Iosif Brodski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Iosif Brodski
Иосиф Александрович Бродский
Ilustracja
Iosif Brodski (1988)
Imię i nazwisko

Iosif Aleksandrowicz Brodski

Data i miejsce urodzenia

24 maja 1940
Leningrad

Data i miejsce śmierci

28 stycznia 1996
Nowy Jork

Narodowość

rosyjska, żydowska

Język

rosyjski, angielski

Dziedzina sztuki

liryka, proza, dramat, publicystyka

Muzeum artysty

Muzeum-dom Brodskiego w Petersburgu

Ważne dzieła
  • Wielka elegia dla Johna Donne’a
  • Koniec pięknej epoki
  • Elegie rzymskie
Faksymile
Odznaczenia
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Iosif[a] Aleksandrowicz Brodski (ros. Иосиф Александрович Бродский; ur. 24 maja 1940 w Leningradzie, zm. 28 stycznia 1996 w Nowym Jorku) – rosyjsko-amerykański poeta i eseista. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1987.

W ZSRR skazany na przymusowe roboty za „pasożytnictwo” w 1964. W 1972 pozbawiony obywatelstwa i wydalony ze Związku Radzieckiego. Zamieszkał w Nowym Jorku, gdzie wykładał na różnych uczelniach. W latach 1991–1992 został laureatem Biblioteki Kongresu. Uhonorowano go Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury za 1987 rok za „uniwersalne wartości całokształtu twórczości literackiej, odznaczające się jasnością myśli i poetycką siłą”.

Brodskiego pochowano na cmentarzu na wyspie San Michele w Wenecji, którą pokochał, i której poświęcił esej Znak wodny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z zasymilowanej inteligenckiej rodziny żydowskiej. W wieku piętnastu lat opuścił szkołę[1]. W młodości nauczył się języka polskiego; później tłumaczył poezję m.in. Herberta, Gałczyńskiego i Miłosza[2][3]. Później był członkiem zespołu redakcyjnego Zeszytów Literackich. Pisać wiersze zaczął w 1957 roku. W 1964 roku został skazany na 5 lat przymusowych robót w rejonie Archangielska za „społeczne pasożytnictwo”. W 1965 zwolniony po protestach opinii międzynarodowej. W 1972 roku został zmuszony do wyjazdu z ZSRR. Po krótkim pobycie w Wiedniu zamieszkał w Nowym Jorku. Otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za 1987 rok. W swoich wierszach inspirował się m.in. utworami Mariny Cwietajewej, Anny Achmatowej i Osipa Mandelsztama. Czerpał m.in. z poezji romantycznej, poezji metafizycznej i twórczości akmeistów. W swoich utworach stosował zarówno wysokie słownictwo, jak i mowę potoczną. Do głównych tematów jego wierszy należą: sprzeciw wobec totalitaryzmu, samotność, kruchość życia ludzkiego, śmierć, niebyt oraz rozważania na temat czasu i przestrzeni[4].

Wybrana twórczość[edytuj | edytuj kod]

Źródło: [5]
Rok podany przed tytułem książki jest datą 1. publikacji (nie powstania utworu).

Zbiory wierszy i poematów[edytuj | edytuj kod]

Język rosyjski[edytuj | edytuj kod]

  • 1963: Izaak i Abraham (Исаак и Авраам)
  • 1965: Wiersze i poematy (Стихотворения и поэмы)
  • 1970: Postój na pustyni (Остановка в пустыне)
  • 1977: Koniec pięknej epoki (Конец прекрасной эпохи: Стихотворения 1964–1971)
  • 1977: Część mowy (Часть речи: Стихотворения 1972–1976)
  • 1982: Elegie rzymskie (Римские элегии)
  • 1983: Nowe stance do Augusty (Новые стансы к Августе (Стихи к М. Б., 1962–1982))
  • 1987: Urania (Урания)
  • 1990: Uwagi paprotnika (Примечания папоротника)
  • 1990: Jesienny krzyk jastrzębia (Осенний крик ястреба: стихотворения 1962–1989 годов)
  • 1993: Kapadocja (Каппадокия)
  • 1995: W okriestnostjach Atłantidy (В окрестностях Атлантиды)
  • 1996: Piejzaż s nawodnienijem (Пейзаж с наводнением)
  • 2011: Słon i Marus’ka (Слон и Маруська)

Język angielski[edytuj | edytuj kod]

Dramaty[edytuj | edytuj kod]

  • 1989: Marmur (Мрамор)
  • 1991: Democracy!

Eseistyka[edytuj | edytuj kod]

  • 1986: Mniej niż ktoś (inne tytuły: W półtora pokoju, Śpiew wahadła; Less Than One): tom eseistyczny; pierwsze pełne wydanie po polsku: Znak, Kraków, 2006; wcześniej po polsku ukazywały się wybory esejów z tego zbioru pod tytułami: Mniej niż ktoś, w tłumaczeniu Michała Kłobukowskiego nakładem CDN w 1989 roku oraz Śpiew wahadła, nakładem „Zeszytów Literackich”, w latach 1989 i 1996
  • 1992: Znak wodny (Watermark)
  • 1995: Pochwała nudy (On Grief and Reason)

Filmy[edytuj | edytuj kod]

  • 2015: Brodski nie jest poetą (Бродский не поет, Brodskij nie poet), film dokumentalny w reżyserii Ilji Biełowa o życiu Brodskiego po emigracji, głównie w Stanach Zjednoczonych, na podstawie rzadkich materiałów archiwalnych[6]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. W Polsce często spotykana pisownia imienia Brodskiego to Josif.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael Scammell, Pride and Poetry, „The New Republic”, 18 maja 2012, ISSN 0028-6583 [dostęp 2023-01-30].
  2. When Polish Was King: The Polish Language Outside of Poland, Culture.pl [dostęp 2023-01-30] (ang.).
  3. A Short Guide to Famous Foreigners Fascinated with Poland, Culture.pl [dostęp 2023-01-30] (ang.).
  4. Brodski Iosif A., [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2023-01-30].
  5. Książki – recenzje, opisy, oceny, opinie, dyskusje – BiblioNETka
  6. Sputnik: Brodski nie jest poetą Opis filmu na stronie 10. Sputnika nad Polską, dostęp 2016.11.08.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródła w języku polskim

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]