcia.
  24. ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 125 z 28 XI 1924, s. 705.
  25. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 367.
  26. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 91 z 9 IX 1925, s. 496.
  27. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 134, 204.
  28. ↑ Na podstawie zdjęcia.
  29. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 204.
  30. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 III 1930, s. 119.
  31. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 131.
  32. ↑ Kuropieska 1976 ↓, s. 222.
  33. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 566.
  34. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 49.
  35. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 46.
  36. ↑ WBH, sygn. I.482.37-2719 VM, s. 3–4.
  37. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 XII 1934, s. 248.
  38. ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 602.
  39. ↑ Związek Legionistów Polskich: 1936-1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 79.
  40. ↑ Borzobohaty 1988 ↓, s. 205.
  41. ↑ Borzobohaty 1988 ↓, s. 203.
  42. ↑ a b Na podstawie zdjęcia.
  43. ↑ WBH, sygn. I.482.37-2719 VM, s. 2.
  44. ↑ Bąbiński 1929 ↓, s. 80.
  45. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 245.
  46. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 13.
  47. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 31 z 16 IX 1922, s. 670.
  48. ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  49. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie kolejowej”.
  50. ↑ M.P. z 1928 r. nr 81, poz. 127 „za zasługi przy organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza”.
  51. ↑ a b c Na podstawie zdjęcia.
  52. ↑ Na podstawie [1].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stefan_Boryczko&oldid=71315393”