Halina Gryglaszewska

Halina Gryglaszewska
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1917 ; Charków, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	18 czerwca 2010 ; Kraków, Polska
Zawód	aktorka, reżyser
Lata aktywności	1945–2009
	Odznaczenia
	;
	Cytaty w Wikicytatach

Halina Gryglaszewska (ur. 13 czerwca 1917 w Charkowie zm. 18 czerwca 2010 w Krakowie) – polska aktorka teatralna i filmowa, reżyser teatralny, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie.

Życiorys

Do drugiej wojny światowej mieszkała kolejno w Nowym Sączu, Brześciu nad Bugiem, Wilnie i w Warszawie, a od 1945 roku do śmierci w Krakowie. W czasie nauki w gimnazjum i na studiach w Warszawie czynnie uczestniczyła w ruchu harcerskim osiągając stopień harcmistrzymi. Podczas drugiej wojny światowej walczyła w I batalionie 16 pułku piechoty Armii Krajowej „Barbara”; brała udział m.in. w zwycięskiej bitwie pod Jamną.

Studiowała socjologię i dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Absolwentka wydziału aktorskiego i wydziału reżyserii dramatu w krakowskiej PWST.

Była członkiem PZPR^[1].

Praca artystyczna

9 lipca 1947 roku zdała egzamin do ZASP, jako zadanie egzaminacyjne zaprezentowała wraz z Gustawem Holoubkiem scenę z dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Sędziowie”^[2]. Zadebiutowała rolą Dziewki w „Klątwie” Stanisława Wyspiańskiego, w reż. Bronisława Dąbrowskiego. Zawodowo związana przede wszystkim ze scenami krakowskimi: Miejskimi Teatrami Dramatycznymi (1946–1954), Teatrem Starym (1954–1959), Teatrem im. J. Słowackiego (1961–1962) i (1971–1987) i Teatrem Rozmaitości, któremu przez osiem lat dyrektorowała (1963–1971). W latach 1959–1961 pełniła funkcję kierownika artystycznego Teatru im. S. Żeromskiego w Kielcach. W latach 1955–1957 była prorektorem krakowskiej szkoły teatralnej.

W 1987 przeszła na emeryturę, ale nadal pojawiała się na scenie. Ostatni jej występ w wieku 92 lat miał miejsce 20 listopada 2009 na deskach Teatru Słowackiego w Krakowie w roli Laury w Epilogu w Kordianie J. Słowackiego.

Życie prywatne

Córka Romana Gryglaszewskiego, inżyniera geodety, również aktora i reżysera, oraz Janiny von Scharff.

Dwukrotnie zamężna: z Gustawem Niemcem, harcmistrzem, komendantem hufca harcerzy w Wolnym Mieście Gdańsku, później członkiem komendy Chorągwi Gdańskiej i p.o. Szefa Głównej Kwatery Organizacji Harcerzy (Pasieka) w Warszawie, i Antonínem Dvořákiem, czeskim reżyserem, teatrologiem i prozaikiem. Pochowana na Cmentarzu Komunalnym Starym w Tarnowie (sektor XIV-1-12)^[3].

