Paweł Pawlikowski
![]() |
Ten artykuł znajduje się na liście Warsztatu PANDA. Pomóż go ulepszyć. |
![]() Paweł Pawlikowski (2015) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Zawód | |
Współmałżonek | |
Lata aktywności |
od 1987 |
Odznaczenia | |
![]() |
Paweł Aleksander Pawlikowski (ur. 15 września 1957 w Warszawie) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, w latach 2004–2007 wykładowca na Oxford Brookes University. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Uznanie zdobył filmami dokumentalnymi realizowanymi dla BBC w latach 90. XX wieku oraz brytyjskimi filmami fabularnymi Ostatnie wyjście (2000) i Lato miłości (2004). Międzynarodową sławę przyniosły mu kręcone w Polsce filmy Ida (2013) oraz Zimna wojna (2018), w obu przypadkach nagrodzone Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz Orłami dla najlepszego filmu. Za Idę Pawlikowski otrzymał również pierwszego w dziejach polskiej kinematografii Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego (w pełnym metrażu), a za Zimną wojnę – nagrodę za reżyserię na Festiwalu Filmowym w Cannes.
W swych filmach Pawlikowski portretuje bohaterów, którzy są pozbawieni tożsamościowej stabilności; szczególne miejsce w jego utworach zajmują postaci kobiece. Reżyser wielokrotnie był chwalony za stosowanie poetyckich środków wyrazu, które umożliwiały odbiorcom skupianie się na przeżyciach bohaterów. W jego utworach odnajdywano aluzje do dzieł takich twórców, jak Krzysztof Kieślowski, Yasujirō Ozu i Robert Bresson. Laureat takich wyróżnień, jak nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2014) oraz Wiktor dla twórcy roku (2015).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodość, wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
Paweł Pawlikowski urodził się 15 września 1957 roku w Warszawie[1]. Jego matka, pochodząca z tradycyjnej katolickiej rodziny, była początkowo artystką baletową. Gdy zaczęła mieć problemy zdrowotne, skończyła filologię angielską, a następnie wykładała na Uniwersytecie Warszawskim[2][3]. Jego ojciec natomiast był lekarzem pochodzenia żydowskiego[4]. Babka ze strony ojca, również z zawodu lekarka pochodzenia żydowskiego[5], została zamordowana w Auschwitz[6][4]. On sam został ochrzczony i tak jak matka był katolikiem[7]. Matką chrzestną Pawlikowskiego była aktorka Barbara Kwiatkowska-Lass, przyjaciółka jego matki[8].
Ojciec Pawlikowskiego na fali antysemickiej nagonki, będącej następstwem wydarzeń marcowych, już po rozpadzie małżeństwa w 1969 wyjechał do Austrii. W 1971, gdy Paweł Pawlikowski miał 14 lat, wyjechał wraz z matką do Wielkiej Brytanii. Rodzice Pawlikowskiego potem zeszli się w zachodnich Niemczech[9], gdy ojciec przeniósł się z Austrii[10]. Później mieszkali we Włoszech i we Francji, a następnie na stałe osiedlili się w Anglii[10]. Pierwszy okres pobytu w Anglii spędził w katolickiej szkole pod Londynem, prowadzonej przez Zgromadzenie Księży Marianów. Ponieważ nie chciał się uczyć i poddać dyscyplinie, został z niej wyrzucony[7], w związku z czym ukończył ostatecznie szkołę protestancką[7].
Na uczelniach w Londynie i Oksfordzie studiował literaturę oraz filozofię, pisał doktorat o austriackim poecie Georgu Traklu[7]. W Oksfordzie zapisał się również na warsztaty filmowe, po których przerwał karierę naukową[7]. W 1986 roku otrzymał staż w BBC i zajął się tworzeniem filmów, początkowo dokumentalnych[11].
Filmy dokumentalne[edytuj | edytuj kod]
Jego najbardziej znane dzieła dokumentalne, realizowane dla BBC, poświęcone były Rosji. Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem (From Moscow to Pietushki. A Journey with Benedict Yerofeyev, 1990), biografia tytułowego rosyjskiego pisarza, była równocześnie adaptacją utworu tegoż Moskwa-Pietuszki, czytaną przez Jerofiejewa z offu[12]. W humorystycznych Podróżach Dostojewskiego (Dostoyevsky’s Travels, 1992) reżyser przedstawił losy prawnuka Fiodora Dostojewskiego, tramwajarza Dmitrija, który w trakcie transformacji ustrojowej usiłował zdobyć upragniony samochód marki Mercedes, co wiązało się z koniecznością kombinatorstwa[12]. Właśnie w Podróżach Dostojewskiego pojawiła się kwestia wypowiadana przez bohatera dokumentu: „Musiałem zabić, bo potrzebowałem pieniędzy”[12]. Serbski epos (Serbian Epics, 1992) i Wycieczka z Żyrinowskim (Tripping with Zhirinovsky, 1995) były z kolei obserwacjami gardzących demokracją populistów: serbskiego zbrodniarza wojennego Radovana Karadžicia oraz rosyjskiego polityka Władimira Żyrinowskiego[12]. O ile film o Żyrinowskim satyrycznie przedstawiał jego polityczną karierę, o tyle etnograficzny portret serbskiej części Jugosławii w Serbskim eposie zbulwersował brytyjską opinię publiczną, rodząc podejrzenia, iż Pawlikowski sympatyzował z Karadžiciem[12].
