Bromowodór

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bromowodór
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

HBr

Masa molowa

80,91 g/mol

Wygląd

bezbarwny gaz o ostrym zapachu[1]

Identyfikacja
Numer CAS

10035-10-6

PubChem

260

Podobne związki
Inne aniony

jodowodór, chlorowodór, fluorowodór

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Bromowodórnieorganiczny związek chemiczny, połączenie bromu i wodoru, bezbarwny gaz, mocno dymiący w powietrzu[6]. Jest analogiem chlorowodoru. Ma właściwości redukujące[7].

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Skala przemysłowa[edytuj | edytuj kod]

Bromowodór (a także kwas bromowodorowy) jest wytwarzany w znacznie mniejszych ilościach niż chlorowodór (oraz kwas chlorowodorowy). W podstawowej metodzie przemysłowej wodór i brom są używane do bezpośredniej syntezy HBr w temperaturze 200–400 °C. Reakcja ta jest na ogół katalizowana na platynie lub azbeście[8][9].

Skala laboratoryjna[edytuj | edytuj kod]

HBr może być syntetyzowany na wiele sposobów w laboratoryjnej skali. Na przykład można go otrzymać przez destylację roztworu bromku sodu lub potasu z kwasem fosforowym lub rozcieńczonym kwasem siarkowym[10]:

2KBr + H
2
SO
4
→ K
2
SO
4
+ 2HBr

W reakcji powyższej stężony kwas siarkowy jest nieefektywny, gdyż powstający HBr będzie utleniany do gazowego bromu:

2HBr + H
2
SO
4
→ Br
2
+ SO
2
+ 2H
2
O

Kwas bromowodorowy może być przygotowany także na kilka sposobów, włączając reakcję bromu zarówno z fosforem i wodą, jak i z siarka i wodą[10]:

2Br
2
+ S + 2H
2
O → 4HBr + SO
2

Alternatywnie, może być także przygotowany przez bromowanie tetraliny[11]:

C
10
H
12
+ 4Br
2
→ C
10
H
8
Br
4
+ 4HBr

Można również dokonać redukcji bromu kwasem fosfonowym[8]:

Br
2
+ H
3
PO
3
+ H
2
O → H
3
PO
4
+ 2HBr

Przygotowany w ten sposób bromowodór może być zanieczyszczony bromem, Br
2
, który można usunąć przepuszczając gaz przez wiórki miedziane lub przez fenol[9].

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Bromowodór łatwo rozpuszcza się w wodzie tworząc kwas bromowodorowy, który służy do otrzymywania solibromków. Jest również używany w syntezie organicznej[7][6].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Bromowodór jest wykorzystywany w wielu syntezach chemicznych. Na przykład jest używany w produkcji bromków alkilowych z alkoholi[12]:

ROH + HBr → RBr + H
2
O

HBr ulega reakcji addycji do alkenów dając bromoalkany – ważną grupę związków bromoorganicznych[13]:

RCH=CH
2
+ HBr → RCH(Br)sCH
3

HBr ulega także reakcji addycji do alkinów co daje w efekcie bromoalkeny:

RCCH + HBr → RC(Br)=CH
2

Addycja HBr do haloalkenów tworzy dihaloalkany. Reakcje tego typu zachodzą zgodnie z regułą Markownikowa:

RC(Br)=CH
2
+ HBr → RC(Br
2
)CH
3

Ponadto bromowodór katalizuje wiele reakcji organicznych[14][8][15].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Oznakowanie zostało uzupełnione na podstawie karty charakterystyki względem oznakowania zharmonizowanego o zwrot H280 (uwzględniając postać w jakiej gaz jest sprzedawany).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h i j k Hydrogen bromide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 001060 [dostęp 2018-08-26] (niem. • ang.).
  2. a b c d e CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-65, 9-63, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
  3. hydrogen bromide, [w:] Classification and Labelling Inventory [online], Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2018-08-26] (ang.).
  4. Hydrogen bromide (nr 295418) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. Hydrogen bromide (nr 295418) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  6. a b Encyklopedia popularna, wyd. 2, t. I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 365, ISBN 83-01-00000-7.
  7. a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 63, ISBN 83-7183-240-0.
  8. a b c Norman N. Greenwood, Alan Earnshaw, Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 809–812, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
  9. a b John R. Ruhoff, Robert E. Burnett, E. Emmet Reid, Hydrogen Bromide (Anhydrous), „Organic Syntheses”, 15, 1935, s. 35, DOI10.15227/orgsyn.015.0035 (ang.).
  10. a b Pradyot Patnaik, Handbook of Inorganic Chemicals, McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8.
  11. Hydrogen Bromide, [w:] WebElements [online] (ang.).
  12. A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 151–152.[niewiarygodne źródło?]
  13. A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 114–118.[niewiarygodne źródło?]
  14. A. Hercouet, M. LeCorre, Triphenylphosphonium bromide: A convenient and quantitative source of gaseous hydrogen bromide, „Synthesis”, 1988, s. 157–158.
  15. K.P.C. Vollhardt, N.E. Schore, Organic Chemistry. Structure and Function, wyd. 4, New York: W.H. Freeman and Company, 2003.