Stimmfach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Stimmfach (l.mn. Stimmfächer) – niemiecki system kategoryzacji śpiewaków, zwłaszcza operowych, na podstawie skali, mocy i kolorytu głosu. Jest używany przede wszystkim w Europie, szczególnie w krajach niemieckojęzycznych i operach grających klasyczny repertuar.

Poniżej znajduje się lista Stimmfächer, ich skala zapisana na pięciolinii oraz typowe dla danego głosu role. Kiedy podane są dwie nazwy, pierwsza jest tą współcześnie częściej używaną. Kiedy jest to możliwe, podano polski odpowiednik – chociaż nie wszystkie nazwy mają takowy. Należy pamiętać, że niektóre role są w repertuarze różnych „fachów” i nie każdego śpiewaka można dokładnie zaklasyfikować: np. wiele sopranów śpiewa zarówno partie dla Koloratursopran, jak i dla Dramatischer Koloratursopran. W dodatku trudniejsze do obsadzenia role bywają śpiewane niekoniecznie przez przypisany sobie Stimmfach – Królowa Nocy z Czarodziejskiego fletu to zgodnie z tradycją rola dla sopranu koloraturowego dramatycznego, ale z braku takich często śpiewają ją liryczne koloraturowe.

Stimmfächer sopranowe[edytuj | edytuj kod]

Lyrischer Koloratursopran / Koloratursoubrette[edytuj | edytuj kod]

Soprano C to F.svg
  • Polski odpowiednik: sopran koloraturowy lub sopran koloraturowy liryczny.
  • Skala: Od ok. c1 do f3
  • Opis: Zwykle lekki sopran o bardzo wysokiej skali. Często niewielkie głosy bez bogactwa i rezonansu sopranu dramatycznego. Musi umieć wykonywać szybkie ozdobniki, łatwo biorąc wysokie nuty. Wiele takich sopranów ma wręcz niesamowicie wysoką skalą (na przykład f3 dla Królowej Nocy), ale są też śpiewaczki tego fachu, które nie śpiewają wyżej niż e3.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Dramatischer Koloratursopran[edytuj | edytuj kod]

Soprano C to F.svg
  • Polski odpowiednik: sopran koloraturowy dramatyczny.
  • Skala: Od ok. c1 do f3
  • Opis: Tak samo jak wyżej, tylko z bardziej dramatycznym, bogatszym głosem. Często cięższe i mniej delikatne od koloratury lirycznej. Musi umieć wykonywać szybkie ozdobniki, łatwo biorąc wysokie nuty, jak F3 u Królowej Nocy. To bardzo rzadki fach śpiewaczy – musi umieć zaśpiewać spore, dramatyczne nuty, których otrzymywanie ogranicza zwykle szybkość i lekkość głosu.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Deutsche Soubrette / Charaktersopran[edytuj | edytuj kod]

Soprano A to C.svg
  • Skala: Od ok. a do c3
  • Opis: słodki lekki głos zwykle potrafiący wykonywać pasaże podobne do koloraturowych. Skala głosu jest zazwyczaj pomiędzy skalą sopranu koloraturowego a lirycznego.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Lyrischer Sopran[edytuj | edytuj kod]

Soprano C to C.svg
  • Polski odpowiednik: sopran liryczny
  • Skala: Od ok. c1 do c3
  • Opis: nieco pełniej brzmiący sopran, z opanowanym legato, portamento i pewną lekkością; generalnie ma bardziej uduchowione i „uczuciowe” brzmienie niż sopran soubrette, który ma tendencję do brzmienia jakby flirtującego, zalotnego. Sopran liryczny to „podstawowy” rodzaj sopranu, który znajduje się pośrodku spektrum głosów sopranowych i zwykle nie wykazuje specjalnych właściwości typu wyjątkowa moc, wytrzymałość, szlachetność czy biegłość. Mimo to są soprany liryczne, które posiadają parę takich cech i mogą śpiewać wiele ról z różnych fachów. W każdym razie zazwyczaj sopran liryczny nie posiada żadnych szczególnych właściwości. Dlatego role dla sopranu lirycznego reprezentują zazwyczaj niewinność, delikatność i wzniosłość – brzmią wiarygodnie śpiewane głosem o pewnej prostocie.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Jugendlich Dramatischer Sopran[edytuj | edytuj kod]

Soprano C to C.svg
  • Polski odpowiednik: sopran spinto
  • Skala: Od ok. c1 do c3
  • Opis: Włoska wersja tego fachu to spinto, co znaczy dosłownie: przyciśnięty. Oznacza on lekki głos, który musi się nieco „przycisnąć” dla zaśpiewania niższych, bardziej dramatycznych nut. Głos ten jest czasem tłumaczony jako „młody” albo „młodzieńczy”, ale nie odnosi się to do wieku artystki, tylko do brzmienia głosu. Zależnie od śpiewaczki, głos ten może sięgać obu krańców sopranowego spektrum: śpiewać lekkie role mezzosopranowe i, odwrotnie, role liryczne albo nawet koloraturowe. Soprany spinto są znane z głosu pasującego do pieśni i oper po angielsku.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Dramatischer Sopran[edytuj | edytuj kod]