Pierwsze filmy fabularne[edytuj | edytuj kod]
Debiutem fabularnym Pawlikowskiego był telewizyjny Korespondent (The Stringer, 1998) o reportażyście-amatorze, który zdobywa dzięki łutowi szczęścia sensacyjne materiały dla telewizji[12]. Korespondent został jednak przyjęty chłodno. Przykładowo Godfrey Cheshire z „Variety” pisał, że „skąpe podejście do dramaturgii pozbawia film prawdziwego napięcia i narracyjnej konstrukcji, a także sprawia, że jego polityczne obserwacje wydają się płytkie, a nawet niezamierzenie efekciarskie”[13].
Ostatnie wyjście (Last Resort, 2000), dystrybuowane już w kinach, Pawlikowski poświęcił opowieści o rosyjskiej imigrantce (Dina Korzun), która stara się o uzyskanie azylu w Wielkiej Brytanii. Krytycy oceniali Ostatnie wyjście pozytywnie[14]; Roger Ebert komentował film z uznaniem, twierdząc: „Podoba mi się sposób, w jaki Ostatnie wyjście się kończy, w jaki zamyka swoją emocjonalną podróż, nie udając, że historia, która leży u jego podstaw, dobiegła końca. Wychodzisz z teatru zaciekawiony i poruszony”[15].
W 2004 roku Pawlikowski wyreżyserował kolejny film Lato miłości (My Summer of Love), opowiadający o historii miłosnej między dwiema nastolatkami, które dzieli „przepaść klasowa”[16]. Lato miłości, powstałe na podstawie powieści Helen Cross[17], okazało się pierwszym istotnym sukcesem Pawlikowskiego; zbierając bardzo pozytywne recenzje, umożliwiło rozwój kariery Emily Blunt i Natalie Press, które odgrywały główne role[18]. Doceniany był zwłaszcza sposób kręcenia zdjęć „z ręki”, przywodzący na myśl dokonania grupy Dogma 95[19] lub społeczny realizm Kena Loacha[17]. Lato miłości otrzymało nagrodę BAFTA dla najlepszego filmu brytyjskiego roku[17].
W 2005 roku Pawlikowski rozpoczął realizację projektu The Restraint of Beasts, przerwanego w kolejnym roku chorobą żony. Gdy wykryto u niej raka w ostatnim stadium, reżyser postanowił zawiesić projekt i opiekował się nią do ostatnich chwil[20]. Wrócił do reżyserii po pięciu latach, gdy jego dzieci skończyły liceum i usamodzielniły się[3].
Kolejny film pełnometrażowy w reżyserii Pawlikowskiego, Kobieta z piątej dzielnicy (La Femme du Vème, 2011) na podstawie powieści kryminalnej Douglasa Kennedy’ego, rozgrywał się w Paryżu. W rolach głównych byłych małżonków reżyser obsadził Kristin Scott Thomas i Ethana Hawke’a, a ten drugi – wystylizowany na samego Pawlikowskiego – odtwarzał kreację człowieka pogrążonego w traumie oraz staczającego się w obłęd[20]. Efekt pracy reżysera nie przekonał jednak krytyków. Scott Tobias z magazynu internetowego A.V. Club, wychwytując podobieństwa między Kobietą a filmami Romana Polańskiego, stwierdzał: „Paweł Pawlikowski nie jest Romanem Polańskim, więc urojenia i psychoza jego nadętego bohatera nie mają odpowiedniej intensywności”[21].
