Ogończyk (herb szlachecki)

szablon herbu

Herb Żółtowskich – Ogończyk, pałac w Czaczu

Ogończyk w herbarzu Gelre

Herb Ogończyk - Pałac Działyńskich w Poznaniu

Ogończyk (Cauda, Hogon, Ogon, Ogoniec, Powała, Pogończyk) – polski herb szlachecki, związany z zawołaniami Powała i Sudkowicz.

Opis herbu

Opis zgodnie z klasycznymi regułami blazonowania:

W polu czerwonym pół toczenicy srebrnej, na której zaćwieczona takaż rogacina.

W klejnocie dwie ręce panieńskie w szacie srebrnej, wzniesione do góry.

W pierwotnej, XIV wiecznej wersji, ramiona w klejnocie były w rękawach błękitnych, obszytych dzwonkami złotymi.

Herb pochodzi ze znaku kreskowego 'rogacina na połowie toczenicy'

Najwcześniejsze wzmianki

Herb Ogończyk zanotowany jako Ogonow wśród innych polskich herbów w Herbarzu Złotego Runa z około 1433-1435.

Opis herbu Powała w herbarzu Jana Długosza z lat 1464–1480 Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae.

Za protoplastę rodu Ogończyków uważa się wymienionego w kronice Galla Anonima Wojsława Powałę.

Najstarsza znana pieczęć pochodzi z roku 1384 – Piotr, kasztelan lubelski. Najstarsza zapiska sądowa pochodzi z 1401.

Herb został przedstawiony wśród innych polskich herbów w Herbarzu Złotego Runa z lat 1433-1435.

Najwcześniejsze lokalne źródło heraldyczne wymieniające herb to datowane na lata 1464–1480 Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae polskiego historyka Jana Długosza wywodząc go ze szlachty morawskiej. Zapisuje on informacje o herbie jako Powała wśród 71 najstarszych polskich herbów szlacheckich we fragmencie: "Powala ex familia Odrowasch deriuata, sagittam albam parum retortam in campo rubeo defert Genus Morauicum, in quo viri officiosi, ad potationem procliui.".

Aktem unii horodelskiej w 1413 przeniesiony na Litwę. Ród Ogończyków reprezentował Wojciech z Kościoła, kasztelan brzeski i Mikołaj z Taczowa. Do rodu został adoptowany Jerzy Sangaw.

Herb znajduje się w Klejnotach Długoszowych i w herbarzach: Gelre, Złotego Runa, Lyncenich, Bellenville, Codex Bergshammar i w herbarzyku Ambrożego. Tu należy wspomnieć stary ród rycerski Pogonowie -(l. poj. Pogonowski). Istnieje potwierdzone datowanie nadania aktu rodzinie w roku 1261. Odniesienie do akt: MONUMENTA HISTORIAE WARMIENSIS. (WYBÓR) Lokacje wsi Warmińskich-odniesienie do nadania ziemskiego dla(łac: Pogononie familjare )rodziny Pogonowie -pogonowski Nr. 42. Litera antiqua super Waytenyn (Wagten dziś). Elbląg, 20 Maja 1261 r.

