Kenzaburō Ōe

Kenzaburō Ōe
Data i miejsce urodzenia	31 stycznia 1935 ; Ōse
Data śmierci	3 marca 2023
Narodowość	japońska
Język	japoński
Alma Mater	Uniwersytet Tokijski
Dziedzina sztuki	powieść, esej
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie literatury
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kenzaburō Ōe (jap. 大江健三郎 Ōe Kenzaburō; ur. 31 stycznia 1935 w Ōse, zm. 3 marca 2023) – japoński prozaik i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1994^[1], aktywista ruchu antynuklearnego^[2]^[3].

Życiorys

Urodził się w wiosce Ōse (ob. część miasta Uchiko) na wyspie Sikoku (Shikoku). W 1954 roku ukończył liceum w Matsuyamie i jeszcze tego samego roku przeniósł się do Tokio, aby studiować (w latach 1954–1959) literaturę francuską na Uniwersytecie Tokijskim.

W czasie studiów debiutował opowiadaniem Kimyō na shigoto (Dziwne zajęcie, 1957), a następnie napisał Shisha no ogori (Hojność umarłych, 1957), Shiiku (Zdobycz, 1958)^[4].

Jego twórczość w latach 60. i 70. XX wieku jest naznaczona bolesnym doświadczeniem związanym z wychowaniem syna urodzonego z wadą mózgu. Wątek odpowiedzialności za bliskich, którzy wymagają pomocy, jest widoczny w: Kojinteki na taiken (Sprawa osobista, 1964), Man’en gannen no futtobōru (Futbol ery Manen, 1967), Sora no kaibutsu Aguii (Potwór z nieba Aguii, 1964). Natomiast w Kōzui wa waga tamashii ni oyobi (Powódź sięga mej duszy, 1973) porusza zagrożenia egzystencji w epoce atomowej, a w Dōjidai gēmu (Gry symultaniczne, 1979) przedstawia historię japońskiego społeczeństwa alternatywnego, które wybrało drogę harmonii z przyrodą^[4].

W cyklu pięciu opowiadań «Rein-tsuri» o kiku onnatachi (Kobiety słuchające «Drzewa deszczowego», 1982) pisarz przybliża czytelnika do moralnej nicości zagrażającej bohaterom na Hawajach, w Japonii, Meksyku. To rzeczywiste, a zarazem metaforyczne drzewo, zostaje spalone wraz z przytułkiem dla umysłowo chorych na Hawajach. Ogień, który je pochłonął może wkrótce spalić cały świat^[4].

W latach 90. Ōe opublikował swoje najobszerniejsze dzieło, trylogię Moeagaru midori no ki (Gorejące zielone drzewo, 1993–1995) i ogłosił, że nie będzie już pisać powieści. Już jednak w 1999 roku wydał Chūgaeri (Salto), a następnie Chenjiringu (lub Torikaeko – Odmieniec, 2000) oraz Ureigao no dōji (Chłopiec o ponurej twarzy, 2002)^[4].

Uzasadnienie Komitetu Noblowskiego: „Kenzaburō Ōe jest pisarzem, który z poetycką siłą tworzy wyobrażony świat, w którym życie i mit łączą się, tworząc niepokojący obraz dzisiejszej ludzkiej sytuacji”^[5].

Został laureatem Nagrody Asahi za 1994 rok^[6].

Publikacje

Książki i opowiadania wydane w języku polskim:

Zdobycz, przeł. z jap. Mikołaj Melanowicz, w: Cień wschodzącego słońca: opowiadania, red. Teresa Abraszewska, Książka i Wiedza, Warszawa 1972
Hojność umarłych, przeł. z jap. Mikołaj Melanowicz, w: Tydzień świętego mozołu: opowiadania japońskie 1945–1975, red. Mikołaj Melanowicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986

Futbol ery Man'en, przeł. z jap. Mikołaj Melanowicz, Wilga, Warszawa 1995, ISBN 83-901029-8-6
Zerwać pąki, zabić dzieci, przekł. z ang. Jan Rybicki, Amber, Warszawa 2004. ISBN 83-241-1772-5
Sprawa osobista, przeł. z ang. Zofia Uhrynowska-Hanasz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2005, ISBN 83-06-02977-1
Osobiste doświadczenie, przeł. z jap. Dariusz Latoś, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2022

Przypisy

↑ The Nobel Prize in Literature 1994 (ang.)
↑ A year on, frustration dominates in Fukushima
↑ ノーベル文学賞大江健三郎さん死去 88歳. NHK (Japan Broadcasting Corporation), 13 marca 2023. [dostęp 2023-03-13]. (jap.).
↑ ^a ^b ^c ^d Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 430-432. ISBN 978-83-01-17214-5.
↑ Kenzaburo Oe. Grove Atlantic, Inc, 2020. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
↑ The Asahi Prize [online], Asahi Shimbun [dostęp 2020-03-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

The Nobel Prize in Literature 1994 – Kenzaburo Oe, Biographical (ang.)

[1] The Nobel Prize in Literature 1994 (ang.)

[2] A year on, frustration dominates in Fukushima

[nhk-3] ノーベル文学賞大江健三郎さん死去 88歳. NHK (Japan Broadcasting Corporation), 13 marca 2023. [dostęp 2023-03-13]. (jap.).

[Mel-4] Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 430-432. ISBN 978-83-01-17214-5.

[grove-5] Kenzaburo Oe. Grove Atlantic, Inc, 2020. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).

[asahi-6] The Asahi Prize [online], Asahi Shimbun [dostęp 2020-03-25] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]