Filmy o Polsce[edytuj | edytuj kod]

W międzyczasie Pawlikowski opracował projekt filmu o postulantce w katolickim zakonie (Agata Trzebuchowska), która od swojej ciotki (Agata Kulesza) dowiaduje się, że jest Żydówką. Pierwotnie scenariusz napisany wraz z Cezarym Harasimowiczem był zatytułowany Sister of Mercy (Siostra miłosierdzia), jednak Pawlikowski przeredagował go wraz z Rebeką Lenkiewicz i przemianował na Idę (2013)[22]. Ida wzbudziła w Polsce olbrzymie kontrowersje; środowiska prawicowo-konserwatywne zarzucały reżyserowi przypisanie Polakom udziału w Zagładzie Żydów podczas II wojny światowej[23][24], podczas gdy krytycy lewicowi – utrwalanie stereotypu żydokomuny, ucieleśnianego przez postać graną przez Kuleszę[25][26][27][28][29]. Mimo to niekiedy – ze względu na odrealnienie filmowej rzeczywistości, osiągnięte przez poetyckie czarno-białe zdjęcia – akcentowano niejednoznaczność, z jaką Ida podejmowała temat II wojny światowej i epoki stalinowskiej[30][31]. Na 38. edycji festiwalu filmowego w Gdyni Ida otrzymała Złote Lwy dla najlepszego filmu. Pawlikowski został później nagrodzony podczas 19. ceremonii wręczenia Orłów za najlepszy film i najlepszą reżyserię. Poza Polską Ida spotkała się z powszechnym uznaniem ze względu na subtelne ukazanie zawiłości II wojny światowej[32][33]; w 2015 roku otrzymała Nagrodę BAFTA za najlepszy film nieanglojęzyczny podczas oraz Oscara w tej samej kategorii, stając się pierwszym polskim filmem pełnometrażowym uhonorowanym Nagrodą Akademii Filmowej[34]. Agnieszka Tambor pisała: „Fabuła jest dość prosta, jednak to sposób realizacji powoduje, że film powszechnie nazywa się arcydziełem”[35].

Ukończywszy prace nad Idą, Pawlikowski zamierzał nakręcić opowieść inspirowaną życiem swoich rodziców[36], z udziałem Joanny Kulig oraz Tomasza Kota w roli kochanków miotających się pomiędzy Europą Zachodnią a Wschodnią podczas zimnej wojny. Film zatytułowany Zimna wojna został ukończony w 2018 roku, a dzięki starannie zaplanowanej kampanii promocyjnej zakwalifikował się do udziału w konkursie głównym na 71. MFF w Cannes jako pierwszy film w języku polskim od czasu Przesłuchania (1982), zaprezentowanego w 1990 roku[37][38]. Film po premierze przyjęto długimi owacjami na stojąco, a recenzje były jednoznacznie pozytywne[37]. Pawlikowski otrzymał w Cannes Złotą Palmę za najlepszą reżyserię jako pierwszy polski filmowiec w tej kategorii, a Zimna wojna została uhonorowana także między innymi Europejską Nagrodą Filmową dla najlepszego filmu roku[39] oraz umieszczeniem w ścisłej czołówce kandydatów do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego; statuetkę Akademii Filmowej odebrał jednak film Roma (2018) Alfonsa Cuaróna[40].
Kariera akademicka, udział w festiwalowych jury[edytuj | edytuj kod]
W 2004 roku Pawlikowski otrzymał pracę wykładowcy akademickiego na Oxford Brookes University[11][41], gdzie wykładał do 2007 roku[11].
W 2011 Pawlikowski był przewodniczącym jury na 36. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni[20], które podjęło decyzję o uhonorowaniu Złotymi Lwami filmu Essential Killing (2011) w reżyserii Jerzego Skolimowskiego[42]. Werdykt wzbudził kontrowersje, gdyż faworytem dziennikarzy i publiczności była Róża (2011) Wojciecha Smarzowskiego[42][43]. Pawlikowski tłumaczył później mediom, że reszta członków zagranicznego jury uznała Różę za film zupełnie niezrozumiały[44]. Pawlikowski zasiadał też w jury konkursu głównego na 72. MFF w Wenecji (2015)[45] oraz na 72. MFF w Cannes (2019)[46]. W 2020 roku został przewodniczącym Rady Programowej Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych[47].
Poglądy[edytuj | edytuj kod]
Jak Pawlikowski twierdził, po przyjeździe do Polski zaskoczył go wzrost nastrojów nacjonalistycznych:
Wybory w 2015 roku były dla mnie szokiem i przyznaję, przeżyłem taki moment: „Co ja tu robię?” Ale potem pomyślałem: „To mój kraj, pełen wspaniałych ludzi i dobrych tradycji. Mam tu przyjaciół, rodzinę i wciąż sporo historii do opowiedzenia. Poza tym 30 procent to nie cały kraj. Trzeba odczekać”[48].
Krytykował politykę Prawa i Sprawiedliwości po 2015 roku[49], ze względu na obawy nie tyle o swoją pozycję, ile o przyszłość polskiej kinematografii i kultury: „zabranie dotacji dla wielu pism, teatrów czy festiwali, które są dla władzy niewygodne, to forma cenzury ekonomicznej”[48]. Był jednym z przedstawicieli demonstracji przeciwko odwołaniu Magdaleny Sroki ze stanowiska dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej[50]. W 2018 roku w wywiadzie dla Agence France-Presse twierdził, że figuruje „wraz z wieloma wybitnymi kolegami” na liście „niepożądanych, niewystarczająco patriotycznych artystów”[51]; wiadomość o takiej liście zdementował urzędujący wówczas minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński[51]. Gdy Gliński w 2020 roku opóźniał powołanie wybranego w konkursie Tomasza Kolankiewicza jako dyrektora artystycznego ówczesnej edycji festiwalu, Pawlikowski groził rezygnacją ze stanowiska w Radzie Programowej[52]. Ostatecznie festiwal odbył się w listopadzie, w miejsce zwyczajowego wrześniowego terminu, z Leszkiem Kopciem jako dyrektorem[53].
