Paweł Pawlikowski
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Zawód | |
Lata aktywności |
od 1987 |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Paweł Aleksander Pawlikowski (ur. 15 września 1957 w Warszawie) – polsko-brytyjski reżyser i scenarzysta, autor Idy, pierwszego polskiego filmu, który w 2015 zdobył nagrodę Akademii Filmowej (Oscara) w kategorii filmów nieanglojęzycznych.
Życiorys
Dzieciństwo spędził w Warszawie, uczęszczał do szkoły podstawowej na warszawskim Mokotowie. Matka Pawlikowskiego pochodziła z tradycyjnej katolickiej rodziny i była anglistką wykładającą na Uniwersytecie Warszawskim[1]. Ojciec był uznanym lekarzem pochodzenia żydowskiego[2], który na fali antysemickiej nagonki, będącej następstwem wydarzeń marcowych, w 1969 wyjechał do Austrii, już po rozpadzie małżeństwa (rodzice potem zeszli się w Niemczech[3], ojciec przeniósł się z Austrii). Pawlikowski wspomina, że ojciec „kochał Polskę jak nikt inny i wyjazd z kraju był dla niego ciosem”. Babka ze strony ojca, z zawodu lekarka, była Żydówką, zginęła w Auschwitz, o czym Pawlikowski dowiedział się od ojca już jako dorosły człowiek[4][5]. On sam został ochrzczony i podobnie jak matka był katolikiem. Matką chrzestną Pawlikowskiego była aktorka Barbara Kwiatkowska-Lass, przyjaciółka jego matki.
W 1971, gdy miał 14 lat, Pawlikowski wyjechał wraz z matką do Wielkiej Brytanii. Później mieszkał krótko w Niemczech, we Włoszech i we Francji, a następnie na stałe osiedlił się w Anglii, gdzie ogółem spędził prawie 30 lat swego życia. Pierwszy okres pobytu w Anglii spędził w katolickiej szkole pod Londynem, prowadzonej przez Zgromadzenie Księży Marianów NPNMP. Ponieważ nie chciał się uczyć i poddać dyscyplinie, został z niej wyrzucony.
Na uczelniach w Londynie i Oksfordzie studiował literaturę i filozofię. Rozpoczął doktorat poświęcony austriackiemu poecie-katastrofiście Georgowi Traklowi[6] na Uniwersytecie Oksfordzkim, ale go nie ukończył. To właśnie w Oksfordzie zapisał się na warsztaty filmowe. W 1986 r. dostał się na staż do BBC i zajął się tworzeniem filmów, początkowo dokumentalnych. W latach 2004–2007 był Fellow[a] na Oxford Brookes University[7].
Pawlikowski ma dwoje dzieci, syna i córkę[8]. Jego żona, która wyemigrowała z Rosji w latach 80., zmarła na raka w 2006, co reżyser bardzo mocno przeżył[9]. Pod koniec 2017 roku ożenił się z modelką Małgorzatą Belą[10].
Pawlikowski mieszka w Warszawie.
Twórczość
Pawlikowski zaczął pracę reżyserską od filmów dokumentalnych. Jego najbardziej znane dzieła (realizowane dla BBC) poświęcone były Rosji, np. Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem (1990), zawierający m.in. wywiad z pisarzem. Swój pierwszy pełnometrażowy film fabularny, Ostatnie wyjście (Last Resort, 2000), nakręcił w wieku 43 lat i poświęcił go opowieści o rosyjskiej imigrantce, która stara się o uzyskanie azylu w Wielkiej Brytanii (za film otrzymał nagrodę BAFTA dla „najbardziej obiecującego twórcy”). W 2004 wyreżyserował kolejny film Lato miłości, opowiadający o historii miłosnej między dwiema nastolatkami, które dzieli „przepaść klasowa”[11]. Film zapoczątkował karierę aktorki Emily Blunt i otrzymał nagrodę BAFTA jako najlepszy film brytyjski w 2005 [12]
W 2005 Pawlikowski rozpoczął realizację projektu The Restraint of Beasts, przerwanego w kolejnym roku chorobą żony. Gdy wykryto u niej raka w ostatnim stadium, reżyser postanowił zawiesić projekt i opiekował się nią do ostatnich chwil. Wrócił do reżyserii dopiero po pięciu latach, gdy jego dzieci skończyły liceum i usamodzielniły się.
W 2011 zakończył pracę nad kolejnym filmem pełnometrażowym, którego akcja rozgrywa się w Paryżu. Była to Kobieta z piątej dzielnicy, na podstawie powieści Douglasa Kennedy’ego, z Kristin Scott Thomas i Ethanem Hawkiem w rolach głównych. Filmem tym, którego tematem Pawlikowski uczynił schizofrenię i emocjonalny obłęd, ewidentnie odreagowywał śmierć żony.
