Język judeo-arabski
|
||
| Obszar | Izrael, Francja, Syria, Irak, i inne | |
| Liczba mówiących | ? | |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki afroazjatyckie
|
|
| Pismo/alfabet | hebrajskie | |
| Status oficjalny | ||
| język urzędowy | nigdzie | |
| ISO 639-2 | jrb | |
| ISO 639-3 | jrb | |
| W Wikipedii | ||
| Zobacz też: język, języki świata |
||
Język żydowsko-arabski (Al-Jahudijja, Arabijja Djalna) – grupa wielu dialektów, dawniej używanych przez Żydów zamieszkałych w państwach arabskich, głównie Mizrachijczyków, współcześnie w większości żyjących w Izraelu i Francji.
W średniowieczu nazywano tak klasyczny język arabski, zapisywany alfabetem hebrajskim.
Spis treści
Cechy[edytuj]
Dialekty judeo-arabskie rozwinęły się na podstawie lokalnych dialektów języka arabskiego (np. dialektu marokańskiego, irackiego i algierskiego) z dodatkiem zapożyczeń z języka hebrajskiego i aramejskiego. Nie zawsze występowanie dialektu judeo-arabskiego pokrywa się z zasięgiem jego arabskiego odpowiednika, np. dialekt judeo-egipski w większym stopniu przypomina arabski dialekt marokański, niż egipski. To zjawisko odzwierciedla migrację przodków Żydów egipskich z krajów Maghrebu. Współcześnie większość Żydów jest co najmniej dwujęzyczna: biegle znają lokalny dialekt arabski i lokalny dialekt judeo-arabski.
Dialekty języka judeo-arabskiego są zapisywane zmodyfikowanym alfabetem hebrajskim, do którego często dodaje się kropki z alfabetu arabskiego, oznaczające samogłoski (do zapisu fonemów, nie występujących w języku hebrajskim).
Historia[edytuj]
W średniowieczu język judeo-arabski (wówczas bardzo bliski klasycznemu językowi arabskiemu) był najważniejszym żydowskim językiem literackim; pisał w nim m.in. Majmonides (np. Sefer ha-Micwot, Przewodnik błądzących), napisano w nim dzieła halacha i komentarze biblijne: Emunoth we-Deoth, Tafsir, Tikkun Middot ha-Nefesz, Czowot ha-Lewawot, Kuzari i inne.
Na skutek I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 ogromna większość Żydów z krajów arabskich uciekła do Izraela oraz do Francji, gdzie ich dialekty judeo-arabskie szybko zostały wyparte przez język hebrajski i język francuski. Z tego powodu obecnie dialekty judeo-arabskie są zagrożone wymarciem.
Zwroty w dialekcie judeo-marokańskim[edytuj]
| Polski | Transliteracja | Dialekt judeo-marokański[1] |
|---|---|---|
| Witam | šlāma | שלמה |
| Witaj | šlāma ʿlik | שלמה עליכ |
| Do widzenia | bšlāma (ʿlik) | ( בשלמה (עליכ |
| Dziękuję | mersi | מרסי |
| Tak | ēywa | ייוה |
| Nie | lā | לא |
| Jak się masz? | āš iḫbark? | אשכברכ? |
| Dobrze | lābaš | לבש |
| Dobrze, dziękuję | lābaš, mersi | לבש, מרסי |
| Dobrze, dzięki Bogu | lābaš, hamdul'Illah | לבש, המדול'ילה |
Bibliografia[edytuj]
- Blau, Joshua, The Emergence and Linguistic Background of Judaeo-Arabic: OUP, 1999
Linki zewnętrzne[edytuj]
Przypisy
- ↑ w tym dialekcie widoczne są zapożyczenia z języka francuskiego
|
||||||||
