Wojciech Rubinowicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wojciech Rubinowicz
Ilustracja
Prof. Wojciech Rubinowicz w 1960
Data i miejsce urodzenia 22 lutego 1889
Sadagóra
Data i miejsce śmierci 13 października 1974
Warszawa
Miejsce spoczynku Cmentarz Powązkowski w Warszawie (kw. 216–I–13)
Zawód fizyk teoretyk
Alma Mater Uniwersytet w Czerniowcach
Rodzice Damian i Małgorzata z Brodowskich
Małżeństwo Elżbieta Norst
Dzieci Jan
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Wojciecha Rubinowicza na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim

Wojciech Sylwester Piotr Rubinowicz (ur. 22 lutego 1889 w Sadagórze koło Czerniowiec, zm. 13 października 1974 w Warszawie) – polski fizyk teoretyk.

Życiorys[edytuj]

Syn Damiana, powstańca z 1863, aptekarza, i Małgorzaty z Brodowskich. Zgodnie z życzeniem ojca miał zostać farmaceutą, ale ze względu na wątłe zdrowie wybrał po maturze w 1908 studia na wydz. fizyko-matematycznym uniwersytetu w Czerniowcach. Studiował fizykę doświadczalną u Josepha von Geitlera, fizykę teoretyczną u Michaela Radakovicia, matematykę u Josipa Plemelja.

W 1912 został asystentem w instytucie fizyki doświadczalnej Uniwersytetu. Doktorat uzyskał w lipcu 1914. Podczas I wojny światowej Czerniowce zostały czasowo okupowane przez Rosjan. W 1916 opuścił Czerniowce. W Grödig koło Salzburga w latach 1916–1917 działał w komendanturze obozu dla uchodźców St. Leonhard, potem przeniósł się do Monachium, gdzie kontynuował studia u prof. Arnolda Sommerfelda, w 1917 został jego asystentem jako stypendysta Anschütz-Kämpfe Stiftung.

Po zakończeniu działań wojennych powrócił w 1918 na krótko do Czerniowiec, które znalazły się w granicach Rumunii. W 1919 wyjechał do Wiednia. W 1921 ożenił się z dr Elżbietą Norst.

W latach 1919–1920 pracował w Kopenhadze u Nielsa Bohra, w latach 1920–1922 na zaproszenie prof. Plemelja został profesorem na uniwersytecie w Lublanie (Słowenia), w 1922 powołany na katedrę fizyki teoretycznej na Wydziale Ogólnym Politechniki Lwowskiej. W roku akademickim 1924–1925 odmówił wygłaszania wykładów w proteście przeciw nagonce na jego żonę. W 1931 urodził się syn Jan. W 1937 powołany na katedrę fizyki teoretycznej na uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

Po zajęciu Lwowa przez ZSRR, w latach 1939–1941 i 1944–1945, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, podczas okupacji hitlerowskiej (1941–1944) w tajnym nauczaniu. Od maja 1946 profesor mechaniki teoretycznej na Wydz. Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1950–1953 także profesor Instytutu Matematycznego w Warszawie. Od 1960 na emeryturze. Zmarł 13 października 1974. Wojciech Rubinowicz spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 216–I–13)[1].

Do grona uczniów i współpracowników należeli m.in.: we Lwowie Jan Blaton, Wanda Hanusowa, Roman Stanisław Ingarden, Wasyl Milianczuk, Jerzy Rayski, w Warszawie Bohdan Karczewski, Wojciech Królikowski, Adam Kujawski, Jan Petykiewicz, Jerzy Plebański.

Uznanie świata naukowego[edytuj]

Tablica pamiątkowa
przy ul. Hożej 74 w Warszawie
Tablica pamiątkowa w Czerniowcach

W zagranicznych publikacjach naukowych posługiwał się niemiecką formą imienia Wojciech – Adalbert.

