Przejdź do zawartości

Państwa kandydujące do Unii Europejskiej

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Polityka zewnętrzna Unii Europejskiej
Organy UE
Stosunki europejskie
kandydaci
proces stabilizacji i stowarzyszenia
EOG / EFTA
Europejska Polityka Sąsiedztwa
Stosunki zewnętrzne
Organizacje międzynarodowe
Wsparcie i bezpieczeństwo

Członkiem Unii Europejskiej może zostać tylko wolne, niepodległe, suwerenne, demokratyczne państwo europejskie, przestrzegające prawa międzynarodowego, o rozwiniętej gospodarce rynkowej, zdolnej do konkurowania na jednolitym, wspólnym rynku wewnętrznym. Wymogi te zostały spisane przez przywódców ówczesnej dwunastki podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze z 1993 roku i znane są dzisiaj jako kryteria kopenhaskie. Ponadto w Madrycie w 1995 Rada Europejska nakazała zaakceptować w pełni i bez zastrzeżeń acquis communautaire oraz posiadać sprawnie działającą administrację i sądownictwo zdolne wyegzekwować unijne i wspólnotowe akty prawne (kryteria madryckie).

Dziewięć państw posiada oficjalnie status kandydata: Albania (od 2014), Bośnia i Hercegowina (od 2022), Czarnogóra (od 2010), Gruzja (od 2023) Macedonia Północna (od 2005), Mołdawia (od 2022), Serbia (od 2012), Turcja (od 1999), Ukraina (od 2022). Czarnogóra, Islandia, Serbia i Turcja rozpoczęły negocjacje ws. członkostwa[1]. W 2013 roku Islandia zawiesiła negocjacje.

W strategicznym dokumencie przyjętym przez Komisję Europejską 5 listopada 2008 roku napisane jest: „Rozszerzenie służy realizacji strategicznych interesów UE dotyczących stabilności, bezpieczeństwa i zapobiegania konfliktom. Przyczynia się ono do zwiększenia dobrobytu i możliwości wzrostu gospodarczego, do poprawiania połączeń z ważnymi szlakami transportowymi i energetycznymi, a także do umacniania pozycji UE na świecie. W świetle wyzwań związanych ze stabilnością, przed jakimi stanęły niedawno państwa wschodniej części UE, konsekwentna realizacja polityki rozszerzenia staje się ważniejsza niż kiedykolwiek przedtem. Obecny program rozszerzenia obejmuje Bałkany Zachodnie i Turcję”[2].

W 2014 roku szef Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powiedział, że nie przewiduje w ciągu najbliższych pięciu lat kolejnych rozszerzeń Unii. Według niego wspólnota musi najpierw poradzić sobie z problemami wewnętrznymi i wzmocnić się po kryzysie finansowym[3].

W 2022 roku w trakcie trwającej inwazji Rosji na Ukrainę zdecydowano o nadaniu praw kandydata Ukrainie oraz Mołdawii[4].

Państwa kandydujące

[edytuj | edytuj kod]
Państwa uznane przez Komisję Europejską za oficjalnych kandydatów[5].
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Data złożenia wniosku o członkostwo Oficjalny status kandydata do UE Rozpoczęcie negocjacji o członkostwo Liczba zamkniętych i otwartych rozdziałów negocjacyjnych Strefa wolnego handlu[6] Unia celna[7] PKB per capita według WFB w 2021 w USD Procent średniej UE
 Albania styczeń 2003[8] 12 czerwca 2006[a][9] 1 kwietnia 2009[9] 24 kwietnia 2009[9][b] 27 czerwca 2014[9] – – 2007 – 14 520 37,0%
 Bośnia i Hercegowina 25 listopada 2005[10] 16 czerwca 2008[a][10] 1 czerwca 2015[11] 15 lutego 2016[10] 15 grudnia 2022[12] – – 2008 – 15 635 39,9%
 Czarnogóra 26 września 2006[13] 15 października 2007[a][14] 1 maja 2010[14] 15 grudnia 2008[15] grudzień 2010[15] 29 czerwca 2012[14] 3/33 z 35[c][16][17] 2008 – 20 557 52,4%
 Gruzja 15 lipca 2010[18] 27 czerwca 2014[19] 1 lipca 2016[20] 3 marca 2022[21] 14 grudnia 2023 – – 2014 – 15 472 39,5%
 Macedonia Północna marzec 2000[22] 9 kwietnia 2001[a][23] 1 kwietnia 2004[23] 22 marca 2004[15] 16 grudnia 2005[23] – – 2004 – 16 464 42,0%
 Mołdawia 12 stycznia 2010[24] 27 czerwca 2014[25] 1 lipca 2016[26] 3 marca 2022[27] 23 czerwca 2022[4] 14 grudnia 2023[28] – 2016 – 14 234 36,4%
 Serbia 1 października 2005[29] 29 kwietnia 2008[a][29] 1 września 2013[29] 22 grudnia 2009[29] 1 marca 2012[29] 21 stycznia 2014[30] 2/8 z 35[c][31] 2008 – 19 762 50,4%
 Turcja 31 lipca 1959[32] 12 września 1963 – Ankara Agreement[33]
22 grudnia 1995 – Unia celna[34] 		1 stycznia 1996 – Unia celna[33] 14 kwietnia 1987[15] 11 grudnia 1999[35] 3 października 2005[33] 1/16 z 33[c][36] 1996 2001[34] 31 252 79,7%
 Ukraina 5 marca 2007[37] 21 marca 2014 – część polityczna umowy[38]
27 czerwca 2014 – część handlowa umowy[38] 		1 listopada 2014 – tymczasowe wejście w życie części politycznej[38]
1 stycznia 2016 – tymczasowe wejście w życie części handlowej[38] 		28 lutego 2022[39] 23 czerwca 2022[4] 14 grudnia 2023[28] – 2017 (częściowo) – 12 944 33,0%

Państwa oficjalnie uznane za kandydatów

[edytuj | edytuj kod]

Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia biorą udział w Procesie stabilizacji i stowarzyszenia[40], porównywalnym do Układów Europejskich zawieranych w latach 90. z państwami Europy Środkowo-Wschodniej. W proces ten wchodzi zawarcie Układu Stowarzyszeniowego.

Albania

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Albania
 Zobacz też: Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

Państwa popierające integrację Albanii z UE: Niemcy[41], Chorwacja[42].

W czerwcu 2014 roku Rada Europejska przyznała Albanii status oficjalnego kandydata do UE. Warunkiem dalszej integracji z UE jest skuteczna realizacja reform, szczególnie w zakresie administracji państwowej i sądownictwa, poprawa zwalczania zorganizowanej przestępczości i korupcji, lepsza ochrona praw człowieka i praw mniejszości, a także przestrzeganie prawa własności.

Bośnia i Hercegowina

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Bośnia i Hercegowina

Argumenty zwolenników: rozszerzenie Unii na Zachodnie Bałkany przyczyni się do stabilizacji i rozwoju tego regionu, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w CEFTA, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, duże poparcie społeczne dla integracji europejskiej[43].

Argumenty przeciwników: niestabilność polityczna[44], zagrożona jedność państwa[45] (separatyzm części serbskiej[46]), głębokie podziały etniczne[47] duża przestępczość, korupcja, silne struktury mafijne[48], słaba gospodarka[49][50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, brak członkostwa w WTO, 121 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[52].

 Zobacz też: Wysoki przedstawiciel dla Bośni i Hercegowiny, EUFOR Althea i Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

W 2005 rozpoczęto negocjacje w sprawie stowarzyszenia. W czerwcu 2008 doszło do podpisania umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu[10]. Unia Europejska, w porozumieniu z Radą ds. Implementacji Pokoju, zamierza przejąć główną odpowiedzialność za stabilizację w Bośni[53]. Bośnia i Hercegowina oczekuje na przyznanie statusu kandydata, co będzie możliwe w oparciu o pozytywną ocenę stopnia ich stabilizacji wewnętrznej oraz zaawansowania prowadzonych przez nie reform. Państwa popierające aspiracje integracyjne: Polska[54].

Czarnogóra

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Czarnogóra
 Zobacz też: Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

9 grudnia 2011 Rada Europejska zdecydowała o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Czarnogórą w czerwcu 2012 roku[55]. Czarnogórze udało się zamknąć tymczasowo trzy rozdziały (25 – nauka i badania, 26 – edukacja i kultura, 30 – stosunki zewnętrzne), a negocjacje trwają w kolejnych 30 rozdziałach[16].