Prutheni subnotati: Szinntenen, pisz pogononie et Azowirth dostają przywilej na 40 włók (mansi) in Pogzania, od kanonika Herwicusz-Braunsberku, za wstawieniem się Harmuda, mistrza Prus (ad instantiam fr. Hartmodi magistri pruscie) nad obu brzegami rzeki Drwęcy, gdzie wpada do Passarii (Seria). Warunki: Mają pro decima płacić zboże (mensuras) i pieniądze (denarios) i wosk, jako uznanie rządu tak samo, jak się płaci w ziemi chełmińskiej od pługów (aratrum) i radeł, (uncus); po drugie idą na wyprawę wojskową kiedy tego potrzeba wymaga, razem z mieszkańcami tych samych stron, jak dotychczas zwykli byli. Sądownictwo w sprawach mniejszych w tych dobrach bez uszczerbku do nich ma należeć, w większych sprawach zaś z wszelkiemi dochodami do biskupa. Z nadaniem tem porównaj przyw. No. 103, według którego roku 1297 otrzymał Gerko "za swoje włoki in Watenin" pola gecririten (Jägritten) 1/3 prati Poziegen i XI. wł. in campo Curwe et clopetiten (Curauer Mühle) razem 40 włók. Jego synowie scilicet Ropoto, Tilomahus, Petrus, Kristanus et Gerco oddają 22 m. pewnemu Fridericus na założenie wsi Curow; pieczętują swą pieczątką r. 1328. Cf. T. II. No. 398. W roku 1366 dostaje Johannes de Heide miles przywilej na 50 włók do założenia wsi gburskiej. W roku 1354 daje biskup Jan "Nicolao et Santirmen de Wicke-row fratr. 60 włók pod Jezioranami (Zeburkiem za pretensje, które sobie rościli do 30 włók in campo Waytimis na mocy przywileju Henryka I, chociaż te włóki się znajdują w posiadaniu kościoła. Zdaje się według tego, iż uprzywilejowani w roku 1261 pruteni nie długo tam siedzieli. Roku 1312 (No. 164) dostaje Johannes Matruto, filius Assorvirt camerarii quondam in Pogezania, razem z swym stryjem Byot nowy przywilej na dzisiejszą wieś Comainen pod Ornetą, ponieważ przez napad Litwinów przywileju swego był pozbawiony.

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

Występowanie

Herb był najbardziej rozpowszechniony na ziemiach: dobrzyńskiej, krakowskiej i sandomierskiej

Herbowni

Najpełniejszą jak dotąd listę herbownych stworzył Tadeusz Gajl w Herbarzu polskim od średniowiecza do XX wieku z 2007 roku. Lista zawiera 560 nazwisk:

Afri, Aklewicz, Akulewicz, Augiński, Augustynowski, Azarewicz, Baliński, Barłowski, Bechowski, Benedyktowicz, Bereski, Berewski, Białobłocki, Biechowski, Bielecki, Bielicki, Biszewski, Blech, Blikowski, Bloch, Blokowski, Blom, Błocha, Błochin, Bodenbruch, Bogorski, Bogurski, Bohdziewicz, Boniewski, Bonisławski, Borowiecki, Borowik, Borowski, Borysewicz, Borysiewicz, Borysowicz, Branecki, Broniewski, Bruchan, Brzuchański, Buczkowski, Bukowiecki, Bułacki, Bułat, Bułatowicz, Butowicz, Butowiecki, Campe, Canpe, Chajkowski, Chmielewski, Chodecki, Chodorąski, Chodorecki, Chodoreński, Chodoręski, Chudziński, Chwal, Chwalęcki, Cicholewski, Cichrowski, Ciecholewski, Ciepliński, Cieśliński, Cym, Cymiński, Cynk, Czamański, Czarnołucki, Czarnorucki, Czarnorudzki, Czarnotulski, Czarnotyński, Czarpiński, Czerski, Czetkowski, Czychrowski, Czyrski, Czyszkowski, Czyżkowski, Czyżowski, Ćwikłowski, Dalibowski, Dalkowski, Dąbrowski, Dmosiński, Dmoszewski, Dmoszyński, Dmuszewski, Dobiecki, Dobiesławski, Dobrochowski, Dobruchowski, Dogonowski, Domajewski, Domajowski, Domasławski, Domasłowski, Domaszowa, Drwalewski, Drzewiecki, Dubiecki, Dubieniecki, Dziadkowski, Działyński, Dzieńciołowski, Dzierżewski, Dzięciołowski, Falkowski, Fedko-Kozłowicz, Fidelicki, Gabszewicz, Geryński, Gliwicz, Głębocki, Głuczyński, Goczewski, Godziszewski, Godziwski, Golbicki, Golennów, Goleń, Goleński, Goliński, Gołembski, Gołeński, Gołębski, Gołyński, Gornicki, Goryński, Gorzechowski, Gorzecki, Gorzędowski, Gorzycki, Goszewski, Góra, Górecki, Górnicki, Grabowski, Grodek, Grodzicki, Grodziecki, Grodź, Grosicki, Grządkowski, Hajek, Hajko, Hajkowicz, Hajkowski, Hayko, Holt, Horodeński , Idzikowski, Jacewicz, Jachimowicz, Jachomowicz, Jagustynowski, Jakimowicz, Jakubowski, Jałbrzyk, Janczewski, Janiszewski, Jankowski, Jarosz, Jasionowicz, Jassonowicz, Judziewicz-Sangowicz, Jurkowski, Juszyński, Kadzidłowski, Kamieński, Kamiński, Kijewski, Kikolski, Kikoła, Kirkil, Klepacki, Kłocki, Kłoczko, Kłodzki, Kłodzko, Kłodzkowski, Koblewski, Kochański, Koczmier, Kołakowski, Koncerewicz, Koncerowicz, Konczakowski, Kończak, Kończakowski, Kończyc, Korecki, Korzeniowski, Kostolicki, Kościelecki, Kościelski, Kotlewski, Kotliński, Kotwiński, Kotyński, Kozakowicz, Kozicki, Koziorowicz, Koziorowski, Kozłowicz, Krafft, Kraft, Kruszewski, Krynkowski, Kucborski, Kucieński, Kuciński, Kuczkowski, Kuczyński, Kumelski, Kuszel, Kutno, Kutnowski, Lastyński, Lemiesz, Lesiewski, Lesiowski, Leszewski, Leszowski, Leurman, Leźnicki, Leżajski, Leżnicki, Lipnicki, Lisowski, Lissowski, Lodowski, Lubiecki, Ludwigowski, Ludwikowski, Łazieński, Łaziński, Łempicki, Łętowski, Łodygowski, Łodziat, Łukowski, Magmiszewski, Magnuszewski, Makowski, Malanowski, Malinowski, Malonowski, Malski, Maluski, Małuj, Małuja, Markos, Markusz, Markuszewicz, Markuz, Marsztyn, Mąkowski, Męciński, Męczyński, Mętowski, Mienusiński, Mierosławski, Mierowiński, Mierzwicki, Mierzwiński, Mierzyński, Mietelski, Mijakowski, Mikołajewski, Mirosławski, Mniewski, Mniszek, Mońkowski, Morawiec, Morawski, Morewicz, Mościcki, Murzynowski, Mysłakowski, Mysłowski, Myślakowski, Nadrowski, Naumow, Niedrwicki, Niedrwiecki, Niedrzwicki, Niedrzwiński, Niedźwiecki, Niedźwiedzki, Niemyjski, Niemyski, Nowacki, Obrąpalski, Ochmistrzowicz, Odoliński, Oganowski, Ognicki, Ogon, Ogonowski, Ohryszko, Ohryzko, Old, Olt, Ongirski, Opruth, Ossowski, Ostałowski, Ostrowicki, Ozelewski , Pacławski, Pacyński, Paczławski, Paczyński, Padzewski, Palęcki, Palędzki, Pałyński, Paprocki, Parafianowicz, Parafinowicz, Parfianowicz, Parfienowicz, Parfinowicz, Parol, Parul, Paszczycki, Paszczyński, Patyński, Piaskowski, Piączyński, Piątkowski, Piechowski, Pietras, Pietrasz, Pietraszewicz, Pilichowski, Piotras, Piotrowicz, Piórkowski, Piskarzewski, Płaczkowski, Podleski, Podłęski, Podrez, Pogonowski i, Pogorski, Pogórski, Pogulski, Pogurski, Porczyński, Potempski, Potemski, Potępski, Powała, Proszycki, Pruszkowski, Pruszyński, Puszkar, Puzynowski, Radojewski, Radomiński, Radost, Radukowski, Radziątkowski, Radzikowski, Radziszewski, Raszkowski, Rentfiński, Resznowski, Reszyński, Rętfiński, Robak, Romaszka, Romaszko, Rosiński, Roskowski, Rosnowski, Roszkowski, Rożanowski, Rożewicz, Rożkowski, Rożnowski, Rożycki, Rożyński, Różewicz, Różycki, Różyński, Rucieński, Ruciński, Ruczyński, Rudowicz, Rudowski, Ruskowski, Ruzowski, Rypka-Walowski, Rzuchowski, Sakowski, Sandecki, Sandrowicz, Sangaw, Sangowicz, Sankowicz, Sasin, Sądecki, Senczkowski, Sidorenko, Sidorowicz, Sieczkowski, Siedlewski, Sierakowski, Sieszkowski, Siewierski, Siwerski, Skarbek, Skarbieński, Skarbowski, Skorzewski, Skowierzyński, Skórzewski, Skrzyński, Skrzypieński, Skrzypiński, Skrzyplewski, Skwarski, Skwirczyński, Smogorzewski, Smogorzowski, Sokołowski, Songin, Stachowski, Stanisławowicz, Stański, Starosielski, Starosolski, Stefanek, Stocki, Stodulski, Strupczewski, Strybil, Strzegocki, Suchodolski, Sulek, Suleński, Suliński, Sulmowski, Susz, Suszewski, Suszycki, Syrakowski, Szeszkowski, Szołowski, Szubski, Szujkowski, Szulek, Szwab, Szwederowski, Szwejkowski, Szwyjkowski, Szwykowski, Szyraj, Śmichowski, Śmiechowski, Śniechowski, Świderski, Świeciński, Świeczyński, Święciński, Święcki, Święski, Tolwiński, Tołwiński, Tomasiewicz, Tomaszewicz, Topolski, Trojan, Trojanowski, Trzebieński, Trzebuchowski, Trzeciak, Turski, Twardomański, Twardowski, Ulanowski, Uwieliński, Walowski, Wałowski, Wardzinkiewicz, Wardziukiewicz, Wąpielski, Werenicz, Werenicz-Stachowski, Wesołowski, Widlicki, Wielamowicz, Wieliczki, Wieliczko, Wiercieński, Wierciński, Wierzbicki, Wierzbowicz, Wiesiełowski, Wilamowicz, Wilewski, Wirowski, Wlewski, Włoszynowski, Wojciechowski, Wojdak, Wojeński, Wojszwiłło, Wojszyk, Wolęcki, Woliński, Wolski, Woydag, Wroczyński, Wydzierzewski, Wydzierzowski, Wysłobocki, Wysocki, Zabrocki, Zabrodzki, Zagajewski, Zagajowski, Zakrzewski, Zaleski, Zaorski, Zapolski, Zarpalski, Zarzeczewski, Zbierzyński, Zboiński, Zboże, Zbożny, Zdzisławski, Zelski, Zenowiewicz, Ziemba, Ziembrowski, Zrzelski, Zwalski, Zwierzyński, Zwoliński, Zwolski, Żarpalski, Żegrowski, Żelski, Żernicki, Żołtowski, Żółtowski, Żółwiński, Żórawski, Żuk, Żukowski, Żyrnicki.