Soprano B to C.svg
  • Polski odpowiednik: sopran dramatyczny
  • Skala: Od ok. h do c3
  • Opis: Charakteryzujące się swoim bogatym, pełnym brzmieniem, soprany dramatyczne powinny śpiewać ponad dużymi orkiestrami, co wymaga potężnego dźwięku. Soprany dramatyczne nie muszą mieć biegłości lżejszych fachów. Jakkolwiek większość z nich ma nieco ciemniejsze zabarwienie, zdarzają się także jaśniejsze, o tonie bardziej lirycznym. W takim przypadku jednak nadal obecny jest wolumen i wytrzymałość sopranu dramatycznego. Takie soprany o ciemniejszym zabarwieniu często próbują ról z repertuaru mezzosopranowego, nierzadko z sukcesem.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Hochdramatischer Sopran[edytuj | edytuj kod]

Soprano F to C.svg
  • Polski odpowiednik: raczej nie ma, chociaż czasem spotyka się określenia takie jak pełen sopran dramatyczny albo sopran wagnerowski.
  • Skala: Od f do c3
  • Opis: głos spełniający wymagania oper o wagnerowskiej dojrzałości. Krótko mówiąc, następny wymiar sopranu dramatycznego. Głos taki jest solidny, bardzo potężny i równy we wszystkich rejestrach. Jest większy nawet niż „normalny” sopran dramatyczny. Jakkolwiek te dwa głosy są porównywalne i często trudne do rozróżnienia, Hochdramatischer ma dużo większą wytrzymałość i wolumen niż Dramatischer. Odnoszące sukcesy Hochdramatischer są rzadkie, jeden lub dwa na pokolenie. Wielu krytyków uważa, że dzisiaj nie mamy żadnego takiego sopranu.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Fächer mezzosopranowe i altowe[edytuj | edytuj kod]

Koloratur-Mezzosopran / Contralto[edytuj | edytuj kod]

Soprano G to B.svg
  • Polski odpowiednik: mezzosopran koloraturowy / kontralt
  • Skala: Od g do h2
  • Opis: Popularne zwłaszcza w operach rossiniowskich, role te były pisane oryginalnie na biegłe kontralty z dobrymi wysokimi dźwiękami. Dziś grane są często przez mezzosoprany, a czasem nawet przez soprany. Niekiedy pełny sopran liryczny z giętkim głosem śpiewa te role tak, jak napisano, natomiast prawdziwy sopran koloraturowy śpiewa te partie przetransponowane wyżej.
  • Kontralt jest głosem bardziej wszechstronnym i rozległym niż alt, dysponuje skalą ponad trzech oktaw. W dolnym rejestrze brzmi nisko i ciemno jak alt, lecz w górnym rejestrze, brzmi jak sopran. Kontralt musi mieć biegłość techniczną, czyli umiejętność szybkiego śpiewania, zwaną koloraturą.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Lyrischer Mezzosopran / Spielalt[edytuj | edytuj kod]

Soprano G to B.svg
  • Polski odpowiednik: mezzosopran liryczny
  • Skala: Od g do h2 (Od a do g2[1])
  • Opis: tak jak sopran liryczny, lecz z niższą skalą; w rezultacie dźwięk jest mniej ostry i bardziej subtelny. Te głosy są tak podobne, że wiele mezzosopranów lirycznych z rozszerzonym górnym rejestrem przestawia się na role sopranowe podczas swojej kariery.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Dramatischer Mezzosopran[edytuj | edytuj kod]

Soprano G to B.svg
  • Polski odpowiednik: mezzosopran dramatyczny
  • Skala: Od g do h2
  • Opis: Mezzosoprany dramatyczne mają bardzo podobną skalę do sopranów dramatycznych. Główną różnicą jest wytrzymałość i swoboda, z którą oba głosy śpiewają- mezzosopran będzie śpiewał większość czasu w niskim i środkowym rejestrze i będzie się wznosił np. do b dwukreślnego tylko w momentach kulminacyjnych. Wiele dramatycznych mezzosopranów osiąga sukces w rolach sopranowych dramatycznych o niższej tessiturze.
  • Role:
  • Śpiewaczki

Dramatischer Alt[edytuj | edytuj kod]