Gruzja

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Gruzja

Argumenty zwolenników: podkreśla swoje chrześcijańskie i europejskie korzenie, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, silny i zdecydowany kierunek proeuroatlantycki – chęć członkostwa w NATO[56], 32. miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[57]. Gruzja podpisała umowę stowarzyszeniową z Unią Europejską 27 czerwca 2014 roku. 14 grudnia 2023 roku Gruzja została oficjalnym kandydatem do Unii Europejskiej.

Argumenty przeciwników: położenie na Zakaukaziu, słaba gospodarka[50][51] (dodatkowo zniszczona działaniami wojennymi z sierpnia 2008), prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, problem Abchazji i Osetii Południowej (separatyzm, chęć przyłączenia się do Rosji, niejasny status tych prowincji po konflikcie zbrojnym z Rosją w sierpniu 2008), niestabilność polityczna, oskarżenia opozycji o łamanie zasad demokracji przez prezydenta.

European Union-Georgia Action Plan wstępem do stowarzyszenia[58]. 27 czerwca 2014 roku podpisała umowę stowarzyszeniową.

14 grudnia 2023 roku Gruzja otrzymała status kandydata do Unii Europejskiej.

Główni zwolennicy: Polska, Litwa, Łotwa, Estonia.

Macedonia Północna

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Macedonia Północna
 Osobny artykuł: Stosunki Macedonii Północnej z Unią Europejską.

Komisja Europejska zarekomendowała wyznaczenie daty rozpoczęcia negocjacji, z powodu postępów Macedonii Północnej na drodze do członkostwa.

Na drodze do członkostwa w Unii Europejskiej, przeszkodę stanowi znacząca mniejszość albańska – zagrożona jedność kraju; niski przyrost naturalny – według badań ONZ, w latach czterdziestych XXI wieku Macedończycy staną się mniejszością we własnym kraju, duża przestępczość, korupcja, silne struktury mafijne, gospodarka prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, problem z dialogiem politycznym, brak reformy policji, brak walki z korupcją, brak reformy sądownictwa i administracji publicznej, zła polityka państwa w dziedzinie zatrudnienia, a na terenach zamieszkanych przez mniejszość albańską także przypadki łamania prawa podczas wyborów.

 Zobacz też: Konflikt grecko-macedoński i Porozumienie pokojowe z Ochrydy.

Państwa popierające europejskie aspiracje: Polska[59][60], Chorwacja[42].

W październiku 2013 roku KE po raz piąty rekomendowała rozpoczęcie rozmów akcesyjnych z Macedonią, posiadającą od grudnia 2005 roku status kandydata. Spór z Grecją o nazwę państwa macedońskiego pozostawał długo głównym czynnikiem blokującym postępy integracyjne Macedonii. Wpływ na to mają również zadrażnienia z Bułgarią na tle projektu traktatu międzypaństwowego oraz spowolnienie tempa reform wewnętrznych.

Mołdawia

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Mołdawia
 Osobny artykuł: Stosunki Mołdawii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, członkostwo w CEFTA, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską. Mołdawia podpisała umowę stowarzyszeniową z Unią Europejską 27 czerwca 2014 roku.

Argumenty przeciwników: jedno z najbiedniejszych państw Europy, bardzo słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, duża przestępczość, silne struktury mafijne, problem separatyzmu Naddniestrza i stacjonowania tam obcych wojsk, praktyczny brak kontroli Mołdawii nad tym terenem.

The EU Moldova Action Plan jest wstępem do układu stowarzyszeniowego[61]. 27 czerwca 2014 roku podpisała umowę stowarzyszeniową.

Główny zwolennik: Rumunia. Pozostałe państwa: Polska[62][63].

Serbia

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Serbia
 Zobacz też: Stosunki Serbii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: rozszerzenie Unii na Zachodnie Bałkany przyczyni się do stabilizacji i rozwoju tego regionu, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w CEFTA, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, nawiązanie współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii[64], nawiązanie współpracy z NATO[65].

Argumenty przeciwników: słaba gospodarka[66][50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, wyjątkowe ubóstwo jej południowej części – Prowincji Autonomicznej Kosowo i Metochia, pogorszenie stosunków z państwami, które uznały niepodległość Kosowa i żądanie od UE jasnego stanowiska, czy uznaje Serbię w jej dotychczasowych, potwierdzonych międzynarodowo granicach z Kosowem[67][68][69], brak członkostwa w WTO.

Państwa popierające: Grecja[70][71], Polska[72], Węgry[73], Hiszpania[74]. Państwa niechętne członkostwu: Holandia[75] i Rumunia[76].

UE 3 maja 2006 roku zawiesiła rozmowy stowarzyszeniowe jeszcze wtedy z Serbią i Czarnogórą z powodu niespełnienia przez nią warunku, jakim było aresztowanie do końca kwietnia Ratko Mladicia. Serbia jest kontynuatorem Serbii i Czarnogóry. Jednak w maju 2007 roku Unia Europejska zaznaczyła, że widzi zachodzące w Serbii zmiany pozwalające na wznowienie rozmów stowarzyszeniowych. 23 grudnia 2009 w Sztokholmie, serbski prezydent Boris Tadić złożył oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. 1 marca 2012 roku Serbia otrzymała status państwa kandydującego do członkostwa w Unii Europejskiej

Serbia rozpoczęła negocjacje 21 stycznia 2014 roku. Trwa faza badań przesiewowych. W dużej mierze ich tempo zależy od postępów w procesie normalizacji między Serbią i Kosowem – zawarcie porozumienia w tej sprawie 19 kwietnia 2013 roku w Brukseli i jego implementacja jest czynnikiem przesądzającym o postępie Serbii.

Turcja

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Stosunki Turcji z Unią Europejską.
Unia Europejska i Turcja

Argumenty zwolenników: państwo, które najdłużej czeka na decyzję Europy w sprawie członkostwa (od 1963 roku – kiedy to w Układzie Stowarzyszeniowym zapowiedziano jej wejście do ówczesnej EWG), aż 85% społeczeństwa popiera integrację Turcji z UE[77], silna westernizacja modelu życia i laicyzacja życia politycznego, szansa na demokratyzację tego państwa, jak i szansa na demokratyzację Unii[78], szansa na wyjście poza krąg cywilizacji chrześcijańskiej i budowanie zgody chrześcijańsko-muzułmańskiej, dzięki czemu Unia miałaby szansę stworzyć wielką, różnorodną kulturowo przestrzeń[78], przyczyni się również do stabilizacji w obszarze basenu mórz: Śródziemnego i Czarnego[79] oraz na Zakaukaziu[80], dobra kondycja gospodarcza[81][50][51], reformy gospodarcze, duża liczba ludności – wielki rynek zbytu, duża liczba Turków w państwach europejskich – przez to silne i długie związki kulturowe z Zachodem, nawiązanie do tradycji bizantyjskiej i do połączenia obu części dawnego Imperium rzymskiego, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy (od 9 sierpnia 1949), członkostwo w OECD, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, członkostwo w NATO (od 1952 roku) – sojusznik militarny wielu państw członkowskich, druga co do wielkości armia NATO[82] – możliwość wniesienia ogromnego potencjału do dorobku militarnego UE, członkostwo stowarzyszone w Unii Zachodnioeuropejskiej, członkostwo w G20 – chęć odgrywania większej roli na arenie międzynarodowej, aspiracje do bycia regionalnym mocarstwem[potrzebny przypis], ważne położenie geostrategiczne (przez co umocnienie geostrategicznego położenia Unii Europejskiej) – szczególnie przy projektach energetycznych związanych z południowym Kaukazem i na Bliskim Wschodzie oraz procesach pokojowych w tym rejonie świata[83], przyjęcie prawa o fundacjach, reforma kodeksu karnego w zakresie wolności wypowiedzi, zapisanie w nowej tureckiej konstytucji pełnego poszanowania praw człowieka i wolności podstawowych, zapewnienia rozdziału władz oraz demokratycznego i świeckiego charakteru Państwa Tureckiego.

