Partie polityczne w Izraelu
Izrael
 Ustrój i polityka Izraela Ustrój polityczny
Konstytucja
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna
| |
Portal  Izrael
| |
Partie polityczne w Izraelu – polityczny system Izraela opiera się na przedstawicielstwie proporcjonalnym, które uwzględnia wielopartyjny system z licznymi partiami, w których jedna partia zazwyczaj nie ma szans na zdobycie pełni władzy. Wymusza to na pozostałych partiach współpracę i zakładanie rządów koalicyjnych.
- Ale Jarok („Zielony Liść”) – ultraliberalna partia polityczna
- Am Echad („Jeden Naród”) – socjalistyczne ugrupowanie
- Ta’al (Arabski Ruch Odnowy)
- Balad – arabska partia nacjonalistyczna
- Chajil – prawicowa izraelska partia polityczna
- Da’am – radykalnie lewicowa, zrzesza głównie izraelskich Arabów
- Geszer
- Gil („Wiek”) – izraelska partia polityczna emerytów
- Ha-Jerukkim („Zieloni”) – partia zielonych
- Hadasz – skrajnie lewicowy front polityczny
- Herut – („Wolność”) prawicowa partia założona w 1948 roku przez Menachema Begina
- Hetz („Strzała”) – nazywana często też Hilonit Zionit („Świeccy Syjoniści”)
- Jisra’el ba-Alijja – ugrupowanie centrowe
- Izraelska Unia Narodowa („Halchud HaLeumi”) – izraelskie prawicowe ugrupowanie polityczne powstałe z połączenia trzech partii: Moledet (Ojczyzna), Tekuma (Odrodzenie) i Odnowionej Partii Religijnego Syjonizmu
- Jeden Izrael (Jisra’el Ahat) – blok partii lewicowych: Partia Pracy, Meimad i Geszer
- Kach i Kahane Chai – partia skrajnie nacjonalistyczna
- Kadima – centrowa partia polityczna
- Likud („Utrwalenie”) – prawicowa partia polityczna
- Meimad („Żydowskie Państwo”) – lewicowa, religijno-syjonistyczna partia polityczna
- Merec („Witalność”) – świecka lewicowa partia polityczna
- Merec-Jachad – partia polityczna o charakterze lewicowym i socjaldemokratycznym.
- Moledet („Ojczyzna”) – prawicowa partia polityczna
- Narodowa Partia Religijna (Mafdal) – partia polityczna reprezentująca nurt religijnego syjonizmu.
- Partia Centrum (Izrael) (Mifleget Hamerkaz) – grupa rozłamowa złożona z członków Likudu i Partii Pracy
- Izraelska Partia Pracy (Awoda) – centrolewicowa, syjonistyczna partia polityczna
- Zjednoczony Judaizm Tory lub Partia Tory (Jahadut Ha-Tora) – prawicowe ugrupowanie polityczne będące sojuszem dwóch ortodoksyjnych partii religijnych: Sztandar Tory (Degel Ha-Tora) i Agudat Israel
- Szinui – syjonistyczna, świecka i antyklerykalna, liberalna partia polityczna
- Szas (Sefardyjska Partia Strażników Tory) – partia polityczna, reprezentująca w większości ortodoksyjnych Żydów sefardyjskich.
- Comet („Skrzyżowanie”) – prawicowa izraelska partia polityczna
- Nasz Dom Izrael (Jisra’el Betenu) – prawicowa partia polityczna
- Zjednoczona Lista Arabska
System partyjny Izraela[edytuj | edytuj kod]
Społeczeństwo izraelskie jest społeczeństwem bardzo różnorodnym. W literaturze zwraca się uwagę na trzy zasadnicze linie podziałów społecznych:
- silny antagonizm Żydów i Arabów izraelskich
- różnice kulturowe i ekonomiczne między Żydami aszkenazyjskimi (emigranci z Europy i Stanów Zjednoczonych) a Żydami sefardyjskimi, orientalnymi i Falaszami (imigranci z państw arabskich i Afryki, szczególnie z Etiopii) – społeczność aszkenazyjska jest zamożniejsza i lepiej wykształcona
- podział między ortodoksyjnymi wyznawcami judaizmu a zlaicyzowaną częścią społeczeństwa.
