Łeonid Kuczma

Łeonid Kuczma Леонід Кучма
Pełne imię i nazwisko	Łeonid Danyłowycz Kuczma
Data i miejsce urodzenia	9 sierpnia 1938 Czajkyne
Prezydent Ukrainy
Okres	od 19 lipca 1994 do 23 stycznia 2005
Poprzednik	Łeonid Krawczuk
Następca	Wiktor Juszczenko
Premier Ukrainy
Okres	od 12 października 1992 do 22 września 1993
Poprzednik	Wałentyn Symonenko
Następca	Juchym Zwiahilski
Odznaczenia

Łeonid Kuczma z Donaldem Rumsfeldem

Łeonid Danyłowycz Kuczma, ukr. Леонід Данилович Кучма (ur. 9 sierpnia 1938 w Czajkinach) – ukraiński polityk, premier w latach 1992–1993 i prezydent w latach 1994–2005.

Życiorys

Wychowywał się bez ojca, który zginął w 1944 na froncie. W 1960 uzyskał tytuł zawodowy inżyniera na uniwersytecie w Dniepropetrowsku, później uzyskał stopień kandydata nauk technicznych. Początkowo pracował jako projektant w biurze konstruktorskim Piwdenne, największym na świecie kompleksie rakietowym, zdobywając dwie nagrody państwowe za osiągnięcia w projektowaniu techniki rakietowej. Potem zatrudniony jako inżynier, a następnie na stanowisku kierowniczym, w ośrodku Bajkonur, z którego wystrzeliwano radzieckie pojazdy kosmiczne. W latach 1986–1992 zajmował stanowisko dyrektora generalnego zakładów przemysłu kosmicznego Jużmasz.

W latach 1981–1991 należał do komitetu centralnego partii komunistycznej Ukraińskiej SRR. W 1991 uzyskał mandat poselski do Rady Najwyższej Ukrainy. W okresie 1992–1993 pełnił funkcję premiera Ukrainy. W 1994 został po raz drugi wybrany do parlamentu, w tym samym roku wziął udział w wyborach prezydenckich, pokonując dotychczasową głowę państwa, Łeonida Krawczuka. Ponownie wybrany prezydentem w kolejnych wyborach w 1999, wygrywając w drugiej turze z liderem Komunistycznej Partii Ukrainy, Petrem Symonenką.

Jego oponenci i część zagranicznych mediów wiąże jego osobę ze zniknięciem opozycyjnego dziennikarza Heorhija Gongadze, który został zamordowany we wrześniu 2000. Dowodem miały być nagrane potajemnie i udostępnione zachodnim mediom przez byłego prezydenckiego ochroniarza (majora Mykołę Melnyczenkę) taśmy, z których miało wynikać, że w rozmowie z ówczesnymi szefem administracji Wołodymyrem Łytwynem i ministrem spraw wewnętrznych Jurijem Krawczenko prezydent dyskutował na temat pozbycia się niewygodnego dziennikarza. Taśmy ujawnił lider Socjalistycznej Partii Ukrainy Ołeksandr Moroz, co stało się początkiem szerokiej akcji społecznej „Ukraina bez Kuczmy”, demonstracji ulicznych i postawienia miasteczka namiotowego demonstrantów w centrum Kijowa. W 2001 parlament kilkakrotnie bezskutecznie starał się uruchomić procedurę impeachmentu. Pojawiły się też oskarżenia o bezprawną sprzedaż broni za granicę. Popularność Łeonida Kuczmy spadła z 60 do 20%.

W wyborach parlamentarnych w 2002 Łeonid Kuczma wspierał blok Za Jedyną Ukrainę (ukr. За єдину Україну!), na którego czele stał Wołodymyr Łytwyn.

Ukraiński prezydent był przez wiele lat popierany przez zachodnich polityków (również przez Aleksandra Kwaśniewskiego, który wielokrotnie demonstrował dla niego sympatię), liczących na wyraźniejsze zwrócenie się Ukrainy ku Zachodowi. W lipcu 2004 Łeonid Kuczma wykonał zwrot w polityce zagranicznej, rezygnując z aspiracji do członkostwa w NATO oraz UE, licząc w zamian na pomoc prezydenta Rosji Władimira Putina w utrzymaniu władzy.

W wyborach prezydenckich w 2004 popierał kandydaturę Wiktora Janukowycza, po wybuchu pomarańczowej rewolucji brał udział w negocjacjach mających zakończyć powstały kryzys. Jego prezydencki mandat wygasł formalnie 31 października 2004.

W marcu 2011 wiceprokurator generalny ukraińskiej prokuratury poinformował o wszczęciu śledztwa przeciwko Łeonidowi Kuczmie w związku z podejrzeniem o udział w morderstwie dziennikarza Heorhija Gongadze. Były prezydent został objęty zakazem opuszczania kraju.

We wrześniu 2014 Łeonid Kuczma reprezentował Ukrainę w rozmowach z separatystami z regionu Doniecka, mając wpływ na ogłoszony rozejm oraz na kształt memorandum pokojowego podpisanego 20 września 2014 w Mińsku.

Żonaty, ma córkę, która jest żoną przedsiębiorcy i polityka Wiktora Pinczuka. Odznaczony m.in. polskim Orderem Orła Białego (1997).

Bibliografia

• Nota biograficzna na stronie president.gov.ua (ukr.). [dostęp 22 marca 2011].