Argumenty przeciwników: spór z Armenią (nieuznawanie zbrodni ludobójstwa Ormian i utrzymywanie embarga gospodarczego, zamknięcie granicy i stosowanie gróźb wobec sąsiadów), niestabilne relacje z Grecją – nieuznawanie ludobójstwa Greków z początku XX wieku[potrzebny przypis], kwestia mniejszości kurdyjskiej[84], spór z Cyprem o Turecką Republikę Cypru Północnego (nieuznawanie Cypru, jednego z członków UE), de iure Turcja okupuje część terytorium UE[85], tylko nieco ponad 3% terytorium leży na kontynencie europejskim[86], przez większość swojej historii Turcja była w opozycji do Europy, duże wpływy wojska i ekstremalnych środowisk islamskich, niski poziom rozwoju gospodarczego – niemożność poradzenia sobie na rynku wewnętrznym, duża liczba ludności – możliwa duża fala emigracji w poszukiwaniu pracy, Turcja uzyskałaby ogromną możliwość blokowania procesu decyzyjnego, byłaby drugim państwem według liczby ludności (po Niemczech) – praktycznie żadna decyzja nie byłaby podjęta bez jej zgody[87], duża liczba Turków w państwach europejskich – trudności w odnalezieniu się w zachodnim świecie, przyjęcie Turcji może doprowadzić do rozluźnienia więzi kulturowych i spowolnienia procesów integracyjnych (obawy do cofnięcia integracji do strefy wolnego handlu)[88], nieufność (niechęć) państw arabskich związana z przeszłością i dominacją Osmanów[89], niezakończone problemy dotyczące wolności religijnej wyznań niemuzułmańskich, ingerencja w działania Patriarchatu Ekumenicznego, łamanie praw kobiet (w tym prawo do popełniania tzw. honorowe zabójstwa), wyjątkowo niski procent kobiet obecnych na rynku pracy, łamanie prawa związków zawodowych[90], ograniczany sądowo dostęp do portali internetowych.

 Zobacz też: MEDA, Proces barceloński i Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

Zwolennicy potencjalnego członkostwa Turcji: Szwecja[79], Polska (w osobie prezydenta Lecha Kaczyńskiego[91][92] i premiera Donalda Tuska[93]). Przeciwnicy: Austria[94].

Turcja rozpoczęła negocjacje w październiku 2005 roku, są one otwarte w 13 rozdziałach negocjacyjnych (ostatni z nich: 22 – polityka regionalna i koordynacja instrumentów regionalnych został zainaugurowany w listopadzie 2013 roku). Tymczasowo udało się zamknąć negocjacje jedynie w rozdziale 25 (nauka i badania). Otwarcie negocjacji w ośmiu rozdziałach jest blokowane przez Cypr w związku z niewypełnianiem przez Turcję zapisów tzw. protokołu ankarskiego do umowy stowarzyszeniowej, co ma swoje korzenie w trwającym podziale Cypru na Republikę Cypru i tzw. Turecką Republikę Cypru Północnego. Ponadto Francja blokuje otwarcie czterech rozdziałów negocjacyjnych. Na przeszkodzie postępów negocjacyjnych Turcji stoi również sytuacja polityczna w tym państwie i zahamowanie reform wewnętrznych. Turcja czyni starania o otwarcie negocjacji w rozdziałach 23 (wymiar sprawiedliwości i prawa podstawowe) oraz 24 (sprawiedliwość, wolność, bezpieczeństwo).

Ukraina

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Ukraina
 Osobne artykuły: Stosunki Ukrainy z Unią Europejską i Akcesja Ukrainy do Unii Europejskiej.

W marcu 2007 rozpoczęto negocjacje w sprawie szerszego porozumienia UE-Ukraina podobnego do układów stowarzyszeniowych[95]. Współpraca UE-Ukraina dotyczy między innymi stworzenia wspólnej przestrzeni powietrznej, opracowania i realizacji strategii transportowej, która przyczyni się do rozwoju korytarzy transportowych[96]. W październiku 2010 Rada Najwyższa Ukrainy odrzuciła pomysł złożenia wniosku w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej[97]. 21 marca 2014 roku została podpisana część polityczna Umowy Stowarzyszeniowej z Unią Europejską. Część handlowa umowy została podpisana 27 czerwca 2014 roku.

16 września 2014 Rada Najwyższa zatwierdziła projekt ustawy o ratyfikacji Układu o stowarzyszeniu między Ukrainą a Unią Europejską, która tego samego dnia została podpisana przez prezydenta Petro Poroszenko[98][99][100].

1 stycznia 2016 weszła w życie umowa między Ukrainą a Unią Europejską o pogłębionej i całościowej strefie wolnego handlu (DCFTA), będąca najważniejszą i największą częścią podpisanej w czerwcu 2014 roku umowy stowarzyszeniowej między Ukrainą a UE.

28 lutego 2022 Ukraina oficjalnie złożyła list z wnioskiem o członkostwo[101]. 1 marca 2022 Parlament Europejski zarekomendował uczynienie Ukrainy oficjalnym „kandydatem” do członkostwa w UE. 24 maja 2022 Rada Unii Europejskiej przyjęła rozporządzenie umożliwiające czasową liberalizację handlu z Ukrainą, zniesienie wszystkich ceł z tytułu IV umowy stowarzyszeniowej, cła antydumpingowe oraz egzekwowanie wspólnych zasad importowych. 17 czerwca 2022 Komisja Europejska oficjalnie ogłosiła swoje zalecenie przyznania Ukrainie statusu kandydata do UE.

Potencjalni kandydaci

[edytuj | edytuj kod]

Państwa stowarzyszone

[edytuj | edytuj kod]
Państwa stowarzyszone z Unią Europejską.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Data złożenia wniosku o członkostwo Strefa wolnego handlu[6] PKB per capita stan na 2021 Procent średniej UE[d]
 Kosowo 28 października 2013[102] 27 października 2015[a][103] 1 kwietnia 2016[104] 15 grudnia 2022[105] – 11 579 37,2%
 Maroko wiosna 1992[106][e] 26 lutego 1996[108] 1 marca 2000[108] 1 czerwca 1987[109] 2000[110] 7413 18,9%

Kosowo

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Kosowo
 Osobny artykuł: Stosunki Kosowa z Unią Europejską.

Hiszpania, Cypr, Słowacja, Grecja i Rumunia nie uznały jednostronnego ogłoszenia niepodległości i zawetują jakiekolwiek formy współpracy UE z Kosowem. Państwo to jest jednym z najbiedniejszych regionów świata z czterdziestoprocentowym bezrobociem, wyjątkowo słabą gospodarką[111] i silnymi strukturami mafijnymi[112]. Oskarżenia o zbrodnie wojenne[113] a co za tym też idzie zupełny brak kontroli i ochrony mniejszości serbskiej i romskiej[114], niszczenie zabytków kultury prawosławnej[115]. Jedyne, co przeważa na plus, to używanie waluty euro i bycie swego rodzaju protektoratem Unii Europejskiej. UE wyeksportowała tam struktury państwowej administracji, sądownictwa i policji – EULEX (jednak z zastrzeżeniem neutralności tej misji względem statusu Kosowa[116]). Z drugiej strony jest to powód na nie, gdyż członkiem UE nie może być państwo, które nie posiada silnej administracji i sądownictwa. Wiąże się to z faktem egzekwowania prawa wspólnotowego, które spoczywa właśnie na sądownictwie i administracji państw członkowskich. Paradoksalnie obecnie Serbia może wejść do UE wcześniej niż Kosowo. Na niekorzyść Kosowa (jako samodzielnego państwa) przemawia również brak członkostwa w ONZ, Radzie Europy, OBWE, WTO. Na korzyść przemawia – osobne od Serbii – członkostwo w CEFTA – lecz jest to członkostwo jako Kosowo-UNMIK. Pierwszym i podstawowym argumentem przeciw członkostwu jest nieuznanie oficjalne przez Unię Europejską niepodległości Kosowa. Komisja Europejska rozpoznaje Kosowo wyłącznie jako obszar administracyjny Serbii pod nadzorem międzynarodowym[117].

W rezultacie porozumienia serbsko-kosowskiego i pozytywnego dla Kosowa raportu KE, 28 października 2013 roku podjęto negocjacje ws. zawarcia Porozumienia o stabilizacji i stowarzyszeniu z Kosowem (formuła EU-only), które zakończyły się w maju 2014 roku. Porozumienia zostało podpisane 27 października 2015 roku.

Maroko

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Maroko

Argumenty zwolenników: przyjęcie Maroka oznaczałoby wyjście poza świat chrześcijański i reunifikację obu brzegów Morza Śródziemnego, stosunkowo blisko Europy, więc nie powinno być problemu z wymianą handlową, członkostwo w ONZ, członkostwo w WTO, przyjęcie Maroka do UE byłoby czynnikiem stabilizującym w Afryce i w basenie Morza Śródziemnego, najwyższy stopień aplikacji acqius UE spośród państw śródziemnomorskich[118].