Wybrane role teatralne

Balladyna J. Słowackiego, reż. B. Dąbrowski (Teatr Słowackiego), jako Balladyna
Pieją koguty J. Bałtuszisa, reż. H. Szletyński (Stary Teatr), jako Marytie
Hamlet W. Szekspira, reż. R. Zawistowski (Stary Teatr), jako Królowa
Cyd S. Wyspiańskiego, reż. R. Zawistowski (Stary Teatr), jako Szimena
Jaki piękny dzień M. de Ghelderode’a, reż. J. Kaliszewski (Stary Teatr), jako Rachela Silberschatz
Barbara Radziwiłłówna A. Felińskiego, reż. H. Gryglaszewska (Teatr Rozmaitości w Krakowie), jako Bona
Hamlet W. Szekspira, reż. J. Wróblewski (Teatr Rozmaitości w Krakowie), jako Gertruda
Komu bije dzwon E. Hemingweya, reż. J. Goliński (Teatr Rozmaitości w Krakowie), jako Pilar
Co się komu śni E. Brylla, reż. K. Skuszanka (Teatr Słowackiego), jako Baba-Królowa
Lilla Weneda J. Słowackiego, reż. K. Skuszanka (Teatr Słowackiego), jako Gwinona
Opowieść zimowa W. Szekspira, reż. K. Skuszanka (Teatr Słowackiego), jako Paulina
Akropolis S. Wyspiańskiego, reż. K. Skuszanka (Teatr Słowackiego), jako Hekuba
Damy i huzary A. Fredry, reż. M. Grabowski (Teatr Słowackiego), jako Pani Orgonowa
Balladyna J. Słowackiego, reż. J. Wróblewski (Teatr Słowackiego), jako Matka
Wizyta starszej pani F. Durrenmatta, reż. S. Danczenko (Teatr Słowackiego), jako Klara Zachanassian
Czarownice z Salem A. Millera, reż. B. Sass (Teatr Słowackiego), jako Rebeka Nurse
Idiota F. Dostojewski, reż. B. Sass (Teatr Słowackiego), jako Księżna Biełokońska
Najstarsza profesja P. Vogel, reż. J. Szydłowski (Teatr Bagatela), jako Mae
Kordian J. Słowackiego, reż. J. Wiśniewski (Teatr Słowackiego), jako Laura w Epilogu

Wybrane realizacje reżyserskie

Mąż i żona A. Fredry (Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach)
Ucieczka M. Bułhakowa (Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach)
Makbet W. Szekspira (Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach)
Fala J. Lutowskiego (PWST Kraków)
Dwunastu gniewnych ludzi R. Rose’a (Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach)
Fantazy J. Słowackiego (Teatr Słowackiego)
Wojna i pokój według L. Tołstoja (Teatr Rozmaitości w Krakowie)
Barbara Radziwiłłówna A. Felińskiego (Teatr Rozmaitości w Krakowie)
Romeo i Julia W. Szekspira (Teatr Rozmaitości w Krakowie)
Strach i nędza III Rzeszy B. Brechta (Teatr Rozmaitości w Krakowie)
Cyd S. Wyspiańskiego (Teatr Rozmaitości w Krakowie)
Mizantrop Moliera (PWST Kraków)
Carmen G. Bizeta (Miejski Teatr Muzyczny w Krakowie)

Wybrane role w Teatrze Telewizji

Płaszcz M. Gogola, reż. A. Domalik, jako Gospodyni
Wilk i owce A. Ostrowskiego, reż. S. Zajączkowski, jako Murzawiecka
Wujaszek Wania A. Czechowa, reż. K. Kutz, jako Maria Wojnicka
Szalbierz G. Spiro, reż. T. Wiszniewski, jako Hrehorowiczowa
Genitrix F. Mauriac’a, reż. I. Wollen, jako Felicja
Sześć postaci szuka autora L. Pirandello, reż. W. Laskowska, jako Pani Pace
Pelikan A. Strindberga, rez. F. Falk, jako Matka
Niespodzianka K. H. Rostworowski, reż. J. Świderski, jako Matka
Młyn L. de Vegi, reż. H. Gryglaszewska (reżyseria)
Wariatka z Chaillot J. Giraudouxa, reż. K. Skuszanka, jako Aurelia
Wassa Żeleznowa M. Gorkiego, reż. S. Zajączkowski, jako Wassa Żeleznowa
Powsinogi beskidzkie E. Zegadłowicza, reż. H. Gryglaszewska (reżyseria)
Futro bobrowe G. Hauptmanna, reż. J. Słotwiński, jako Pani Wolff
Zjazd koleżeński M. Promińskiego, reż. H. Gryglaszewska (reżyseria)