W 2018 roku w plebiscycie dla Criterion Collection wskazał 14 swoich ulubionych filmów: Noc po ciężkim dniu (1964) Richarda Lestera, Pół żartem, pół serio (1959) Billy'ego Wildera, Popiół i diament (1958) Andrzeja Wajdy, Badlands (1973) i Niebiańskie dni (1978) Terrence'a Malicka, Miłość blondynki (1965) Miloša Formana, Żyć własnym życiem (1963) i Szalonego Piotrusia (1965) Jeana-Luca Godarda, Za naszą miłość (1983) Maurice'a Pialata, Dziecko wojny (1962) Andrieja Tarkowskiego, Słodkie życie (1960), Osiem i pół (1963) i Amarcord (1973) Federica Felliniego, wreszcie Mulholland Drive (2001) Davida Lyncha[54].
Deklarował się jako człowiek wierzący, twierdząc, że ma „ogromną potrzebę wiary i poczucie istnienia Absolutu. Przeraża mnie informacyjny hałas i materialistyczno-zmysłowa kultura, która nas otacza. Uciekam od nich jak najdalej”[55].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Ma dwoje dzieci, syna i córkę[56]. Jego pierwsza żona, która wyemigrowała z Rosji w latach 80., zmarła w 2006[57]; jej imienia i nazwiska Pawlikowski nigdy nie podał publicznie[58]. Pod koniec 2017 ożenił się z modelką Małgorzatą Belą[59].
Styl filmowy[edytuj | edytuj kod]
Motywy[edytuj | edytuj kod]
Dorobek Pawlikowskiego zwykle zalicza się do twórczości transnarodowej, w której skupiają się doświadczenia z przebywania w różnych krajach[60]. Richard Porton z pisma „Cinéaste” opisywał reżysera jako „jeden z najbardziej wyrazistych głosów w brytyjskiej kinematografii ostatnich lat”, dopowiadając, że Pawlikowski „nie chce produkować filmów zgodnych z przewidywalnymi trendami i szablonowymi receptami”[61]. W początkowej fazie jego twórczości doszukiwano się poetyckiego przetworzenia konwencji brytyjskiego realizmu społecznego[62][63]. Reżyser był ceniony za szczególną empatię i zrozumienie wobec swoich bohaterów, którzy są pozbawieni tożsamościowej stabilności[60]; szczególnie zauważano jego nieszablonowość w portretowaniu postaci kobiecych[61]. Joanna Rydzewska porównywała utwory Pawlikowskiego do twórczości Michaela Hanekego, który część swych filmów również tworzył poza krajem pochodzenia i również stawiał pytania o kondycję współczesnej Europy[60]. Agnieszka Morstin stwierdzała natomiast (zwłaszcza na przykładzie Zimnej wojny) podobieństwo dzieł Pawlikowskiego do późnej twórczości Krzysztofa Kieślowskiego, szczególnie zaś – Podwójnego życia Weroniki, gdzie również zaakcentowany został rozdźwięk między zachodem a wschodem Europy[64]. Sam Pawlikowski jednak przy okazji premiery Idy deklarował, że główną inspiracją dla niego był Jean-Luc Godard i jego Żyć własnym życiem[65], a Katarzyna Mąka-Malatyńska upatrywała bardziej w twórczości Pawlikowskiego wpływu polskich filmów z lat 60. oraz francuskiej Nowej Fali[65].
Twórczość Pawlikowskiego dotyczyła nie tylko wykorzenienia jego bohaterów pod względem narodowościowym, ale również religijnym. Ida zdaniem Wacława Osadnika jest filmem, w którym pojawiają się odniesienia na równi do etyki chrześcijańskiej oraz judaistycznej[66]. Audrey Kichelewski w swoim studium Idy i Zimnej wojny skupiała swą uwagę na szczególny sposób portretowania losów powojennej Polski. Zdaniem Kichelewski oba filmy Pawlikowskiego przedstawiają „bardziej złożoną wizję komunistycznej przeszłości niż potępienie czy błogą nostalgię”[67]. Ida oraz Zimna wojna wykraczają poza zbiorowe wyobrażenia o epoce komunistycznej, ponieważ „ukazują katolicyzm jako ważny element życia i tożsamości powojennej Polski, pomimo stosunku komunizmu do zorganizowanej religii”[68].
Zdaniem krytyka Łukasza Maciejewskiego reżyser Idy „opowiada o metafizyce bez doktrynerstwa, o odkrywaniu erotyki i tożsamości bez tautologii – dlatego jego filmy są doskonale zrozumiałe wszędzie na świecie”[69]. Maciejewski również dopowiadał, że „Pawlikowski mierzy się z polskimi kompleksami historycznymi, ale ucieka przed serwowaniem gotowych tez, ferowaniem wyroków. W jego filmach zamiast publicystyki, otrzymujemy filmową poezję”[69].
