Iosif Brodski

Iosif Brodski ros. Иосиф Александрович Бродский
Fotografia Brodskiego, 1988
Imię i nazwisko	Iosif Aleksandrowicz Brodski
Data i miejsce urodzenia	24 maja 1940 Leningrad
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1996 Nowy Jork
Narodowość	rosyjska, żydowska
Język	rosyjski, angielski
Dziedzina sztuki	liryka, proza, dramat, publicystyka
Muzeum artysty	Muzeum-dom Brodskiego w Petersburgu
Ważne dzieła
Wielka elegia dla Johna Donne’a Koniec pięknej epoki Elegie rzymskie

Iosif Aleksandrowicz Brodski (ros. Иосиф Александрович Бродский, w Polsce często spotykana pisownia imienia Josif; ur. 24 maja 1940 w Leningradzie, Rosyjska Federacyjna SRR, zm. 28 stycznia 1996 w Nowym Jorku, USA) – rosyjsko-amerykański poeta i eseista. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1987.

W ZSRR skazany na przymusowe roboty za pasożytnictwo w 1964. W 1972 pozbawiony obywatelstwa i wydalony ze Związku Radzieckiego. Zamieszkał w Nowym Jorku, gdzie wykładał na różnych uczelniach. W latach 1991-1992 został Laureatem Biblioteki Kongresu USA. Został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1987 za uniwersalne wartości całokształtu twórczości literackiej, odznaczające się jasnością myśli i poetycką siłą. Brodskiego pochowano na cmentarzu na wyspie San Michele w Wenecji, którą pokochał, i której poświęcił esej Znak wodny.

Wybrana twórczość

Uwaga – rok podany przed książką jest datą pierwszej publikacji, nie powstania utworu.

Zbiory wierszy i poematów

w języku rosyjskim

• 1963 – Izaak i Abraham
• 1965 – Wiersze i poematy (ros. Стихотворения и поэмы)
• 1970 – Postój na pustyni (ros. Остановка в пустыне)
• 1977 – Koniec pięknej epoki (ros. Конец прекрасной эпохи: Стихотворения 1964–1971)
• 1977 – Część mowy (ros. Часть речи: Стихотворения 1972–1976)
• 1982 – Elegie rzymskie (ros. Римские элегии)
• 1983 – Nowe stance do Augusty (ros. Новые стансы к Августе (Стихи к М. Б., 1962–1982))
• 1987 – Urania (ros. Урания)
• 1990 – Uwagi paprotnika (ros. Примечания папоротника)
• 1990 – Jesienny krzyk jastrzębia (ros. Осенний крик ястреба: стихотворения 1962–1989 годов)
• 1993 – Kapadocja (ros. Каппадокия)
• 1995 – W okriestnostjach Atłantidy (ros. В окрестностях Атлантиды)
• 1996 – Piejzaż s nawodnienijem (ros. Пейзаж с наводнением)
• 2011 – Słon i Marus’ka (ros. Слон и Маруська)

w języku angielskim

• 1967 – Wielka elegia dla Johna Donne'a (ang. Elegy for John Donne and Other Poems)
• 1973 – Poezje wybrane (ang. Selected poems)
• 1977 – ang. A Part of Speech
• 1981 – ang. Verses on the Winter Campaign 1980
• 1996 – Wiersze ostatnie (ang. So Forth)
• 2001 – Wiersze bożonarodzeniowe (ang. Nativity Poems)

Dramaty

• 1989 – Marmur (Мрамор)
• 1991 – ang. Democracy!

Eseistyka

• 1986 – Mniej niż ktoś (inne tytuły: W półtora pokoju, Śpiew wahadła; ang. Less Than One) – tom eseistyczny. Pierwsze pełne wydanie po polsku – Znak, Kraków, 2006; wcześniej po polsku ukazywały się wybory esejów z tego zbioru pod tytułami: Mniej niż ktoś, w tłumaczeniu Michała Kłobukowskiego nakładem CDN w roku 1989 oraz Śpiew wahadła, nakładem „Zeszytów Literackich”, w latach 1989 i 1996.
• 1992 – Znak wodny (ang. Watermark)
• 1995 – Pochwała nudy (ang. On Grief and Reason)

Filmy

• 2015 - Brodski nie jest poetą (ros. Бродский не поет, Brodskij nie poet), film dokumentalny w reżyserii Ilji Biełowa o życiu Brodskiego po emigracji, głównie w Stanach, na podstawie rzadkich materiałów archiwalnych.

Bibliografia

Źródła w języku polskim

• Jadwiga Szymak-Reiferowa, Josif Brodski, Katowice: „Śląsk”, 1993, 120 s. (seria: Sylwetki Pisarzy XX Wieku), ​ISBN 83-85831-25-8​.
• Jadwiga Szymak-Reiferowa, Czytając Brodskiego, Kraków: Wydawnictwo UJ, 1998, 246 s., ​ISBN 83-233-1147-1​.
• O Brodskim. Studia, szkice, refleksje, pod red. Piotra Fasta, Katowice: „Śląsk”, 1993, 173 s., ​ISBN 83-85831-30-4​.
• Piotr Fast, Spotkania z Brodskim, Wrocław: Wirydarz, 1996, 157 s., ​ISBN 83-7155-001-4​.
• Piotr Fast, Spotkania z Brodskim (dawne i nowe), Katowice: „Śląsk”, 2000, 167 s. (seria: Biblioteka Przeglądu Rusycystycznego, nr 4), ​ISBN 83-7164-225-3​.
• Joanna Madloch, Wczesna twórczość Josifa Brodskiego, Katowice: „Śląsk”, 2000, 158 s. (seria: Biblioteka Przeglądu Rusycystycznego, nr 3), ​ISBN 83-7164-229-6​.
• Brodski w analizach i interpretacjach, pod red. Piotra Fasta i Joanny Madloch, Katowice: „Śląsk”, 2000, 165 s. (seria: Biblioteka Przeglądu Rusycystycznego, nr 5), ​ISBN 83-7164-325-X​.
• Ewa Nikadem-Malinowska, Poezja i myśl. Twórczość Josifa Brodskiego jako fakt europejskiego dziedzictwa kulturowego, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2004, 172 s., ​ISBN 83-7299-353-X​.
• Monika Grygiel, Poetycki świat wartości Josifa Brodskiego. Twórczość okresu 1957-1972, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2005, 207 s., ​ISBN 83-7306-261-0​.
• JoannaJ. Tarkowska JoannaJ., Konceptualizacja Rosji i świata w poezji Josifa Brodskiego. Dom, miasto, ojczyzna, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, ISBN 978-83-227-2651-8, OCLC 169955968 .
• Solomon Wołkow, Świat poety. Rozmowy z Josifem Brodskim, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2001, ​ISBN 83-06-02834-1​.
• Reszty nie trzeba. Rozmowy z Josifem Brodskim, zebrał i opracował Jerzy Illg, Katowice: „KSIĄŻNICA”, 1993, ​ISBN 83-7025-031-9​.

Linki zewnętrzne

• Katalog twórczości literackiej Iosifa Brodskiego w Bibliotece Narodowej
• Stenogram procesu z 1964: Суд над Иосифом Бродским
• Przekład stenogramu procesu z 1964: Kultura Paryż lipiec-sierpień 1964, Poezja przed sądem w Leningradzie s. 3 - 28