Filmografia

Nic (1998), reż. D. Kędzierzawska, jako Siostra dróżnika
Boża podszewka odc. 7 (1997), reż. I. Cywińska, jako Joanna Lulewicz, matka Kazimierza
Cwał (1995), reż. K. Zanussi, jako Ciotka Idalli
Podwójne życie Weroniki (1991), reż. K. Kieślowski, jako Ciotka Weroniki
Złodziej (1988), reż. W. Helak
Tumor Witkacego (1985), reż. G. Dubowski, jako Kobieta obgadująca Witkacego
Wahadełko (1981), reż. F. Bajon, jako Emilia Szmańdowa, matka Michała i Anieli
Pałac (1980), reż. T. Junak, jako Matka Jakuba
Wściekły (1979), reż. R. Załuski, jako Jadwiga Pyrnik, kobieta w Toruniu nielegalnie wynajmująca pokoje
Klucznik (1979), reż. W. Marczewski, jako Siostra hrabiego
Biały mazur (1978), reż. W. Jakubowska, jako Właścicielka szkoły
Ślad na ziemi (1978), jako matka Jasparskich
Próba ciśnienia (1977), reż. T. Junak
Strach (1975), reż. A. Krauze, jako Janina, żona Waty
Bielszy niż śnieg (1975), reż. W. Marczewski, jako Żona
Ziemia obiecana (1974), reż. A. Wajda, jako Malinowska, matka Zośki
Bolesław Śmiały (1971), reż. W. Lesiewicz, jako Mieszkanka osady
Świadectwo urodzenia odc. 3 (1961), reż. S. Różewicz, jako Doktorowa
Trzy kobiety (1956), reż. S. Różewicz

Ordery i odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1987)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
Złoty Krzyż Zasługi (1956)
Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 stycznia 1955)^[4]
Medal Komisji Edukacji Narodowej (1981)
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (16 października 2006)^[5]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
Odznaka „Honoris Gratia” Prezydenta Krakowa (2006)
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1979)
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1989)
Złota Odznaka „Za zasługi dla Krakowa” (1969, 1971)

Nagrody

Nagroda Ministra Kultury w dziedzinie teatru za całokształt pracy artystycznej (2000),
Nagroda Fundacji Kultury Polskiej (2006).

Przypisy

↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 271. ISBN 83-223-2073-6.
↑ AnnaA. Barańska AnnaA., Gustaw Holoubek – ikona studenckiego buntu [online], Historia filmu, stare kino - OldCamera.pl, 28 czerwca 2017 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
↑ Cmentarze Komunalne w Tarnowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], tarnow.grobonet.com [dostęp 2020-05-21] .
↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa nr 0/245 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, s. 1655.
↑ MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [online] [dostęp 2020-05-21] (pol.).

Bibliografia

Halina Gryglaszewska – 60-lecie pracy artystycznej, opr. Danuta Poskuta-Włodek, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, 2006
Jolanta Ciosek, Teatr bezbłędnego słowa, Dziennik Polski 25 czerwca 2010, s. A13

Linki zewnętrzne

Halina Gryglaszewska w bazie IMDb (ang.)
Halina Gryglaszewska w bazie Filmweb
Halina Gryglaszewska w bazie filmpolski.pl
Halina Gryglaszewska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
Halina Gryglaszewska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

[O-1] Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 271. ISBN 83-223-2073-6.

[2] AnnaA. Barańska AnnaA., Gustaw Holoubek – ikona studenckiego buntu [online], Historia filmu, stare kino - OldCamera.pl, 28 czerwca 2017 [dostęp 2019-04-14] (pol.).

[3] Cmentarze Komunalne w Tarnowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], tarnow.grobonet.com [dostęp 2020-05-21] .

[4] M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa nr 0/245 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, s. 1655.

[5] MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [online] [dostęp 2020-05-21] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]