Środki wyrazu[edytuj | edytuj kod]

Joanna Sosnowska zauważyła, że czynnikiem wiążącym filmy Pawlikowskiego jest użycie poetyckich środków wyrazu, skłaniających widzów do skupienia się na postaciach. W Idzie oraz Zimnej wojnie owe środki reżyser osiągnął, eliminując tło, używając bliskich planów filmowych lub kadrując za pomocą pustej przestrzeni[71]. Robert Birkholc pisał, iż Pawlikowski „chętnie kręci w czerni i bieli, cyzeluje kadr, w wysublimowany sposób używa światłocienia”[72]. Jak twierdziła aktorka Agata Kulesza, reżyser zwykł wielokrotnie powtarzać to samo ujęcie do celów montażowych[73]. Użyta przez Pawlikowskiego symbolika na poziomie wizualnym skupia się na kontrastowym zestawieniu barw, a na poziomie dźwiękowym – polega na wyciszeniu pozornie najbardziej dramatycznych scen, co odbywa się poprzez wydłużenie przerw między dialogami, milczenie, oczekiwanie odpowiedzi[74]. Stąd filmy Pawlikowskiego porównywano pod względem estetycznym do medytacyjnych dzieł Roberta Bressona oraz Yasujirō Ozu[75]; Sheila Skaff zaliczała na przykład Idę do filmów „antymodernistycznych”, stanowiących formę duchowej „medytacji na temat ograniczeń, jakie wojna i emigracja narzucają tym, którzy je przeżyli”[75].
Pawlikowski deklarował, że specjalizuje się w filmach „stosunkowo prostych”[76]. Większość jego filmów koncentruje się wokół trzech postaci w określonym krajobrazie, przy czym celem stawianym sobie Pawlikowski czyni sytuację, w której widz „wychodzi z kina z filmem wciąż w głowie, a nie z uczuciem przesytu”[76]. W swoich filmach skupia się bardziej na wiarygodnych relacjach pomiędzy postaciami aniżeli na dawaniu widzom lekcji historii:
Kiedy opowiadasz o sytuacji historycznej za pośrednictwem ludzi i ich skomplikowanych relacji, a także czynisz tych ludzi prawdziwymi i barwnymi, historia ożywa o wiele bardziej, niż gdybyś próbował nakręcić film, który wyjaśnia historię, który ma na celu rozrachunek z historią, albo służy celowi edukacyjnemu lub dydaktycznemu[77].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
Rok | Tytuł | Reżyser | Scenarzysta | Producent | Uwaga |
---|---|---|---|---|---|
1990 | Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem | ![]() |
film dokumentalny | ||
1992 | Podróże Dostojewskiego | ![]() |
![]() |
film dokumentalny | |
1992 | Serbski epos | ![]() |
![]() |
film dokumentalny | |
1995 | Wycieczka z Żyrinowskim | ![]() |
![]() |
film dokumentalny | |
1998 | Korespondent | ![]() |
![]() |
film fabularny | |
2000 | Ostatnie wyjście | ![]() |
![]() |
film fabularny | |
2004 | Lato miłości | ![]() |
![]() |
film fabularny | |
2011 | Kobieta z piątej dzielnicy | ![]() |
![]() |
film fabularny | |
2013 | Ida | ![]() |
![]() |
film fabularny | |
2018 | Zimna wojna | ![]() |
![]() |
film fabularny |
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
Rok | Film | Festiwal/instytucja | Nagroda |
---|---|---|---|
2001 | Ostatnie wyjście | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Salonikach | Nagroda FIPRESCI |
2004 | Lato miłości | Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych | Nagroda Alexandra Kordy dla najlepszego filmu brytyjskiego |
2005 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Edynburgu | Nagroda dla najlepszego nowego filmu brytyjskiego | |
2006 | Polska Akademia Filmowa | Orzeł za najlepszy film europejski | |
2013 | Ida | Festiwal Polskich Filmów Fabularnych | Złote Lwy |
Nagroda Dziennikarzy | |||
Don Kichot, Nagroda Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych | |||
Nagroda Sieci Kin Studyjnych i Lokalnych | |||
Festival Internacional de Cine de Gijón | Grand Prix | ||
Nagroda Jury Młodzieżowego | |||
Nagroda za scenariusz | |||
London Film Festival | Grand Prix | ||
Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Listapad” w Mińsku | Grand Prix | ||
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Toronto | Nagroda FIPRESCI | ||
Warszawski Festiwal Filmowy | Grand Prix | ||
Nagroda Jury Ekumenicznego | |||
Festiwal Filmów o Tematyce Żydowskiej | Nagroda dla najlepszego pełnometrażowego filmu fabularnego | ||
2014 | Jameson Dublin International Film Festival | Najlepszy reżyser | |
Europejska Nagroda Filmowa | Nagroda Publiczności | ||
Nagroda dla najlepszego filmu | |||
Nagroda dla najlepszego reżysera | |||
Nagroda dla najlepszego scenarzysty | |||
Golden Trailer Award | Najlepszy zagraniczny film dramatyczny | ||
TVP Kultura | Gwarancja Kultury | ||
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Helsinkach | Nagroda Publiczności | ||
Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego „Off Camera” | Nagroda Główna w Konkursie Polskich Filmów Fabularnych | ||
Las Vegas Film Critics Society Sierra Award | Najlepszy film zagraniczny | ||
Festiwal Filmów Polskich w Los Angeles | Hollywood Eagle Award | ||
Lubuskie Lato Filmowe | Srebrne Grono | ||
Nagroda Krytyków Filmowych Nowego Jorku | Film nieanglojęzyczny | ||
Nagroda Krytyków Filmowych Los Angeles | Najlepszy film zagraniczny | ||
Polska Akademia Filmowa | Orzeł za najlepszy film | ||
Orzeł za najlepszą reżyserię | |||
Phoenix Critics Circle Awards | Najlepszy film międzynarodowy | ||
Festiwal Kina Polskiego „CiakPolska” w Rzymie | Nagroda Publiczności | ||
The San Francisco Film Critics Circle Awards | Najlepszy film obcojęzyczny | ||
Sarasota Film Festival | Nagroda w Konkursie Filmów Fabularnych | ||
Parlament Europejski | Nagroda Lux Prize | ||
Festiwal Reżyserii Filmowej w Świdnicy | Złoty Dzik | ||
Tarnowska Nagroda Filmowa | Nagroda Specjalna Jury | ||
Festiwal Polskich Filmów „Ekran” w Toronto | Nagroda dla najlepszego filmu | ||
Tromso International Film Festival | Nagroda FIPRESCI | ||
Festiwal Filmów z Europy Środkowej i Wschodniej „goEast” | Grand Prix | ||
Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Wiosna Filmowa” w Wilnie | Nagroda za reżyserię | ||
Film Forum Zadar | Grand Prix | ||
Koło Piśmiennictwa Filmowego Stowarzyszenia Filmowców Polskich | Złota Taśma | ||
2015 | Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych | Najlepszy film nieanglojęzyczny | |
Festiwal „Capri, Hollywood” | Nagroda dla najlepszego nieanglojęzycznego filmu zagranicznego | ||
Hiszpańska Akademia Sztuki Filmowej | Goya za najlepszy film europejski | ||
Independent Spirit Award | Najlepszy film zagraniczny | ||
RMF Classic | Wydarzenie roku | ||
Alliance of Women Film Journalists | Nagroda dla najlepszego filmu zagranicznego | ||
Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej | Oscar za najlepszy film obcojęzyczny | ||
2017 | Europejska Nagroda Filmowa | Nagroda Specjalna dla najlepszego filmu 30-lecia | |
2018 | Zimna wojna | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes | Nagroda Jury za reżyserię |
Festiwal Filmu Polskiego w Ameryce | Nagroda Krytyków Chicagowskich | ||
„Złote Zęby” dla najbardziej interesującego filmu fabularnego | |||
Festiwal Młodego Kina Wschodnioeuropejskiego w Cottbus | Nagroda Publiczności | ||
Europejska Nagroda Filmowa | Nagroda dla najlepszego filmu | ||
Nagroda dla najlepszego reżysera | |||
Nagroda dla najlepszego scenarzysty | |||
Flanders International Film Festival (Gandawa) | Grand Prix | ||
Festiwal Polskich Filmów Fabularnych | Złote Lwy | ||
Złoty Kangur | |||
Hiszpańska Akademia Sztuki Filmowej | Goya za najlepszy film europejski | ||
Lubuskie Lato Filmowe | Złote Grono | ||
National Board of Review | Najlepszy film obcojęzyczny | ||
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Sztokholmie | Nagroda FIPRESCI | ||
2019 | Empik | Bestseller Empiku w kategorii film polski | |
Europejska Nagroda Filmowa | Nagroda Publiczności | ||
London Critics’ Circle Film Awards | Nagroda dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego | ||
Polska Akademia Filmowa | Orzeł za najlepszy film | ||
Orzeł za najlepszą reżyserię | |||
Orzeł za najlepszy scenariusz | |||
Tarnowska Nagroda Filmowa | Grand Prix | ||
Nagroda Publiczności | |||
Festiwal Reżyserii Filmowej w Wałbrzychu | Wyróżnienie Specjalne | ||
Koło Piśmiennictwa Filmowego Stowarzyszenia Filmowców Polskich | Złota Taśma |
Wyróżnienia honorowe[edytuj | edytuj kod]
Ordery[edytuj | edytuj kod]
Nagrody honorowe[edytuj | edytuj kod]
- Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii: Film (2014)[47]
- Wiktor w kategorii: Twórca roku (2015)[47]
- Honorowe Serce Sarajewa za „wybitny wkład w rozwój sztuki filmowej” na Festiwalu Filmowym w Sarajewie (2019)[47]
- Złoty Anioł za niepokorność twórczą na 17. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym „Tofifest” w Toruniu (2019)[47]
- Honorowe Obywatelstwo Miasta Stołecznego Warszawy (2019)[47]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Paweł Pawlikowski: W drodze po Oscara, Interia Film [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ Triumf Pawła Pawlikowskiego w Cannes, Rzeczpospolita [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ a b Janusz Wróblewski , Paweł Pawlikowski: odmieniec, poeta kina, Polityka, grudzień 2014 [dostęp 2022-04-14] .