Argumenty przeciwników: niestabilna sytuacja polityczna, nieuregulowana kwestia Sahary Zachodniej; niespełnianie kryteriów kopenhaskich dotyczących praw człowieka; położenie na kontynencie afrykańskim; słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, Maroko uważa, że Hiszpańskie Posiadłości w Afryce Północnej są terytorium marokańskim okupowanym przez Hiszpanię.

Złożyło wniosek uważając, że jest demokratycznym państwem organicznie połączonym z Europą[119]. Odmówiono szans na członkostwo, między innymi z powodu nierozwiązanego konfliktu z Saharą Zachodnią. Trwają prace nad zaciśnięciem współpracy na zasadach szerszych niż ma to miejsce w przypadku umowy stowarzyszeniowej i Unii dla Śródziemnomorza[120].

 Zobacz też: MEDA, Proces barceloński, Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego i Europejska Polityka Sąsiedztwa.

Państwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz też: Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Data złożenia wniosku o członkostwo Oficjalny status kandydata do UE Strefa wolnego handlu[6] Unia celna[7] PKB per capita według WFB w 2017 w USD[121] Procent średniej UE[d]
 Liechtenstein Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG – – EOG –[f] 139 100[g] 354,9%
 Norwegia Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG 1962, 1967 i 1992 –
w przeszłości Norwegia taki status otrzymała 		EOG –[f] 70 600 180,1%
 Szwajcaria[122] Osobne dwustronne porozumienia WE-CH Osobne dwustronne porozumienia WE-CH Osobne dwustronne porozumienia WE-CH 1992 – 1973 – 61 400 156,6%

Islandia

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Islandia
 Osobny artykuł: Stosunki Islandii z Unią Europejską.
 Zobacz też: Europejski Obszar Gospodarczy.

W 2011 roku Komitet Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego ocenił postępy Islandii na drodze do członkostwa w Unii Europejskiej. Zaznaczył konieczność dostosowania przepisów rybołówstwa Islandii do zasad rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, rozbieżności w kwestii połowów wielorybów i pozytywnie przyjął nowe porozumienie w sprawie Icesave[123].

Badanie Gallupa z 2007 roku wskazało, że 48% Islandczyków jest za członkostwem, 34% przeciwnych. Zwolennicy: Sojusz – partia socjaldemokratyczna[124], Halldór Ásgrímsson[125]. Valgerður Sverrisdóttir wyraziła chęć przystąpienia do strefy euro bez wchodzenia do UE. Ocenia się, że Islandia przystąpi do UE, jeżeli uczyni to Norwegia[126]. 25 maja 2009 roku islandzki rząd formalnie przedstawił parlamentowi wniosek o zezwolenie na rozpoczęcie rozmów członkowskich z Unią Europejską[127]. 17 lipca 2009 roku ambasador Islandii w Szwecji (państwu sprawującemu ówcześnie prezydencję w UE) przekazał na ręce szwedzkiego ministra spraw zagranicznych oficjalny wniosek parlamentu Islandii o przystąpienie do Unii. Następnie o tej decyzji poinformował islandzki ambasador przy Komisji Europejskiej.

Eurosceptyczny rząd Islandii, który objął władzę wiosną 2013 roku, zdecydował o zawieszeniu od września 2013 roku negocjacji akcesyjnych, nie wycofując przy tym wniosku o członkostwo. Do momentu przerwania rozmów udało się zamknąć negocjacje w 11 rozdziałach (a trwały one w kolejnych 17). Ze względu na wewnętrzną sytuację polityczną ostateczna decyzja ws. kontynuacji negocjacji i członkostwa w UE została zawieszona do 2017 roku. W 2015 roku rząd przekazał Komisji Europejskiej notę informującą, że "Islandia nie powinna być uważana za kandydata do UE"[128]. Islandia kontynuuje współpracę z UE w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Liechtenstein

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Liechtenstein

Argumenty zwolenników: dobry poziom rozwoju gospodarczego[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, członkostwo w strefie Schengen od 19 grudnia 2011.

Argumenty przeciwników: członkostwo w UE uzależnione od decyzji Szwajcarii[129].

Norwegia

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz też: Europejski Obszar Gospodarczy.
Unia Europejska i Norwegia
 Osobny artykuł: Stosunki Norwegii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: bardzo wysoki poziom rozwoju gospodarczego[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OECD, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, członkostwo w NATO, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, członkostwo w strefie Schengen[130], a przez co współpraca w III filarze[131], współpraca w II filarze[132], 34. miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[133].

Argumenty przeciwników: sprawa połowów ryb na Morzu Północnym i Norweskim[134], ogromne zyski ze złóż ropy naftowej na Morzu Norweskim (obawa przed byciem płatnikiem netto)[135].

Odmówiła wejścia w referendum w 1972, jak również w 1994. Partie polityczne popierające członkostwo Norwegii w Unii: Høyre, Norweska Partia Pracy. Przeciwne: Sosialistisk Venstreparti, Senterpartiet, Kristelig Folkeparti.

Zgodnie z badaniami opinii publicznej z 2011 roku: 72% Norwegów jest zdecydowanie przeciw, jedynie 12 procent badanych było za, reszta się waha (nawet wśród wyborców Høyre, czyli najbardziej proeuropejskiej z norweskich politycznych partii: 65% przeciw akcesji do UE)[136].

Szwajcaria

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Szwajcaria
 Osobny artykuł: Stosunki Szwajcarii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: bardzo wysoki poziom rozwoju gospodarczego[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OECD, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, członkostwo w strefie Schengen, 9 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[137], jeden z najważniejszych partnerów handlowych Unii[138].

Argumenty przeciwników: izolacjonizm, polityka neutralności państwa szwajcarskiego stałaby w opozycji do rozwoju jakiejkolwiek wspólnej obronności UE, niechęć do uczestnictwa w bojowych fragmentach misji pokojowych[139].

Po negatywnym wyniku referendum w sprawie Europejskiego Obszaru Gospodarczego zawieszono dalsze negocjacje.

Państwa należące do Partnerstwa Wschodniego

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Partnerstwo Wschodnie.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Unia celna[7] PKB per capita stan na 2021 Procent średniej UE[d]
 Armenia 15 lipca 2010[140] W trakcie negocjacji[141] 13 317 34%
 Azerbejdżan 15 lipca 2010[140] – 14 421 36,8%

Armenia

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Armenia

Argumenty zwolenników: pierwszy chrześcijański kraj świata, zawsze podkreślała swoje europejskie korzenie i aspiracje proeuropejskie[142], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, 28. miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[143].

Argumenty przeciwników: konflikt z Turcją i sprawa Górskiego Karabachu, położenie na Zakaukaziu, słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, niestabilność polityczna, łamanie zasad demokracji (postawienie w stan oskarżenia i pozbawienie wolności przez władze armeńskie przeciwników politycznych w marcu 2008[144]). Armenia jest bardziej zainteresowana integracją w unii celnej z Rosją, Białorusią i Kazachstanem oraz przystąpieniem do Unii Euroazjatyckiej.

Badania opinii publicznej: 64% za, 11,8% przeciw[145].

Zwolennicy: Galust Sahakia[146], Artur Baghdasarian[147]. Przeciwnicy: Robert Koczarian[148].

Azerbejdżan

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Azerbejdżan

Argumenty zwolenników: członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, aspiracje proatlantyckie[149], silne powiązania z Turcją, złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, geostrategiczne położenie.

Argumenty przeciwników: sprawa Górskiego Karabachu, położenie na Zakaukaziu, słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, niestabilność polityczna, łamanie zasad demokracji, „rozdarcie” między Rosją, światem islamu i Zachodem (kierunek proeuroatlantycki popierany przez Turcję – o ile uznać Turcję za państwo zachodnie), brak członkostwa w WTO.

Pozostałe państwa

[edytuj | edytuj kod]
Państwa, które mają możliwość członkostwa w Unii Europejskiej.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Unia celna[7] PKB per capita według WFB w 2017 w USD[121] Procent średniej UE[d]
 Andora 18 marca 2015[150] 1990[151] 49 900[h] 127,3%
 Monako 18 marca 2015[150] Unia celna FR z MC[152] 115 700[i] 295,2%
 San Marino 18 marca 2015[150] 1991[153][154] 59 500 151,8%
 Watykan – ? ?

Andora

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i mikropaństwa

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w ONZ, Radzie Europy, OBWE, używanie waluty euro.