Herby terytorialne wzorowane na herbie szlacheckim

• Herb gmina Boniewo
• Herb Nekli
• Herb Kikoła
• Herb Kotlina
• Herb Pińczowa
• Herb gminy Tarnówka
• Herb Oleszyc
• Herb Pragi-Północ
• Herb gminy Kuczbork-Osada

Zobacz też

• rycerstwo
• herbarz
• lista herbów
• Bloch (herb szlachecki)

Bibliografia

• Ewaryst Andrzej Kuropatnicki. Wiadomość o kleynocie szlacheckim, oraz herbach domów szlacheckich w Koronie Polskiey i Wielkim Xięstwie Litewskim tudzież w przyległych prowincyach: z kßiąg Paprockiego, Okolskiego, Potockiego, Rzączyńskiego, Niesieckiego, Duńczewskiego, Chmielowskiego, oraz z Aktu Elekcyi Króla Jmci polskiego Stanisława Augusta: Jako też z Aktów Konfederacyi na Seymie Convocationis 1764 zaczętey, a w roku1766 rozwiązaney, tudzież z Konßtytucyi innych Seymów za terażnieyßzego Panowania odprawionych: Zebrana w Czterech Częściach, przez Ewarysta Andrzeia Hrabię Kuropatnickiego... – Warszawa: Nakładem i Drukiem Michała Grölla, Księgarza Nadw. J. K. Mci, 1789.
• Zygmunt Celichowski: Jan Długosz, "Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae.Z kodeksu kórnickiego.". Poznań: Zygmunt Celichowski, 1885.
• Alfred Znamierowski: Herbarz rodowy. Warszawa: Świat Książki, 2004. ISBN 83-7391-166-9.brak strony w książce str. 139
• Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007. ISBN 978-83-60597-10-1.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Herb Ogończyk w wersji pierwotnej z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
• Herb Ogończyk z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
• Herb Ogończyk na www.jurzak.pl
• Związek Rodowy Pogonowskich
• Związek Rodu Żółtowskich