Michaił Szołochow

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Michaił Szołochow
Михаил Александрович Шолохов
Ilustracja
Michaił Szołochow (1960)
Imię i nazwisko

Michaił Aleksandrowicz Szołochow

Data i miejsce urodzenia

24 maja 1905
Krużylino n. Donem

Data i miejsce śmierci

21 lutego 1984
Stanica Wieszeńska w obwodzie rostowskim

Narodowość

rosyjska

Język

rosyjski

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Muzeum artysty

Państwowe Muzeum-Skansen Szołochowa w Stanicy Wieszeńskiej

Ważne dzieła
Faksymile
Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Pracy Socjalistycznej Złota Gwiazda Bohatera Pracy Socjalistycznej Nagroda Leninowska Nagroda Stalinowska
Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Rewolucji Październikowej Order Wojny Ojczyźnianej I klasy Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria) Order Cyryla i Metodego (1950-1991) Złota Gwiazda Przyjaźni między Narodami (NRD) Order Suche Batora (Mongolia)
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury
Michaił Szołochow i żona – Maria Pietrowna Gromosławska, 1924

Michaił Aleksandrowicz Szołochow (ros. Михаил Александрович Шолохов; ur. 11 maja?/24 maja 1905 w Krużylinie n. Donem, Imperium Rosyjskie, zm. 21 lutego 1984 w Stanicy Wieszeńskiej, Rosyjska Federacyjna SRR) – rosyjski pisarz oraz działacz polityczny i kulturalny. Deputowany do Rady Najwyższej ZSRR od 1937 i członek Akademii Nauk ZSRR od 1939[1]. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1965. Członek zagraniczny Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk[2].

Głównie dzięki powieści Cichy Don i przejmującej mikropowieści Los człowieka, wpisał się na trwałe do literatury światowej, jako kontynuator innego wielkiego rosyjskiego epika – Lwa Tołstoja. Bohaterowie utworów Szołochowa – zwykli ludzie rzuceni w wir wielkich przemian społecznych i politycznych – pokazani są z dużą psychologiczną wiarygodnością.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Michaił Szołochow przyszedł na świat 24 maja (11 maja według ówczesnego kalendarza) 1905 w rodzinie kozackiej. Rodzina mieszkała w niewielkim chutorze Krużylino, w pobliżu Stanicy Wieszeńskiej (Obwód rostowski) nad Donem, w ówczesnym Obwodzie Wojska Dońskiego.

Już jako 15-latek został żołnierzem Armii Czerwonej i walczył z przeciwnikami władzy radzieckiej.

W wieku 17 lat zadebiutował jako pisarz. W 1922 zamieszkał w Moskwie, z zamiarem wykonywania zawodu dziennikarza, jednak pracował fizycznie. W 1924 osiadł na stałe w rodzinnych stronach – w Stanicy Wieszeńskiej i poślubił Marię Pietrownę Gromosławską (ur. 1901, zm. 1992). Mieli 2 córki i 2 synów.

W latach 20. związany był z grupą literacką Młoda Gwardia[3]. W 1924 zadebiutował opowiadaniem Znamię. Już wcześniej w prasie ukazywały się jego felietony. Dwa lata później, opublikował zbiór opowiadań – Opowiadania znad Donu, w dużej części opartych na własnych przeżyciach. Był to jego debiut książkowy. Już rok wcześniej, w 1925, rozpoczął pracę nad dziełem swego życia – Cichym Donem. Powieść tę ukończył dopiero w 1940. W międzyczasie powstawały inne jego dzieła, m.in. Zaorany ugór, którego pierwszy tom opublikowany został w 1932, podczas gdy drugi ukazał się dopiero po wojnie, w 1959.

Aspekt polityczny[edytuj | edytuj kod]

Płynąca z utworów Szołochowa afirmacja budującej się radzieckiej rzeczywistości, mimo tragizmu indywidualnych losów i krętych ścieżek bohaterów, przysporzyła autorowi przychylności władz ZSRR, które wykreowały go na wielki autorytet moralny. Z drugiej strony przysporzyła mu również wrogów, którzy posunęli się nawet do oskarżeń o plagiat.

