Sikhizm

Khanda – symbol sikhizmu

Sikhizm (pendż. ਸਿੱਖੀ) – religia powstała w XV wieku w Indiach w prowincji Pendżab. Jej założycielem był Guru Nanak. Obecnie na świecie jest ok. 24 milionów wyznawców tej religii (sikhów) – żyją oni głównie w indyjskim Pendżabie, ale posiadają także liczną kilkumilionową diasporę rozsianą po krajach dawnego Imperium Brytyjskiego i w USA (tu bardzo liczni są również zachodni konwertyci na sikhizm – często w bardzo nieortodoksyjnej formie). Najważniejszym miejscem kultu jest „Złota Świątynia” w Amritsarze, w której przechowywany jest oryginał świętej księgi Sikhów zwanej Sri Guru Granth Sahib.

Wierzenia

Religia ta jest przeciwna wojnom religijnym. Nie chce dzielić ludzi na muzułmanów, hinduistów, chrześcijan. Uważa, że Boga można kochać nazywając go Allahem, Jahwe, Kryszną itp.

Sikhizm jest rodzajem kompilacji islamu i hinduizmu. Z islamu pochodzi nie posiadający żadnego wizerunku ani wcieleń Bóg, który jednak posiada „miliony imion”. Z hinduizmu pochodzą praktyki medytacyjne, wiara w możliwość uzyskania bezpośredniej łączności z Bogiem poprzez medytację prowadzącą do oświecenia, wiara w reinkarnację, i wreszcie wiele innych, zewnętrznych przejawów kultu.

Złota Świątynia Sikhów w Amritsarze

Centralnym punktem tej religii jest kult pierwszych dziesięciu Guru (choć nie wszyscy uznają kilku ostatnich, są też tacy, którzy nie czczą Guru), z których według wierzeń każdy był kolejnym wcieleniem Guru Nanaka i miał bezpośredni kontakt z Bogiem. Guru ci przekazali to objawienie na piśmie w formie Pani Księgi, którą każdy z nich uzupełniał o kolejny rozdział. Ostatni, dziesiąty Guru Gobind Singh uznał, że dzieło pisania Księgi jest ukończone i ustanowił ją „ostatnim, jedenastym Guru”. Według wierzeń Pani Księga jest obecnie guru Sikhów w znaczeniu dosłownym. W momencie, gdy między wyznawcami dochodzi do sporu religijnego o kluczowym znaczeniu, otwiera się Panią Księgę na losowo wybranym cytacie, którego słowa rozstrzygają spór, tak jakby to mógł zrobić żywy guru. Pani Księga „udziela” też ślubów, jest „obecna” przy narodzinach i pogrzebach.

Sikhizm jest religią wymagającą od swoich wyznawców szczegółowego przestrzegania zasad moralności, diety i sposobu ubierania się. Ważnymi punktami etyki sikhizmu są: wymóg samodzielnego utrzymywania się z uczciwej pracy, wzajemnego wspierania się i służby dla całej społeczności oraz równości wszystkich wyznawców. Sikhizm nie posiada ścisłej liturgii, a aktywność religijna koncentruje się na czytaniu Pani Księgi – codziennym, osobistym zwanym Sidharan Path, grupowym odbywanym w domach modlitw zwanym Gurdwara i wreszcie uroczystym, nieprzerwanym, publicznym czytaniem całej Księgi od deski do deski wykonywanym w każdej gminie sikhijskiej przynajmniej raz do roku, zwanym Akhand Path.

Rodzina sikhijska

Mężczyźni, którzy wychowali już swoje dzieci i przeszli „godnie” przez aktywną część swojego życia, mają prawo uczestniczyć w sesjach medytacyjno-dyskusyjnych, zwanych Ketha, które dają im szansę osiągnięcia oświecenia.

Religia ta początkowo nie posiadała żadnej liturgii i zakazuje istnienia „etatowego kleru”. Wyznawcy są w stosunku do siebie absolutnie równi i od śmierci dziesiątego Guru nikt nie posiada żadnych specjalnych prerogatyw religijnych, oprócz swojego osobistego autorytetu. Wszystkie funkcje religijne od prowadzenia gminnych Gurdwar po administrowanie najważniejszą świątynią w Amritsarze są wykonywane społecznie i nie wolno z tego tytułu osiągać żadnych korzyści materialnych.

Guru Sikhów i ich podstawowe zasługi

• Guru Nanak Czand 1469-1539 – założenie religii i wspólnoty Sikhów
• Guru Lehna Agad 1539-1552 – wprowadzenie alfabetu gurmukhi
• Guru Amar Das 1552-1574 – likwidacja kast i poprawa statusu kobiet, rytuały
• Guru Ram Das 1574-1581 – założenie ośrodka kultu na Świętym Jeziorze, hymny
• Ardżan 1581-1606 – budowa Złotej Świątyni, Adi Granth
• Hargobind 1606-1644
• Har Raj 1644-1661 – upowszechnianie religii
• Har Krishan 1661 – symboliczne przywództwo w dzieciństwie
• Tegh Bahadur 1661-1675 – poezje, męczeństwo w Delhi
• Gobind Singh 1675-1708 – utworzenie w Anandpur Bractwa Czystych (Khalsa)

Przed swoją śmiercią Guru Gobind Singh ogłosił, że guru będzie odtąd księga Sri Guru Granth Sahib.

Nie wszystkie grupy sikhów uznają wszystkich (a w szczególności ostatnich) guru. Jedynym guru uznawanym przez wszystkie wyznania jest Nanak. Dla części sikhów guru są zwykłymi przywódcami religijnymi.

Recepcja w Polsce

W Polsce gurudwara (świątynia sikhów) znajduje się w Raszynie pod Warszawą. Została założona przez Związek wyznaniowy Singh Saba Gurudwara w Rzeczpospolitej Polskiej.

Zobacz też

• Złota Świątynia
• Guru Granth Sahib
• Pismo gurmukhi
• Gurudwara

Bibliografia

• Owen Cole W., Sambhi, Piara Singh:Sikhowie. Wiara i życie, Wydawnictwo Łódzkie 1987, ISBN 83-218-0619-8

Linki zenętrzne

• Glosariusz sikhizmu