Związek Stanowczych Chrześcijan
| Klasyfikacja systematyczna wyznania | |||||||
| Chrześcijaństwo └ Protestantyzm └ Pentekostalizm | |||||||
| Nurty pobożnościowe | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zasięg geograficzny | |||||||
| |||||||
| |||||||
Związek Stanowczych Chrześcijan – wspólnota religijna o zielonoświątkowym charakterze powstała na początku XX wieku na Śląsku Cieszyńskim, w 1947 włączona do Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego.
Początki
[edytuj | edytuj kod]W 1904 w ramach Kościoła luterańskiego powstała na Śląsku Cieszyńskim „Społeczność Chrześcijańska”. W 1908 powstał w Nieborach zbór grupy, która określiła się jako „Stanowczy Chrześcijanie”, nadal pozostając w ramach Kościoła Ewangelickiego[1]. Część członków zboru w tym samym roku przyjęła poglądy zielonoświątkowe, które dotarły do Polski początkiem XX wieku ze Stanów Zjednoczonych (pośrednio: z Norwegii i Niemiec). W wyniku niezgodności stanowisk, osoby które przyjęły nową naukę, zostały wykluczone z tego kościoła (po Deklaracji berlińskiej)[2] i stworzyły związek wyznaniowy, który prawnie zalegalizowały władze austro-węgierskie 10 lipca 1910[a] pod nazwą Związek na rzecz Stanowczego Chrześcijaństwa (niem. Bund für entschiedenes Christentum)[3]. Wspólnocie tej miejscowa ludność nadała nazwę „Zielonoświątkowcy”[4].
W czerwcu 1912 otworzono pierwszą kaplicę Związku Stanowczych Chrześcijan w Nieborach. Rok później dzięki aktywności Adolfa Małysza powstał zbór w Ustroniu. Przed I wojną światową istniały już zbory w Nieborach, Ustroniu i Żukowie Dolnym. Grupa liczyła około 80 członków. W wyniku I wojny światowej zbory te zostały rozdzielone granicą polsko-czechosłowacką. Pismo „Głos Prawdy” z 1920 informowało, że nabożeństwa odbywały się w miejscowościach: Niebory, Sucha, Jaworze, Ustroń, Tyra, Wisła, Wędrynia i Puńców.
Dużym przedsięwzięciem finansowym Związku była budowa w latach 30. przytułku – schroniska w Gródku, który miał służyć wszystkim poważnie chorym. W 1935 wprowadzono karty członkowskie w kilku kolorach.
II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]W czasie II wojny światowej działalność związków religijnych nie posiadających uznania państwowego została zawieszona, a więc zarówno Społeczności Chrześcijańskiej jak i Związku Stanowczych Chrześcijan. Odbywali domowe nabożeństwa[5]. Niektórzy ze Stanowczych podpisali Volkslistę[6]. Tych, którzy nie podpisali Volkslisty dotknęły prześladowania: zsyłano ich do obozów, przesiedlano, rozstrzeliwano. 9 wyznawców zginęło w obozach[7].
Zjednoczony Kościół Ewangeliczny
[edytuj | edytuj kod]
W maju 1946 odbyła się konferencja w Wiśle, w której wzięli udział przedstawiciele większości ugrupowań ewangelikalnych w Polsce. W 1947 ze Związku Ewangelicznych Chrześcijan, Związku Wolnych Chrześcijan i Związku Stanowczych Chrześcijan utworzono nowy Zjednoczony Kościół Ewangeliczny (ZKE)[8].
Przed przystąpieniem do ZKE członkowie Związku Stanowczych Chrześcijan zrezygnowali z praktyki udzielania chrztu niemowlętom i począwszy od swoich przywódców przyjmowali świadomie chrzest przez zanurzenie. Chrztu takiego grupie 10 przedstawicieli tej wspólnoty (w tym Adolfowi Małyszowi) udzielił Stanisław Krakiewicz z Warszawy[9].
20 września 1950 roku Urząd Bezpieczeństwa zamknął wszystkie obiekty sakralne ZKE i aresztował część duchowieństwa pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Zachodu. Spośród Stanowczych aresztowano 9 osób. Najdłużej przesiedział Karol Śniegoń (5 miesięcy). Paweł Cieślar zachorował w więzieniu i po przewiezieniu do szpitala w Cieszynie zmarł (22 października 1950)[10].
Dalsze losy stanowczych chrześcijan były związane z ZKE. Po dokonanej w 1988 likwidacji tego Kościoła znaleźli się oni w Kościele Zielonoświątkowym.