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO; obecne relacje dwustronne reguluje umowa z 15 października 2004 roku[155].

Monako

[edytuj | edytuj kod]

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w ONZ, Radzie Europy, OBWE, strefie euro, otwarte granice, wysoki poziom dobrobytu[50][51].

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO.

San Marino

[edytuj | edytuj kod]

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w ONZ, Radzie Europy, OBWE, strefie euro, otwarte granice.

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO.

Watykan

[edytuj | edytuj kod]

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w OBWE, strefie euro, otwarte granice.

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO, monarchia absolutna.

Pozostałe państwa geograficznie europejskie – tworzące Unię Eurazjatycką

[edytuj | edytuj kod]
Państwa geograficznie europejskie, które nie wyraziły chęci przystąpienia do Unii Europejskiej.
Państwo Strefa wolnego handlu[6] PKB per capita 2017 według WFB w USD[121] Procent średniej UE[d]
 Białoruś – 19 751 50,4%
 Kazachstan – 26 033 66,4%
 Rosja W trakcie negocjacji 27 970 71,4%

Białoruś

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Białoruś
 Osobny artykuł: Stosunki Białorusi z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: geograficzne położenie na terenie Europy, członkostwo w ONZ, członkostwo w OBWE, zapowiedź ocieplenia stosunków po wypuszczeniu więźniów politycznych[156] i poprawy dwustronnych relacji[157] – szczególnie w sferze gospodarczej[158].

Argumenty przeciwników: słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego jednolitego rynku, niestabilność polityczna, brak demokracji i pluralizmu politycznego, brak wolnych mediów, ustrój zbliżony do autorytaryzmu, brak członkostwa w Radzie Europy, złe stosunki dwustronne UE-Białoruś, a nawet sankcje dyplomatyczne nałożone przez UE na dygnitarzy państwowych, Białoruś obecnie jest bardziej zainteresowana integracją w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw w tym szczególnie w ramach Państwa Związkowego Rosji i Białorusi, brak członkostwa w WTO, 150 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[159].

Państwo postulujące ocieplenie stosunków: Polska[160], Litwa[161], Niemcy[162]; polski pomysł pozytywnie przyjęty przez Białoruś[163] i Unię Europejską[164][165].

Kazachstan

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Kazachstan

Argumenty zwolenników: część terytorium geograficznie leży na terenie Europy, członkostwo w ONZ, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO.

Argumenty przeciwników: słabe powiązania kulturowe z Europą, niska tożsamość europejska, słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego jednolitego rynku, brak członkostwa w Radzie Europy, Kazachstan obecnie jest bardziej zainteresowany integracją w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw.

Rosja

[edytuj | edytuj kod]
Pomoc:Ponadczasowość
Ta sekcja od 2022-03 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.
Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Unia Europejska i Rosja

Argumenty zwolenników: część terytorium geograficznie leży na terenie Europy, członkostwo w ONZ (ewentualne członkostwo umocniłoby pozycję Unii w Radzie Bezpieczeństwa), brak członkostwa w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, duże poparcie społeczne integracji europejskiej[166], jako jedno z nielicznych państw świata posiada przywilej dwustronnych szczytów, w trakcie których omawiane są najważniejsze dwustronne kwestie, oraz zinstytucjonalizowanej formy współpracy: Stała Rada Partnerstwa Unia Europejska Rosja[167][168], Partnerstwo dla modernizacji[169], trzeci partner handlowy Unii.

Argumenty przeciwników: słabe powiązania kulturowe z Europą, niska tożsamość europejska, silne propagowanie eurazjatyzmu jako alternatywy dla jednoczącej się Europy i jako przeciwwaga dla państw europejskich skupionych w Unii, słaba gospodarka[50][51] – ukierunkowana na eksport surowców, prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego jednolitego rynku, silne zawirowania na giełdzie[170][171], 134 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[172], oskarżana o próby łamania solidarności państw członkowskich (Gazociąg Północny, niechęć przyznania nowym państwom członkowskim – z 2004 i 2007 roku – przywilejów starej piętnastki), niestabilność demokracji, oskarżenia o łamanie praw człowieka i praw mniejszości narodowych (najjaskrawszy przykład rozwiązania tylko i wyłącznie siłowego – Czeczenia), konflikt wojskowy z Gruzją, konflikt wojskowy z Ukrainą (2022 r.) ze względu na ogromny obszar spodziewane są utrudnienia w uczestnictwie we wspólnej polityce rolnej i wspólnej polityce rybołówstwa, brak członkostwa w WTO, brak członkostwa w Radzie Europy[173], skupiona głównie na odbudowie swojej pozycji w dawnym ZSRR – czyli we Wspólnocie Niepodległych Państw. Komisja Europejska nie przewiduje poszerzenia o Rosję[174].

Państwa spoza Europy, które wyraziły chęć członkostwa

[edytuj | edytuj kod]
Państwa stowarzyszone z Unią Europejską.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Strefa wolnego handlu[6] PKB per capita według WFB w 2017 w USD[121] Procent średniej UE[d]
 Izrael grudzień 1993[107][j] 20 listopada 1995[176] 1 czerwca 2000[176] 2000[177][178] 36 200 92,4%
 Republika Zielonego Przylądka – – –
Porozumienia AKP 		– 6900 17,6%

Izrael

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska i Izrael

Argumenty zwolenników: kulturowe i społeczne powiązania z Europą (występowanie w europejskich rozgrywkach sportowych, Eurowizji), wysoki rozwój gospodarczy[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w WTO, obserwator w Radzie Europy, kandydat do OECD, 46 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[179].

Argumenty przeciwników: niespełnianie kryteriów kopenhaskich, nieprzestrzeganie prawa międzynarodowego oraz praw człowieka, konflikt izraelsko-palestyński, konflikty z pozostałymi sąsiadami, niestabilna sytuacja geopolityczna, położenie na kontynencie azjatyckim, silne wpływy fundamentalistów religijnych, w związku z wyjątkowo trudnymi warunkami uprawy rolnictwa (niesprzyjający, suchy klimat, jałowe gleby – pustynie) przewidywane duże trudności we wspólnej polityce rolnej.

 Zobacz też: Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego i Europejska Polityka Sąsiedztwa.

Zwolennicy potencjalnego członkostwa: Beniamin Netanjahu, Szimon Peres, Awigdor Lieberman, Silwan Szalom, Silvio Berlusconi, Marco Pannella. Równie wielu przeciwników[kto?]. Badanie z lutego 2007: 75% Izraelczyków za wstąpieniem do UE[180]. Trwają prace nad zwiększeniem więzi UE-Izrael zawartych w umowie stowarzyszeniowej i Unii dla Śródziemnomorza[181] Główny zwolennik: Włochy. Państwo postulujące zaciśnięcie związków dwustronnych: Polska[182]. Komisja Europejska nie przewiduje poszerzenia o Izrael[174].

Republika Zielonego Przylądka

[edytuj | edytuj kod]
Republika Zielonego Przylądka

Argumenty zwolenników: należy do Makaronezji, tak jak Wyspy Kanaryjskie i Azory, członkostwo w ONZ, WTO, przyjęcie Republiki Zielonego Przylądka do UE byłoby czynnikiem stabilizującym w Afryce.

Argumenty przeciwników: słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, nieuczestniczenie w projekcie Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, trudności w zbudowaniu jedności i spójności gospodarczej ze względu znaczne oddalenie od Europy (wprawdzie RZP powołuje się na to, iż leży na tym samym archipelagu co Wyspy Kanaryjskie i Madera, ale trzeba zauważyć, że już teraz występują problemy z aplikacją prawa wspólnotowego i terytoria te korzystają ze specjalnego wsparcia dla terytoriów odległych od Europy[k]).

 Zobacz też: AKP.

Prezydent Mário Soares w marcu 2005 roku ogłosił stanowisko, aby rozpocząć negocjacje w sprawie przyszłego potencjalnego członkostwa w UE[183].