W 2011 Pawlikowski był przewodniczącym jury na 36. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
Pierwszy projekt filmu na temat siostry zakonnej, która poznaje zapomniane elementy polskiej historii, dowiedziawszy się, że sama jest Żydówką, powstał w 2009 i nosił tytuł Sister of Mercy (Siostra miłosierdzia). Scenariusz, napisany wspólnie z Cezarym Harasimowiczem, został uhonorowany w Cannes w maju 2010 nagrodą European Talent w ramach programu MEDIA[b][13]. Pawlikowski odrzucił jednak ten scenariusz i napisał kompletnie nową wersję filmu, na podstawie której powstała Ida. Światowa premiera filmu miała miejsce 30 sierpnia 2013 podczas 40. edycji festiwalu filmowego w Telluride (Kolorado), z kolei polska – 11 września 2013 na 38. edycji festiwalu filmowego w Gdyni, gdzie film otrzymał Złote Lwy za najlepszy film. Pawlikowski został później nagrodzony podczas 19. ceremonii wręczenia Orłów za najlepszy film i najlepszą reżyserię. W 2015 roku Ida otrzymała Nagrodę BAFTA za najlepszy film nieanglojęzyczny podczas 68. ceremonii wręczenia tych nagród oraz Oscara w tej samej kategorii w trakcie 87. ceremonii ich wręczenia, zostając pierwszym polskim filmem z Oscarem w tej kategorii[14].
28 marca 2017 scenariusz nowego projektu Pawlikowskiego pod tytułem Zimna wojna otrzymał wsparcie finansowe od Łódzkiego Funduszu Filmowego w kwocie 270 tysięcy zł[15]. W kwietniu 2018 ogłoszono, że Zimna wojna znajdzie się w konkursie głównym 71. edycji Festiwalu Filmowego w Cannes. Ostatecznie za ten film reżyser otrzymał Złotą Palmę za najlepszą reżyserię.
Filmografia
- 1988 Palace Life – reżyseria (film telewizyjny, dokumentalny, biograficzny – o Tadeuszu Konwickim)
- 1990 Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem (oryg. From Moscow to Pietushki with Benny Yerofeev) – reżyseria (film telewizyjny, dokumentalny)
- 1992 Dostoevsky's Travels – reżyseria (film dokumentalny)
- 1992 Serbian Epics – reżyseria (film dokumentalny)
- 1995 Tripping with Zhirinovsky – reżyseria, produkcja (film telewizyjny, dokumentalny)
- 1997 Lucifer over Lancashire – reżyseria (film telewizyjny, krótkometrażowy)
- 1998 Twockers – reżyseria i scenariusz (film krótkometrażowy, dokumentalny)
- 1998 Korespondent (oryg. The Stringer) – reżyseria i scenariusz
- 2000 Ostatnie wyjście (oryg. Last Resort) – reżyseria, scenariusz
- 2004 Lato miłości (oryg. My Summer of Love) – reżyseria, scenariusz
- 2011 Kobieta z piątej dzielnicy (oryg. La Femme du Vème) – reżyseria i scenariusz
- 2013 Ida – reżyseria i scenariusz
- 2018 Zimna wojna – reżyseria i scenariusz[16]
Nagrody i nominacje (wybrane)
- 1991, Pesaro, Prix Italia:
- Prix Italia za Najwyższe Wartości Artystyczne dla filmu Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem
- 1991 Los Angeles
- Emmy International Award dla filmu Z Moskwy do Pietuszek.
- 1995 Londyn
- Grierson Award dla najlepszego brytyjskiego dokumentu roku dla filmu Tripping with Zhirinovsky
- sierpień 2000, Edynburg, 55. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Edynburgu (EIFF)
- Nagroda dla Najlepszego Brytyjskiego Filmu – Ostatnie wyjście
- luty 2001, Londyn, 54. ceremonia wręczenia nagród Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA):
- Nagroda Carla Foremana (dla debiutujących reżyserów, scenarzystów i producentów) za film Ostatnie Wyjście
- nominacja do Nagrody im. Aleksandra Kordy dla Najlepszego Brytyjskiego Filmu za obraz Ostatnie Wyjście
- sierpień 2004, Edynburg, 59. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Edynburgu (EIFF)
- Nagroda dla Najlepszego Brytyjskiego Filmu – Lato miłości
- luty 2005, Londyn, 58. ceremonia wręczenia nagród Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA):
- Nagroda im. Aleksandra Kordy dla Najlepszego Brytyjskiego Filmu – Lato miłości
- luty 2006, Warszawa, 8. ceremonia wręczenia Orłów
- Polska Nagroda Filmowa kategorii Najlepszy Film Europejski – Lato miłości
- maj 2010, Cannes, 63. Festiwal Filmowy w Cannes:
- Wyróżnienie MEDIA European Talent za film Ida
- listopad 2011, Rzym, 6. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Rzymie
- nominacja do Nagrody Marc’Aurelio za film Kobieta z piątej dzielnicy
- wrzesień 2013, Gdynia, Gdynia – Festiwal Filmowy
- Złote Lwy dla najlepszego filmu za obraz Ida
- wrzesień 2013, Toronto, 2013. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Toronto
- nagroda FIPRESCI w sekcji Prezentacje Specjalne dla filmu Ida
- październik 2013, Warszawa, 29. Warszawski Festiwal Filmowy
- Warsaw Grand Prix, główna nagroda w Konkursie Międzynarodowym za film Ida
- październik 2013, Londyn, 57. BFI Festiwal Filmowy w Londynie
- Grand Prix za film Ida
- grudzień 2014, 27. ceremonia wręczenia Europejskich Nagród Filmowych
- Nagroda dla najlepszego filmu – Ida
- Nagroda dla najlepszego reżysera – Ida
- Nagroda dla najlepszego scenarzysty – Ida
- luty 2015, 87. ceremonia wręczenia Oscarów[17]
- Oscar za najlepszy film nieanglojęzyczny – Ida
- maj 2018, 71. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes
- Złota Palma dla najlepszego reżysera – Zimna wojna
Odznaczenie
Uwagi
- ↑ Fellow ~ nauczyciel akademicki, stypendysta.
