β-Karoten
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C40H56 | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
536,87 g/mol | |||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria C | |||||||||||||||||||||||||
β-Karoten – organiczny związek chemiczny, prowitamina witaminy A i najbardziej aktywny jej izomer. Neutralizuje rodniki w organizmie, stosowany jest jako lek w chorobach wzroku i skóry.
Właściwości farmakologiczne[edytuj | edytuj kod]
β-Karoten jest bezpieczną odmianą karotenu, gdyż organizm przetwarza tylko taką jego ilość, jaka jest mu potrzebna. Przyczynia się między innymi do ochrony przed drobnoustrojami. Ma działanie antyoksydacyjne, a także korzystnie wpływa na funkcjonowanie wzroku, systemu immunologicznego. W preparatach często podawany jest razem z witaminami E, D, B i wapniem.
Beta-karoten był dość długo uważany za środek zapobiegający powstawaniu raka płuc. Późniejsze badania wykazały jednak, że u osób palących i narażonych na działanie azbestu spożywanie β-karotenu minimalnie zwiększa, a nie zmniejsza ryzyko choroby nowotworowej[2]. Prawdopodobnie jest to spowodowane tym, że β-karoten w płucach wystawionych na działanie dymu papierosowego tworzy utlenione metabolity sprzyjające uszkodzeniom DNA. Spożywanie warzyw i owoców bogatych w karotenoidy zmniejsza jednak ryzyko raka, w tym raka płuc. Badania na fretkach wskazują, że β-karoten w dużych i małych dawkach chroni przed metaplazją w płucach, jeśli towarzyszą mu działające stabilizująco α-tokoferol i kwas askorbinowy[3]. Długotrwała suplementacja diety w beta-karoten może w umiarkowany sposób ograniczać rozwój zmian umysłowych związanych z wiekiem[4].
Beta-karoten nawet nie przekształcony w witaminę A chroni przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników, które mogą wiązać się z substancjami znajdującymi się w komórkach i wywierać szkodliwy wpływ na błony komórkowe oraz na podział komórek[5]. Redukuje również ujemne skutki radioterapii i chemioterapii. Zaobserwowano także, że może on spowodować powrót komórek dysplastycznych do normalnej funkcji[6]. Wzmacnia system immunologiczny, chroni wyściółkę przewodu pokarmowego i dróg oddechowych przed infekcjami, zapobiega rozedmie płuc i bronchitowi. Odgrywa istotną rolę w profilaktyce przeciwmiażdżycowej wpływając na obniżenie poziomu cholesterolu. Beta-karoten zapewnia ponadto prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, zwłaszcza o zmierzchu, oraz warunkuje prawidłowe rogowacenie nabłonków, opóźnia procesy starzenia się[7].
Wskazania[edytuj | edytuj kod]
- choroby skóry (fotodermatozy, osutki i pokrzywki świetlne, bielactwo)
- przygotowanie skóry na działanie promieniowania
- zaburzenia widzenia o zmierzchu
Przeciwwskazania[edytuj | edytuj kod]
Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]
- bóle brzucha
- biegunka
- przejściowe żółte zabarwienie skóry
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e beta-Karoten (nr 22040) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2017-01-15]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ G.S. Omenn, G.E. Goodman, M.D. Thornquist, J. Balmes i inni. Effects of a combination of beta carotene and vitamin A on lung cancer and cardiovascular disease.. „N Engl J Med”. 334 (18), s. 1150–1155, 1996. PMID: 8602180.
- ↑ Robert Russell. Beta-Carotene and Lung Cancer. „Pure and Applied Chemistry”. 74 (8), 2002. DOI: 10.1351/pac200274081461. (ang.).
- ↑ Physician’s First Watch: Long-Term Beta Carotene Use May Slow Cognitive Decline in Men.
- ↑ D.M. Snodderly. Evidence for protection against age-related macular degeneration by carotenoids and antioxidant vitamins. „Am J Clin Nutr”. 62 (6 Suppl), s. 1448S-1461S, 1995. PMID: 7495246.
- ↑ T. Byers, G. Perry. Dietary carotenes, vitamin C, and vitamin E as protective antioxidants in human cancers. „Annu Rev Nutr”. 12, s. 139–159, 1992. DOI: 10.1146/annurev.nu.12.070192.001035. PMID: 1503801.
- ↑ Burri B.J. Beta-carotene and human health: a review of current research. „Nutr. Res.”. 17 (3), s. 547–580, 1997. DOI: 10.1016/S0271-5317(97)00011-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Indeks leków Medycyny Praktycznej 2005, Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, ISBN 83-7430-006-X.