Główny zwolennik: Portugalia.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
Polityka zewnętrzna Unii Europejskiej
Organy UE
Stosunki europejskie
kandydaci
proces stabilizacji i stowarzyszenia
EOG / EFTA
Europejska Polityka Sąsiedztwa
Stosunki zewnętrzne
Organizacje międzynarodowe
Wsparcie i bezpieczeństwo

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Porozumienie o Stabilizacji i Stowarzyszeniu.
  2. ↑ Według dodatkowego, rozszerzonego źródła wniosek został zgłoszony 28 kwietnia[8].
  3. ↑ a b c Zamknięte tymczasowo.
  4. ↑ a b c d e f Średnia unijna (2017) = 39 200 USD.
  5. ↑ Według IEMed. negocjacje rozpoczęły się w grudniu 1993 roku[107].
  6. ↑ a b brak unii celnej, EOG zakłada SWH i UG z pominięciem UC.
  7. ↑ Dane z 2009 roku.
  8. ↑ Dane z 2015 roku.
  9. ↑ Dane z 2015 roku.
  10. ↑ Według książki Israel and Europe: A Complex Relationship negocjacje rozpoczęły się 21 lutego 1994[175].
  11. ↑ Art. 299 TWE: Postanowienia niniejszego Traktatu stosują się do francuskich departamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich. Jednakże biorąc pod uwagę strukturalną sytuację gospodarczą i społeczną francuskich departamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich, pogorszoną ich oddaleniem, charakterem wyspiarskim, niewielkimi rozmiarami, trudną topografią i klimatem, ich zależnością gospodarczą od niewielkiej liczby produktów, podczas gdy trwałość i łączne występowanie tych czynników poważnie szkodzą ich rozwojowi, Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, przyjmuje specyficzne środki zmierzające w szczególności do określenia warunków stosowania niniejszego Traktatu do tych regionów, w tym wspólnych polityk. Rada, przyjmując środki określone w drugim akapicie, uwzględnia takie dziedziny, jak polityki celne i handlowe, polityka fiskalna, strefy wolnocłowe, polityki w dziedzinach rolnictwa i rybołówstwa, warunki zaopatrzenia w surowce i dobra konsumpcyjne pierwszej potrzeby, pomoc państwową i warunki dostępu do funduszy strukturalnych oraz programów horyzontalnych Wspólnoty. Rada przyjmuje środki określone w drugim akapicie, biorąc pod uwagę szczególne cechy charakterystyczne i ograniczenia regionów peryferyjnych, bez podważania integralności i spójności wspólnotowego porządku prawnego, w tym rynku wewnętrznego i wspólnych polityk.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rozszerzenie Unii Europejskiej. msz.gov.pl. [dostęp 2014-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)]. (pol.).
  2. ↑ 2009 – rok Bałkanów Zachodnich. europa.eu, 2008-11-05. [dostęp 2014-04-24]. (pol. • ang. • niem. • duń. • hiszp. • niderl. • wł. • szw. • port.).
  3. ↑ Juncker: do 2019 r. żaden nowy kraj nie będzie przyjęty do UE. tvp.info, 2014-05-21. [dostęp 2014-08-29]. (pol.).
  4. ↑ a b c Unia zdecydowała. Ukraina ze statusem państwa kandydata [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2022-05-07] (pol.).
  5. ↑ Candidate countries. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-26]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e List of non-EU countries. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-26]. (ang.).
  7. ↑ a b c d Customs unions. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  8. ↑ a b Political & Economic relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-24)]. (ang.).
  9. ↑ a b c d Albania. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  10. ↑ a b c d Bosnia and Herzegovina. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  11. ↑ Wspólny komunikat prasowy: pierwsze posiedzenie Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia UE-Bośnia i Hercegowina. consilium.europa.eu, 2015-12-11. [dostęp 2016-02-23]. (pol.).
  12. ↑ Łukasz Osiński, Bośnia i Hercegowina oficjalnym kandydatem do członkostwa w Unii Europejskiej [online], pap.pl, 15 grudnia 2022.
  13. ↑ Montenegro – EU Montenegro relations. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-16)]. (ang.).
  14. ↑ a b c Montenegro. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  15. ↑ a b c d Rozszerzenie. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (pol.).
  16. ↑ a b https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/negotiations-status-montenegro.pdf
  17. ↑ Montenegro. ec.europa.eu. [dostęp 2017-10-15]. (ang.).
  18. ↑ Political & economic relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
  19. ↑ EU forges closer ties with Ukraine, Georgia and Moldova. eeas.europa.eu. [dostęp 2014-06-27]. (ang.).
  20. ↑ EU-Georgia Association Agreement fully enters into force. europa.eu, 2016-07-01. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  21. ↑ Gruzja złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej [online], www.gazetaprawna.pl, 3 marca 2022 [dostęp 2022-05-07] (pol.).
  22. ↑ Chronology of bilateral relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  23. ↑ a b c The former Yugoslav Republic of Macedonia. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  24. ↑ EU – Moldova Association Agreement. eeas.europa.eu. [dostęp 2015-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-26)]. (ang.).
  25. ↑ EU Relations with Moldova. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-25]. (ang.).
  26. ↑ Full entry into force of the Association Agreement between the European Union and the Republic of Moldova. europa.eu, 2016-07-01. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  27. ↑ Prezydent Mołdawii podpisała wniosek o przyjęcie do UE [online], www.rmf24.pl [dostęp 2022-05-07] (pol.).
  28. ↑ a b Negocjacje akcesyjne z Ukrainą i Mołdawią. Jest decyzja Rady Europejskiej [online], TVN24, 14 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  29. ↑ a b c d e Serbia. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  30. ↑ Serbia starts negotiations to join EU. b92.net, 2014-01-21. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  31. ↑ SERBIA. ec.europa.eu. [dostęp 2018-03-22]. (ang.).
  32. ↑ Evaluation of the EU-TURKEY Customs Union – I- Introduction. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  33. ↑ a b c History. avrupa.info.tr. [dostęp 2016-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-12)]. (ang.).
  34. ↑ a b Turkey: Customs Unions and preferential arrangements. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-22)]. (ang.).
  35. ↑ Turkey. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  36. ↑ Turkey. ec.europa.eu. [dostęp 2018-03-22]. (ang.).
  37. ↑ EU-UKRAINE ASSOCIATION AGREEMENT: GUIDELINE FOR REFORMS – SECTION 1. FROM COMPLETIONS – OF NEGOTATIONS – TO ENACTMENT. kas.de. [dostęp 2016-02-25]. (ang.).
  38. ↑ a b c d Overview of political relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-31)]. (ang.).
  39. ↑ [President...] [online], Twitter [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  40. ↑ The Stabilisation and Association Process.
  41. ↑ Merkel popiera wejście Albanii do UE – Puls Biznesu – pb.pl [online], pb.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  42. ↑ a b Magdalena Bryś, Chorwacja wspiera aspiracje państw Bałkanów Zachodnich w drodze do UE [online], www.euractiv.pl, 6 marca 2020 [dostęp 2020-03-07] (pol.).
  43. ↑ Emilia Brzdąkiewicz: UE/ Bośnia i Hercegowina potwierdza proeuropejskie dążenia. psz.pl, 2008-03-05. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  44. ↑ Emilia Brzdąkiewicz: Unia Europejska poważnie zaniepokojona sytuacją w Bośni. psz.pl, 2008-10-23. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  45. ↑ Łukasz Kobeszko: Bośnia i Hercegowina wciąż daleko od UE. psz.pl, 2008-10-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  46. ↑ Łukasz Kobeszko: Bośnia i Hercegowina/ Premier Republiki Serbskiej grozi secesją. psz.pl, 2008-03-02. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  47. ↑ Bośnia: nacjonaliści zdominowali wybory. euractiv.pl, 2008-10-07. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-25)]. (pol.).
  48. ↑ 'Boys will be boys’. news.bbc.co.uk, 2002-06-14. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  49. ↑ Bosnia and Herzegovina – Economic profile.
  50. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q [1]Międzynarodowy Fundusz Walutowy: 5. Report for Selected Countries and Subjects.
  51. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q [2]Bank Światowy Gross domestic product 2007.
  52. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  53. ↑ Łukasz Kobeszko: UE przejmuje główną rolę w Bośni. psz.pl, 2008-11-21. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  54. ↑ Polska popiera euroatlantyckie aspiracje Bośni i Hercegowiny. premier.gov.pl, 2007-12-18. [dostęp 2014-04-26]. (pol.).
  55. ↑ European Council aims at opening EU accession talks with Montenegro in June 2012. gov.me, 2012-12-09. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  56. ↑ Anna Głąb: Gruzja/ Większość poparła ideę integracji z NATO. psz.pl, 2008-01-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  57. ↑ Ranking IEF 2009.