- ↑ a b Małgorzata Sadowska , Paweł Pawlikowski, reżyser „Idy” o Polsce, polskości i Kościele, Newsweek.pl [dostęp 2022-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-22] (pol.).
- ↑ Livia Bloom Ingram , Courage of Conviction: A Conversation with Ida Director Pawel Pawlikowski, Filmmaker Magazine, 5 maja 2014 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Nowojorski pokaz „Idy” Pawlikowskiego nagrodzony brawami, Dziennik Związkowy, 24 stycznia 2014 [dostęp 2022-04-20] (pol.).
- ↑ a b c d e Redakcja, Paweł Pawlikowski – kim jest twórca filmu „Ida”?, Polska Times, 27 lutego 2015 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ Redakcja, Paweł Pawlikowski otrzymał Złotą Palmę dla najlepszego reżysera festiwalu w Cannes, Polska Times, 21 maja 2018 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ Donata Subbotko , Paweł Pawlikowski: Jaki honor, jaka ojczyzna? A co dopiero Bóg?, wyborcza.pl, 15 listopada 2013 [dostęp 2022-04-20] .
- ↑ a b Condé Nast , In “Cold War,” Pawel Pawlikowski Tells His Parents’ Love Story, The New Yorker, 22 grudnia 2018 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ a b c Alice Wignall , Moves, The Guardian, 21 września 2004 [dostęp 2022-04-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f Monika Talarczyk , Słowiańskie epopeje. O filmowej twórczości Pawła Pawlikowskiego, Dialog, listopad 2018 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ Godfrey Cheshire , The Stringer, Variety, 19 maja 1998 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Last Resort (2001) Movies, Metacritic [dostęp 2022-04-14] .
- ↑ Roger Ebert , Last Resort movie review & film summary (2001), RogerEbert.com, 23 lutego 2001 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Paweł Pawlikowski: outsider z wyboru, TVN24 [dostęp 2022-04-20] (pol.).
- ↑ a b c Fabien Lemercier , My Summer of love, Cineuropa, 23 czerwca 2005 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Andrew O’Hehir , Beyond the Multiplex, Salon, 10 czerwca 2005 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Owen Gleiberman , My Summer of Love, Entertainment Weekly, 15 czerwca 2005 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ a b c Janusz Wróblewski , Rozmowa z Pawłem Pawlikowskim, reżyserem filmu „Kobieta z piątej dzielnicy”, Polityka, 25 września 2012 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ The Woman In The Fifth, The A.V. Club [dostęp 2022-04-14] (ang.).
- ↑ Paweł Pawlikowski - kim jest twórca filmu "Ida"?, Polska Times, 27 lutego 2015 [dostęp 2022-05-03] (pol.).
- ↑ Tadeusz M. Płużański , Nowe „Pokłosie”, Niezależna.pl, 7 stycznia 2015 [dostęp 2015-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-20] .
- ↑ Piotr Zaremba , Moralitet ze skazą, „W Sieci” (9), 2015, s. 38 .
- ↑ Anna Zawadzka , Ida, lewica.pl, 25 października 2013 [dostęp 2020-07-24] .
- ↑ Agnieszka Graff , Ida – subtelność i polityka, Krytyka Polityczna, 1 listopada 2013 [dostęp 2020-05-16] .
- ↑ Zofia Rojek , „Ida” pełna antysemickich stereotypów? Krytyka najnowszego filmu Pawlikowskiego, NaTemat.pl [dostęp 2015-04-20] .
- ↑ Sebastian Jagielski , „Ida”, utrata i wstyd, „Kwartalnik Filmowy” (103), 2018, s. 6–8, ISSN 0452-9502 [dostęp 2022-04-30] .
- ↑ Piotr Forecki , Fantazmat Julii Brystiger, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” (1), 2017, s. 56, ISSN 1731-7517 [dostęp 2022-05-05] .
- ↑ Magdalena Podsiadło-Kwiecień , Filmy nawiedzone, czyli kobiety władzy i demony: obcość nie z tej ziemi, „Kultura i Historia” (33), 2018, s. 165-166, ISSN 1642-9826 [dostęp 2022-05-05] .