Przewodniczący ZSCh w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 1910–1917: Jan Kajfosz
- 1917–1920: Karol Kaleta
Od roku 1920 do wejścia w struktury ZKE przewodniczącymi byli:[11]
- 1920–1927: Karol Śniegoń
- 1927–1931: Karol Kupka
- 1931–1935: Adolf Małysz
- 1937–1938: Karol Śniegoń
- 1938–1945: Paweł Wojnar
- 1945–1947: Karol Śniegoń
Stanowczy chrześcijanie w Czechosłowacji
[edytuj | edytuj kod]W Czechosłowacji po zawieszeniu działalności stowarzyszeń religijnych stanowczy chrześcijanie zostali w 1951 przyłączeni do Jednoty Czeskobraterskiej.
Na początku lat 60. w czasie nabożeństw Stanowczych Chrześcijan na Zaolziu zaczęło pojawiać się religijne proroctwo, które nawoływało do migracji do Polski, do „opuszczenia domów i przeniesienia się w odległe puste miejsce”. Od jesieni 1966 roku opuszczone w tym czasie wioski w Beskidzie Niskim zasiedliło w sumie około 100 rodzin zarówno z Czechosłowacji jak i Polski. Dopiero jednak w 1981 stanowczy chrześcijanie, którzy osiedlili się w Beskidzie Niskim uzyskali rejestrację jako Protestancka Wspólnota Regionu Bieszczadzkiego, przemianowana w latach 90. na Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa.
Charakter zielonoświątkowy
[edytuj | edytuj kod]Leszek Jańczuk zwrócił uwagę, że klasyfikowanie stanowczych chrześcijan jako zielonoświątkowców jest problematyczne. W okresie międzywojennym prawie w ogóle nie utrzymywali kontaktów z chrześcijanami wiary ewangelicznej i byli niechętni do podejmowania takich kontaktów, ale utrzymywali kontakty z wolnymi chrześcijanami. Jeszcze po roku 1950 Karol Śniegoń wielokrotnie podkreślał, że nie jest zielonoświątkowcem. W roku 1956 stanowczy chrześcijanie nie poparli chrześcijan wiary ewangelicznej, gdy ci uskarżali się na prześladowania zielonoświątkowców w ZKE i stanęli przeciwko nim. Dopiero w roku 1961 stanowczy chrześcijanie wysłali swego przedstawiciela na międzynarodową konferencję zielonoświątkową i od tego momentu zaczęła się w nich budzić tożsamość zielonoświątkowa. Krakiewicz jeszcze po roku 1970 utrzymywał, że stanowczy chrześcijanie nie są zielonoświątkowcami[12]. W latach 60. i 70. stanowczy chrześcijanie mieli pewne braki w swoich kadrach, które zostały uzupełnione kilkoma działaczami pochodzącymi ze środowiska chrześcijan wiary ewangelicznej (Grzegorz Ilczuk, Mieczysław Suski, Michał Hydzik). Wpłynęło to na zielonoświątkową tożsamość stanowczych chrześcijan[13].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Część źródeł podaje datę 15 lipca, co jest jednak dopiero datą przekazania Starostwu Cieszyńskiemu komunikatu o wcześniej dokonanej rejestracji przez Śląski Rząd Krajowy w Opawie (np. Zieliński, 2014, s. 78-79)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Czajko 2013 ↓.
- ↑ Pasek 1993 ↓, s. 63.
- ↑ Zieliński 2014 ↓, s. 78-79.
- ↑ Kominek 1977 ↓, s. 36-37.
- ↑ Pasek 1993 ↓, s. 90.
- ↑ Pasek 1993 ↓, s. 90-91.
- ↑ Pasek 1993 ↓, s. 91.
- ↑ Pasek 1993 ↓, s. 96-98.
- ↑ Informacja z witryny Zboru Kościoła Zielonoświątkowego w Ustroniu [dostęp: 5-09-2014].
- ↑ Pasek 1993 ↓, s. 100.
- ↑ Pasek 1993 ↓, s. 77.
- ↑ Jańczuk 2019 ↓, s. 66-67.
- ↑ Jańczuk 2019 ↓, s. 73.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Edward Czajko: Historia ruchu zielonoświątkowego. kztczew.pl, 2013. [dostęp 2014-09-16].
- Leszek Jańczuk. Typy pobożności w Kościele Zielonoświątkowym w RP i ich geneza. „Rocznik Teologiczny”. Nr LXI. z 1, s. 63–79, 2019. DOI: 10.36124/rt.2019.03.
- Andrzej Kominek. Ruch Stanowczych Chrześcijan. „Chrześcijanin”, s. 36, 37, lipiec-sierpień 1977. Prezydium Rady ZKE.
- Zbigniew Pasek: Związek Stanowczych Chrześcijan. Kraków: 1993.
- Tadeusz J. Zieliński: Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej. Katowice: Credo, 2014.