  58. ↑ European Neighbourhood Policy – EUROPEAN UNION-GEORGIA ACTION Plan. delgeo.ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-20)]. (ang.).
  59. ↑ Wizyta Minister Spraw Zagranicznych Macedonii, Pani Ilinki Mitrevej w Polsce. msz.gov.pl, 2006-04-06. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-20)]. (pol.).
  60. ↑ POLSKA WSPIERA PRZYSTĄPIENIE MACEDONII DO UE I NATO. msz.gov.pl, 2007-05-09. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-04)]. (pol.).
  61. ↑ redirect [online], ec.europa.eu [dostęp 2017-11-25].
  62. ↑ Mariusz Sulkowski: Premier Tusk wspiera akcesję Mołdawii. uniaeuropejska.org, 2011-01-30. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  63. ↑ Monika Paulina Żukowska: Polska pomoże Mołdowie w integracji z UE. psz.pl, 2008-07-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  64. ↑ Łukasz Kobeszko: Szefowie dyplomacji Serbii i Niemiec o eurointegracji i Kosowie. psz.pl, 2008-09-05. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  65. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia ćwiczy i rozmawia z NATO. psz.pl, 2008-10-21. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  66. ↑ Serbia – Economic profile.
  67. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia/ Możliwa dymisja rządu i przedterminowe wybory. psz.pl, 2008-03-08. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  68. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia/ Belgrad pyta Brukselę o granice. psz.pl, 2008-03-07. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  69. ↑ Ewelina Miklas: UE/ Unia przekonuje Serbię do wyboru europejskiej drogi. psz.pl, 2008-03-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  70. ↑ Łukasz Kobeszko: Grecja popiera przyśpieszenie w relacjach Serbii i UE. psz.pl, 2008-09-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  71. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia jak najszybciej kandydatem do UE. psz.pl, 2008-10-20. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  72. ↑ Łukasz Kobeszko: Prezydenci Polski i Serbii o UE i Kosowie. psz.pl, 2008-11-13. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  73. ↑ Łukasz Kobeszko: Węgry popierają euroaspiracje Serbii. psz.pl, 2008-10-21. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  74. ↑ Hiszpania popiera starania Serbii o wejście do UE. rp.pl, 2009-03-09. [dostęp 2009-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-26)]. (pol.).
  75. ↑ Anna Jórasz: Holandia blokuje rozmowy UE-Serbia. psz.pl, 2008-09-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  76. ↑ Sukces Belgradu. Droga do Unii dla Serbii jest otwarta. Cena – układ z Kosowem. wiadomosci.gazeta.pl, 2012-03-02. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  77. ↑ Milena Gołda: Milena Gołda: Turcja w Unii Europejskiej – za i przeciw. psz.pl, 2004-12-03. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  78. ↑ a b Joanna Irzabek: Ankara nie wierzy Europie. polityka.pl, 2008-10-20. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  79. ↑ a b Top Swedish official backs Turkey for EU – Europe – International Herald Tribune. nytimes.com, Ivar Ekman. [dostęp 2014-04-26]. (ang.).
  80. ↑ Franciszek Gołembski – Stosunki z Turcją, Sprawy międzynarodowe, Rocznik (1995).
  81. ↑ Turkey – Economic profile.
  82. ↑ Turkey and the Alliance. nato.int. [dostęp 2014-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-01-22)]. (ang.).
  83. ↑ Radek Alf: Turcja: mimo wzrostu roli regionalnej, UE wciąż odległa. stosunkimiedzynarodowe.info, 2008-12-18. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  84. ↑ Joanna Bocheńska: Sytuacja tureckich Kurdów a starania Turcji o członkostwo w Unii Europejskiej. stosunkimiedzynarodowe.info, 2008-12-17. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)]. (pol.).
  85. ↑ W Walii o Cyprze. bbc.co.uk. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  86. ↑ Sylwia Wysocka: Sarkozy: Turcja nie leży w Europie. news.money.pl, 2007-12-21. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  87. ↑ Kataryna Götz: Kataryna Götz: Turcja w Unii Europejskiej a zderzenie cywilizacji. psz.pl, 2006-12-02. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  88. ↑ Adam Szymański: Debata na temat członkostwa Turcji w Unii Europejskiej. pism.pl, 2005-01-06. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  89. ↑ Fernand Braudel Center, Binghamton University, „Turcja w Europie?” Komentarz nr 139, 15 czerwca 2004. fbc.binghamton.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-18)]..
  90. ↑ Barroso: Turcja ma przed sobą długą drogę do UE. news.money.pl, 2008-04-10. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  91. ↑ Elwira Wielańczyk: L.Kaczyński: Polska za przystąpieniem Turcji do UE. money.pl, 2007-01-23. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  92. ↑ Adrian Prusik: Polska/ Wizyta prezydenta Kaczyńskiego w Turcji. psz.pl, 2007-01-07. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  93. ↑ Tomasz Betka: Premier Tusk: Polska Prezydencja wesprze akcesję Turcji. uniaeuropejska.org, 2010-12-15. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  94. ↑ Austria zapowiada referendum w sprawie unijnej akcesji Turcji. euractiv.pl, 2008-08-26. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  95. ↑ EurActiv.com - EU and Ukraine start co-operation talks | EU - European Information on Enlargement & Neighbours [online], euractiv.com [dostęp 2024-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2008-01-10] (ang.).
  96. ↑ Aleksandra Kowalczuk: Ukraina-UE/ Kontynuacja współpracy na dotychczasowych warunkach. psz.pl, 2008-03-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  97. ↑ Ukraina nie chce do Unii. rmf24.pl, 2010-10-06. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  98. ↑ Ратифікація Угоди про асоціацію з ЄС у Верховній Раді. unn.com.ua, 2014-09-16. [dostęp 2015-06-12]. (ukr.).
  99. ↑ Порошенко і Турчинов підписали закон про ратифікацію УА з ЄС. unian.ua, 2014-09-16. [dostęp 2015-06-12]. (ukr.).
  100. ↑ Ukraine ratifies EU integration deal. theguardian.com, 2014-09-16. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  101. ↑ [President...] [online], Twitter [dostęp 2022-06-21] (ang.).
  102. ↑ EU starts the Stabilisation and Association Agreement negotiations with Kosovo. europa.eu, 2013-10-28. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  103. ↑ Stabilisation and Association Agreement between the European Union and Kosovo signed. europa.eu, 2015-10-27. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  104. ↑ Kosovo. ec.europa.eu. [dostęp 2016-04-13]. (ang.).
  105. ↑ Kosovo formally applies for EU membership [online], 15 grudnia 2022 [dostęp 2023-01-04].
  106. ↑ Morocco’s 1995 association agreement with the European Union. W: John Damis: The Journal of North African Studies. Wyd. 4. T. 3. tandfonline.com, 1998, s. 91–112. DOI: 10.1080/13629389808718345. (ang.).
  107. ↑ a b The Euro-Mediterranean Association Agreements. iemed.org. [dostęp 2016-03-10]. (ang.).
  108. ↑ a b Agreement. consilium.europa.eu. [dostęp 2015-03-09]. (ang.).
  109. ↑ W. Europe Bloc Bars Morocco as a Member. pqasb.pqarchiver.com. [dostęp 2015-02-27]. (ang.).
  110. ↑ Jan Hagemejer, Marie Rau, Hakim Ben Hammouda, Selami Xhepa, Michael Ferrantino, Hitomi Lisaka, Nora Dihel, Sara Wong: EU-Morocco FTA. gtap.agecon.purdue.edu, 2004-08-13. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  111. ↑ Kosovo – Economic profile.
  112. ↑ Niepodległość Kosowa wspierana przez regionalną mafię?. wiadomosci.wp.pl, 2008-02-24. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  113. ↑ Albańczycy wycinali organy serbskim więźniom?. wprost.pl, 2008-04-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  114. ↑ Knut Vollebaek: ADDRESS ON MINORITY RIGHTS IN KOSOVO. osce.org, 2008-09-11. [dostęp 2014-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-29)]. (ang.).
  115. ↑ DESTROYED AND DESECRATED CHRISTIAN ORTHODOX SHRINES IN KOSOVO AND METOHIJA. balkanpeace.org. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  116. ↑ Łukasz Kobeszko: Kompromis Belgradu i Brukseli w sprawie misji EULEX. psz.pl, 2008-11-07. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  117. ↑ Kosovo under UNSCR 1244.
  118. ↑ Roman Gutkowski: Jedno oko na Maroko, a drugie na Unię. euractiv.pl, 2010-07-21. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  119. ↑ W. Europe Bloc Bars Morocco as a Member. pqasb.pqarchiver.com, 1987-07-21. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  120. ↑ Morocco, EU to present document on closer ties. eubusiness.com, 2008-09-17. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-18)]. (ang.).
