Tłusty czwartek

Tłusty czwartek

Polskie pączki
Dzień	ostatni czwartek przed wielkim postem
w 2023	16 lutego
w 2024	8 lutego
w 2025	27 lutego
Symbole	pączki, faworki
Inne nazwy	Combrowy Czwartek

Pączki

Faworki (chrust)

Tłusty czwartek – w kalendarzu chrześcijańskim ostatni czwartek przed wielkim postem (czyli 52 dni przed Wielkanocą), znany także jako zapusty. Tłusty czwartek rozpoczyna ostatni tydzień karnawału. W Polsce oraz w katolickiej części Niemiec, wedle tradycji, w tym dniu dozwolone jest objadanie się.

Ponieważ data tłustego czwartku zależy od daty Wielkanocy, dzień ten jest świętem ruchomym. Następny czwartek jest czwartkiem po Środzie Popielcowej i należy do okresu wielkiego postu, podczas którego chrześcijanie ze względów religijnych (pokutnych), jako przygotowanie do Świąt Wielkanocy powinni zachowywać wstrzemięźliwość jako wyraz umartwienia. Może wypaść pomiędzy 29 stycznia a 4 marca.

Najpopularniejsze potrawy to pączki i faworki, zwane również w niektórych regionach chrustem lub chruścikami. Dawniej objadano się pączkami nadziewanymi słoniną, boczkiem i mięsem, które obficie zapijano wódką.

Staropolskie przysłowie mówi: Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła. Według jednego z przesądów, jeśli ktoś w tłusty czwartek nie zje ani jednego pączka – w dalszym życiu nie będzie mu się wiodło.

Poniższa tabelka przedstawia przypadanie tłustego czwartku w kolejnych latach.

Rok	Data
2007	15 lutego
2008	31 stycznia
2009	19 lutego
2010	11 lutego
2011	3 marca
2012	16 lutego
2013	7 lutego
2014	27 lutego
2015	12 lutego
2016	4 lutego
2017	23 lutego
2018	8 lutego
2019	28 lutego
2020	20 lutego
2021	11 lutego
2022	24 lutego

Historia zwyczaju

Geneza tłustego czwartku sięga pogaństwa. Był to dzień, w którym świętowano odejście zimy i nadejście wiosny. Ucztowanie opierało się na jedzeniu tłustych potraw, szczególnie mięs oraz piciu wina, a zagryzkę stanowiły pączki przygotowywane z ciasta chlebowego i nadziewane słoniną. Rzymianie obchodzili w ten sposób raz w roku tzw. tłusty dzień.

W specyficzny sposób obchodzono tłusty czwartek w Małopolsce. Nazywany on był wówczas combrowym czwartkiem. Według legendy nazwa pochodzi od nazwiska żyjącego w XVII wieku krakowskiego burmistrza o nazwisku Comber, będącego prawdopodobnie postacią fikcyjną, człowieka złego i surowego dla kobiet mających swoje kramy i handlujących na krakowskim rynku. Mówiono: Pan Bóg wysoko a król daleko, któż nas zasłoni przed Combrem. Umrzeć miał on w tłusty czwartek. W każdą rocznicę śmierci przekupki na targu urządzały więc huczną zabawę i tańce. Podczas zabawy zaczepiały przechodzących tamtędy mężczyzn, których zmuszały do tańca lub do oddawania wierzchniej odzieży w zamian za krzywdy, jakie wyrządził Comber.

Około XVI wieku w Polsce pojawił się zwyczaj jedzenia pączków w wersji słodkiej. Wyglądały one nadal nieco inaczej niż obecnie – w środku miały bowiem ukryty mały orzeszek lub migdał. Ten, kto trafił na taki szczęśliwy pączek, miał cieszyć się dostatkiem i powodzeniem.

Nawiązania w kulturze

• Wiersz Władysława Broniewskiego Tłusty Czwartek.
• 15 lutego 2007 firma Google umieściła na stronie głównej polskiej wersji wyszukiwarki okazjonalne logo (tzw. doodle) związane z tłustym czwartkiem. Był to pierwszy przypadek modyfikacji znaku graficznego Google dla polskojęzycznych użytkowników tego narzędzia. Na logo zamiast dwóch liter "o" widoczne były pączki. W następnych latach w tłusty czwartek logo nie było już zmieniane.

Zobacz też

• Ostatki
• Mardi Gras