- ↑ Tytuł „European Talent” przyznawany jest przez komisarza ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży przy Unii Europejskiej
Przypisy
- ↑ Janusz Wróblewski. Odmieniec. „Polityka”, s. 75, 2015.01.01-06. ISSN 369195.
- ↑ Paweł Pawlikowski, reżyser „Idy” o Polsce, polskości i Kościele. kultura.newsweek.pl. [dostęp 2015-05-26]. (pol.).
- ↑ Donata Subbotko, „Paweł Pawlikowski: Jaki honor, jaka ojczyzna? A co dopiero Bóg?”, wyborcza.pl, 15 listopada 2013.
- ↑ Nowojorski pokaz „Idy” Pawlikowskiego nagrodzony brawami - Dziennik Związkowy
- ↑ Paweł Pawlikowski, reżyser „Idy” o Polsce, polskości i Kościele.
- ↑ «Il vaut mieux compliquer les choses», next.liberation.fr, 22 czerwca 2005.
- ↑ "Renowned film director Pawel Pawlikowski to take up research fellowship, publishing.brookes.ac.uk.
- ↑ Tom Seymour, „Pawel Pawlikowski: ‘I was a lost guy in a weird city’”, theguardian.com, 18 września 2014.
- ↑ "Oscars 2015: Pawel Pawlikowski on Oscar winner Ida", telegraph.co.uk.
- ↑ Małżonkowie. Małgorzata Bela i Paweł Pawlikowski. [ul. Wiejska 19, 00-480 Warszawa „Viva!”], s. 26, 22.02.2018. Warszawa: Edipresse Polska. ISSN 1426-9554. [dostęp 2018-02-23]. (pol.).
- ↑ "Paweł Pawlikowski: outsider z wyboru", www.tvn24.pl, 23 lutego 2015.
- ↑ awards.bafta.org – 2005
- ↑ Pawel Pawlikowski : European Talent 2010. festival-cannes.fr, 17 maja 2010. [dostęp 2015-02-26]. (ang.).
- ↑ Jarosław Kosmatka: „Ida” zwycięzcą Oscarów 2015. „Ida” dostała Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny [FILM]. 23 lutego 2015. s. Dziennik Łódzki. [dostęp 2017-03-30]. (pol.).
- ↑ Wyniki Łódzkiego Funduszu Filmowego 2017. 28 marca 2017. s. PISF. Polski Instytut Sztuki Filmowej. [dostęp 2017-03-30]. (pol.).
- ↑ Zimna wojna (2017). s. Filmweb. [dostęp 2017-03-30]. (pol.).
- ↑ Pokonał nie tylko „Lewiatana”. Pawlikowski nie dał się też muzyce. tvn24.pl. [dostęp 2015.02.23].
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 851.
Linki zewnętrzne
- Paweł Pawlikowski w bazie filmpolski.pl
- Paweł Pawlikowski w bazie Filmweb
- Paweł Pawlikowski w bazie IMDb (ang.)
- Paweł Pawlikowski w Culture.pl
- Brytyjscy reżyserzy filmowi
- Brytyjscy scenarzyści
- Laureaci Europejskiej Nagrody Filmowej dla najlepszego reżysera
- Laureaci nagrody Wiktory
- Laureaci nagród BAFTA
- Laureaci Oscarów
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej reżyserii
- Laureaci Złotej Palmy dla najlepszego reżysera
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Polscy reżyserzy filmowi
- Polscy scenarzyści
- Urodzeni w 1957