Soprano G to B.svg
  • Polski odpowiednik: kontralt dramatyczny
  • Skala: Od g do h2
  • Opis: Stylistycznie podobny do mezzosopranu dramatycznego, lecz niższy. Wiele mezzosopranów próbowało szczęścia w tych rolach, jednak wychodzi to lepiej prawdziwym altom. Głęboki, penetrujący niski głos kobiecy. To bardzo rzadki typ głosu, jest ciemniejszy i bogatszy niż typowy alt.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Tiefer Alt[edytuj | edytuj kod]

Soprano F to A.svg
  • Polski odpowiednik: niski kontralt
  • Skala: od f do a2
  • Opis: Niski głos kobiecy. Jeden z dwóch rodzajów głosu, razem z Basso Profondo, w którym roztrzęsiony głos jest, niestety, cechą determinującą.
  • Role:
  • Śpiewaczki:

Tenorowe Stimmfächer[edytuj | edytuj kod]

Spieltenor / Tenor Buffo[edytuj | edytuj kod]

Tenor C to B.svg
  • Polski odpowiednik: (Liryczny) komiczny tenor. Jest dosyć prawdopodobne dla młodego Spieltenora, aby w końcu pracować nad repertuarem dla tenorów lirycznych; decydującym czynnikiem jest piękno głosu.
  • Skala: Od c do h1
  • Role:

Charaktertenor[edytuj | edytuj kod]

Tenor B to C.svg
  • Polski odpowiednik: Tenor charakterystyczny. Musi mieć dobre umiejętności aktorskie.
  • Range: od H do c2
  • Role:
  • Śpiewacy:

Lyrischer Tenor[edytuj | edytuj kod]

Tenor C to C.svg
  • Polski odpowiednik: tenor liryczny
  • Skala: Od ok. C-F do c2
  • Role:
  • Śpiewacy:

Jugendlicher Heldentenor[edytuj | edytuj kod]

Tenor C to C.svg
  • Polski odpowiednik: lekki tenor dramatyczny / tenor spinto
  • Skala: od c do c2
  • Opis: Tenor z dramatycznie rozszerzoną górą skali z jasnością potrzebną, aby przebić się przez brzmienie orkiestry. To głos pomiędzy tenorem lirycznym, a tenorem dramatycznym.
  • Role:
  • Śpiewacy:

Heldentenor[edytuj | edytuj kod]

Tenor B to C.svg
  • Polski odpowiednik: tenor bohaterski
  • Skala: od H do c2
  • Opis: Pełny, dramatyczny tenor z barytonowym brzmieniem w środku skali i jasnością konieczną do przebicia się przez gęstą fakturę orkiestry.
  • Role:
  • Śpiewacy:

Barytonowe Fächer[edytuj | edytuj kod]

Lyrischer Bariton / Spielbariton[edytuj | edytuj kod]

Baritone B to G.svg
  • Polski odpowiednik: baryton liryczny
  • Skala: Od H do g1
  • Opis: Delikatnie brzmiący głos barytonowy, bez szorstkości.
  • Role:
  • Śpiewacy:

Kavalierbariton[edytuj | edytuj kod]

Baritone A to G Sharp.svg
  • Polski odpowiednik: Brak. W języku włoskim: baritono cantabile.
  • Skala: od ok. A do gis1
  • Opis: Ostrzejszy, bardziej wyrazisty niż baryton liryczny. Metaliczny głos, który może śpiewać zarówno frazy liryczne, jak i dramatyczne frazy. Nie jest tak potężny jak baryton verdiowski lub baryton charakterystyczny.
  • Role:
  • Śpiewacy:

Charakterbariton[edytuj | edytuj kod]

Baritone A to G Sharp.svg
  • Polski odpowiednik: baryton verdiowski.
  • Skala: Od ok. A do gis1
  • Opis: Głos łatwo śpiewający pasaże w wyższych rejestrach. Wysoka tessitura połączona z brzmieniem dramatycznym. Baryton verdiowski to głos zdolny do śpiewania z łatwością w najwyższych rejestrach barytonowych, czasami rozciągający się aż do C powyżej środkowego C (C5 lub wysoki C), operujący „squillo”.
  • Role:
    • Wozzeck (Alban Berg)
    • Germont, Traviata (Giuseppe Verdi)
    • Amonasro, Aida
    • Carlo, Ernani
    • Don Carlo di Vargas, La forza del destino
    • Falstaff, Falstaff
    • Ford, Falstaff
    • Macbeth, Macbeth
    • Renato, Un ballo in maschera
    • Rigoletto, Rigoletto
    • Rodrigo, Don Carlos
    • Simon Boccanegra, Simon Boccanegra
  • Śpiewacy:

Heldenbariton[edytuj | edytuj kod]