Na XXXV. Zjeździe Fizyków Polskich w Białymstoku prof. Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW) przedstawił referat nt. „Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro” – krótką charakterystykę fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wskaźniki bibliometryczne, liczby dotyczące stopni i tytułów naukowych oraz liczby studentów fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polaków do światowej fizyki XX w., wyodrębniając przede wszystkim – poza Marią Skłodowską-Curie (która w światowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) – czterech fizyków, którzy dokonali odkryć na miarę Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskigo, Mariana Danysza, Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego. Wśród osiemnastu mniej zasłużonych, którzy jednak wnieśli bardzo poważny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie należeli do liderów światowej fizyki (których nazwiska są wymieniane w syntetycznych obcojęzycznych historycznych opracowaniach) znalazł się Wojciech Rubinowicz[a][2].

Twórczość[edytuj]

Ok. 90 publikacji naukowych:

Najważniejsze prace naukowe dotyczą:

  1. teorii dyfrakcji (równoważności teorii Huygensa-Fresnela i Younga)
  2. reguł wyboru (zmiany stanów atomu przy emisji i absorpcji światła, co przyczyniło się do odkrycia przez A. Kastlera zjawiska pompowania optycznego (Nobel 1966), a w praktyce stworzenia lasera)
  3. promieniowania kwadrupolowego (szczególnej emisji światła w przypadku zielonej linii widma zorzy polarnej)
Prof. Rubinowicz wśród współpracowników – 80-lecie urodzin

18 publikacji książkowych, w tym 8 wznowień:

  • 1950: Wektory i tensory, podręcznik dla studentów fizyki, Monografie matematyczne t. XXII
  • 1954: Kwantowa Teoria Atomu, wyd. I, PWN
  • 1955: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. I, PWN
  • 1957: Die Beugungswelle in der Kirchhoffschen Theorie der Beugung, PWN
  • 1957: Kwantowa Teoria Atomu, wyd. II, PWN
  • 1957: Quantentheorie des Atoms (Tłumaczenie „Kwantowej Teorii Atomu”), Joh. Amb. Barth, Leipzig
  • 1964: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. II, PWN
  • 1965: The Miyamoto-Wolf Diffraction Wave w: Progress in Optics Vol. IV, North Holland Publishing Company, Amsterdam
  • 1966: Die Beugungswelle in der Kirchhoffschen Theorie der Beugung, wyd. 2, PWN i Springer-Verlag
  • 1967: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. III, PWN
  • 1968: Quantum Mechanics, PWN i Elsevier Publishing Company
  • 1972: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. IV, PWN
  • 1972: Teoria dyfrakcji Kirchhoffa i i jej interpretacja na podstawie poglądów Younga, Ossolineum
  • 1973: Sommerfeldsche Polynommethode, PWN i Springer-Verlag

(wznowienia pośmiertne)

  • 1977: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. V, PWN, ​ISBN 83-01-01689-2​.
  • 1985: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. VI, PWN, ​ISBN 83-01-08635-1​.
  • 1995: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. VII, PWN, ​ISBN 83-01-08635-1​.
  • 1999: Mechanika Teoretyczna (z Wojciechem Królikowskim), wyd. VIII, PWN, ​ISBN 83-01-08635-1​.

Uwagi

  1. ↑ W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wróblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski, Tadeusz Godlewski, Leopold Infeld, Aleksander Jabłoński, Mieczysław Jeżewski, Marian Mięsowicz, Władysław Natanson, Henryk Niewodniczański, Arkadiusz Piekara, Stefan Pieńkowski, Andrzej Sołtan, Leonard Sosnowski, Zdzisław Szymański, Ludwik Wertenstein, August Witkowski, Mieczysław Wolfke, Konstanty Zakrzewski.

Przypisy

  1. ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
  2. ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro. labfiz.uwb.edu.pl. [dostęp 2012-08-31].

Bibliografia[edytuj]

  • Adalbert Rubinowicz: Selected Papers, PWN – Polish Scientific Publishers, Warszawa 1975
  • Roman Stanisław Ingarden: Fizyka i fizycy, Wydawnictwo UMK, Toruń 1975, s. 141–222
  • Praca zbiorowa: 75 lat fizyki na Hożej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1996, s. 111–121

Linki zewnętrzne[edytuj]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojciech_Rubinowicz&oldid=48845053”