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

Szołochow, jako funkcjonariusz literacki i partyjny (od 1962 zasiadał w KC KPZR) zasłynął ze skrajnie ortodoksyjnych wystąpień publicznych i publicystycznych, także podczas gigantycznej akcji propagandowej i nagonki na Borysa Pasternaka.

W 1965 w ZSRR zostało aresztowanych dwóch pisarzy – Andriej Siniawski i Julij Daniel – za publikowanie swoich utworów za granicą. Obu twórców skazano na kilkuletnie wyroki więzienia w obozie o zaostrzonym rygorze. Podczas XXIII zjazdu KPZR (w 1966) Szołochow wystąpił z referatem, w którym żałował, że Siniawskiego i Daniela ominęła kara śmierci[4].

Oskarżenie o plagiat[edytuj | edytuj kod]

Już pod koniec lat 20. XX wieku pojawiły się w stosunku Szołochowa oskarżenia o kradzież intelektualną. Nagłośnił je Aleksander Sołżenicyn, który zarzucił Szołochowowi plagiat utworu Cichy Don, którego autorem miał być w rzeczywistości Fiodor Kriukow, kozacki pisarz i działacz antybolszewicki zmarły w 1920 roku. Od tego czasu przeprowadzono liczne analizy tekstów Szołochowa, jednak wśród badaczy jego literatury brak jest jednomyślności. Przedstawiono zarówno dowody przeczące popełnieniu plagiatu, jak i potwierdzające tezę Sołżenicyna, m.in. teksty utworów Kriukowa, które Szołochow miał rzekomo przepisać niemal bez zmian, tworząc Cichy Don.

Podobieństw do twórczości Kriukowa doszukuje się także w utworze Szołochowa Los człowieka z 1957 roku. Jego pierwowzorem mogły być dwa opowiadania Kriukowa Włoch Zamczałow z 1916 roku oraz W gościach u towarzysza Mironowa z 1919 roku, opublikowane w tychże latach przez czasopisma „Russkie wiedomosti” oraz „Donskie wiedomosti”.

Sam Szołochow twierdził, że wszelkie rękopisy m.in. Cichego Donu zaginęły w 1941 roku podczas niemieckiej inwazji na ZSRR, co uniemożliwiało przeprowadzenia na nich badań. W 1987 roku odnaleziono część rękopisów Cichego Donu, a także szkiców i notatek Szołochowa sporządzonych w latach 20. XX wieku podczas tworzenia dzieła. Zostały one poddane analizie przez specjalistów z Rosyjskiej Akademii Nauk, której wyniki opublikowano w 1999 roku. Nie stwierdzono dowodów popełnienia plagiatu przez Szołochowa, wskazując na to, że najprawdopodobniej rzeczywiście był on autorem Cichego Donu.

Po śmierci[edytuj | edytuj kod]

Po śmierci jego mózgowie badał Institut Mozga.

Wybrana twórczość[5][edytuj | edytuj kod]

Powieści[edytuj | edytuj kod]

Nowele i opowiadania[edytuj | edytuj kod]

Zbiory[edytuj | edytuj kod]

Adaptacje filmowe[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Michaiła Szołochowa.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Szołochow Michaił Aleksandrowicz - Zapytaj.onet.pl, portalwiedzy.onet.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  2. Past Foreign Members. [dostęp 2019-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-21)]. (ang.).
  3. Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 321-322. ISBN 978-83-01-15724-1.
  4. Informacje, [w:] A. Wat, Publicystyka, zebrał, opracował, przypisami, posłowiem oraz indeksem opatrzył Piotr Pietrych, Czytelnik, Warszawa 2008, s. 590-592 (przypis 1,2,14).
  5. książki - recenzje, opisy, oceny, opinie, dyskusje » BiblioNETka

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródła w języku angielskim

Źródła w języku rosyjskim

Źródła w języku polskim

  • Mały słownik pisarzy świata. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968.