Język judeoarabski
| ||
Obszar | Izrael, Francja, Syria, Irak i inne kraje | |
Liczba mówiących | ? | |
Klasyfikacja genetyczna | języki afroazjatyckie
| |
Pismo/alfabet | hebrajskie | |
Status oficjalny | ||
---|---|---|
język urzędowy | nigdzie | |
Kody języka | ||
Kod ISO 639-2↗, ISO 639-2 | jrb | |
Kod ISO 639-3↗ | jrb | |
IETF | jrb | |
Glottolog | brak | |
SIL | {{{sil}}} | |
W Wikipedii | ||
Zobacz też: język, języki świata
| ||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Język judeoarabski, język żydowskoarabski – grupa wielu dialektów używanych dawniej przez Żydów zamieszkałych w państwach arabskich, głównie Mizrachijczyków, współcześnie w większości żyjących w Izraelu i Francji. W średniowieczu nazywano tak klasyczny język arabski zapisywany alfabetem hebrajskim.
Cechy[edytuj | edytuj kod]
Dialekty judeoarabskie rozwinęły się na podstawie lokalnych dialektów języka arabskiego (np. dialektu marokańskiego, irackiego i algierskiego) z dodatkiem zapożyczeń z języka hebrajskiego i aramejskiego. Nie zawsze występowanie dialektu judeoarabskiego pokrywa się z zasięgiem jego arabskiego odpowiednika – na przykład dialekt judeoegipski w większym stopniu przypomina arabski dialekt marokański niż egipski. To zjawisko odzwierciedla migrację przodków Żydów egipskich z krajów Maghrebu. Współcześnie większość Żydów jest co najmniej dwujęzyczna: biegle znają lokalny dialekt arabski i lokalny dialekt judeoarabski.
Dialekty języka judeoarabskiego są zapisywane zmodyfikowanym alfabetem hebrajskim, do którego często dodaje się kropki z alfabetu arabskiego, oznaczające samogłoski (do zapisu fonemów niewystępujących w języku hebrajskim).
Historia[edytuj | edytuj kod]
W średniowieczu język judeoarabski (wówczas bardzo bliski klasycznemu językowi arabskiemu) był najważniejszym żydowskim językiem literackim; pisał w nim Majmonides (np. Sefer ha-Micwot, Przewodnik błądzących), napisano w nim dzieła halacha i komentarze biblijne: Emunoth we-Deoth, Tafsir, Tikkun Middot ha-Nefesz, Czowot ha-Lewawot, Kuzari i inne.
Z powodu I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 ogromna większość Żydów z krajów arabskich uciekła do Izraela oraz Francji, gdzie ich dialekty judeoarabskie szybko zostały wyparte przez języki hebrajski i francuski. Z tej przyczyny obecnie dialekty judeoarabskie są zagrożone wymarciem.
Zwroty w dialekcie judeomarokańskim[edytuj | edytuj kod]
Polski | Transliteracja | Dialekt judeomarokański[a] |
---|---|---|
Witam | šlāma | שלמה |
Witaj | šlāma ʿlik | שלמה עליכ |
Do widzenia | bšlāma (ʿlik) | ( בשלמה (עליכ |
Dziękuję | mersi | מרסי |
Tak | ēywa | ייוה |
Nie | lā | לא |
Jak się masz? | āš iḫbark? | אשכברכ? |
Dobrze | lābaš | לבש |
Dobrze, dziękuję | lābaš, mersi | לבש, מרסי |
Dobrze, dzięki Bogu | lābaš, hamdul'Illah | לבש, המדול'ילה |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W tym dialekcie widoczne są zapożyczenia z języka francuskiego.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Blau, Joshua, The Emergence and Linguistic Background of Judaeo-Arabic: OUP, 1999
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Literatura judeoarabska (ang.)
- Literatura judeoarabska (ang.)
- Żydzi w Libanie (ang.)
|
|