Bass G to F Sharp.svg
  • Polski odpowiednik: baryton bohaterski / baryton dramatyczny. W języku włoskim: baritono drammatico.
  • Skala: Od ok. G do fis1
  • Opis: Oznacza „bohaterski baryton”. W niemieckich teatrach operowych prawdziwy baryton bohaterski jest cenną zdobyczą: głos o potężnej mocy na zawołanie i jasnym rezonansie.
  • Role:
    • Telramund, Lohengrin (Richard Wagner)
    • Hrabia di Luna, Trubadur (Giuseppe Verdi)
    • Alfio, Cavalleria rusticana (Pietro Mascagni)
    • Gérard, Andrea Chénier (Umberto Giordano)
    • Iago, Otello (Giuseppe Verdi)
    • Jack Rance, La fanciulla del West (Giacomo Puccini)
    • Jochanaan, Salome (Richard Strauss)
    • Michele, Il tabarro (Giacomo Puccini)
    • Don Pizarro, Fidelio (Ludwig van Beethoven)
    • Tonio, Pagliacci (Ruggero Leoncavallo)
  • Śpiewacy:

Lyric Bassbariton/Low Lyric Baritone[edytuj | edytuj kod]

Bass G to F Sharp.svg
  • Polski odpowiednik: bas baryton liryczny.
  • Skala: od ok. G do fis1
  • Opis: Wymagany zakres bas-baryton może być bardzo różny w zależności od roli. Niektóre bas-barytony są barytonami: Friedrich Schorr, George London i Bryn Terfel; inni basami: jak Hans Hotter, Alexander Kipnis i Samuel Ramey.
  • Role:
  • Śpiewacy:

Dramatic Bassbariton/Low DramaticBaritone[edytuj | edytuj kod]

Bass G to F Sharp.svg
  • Polski odpowiednik: dramatyczny bas baryton.
  • Skala: od ok. G do fis1
  • Opis: analogicznie, jak dla lirycznego bas barytona, wymagany zakres może być bardzo różny, to głos o większej sile wyrazu dramatycznego.
  • Role:
  • Śpiewacy:

Bass Fächer[edytuj | edytuj kod]

Basso Cantante/Lyric Bassbariton/High Lyric Bass[edytuj | edytuj kod]

Bass E to F.svg
  • Polski odpowiednik: brak. W języku włoskim: basso cantante.
  • Skala: Od ok. E do f1
  • Opis: Basso cantante to czasami bas baryton, jak np. Hans Hotter, Alexander Kipnis i Samuel Ramey.
  • Role:
  • Śpiewacy:

Hoherbass/Dramatic Bassbariton/High Dramatic Bass[edytuj | edytuj kod]

Bass E to F.svg
  • Polski odpowiednik: dramatyczny bas baryton.
  • Skala: od ok. E do f1
  • Role:
  • Śpiewacy:

Jugendlicher Bass[edytuj | edytuj kod]

Bass E to F.svg
  • Polski odpowiednik: brak
  • Skala: od ok. E do f1
  • Opis: Postać młodego bohatera dzieła (niezależnie od wieku wykonawcy).
  • Role:

Spielbass/Bassbuffo/Lyric Buffo[edytuj | edytuj kod]

Bass E to F.svg
  • Polski odpowiednik: liryczny bas buffo
  • Skala: od ok. E do f1
  • Role
  • Śpiewacy:

Schwerer Spielbass/Dramatic Buffo[edytuj | edytuj kod]

Bass C to F.svg
  • Polski odpowiednik: dramatyczny bas komiczny
  • Skala: Od ok. C do f1
  • Role:
  • Śpiewacy:

Lyric Seriöser Bass[edytuj | edytuj kod]

Bass C to F.svg
  • Polski odpowiednik: Niski bas. W języku włoskim: basso profondo.
  • Skala: (C to f')
  • Opis: Basso profondo to najniższy basowy typ głosu. Według J. B. Steane w Voices, Singers i Critics, głos basso profondo wywodzi się z metody produkcji tonów, która eliminuje bardziej włoskie szybkie vibrato. Na jego miejscu znajduje się rodzaj tonalnej solidności, front podobny do ściany, który może jednak okazać się podatny na inny rodzaj wibrato, powolny rytm lub przerażające chybotanie[3].
  • Role:
  • Śpiewacy:

Dramatic Seriöser Bass[edytuj | edytuj kod]

Bass C to F.svg
  • Polski odpowiednik: dramatyczny niski bas. Dramatyczny bas profondo.
  • Opis: Jak powyżej, określenie dramatyczny zależy od charakteru roli.
  • Skala: (C to f')
  • Role:
  • Śpiewacy:

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Encyklopedia muzyki PWN, red. A. Chodkowski, Warszawa 1995.
  2. ↑ John Warrack, The Oxford Dictionary of Opera, USA: Oxford University Press, 1992, ISBN 0-19-869164-5.
  3. ↑ Roffel Automatisering, The Classical Bass Information Page on Classic Cat [dostęp 2018-09-30].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stimmfach&oldid=67068229”