  121. ↑ a b c d Country Comparison :: GDP – per capita (PPP). cia.gov. [dostęp 2018-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-24)]. (ang.).
  122. ↑ Christa Markwalder: Öffentliche Veranstaltung: Etats Généraux Européens am 10. Mai in Bern. europa.ch. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (niem.).
  123. ↑ Kinga Szyszka: PE ocenił postępy Islandii na drodze do członkostwa w UE. uniaeuropejska.org, 2011-03-24. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  124. ↑ Islandia: Koalicja zajmie się sprawą przyłączenia do UE. money.pl, 2007-05-23. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  125. ↑ Iceland and the European Union – Prime Minister Ásgrímsson as good as alone in his predictions. eunews.blogspot.com, 2006-02-14. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  126. ↑ Iceland Mulls EU Membership. dw.de, 2007-05-24. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  127. ↑ Islandia rozpoczęła starania o akcesję do UE. tvn24.pl, 2009-05-25. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  128. ↑ European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations - Iceland. (ang.).
  129. ↑ Przemysław Osóbka: Lichtenstein, czyli wielki książę w małym państwie. paneuropa.l.pl. [dostęp 2014-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-18)]. (pol.).
  130. ↑ Współpraca w obszarze Schengen. amb-norwegia.pl. [dostęp 2014-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-30)]. (pol.).
  131. ↑ Przykładowa Umowa: UMOWA między Unią Europejską a Królestwem Norwegii w sprawie procedur bezpieczeństwa przy wymianie informacji niejawnych.
  132. ↑ Polityka europejska Norwegii.
  133. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  134. ↑ Unia Europejska – Norwegia a UE. psz.pl. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  135. ↑ Jacek Pawlicki: Norwegia: w stronę Unii?. wyborcza.pl, 2003-01-14. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  136. ↑ Barbara Liwo: 72% Norwegów przeciwko członkostwu w UE. mojanorwegia.pl, 2011-10-31. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2011-11-02)]. (pol.).
  137. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  138. ↑ Szwajcaria, czyli jak być w Unii, nie będąc jej członkiem.
  139. ↑ SZWAJCARIA I EUROPA – STARE (DOBRE?) MAŁŻEŃSTWO. cafebabel.pl, 2007-07-31. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  140. ↑ a b EU launches negotiations on Association Agreements with Armenia, Azerbaijan and Georgia. europa.eu, 2010-07-15. [dostęp 2015-03-10].
  141. ↑ Artur Kacprzak: UE: Spotkanie Prezydenta Armenii z unijnymi urzędnikami. eastbook.eu, 2012-03-08. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-19)]. (pol.).
  142. ↑ „elity Armenii dość jasno stawiają je jako swój strategiczny cel. I choć jest to cel bardzo odległy, wszelkie wprowadzone reformy oceniane i interpretowane są wedle tego właśnie kryterium”. abcnet.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-20)]..
  143. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  144. ↑ Daria Suwała: Armenia może stracić prawo głosu w Zgromadzeniu Parlamentarnym RE. psz.pl, 2008-12-19. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  145. ↑ Ministry of Foreign Affairs of The Republic of Armenia Official Site. armeniaforeignministry.am. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-20)]..
  146. ↑ FindArticles.com | CBSi [online], findarticles.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2007-11-14].
  147. ↑ ARMINFO – independent armenian news agency. arminfo.am. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-07)]..
  148. ↑ Lin Li: Armenia not to join NATO, EU: president. news.xinhuanet.com, 2006-04-24. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  149. ↑ Wspólna Konferencja Prasowa Prezydentów Azerbejdżanu i Polski 30 marca, 2007.
  150. ↑ a b c Official start of negotiations with the European Union. esteri.sm, 2015-03-18. [dostęp 2016-03-10]. (ang. • wł.).
  151. ↑ Andorra: Customs Unions and preferential arrangements. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  152. ↑ 1.3.Obszar Unii Celnej. mf.gov.pl. [dostęp 2014-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-08)]. (pol.).
  153. ↑ San Marino: Customs Unions and preferential arrangements. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  154. ↑ KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. europarl.europa.eu, 2004-04-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  155. ↑ UMOWA O WSPÓŁPRACY między Wspólnotą Europejską a Księstwem Andory.
  156. ↑ Łukasz Kobeszko: UE zniesie część sankcji wobec Białorusi?. psz.pl, 2008-09-06. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  157. ↑ Łukasz Kobeszko: Łukaszenko potwierdza chęć poprawy relacji z UE. psz.pl, 2008-12-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  158. ↑ Łukasz Kobeszko: Mińsk i Komisja Europejska podpisały ramowe porozumienie o współpracy. psz.pl, 2008-12-19. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  159. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  160. ↑ Monika Paulina Żukowska: Polska uważa Białoruś za „europejskiego sąsiada”. psz.pl, 2008-09-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  161. ↑ Łukasz Kobeszko: Litwa chce pomóc Białorusi iść europejską drogą. psz.pl, 2008-09-18. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  162. ↑ Łukasz Kobeszko: Zachód nie zamyka drzwi przed Białorusią. psz.pl, 2008-10-01. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  163. ↑ Łukasz Kobeszko: Mińsk dostrzega zmianę tonu Brukseli. psz.pl, 2008-09-16. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  164. ↑ Łukasz Kobeszko: Unijna dyplomacja jest gotowa znieść sankcje wobec Białorusi. psz.pl, 2008-09-16. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  165. ↑ Łukasz Kobeszko: Białoruski minister zaproszony na szczyt unijnej dyplomacji. psz.pl, 2008-04-10. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  166. ↑ Olga Słowik: ...Rosjanie chcą do... Unii Europejskiej?. uniaeuropejska.org, 2011-01-25. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  167. ↑ EU-Russia Permanent Partnership Council (Foreign Affairs).
  168. ↑ Tamara Barriga: Stała Rada Współpracy UE-Rosja. uniaeuropejska.org, 2011-06-12. [dostęp 2011-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-29)]. (pol.).
  169. ↑ Justyna Skrzeczyńska: Zakończył się 27. szczyt UE-Rosja. uniaeuropejska.org, 2011-06-12. [dostęp 2011-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-29)]. (pol.).
  170. ↑ Anna Głąb: Na rosyjskich giełdach wstrzymano obrót. psz.pl, 2008-09-17. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  171. ↑ Anna Głąb: Rynek rosyjski poszybował w górę – notowania ponownie wstrzymano. psz.pl, 2008-09-19. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  172. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  173. ↑ Rosja może opuścić Radę Europy. rp.pl, 2008-09-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  174. ↑ a b UE nie przewiduje poszerzenia o Rosję i Izrael.
  175. ↑ Tovias. W: Klaus Boehnke: Israel and Europe: A Complex Relationship. Springer Science & Business Media, 2012-12-06, s. 43. ISBN 3-322-81262-6, ISBN 978-3-322-81262-9. [dostęp 2016-03-10]. (ang.).
  176. ↑ a b Agreements. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
  177. ↑ Israel-EU Trade Agreement-November 1995. mfa.gov.il, 1995-11-20. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  178. ↑ FISZKA INFORMACYJNA – STOSUNKI ZEWNĘTRZNE – Polityka handlowa WE wobec krajów basenu Morza Śródziemnego. rcie.lodz.pl, 2004-02-26. [dostęp 2014-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-05-10)]. (pol.).
  179. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  180. ↑ Ronny Sofer: Poll: 75 percent of Israelis want to be in EU. Jedi’ot Acharonot, 2007-02-22. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  181. ↑ EU agrees to boost ties with Israel.
  182. ↑ Warszawa: Polska rzecznikiem Izraela w UE? Debata [online], Prawica.net, 13 maja 2008 [dostęp 2014-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-27] (pol.).
  183. ↑ Petition urging EU membership for Cape Verde launched in Portugal. eubusiness.com, 2005-03-17. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-06-23)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Unia Europejska
Państwa członkowskie
Terytoria specjalne
wchodzące w skład Unii
na podst. art. 349 TFUE
Oficjalni kandydaci
Potencjalni i stowarzyszeni kandydaci
Byłe państwa członkowskie UE
Terytoria, które
wchodziły w skład EWG/UE

Flaga Unii Europejskiej

Mapa Unii Europejskiej

  1. ↑ do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy, ponownie jako część Unii od 1 grudnia 2009
  2. ↑ do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Państwa_kandydujące_do_Unii_Europejskiej&oldid=73733144”