Silne zróżnicowanie społeczne znajduje odzwierciedlenie w systemie partyjnym. Na izraelskiej scenie politycznej występuje bardzo wiele partii politycznych o różnych tradycjach ideowych, religijnych i politycznych. W warunkach izraelskich klasyczny podział na prawicę i lewicę jest wyróżnieniem mało przydatnym. Wyróżnikiem programowym partii politycznych w Izraelu są przede wszystkim
- sprawy związane z konfliktem izraelsko-arabskim
- kwestie polityki gospodarczej i społecznej
Częstym zjawiskiem w życiu politycznym Izraela są podziały i fuzje partii politycznych. Szczególne znaczenia posiadają partie religijne, które mogą tworzyć koalicje z jedną zarówno zarówno Likudem jak i z Partią Pracy.
Partie polityczne[edytuj | edytuj kod]
Do najważniejszych partii politycznych należą:
Likud (po hebr. konsolidacja, partia prawicowa). Likud powstał w 1973 r. Jej twórcami byli Menachem Begin i Ariel Szaron. We współczesnej formie funkcjonuje od 1986 r. i jest połączeniem rewizjonistów i liberałów. Opowiada się za polityką silnej ręki wobec Palestyńczyków. Wspiera aktywność osadniczą Żydów na terytoriach okupowanych. Od 1999 roku przywódcą Likudu był Ariel Szaron, który został premierem w 2001 roku. Jego całe rządy charakteryzowały się walką z palestyńskim powstaniem. W 2005 r. Ariel Szaron odłączył się od Likudu. W ostatnich wyborach doznał dotkliwej porażki (w poprzednim Knesecie posiadał aż 39 mandatów).
Kadima (po hebr. Naprzód, partia centroprawicowa) Kadima powstała w listopadzie 2005 r. Została utworzona przez ówczesnego premiera Ariela Szalona, który chciał zapewnić sobie możliwość dokończenia planu pokojowego swego autorstwa. W ostatnich wyborach, mimo że Ariel Szaron znajduje się w śpiączce, Kadima pod wodzą Ehuda Olmerta, wygrała wybory, a Olmert został premierem Izraela.
Partia Pracy (partia lewicowa) Lewicowe ugrupowanie pod nazwą Mapai powstało w latach 30. XX w. Dzięki charyzmatycznemu przywódcy, Dawidowi Ben Gurionowi, partia szybko stała się najpotężniejszym żydowskim ugrupowaniem na terenie administrowanym przez Brytyjczyków Palestyny. Aż do lat 70. Partia Pracy sprawowała nieprzerwanie rządy. Współcześnie Partia Pracy jest połączeniem wielu socjalistycznych i socjaldemokratycznych ugrupowań. W 1980 r. w programie wyborczym partia wystąpiła z formułą „Ziema za pokój” tzn. że w zamian za długotrwały pokój i przy ścisłym zagwarantowaniu warunków bezpieczeństwa Izraelowi, możliwy byłby zwrot okupowanych terytoriów zarówno na rzecz Palestyny, jak i Syrii (nie jest jednak możliwy zwrot wszystkich ziem, w tym Jerozolimy).
Partie religijne Partie religijne od początku lat 80. odrywają coraz ważniejszą rolę w życiu politycznym, co jest związane ze wzrastającą liczbą ich wyborców. W grze koalicyjne odgrywają one zaś rolę „języczka u wagi”. Zdecydowanie najsilniejszą partią ortodoksyjno-religijną jest partia Sefardysjka Partia Strażników Tory – Schah (posiada aż 12 przedstawicieli w Knesecie). Założona w 1984 reprezentuje interesy ortodoksyjnych Żydów sefardyjskich. Partia ta, podobnie jak inne partie religijne, dąży do nasycenia życia społecznego, politycznego i gospodarczego wartościami religijnymi
Partie migrantów Stosunkowo nowym zjawiskiem na scenie politycznej są partie migrantów. Najsilniejszą z nich jest, reprezentujący interesy Żydów z obszaru byłego ZSRR, Nasz Dom Izrael (Jisra’el Betenu), która w ostatnich wyborach zdobyła 11 mandatów. Partia ta została założona w 1999 r., na jej czele stoi charyzmatyczny lider Awigdor Lieberman, który szokuje opinię publiczną radykalnymi pomysłami.
Skrajna prawica Rozwój partii skrajnie prawicowych (Techija, Comet, Moledet i Kach) związany jest z układem pokojowym zawartym w 1978 r., między Izraelem i Egiptem. Głównym żądaniem tych partii jest budowa Wielkiego Izraela, obejmującego okupowane terytoria. Niektóre z partii proponują całkowite wysiedlenie ludności arabskiej poza granicę Izraela do Jordanii, Egiptu i Syrii.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
| |||||||||||||||||||||||||||||