- ↑ Katarzyna Żakieta , Pamięć, tabu, trauma w najnowszym kinie polskim. Przypadek Róży W. Smarzowskiego, Idy P. Pawlikowskiego i Pokłosia W. Pasikowskiego, „Politeja”, 12 (35), 2015, s. 237-238, ISSN 1733-6716 [dostęp 2022-05-05] .
- ↑ Ida, Metacritic [dostęp 2021-09-23] (ang.).
- ↑ A.O. Scott , A. O. Scott’s Top 10 Movies 2014: ‘Boyhood’ and More, The New York Times, 11 grudnia 2014 [dostęp 2020-05-16] (ang.).
- ↑ Jarosław Kosmatka , „Ida” zwycięzcą Oscarów 2015. „Ida” dostała Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny, Dziennik Łódzki, 23 lutego 2015 [dostęp 2017-03-30] (pol.).
- ↑ Agieszka Tambor , Półka filmowa 2013–2014, „Postscriptum Polonistyczne”, 13 (1), 2014, s. 259, ISSN 1898-1593 [dostęp 2022-05-05] (ang.).
- ↑ How Paweł Pawlikowski Reimagined His Parents’ Fiery Romance for the Big Screen, The Criterion Collection, 20 listopada 2019 [dostęp 2022-05-03] (ang.).
- ↑ a b Polska Agencja Prasowa” , Owacja na stojąco po polskiej premierze „Zimnej wojny” Pawła Pawlikowskiego, Dziennik, 28 maja 2018 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ Agnieszka Hess , Joanna Najbor , Promotion of Polish Cinema Abroad as an Element of Nation Branding. Case Study of “Cold War” (2018) by Pawel Pawlikowski, „Sustainability”, 12 (14), 2020, s. 7-9, DOI: 10.3390/su12145621 [dostęp 2022-05-01] (ang.).
- ↑ Barbara Hollender , Europejskie Nagrody Filmowe: Triumf Pawlikowskiego i Kulig, rp.pl, 16 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-18] .
- ↑ Marta Górna , Oscary 2019. Trzy nominacje dla „Zimnej wojny”! Liderami „Roma” i „Faworyta”, Gazeta Wyborcza, 22 stycznia 2019 [dostęp 2019-01-22] .
- ↑ Alice Wignall , Moves, „The Guardian”, 21 września 2004, s. 68 .
- ↑ a b Marcin Pietrzyk , 36. FPFF: Złote Lwy dla „Essential Killing” Skolimowskiego, Filmweb, 11 czerwca 2011 [dostęp 2022-04-27] (pol.).
- ↑ Krzysztof Varga , Polska jest Różą, Gazeta Wyborcza, 30 czerwca 2011 [dostęp 2022-04-27] .
- ↑ Pawlikowski: Jury nie zrozumiało filmu „Róża”, PolskieRadio24.pl [dostęp 2022-04-27] .
- ↑ Paweł Pawlikowski w jury słynnego festiwalu w Wenecji, Dziennik, 28 lipca 2015 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ Paweł Pawlikowski w jury Festiwalu w Cannes, Onet Kultura, 29 kwietnia 2019 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Paweł Pawlikowski w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b Barbara Hollender , Paweł Pawlikowski: Jeśli „Zimna wojna” spodobała się Nuriemu, rzeczywiście musi być spoko, Rzeczpospolita, 21 stycznia 2019 [dostęp 2022-04-30] (pol.).
- ↑ Agata Trzebuchowska , Listy miłosne Pawła Pawlikowskiego, Kwartalnik Przekrój, 13 czerwca 2018 [dostęp 2022-04-30] (pol.).
- ↑ Strajk przed siedzibą PISF. "Instytut jest polski, a nie państwowy", Polskie Radio RDC, 9 października 2017 [dostęp 2022-05-08] (pol.).
- ↑ a b Pawlikowski: W Polsce jestem na "czarnej liście", Rzeczpospolita [dostęp 2022-04-30] (pol.).
- ↑ Witold Mrozek , Gliński wciąż nie powołuje dyrektora festiwalu w Gdyni. Paweł Pawlikowski grozi rezygnacją, Gazeta Wyborcza, 6 lipca 2020 [dostęp 2022-05-08] .
- ↑ Jacek Szczerba , Festiwal w Gdyni jednak się odbędzie. Pokryje się z festiwalem Nowe Horyzonty, Gazeta Wyborcza, 15 lipca 2020 [dostęp 2022-05-08] .
- ↑ Paweł Pawlikowski’s Top 10, The Criterion Collection, 31 grudnia 2018 [dostęp 2022-05-03] (ang.).
- ↑ Damian Jankowski , Paweł Pawlikowski: Lubię stwarzać przestrzeń dla wiary, Więź, 8 czerwca 2018 [dostęp 2022-04-30] (pol.).
- ↑ Peter Bradshaw , Pawel Pawlikowski: ‘I was a lost guy in a weird city’, The Guardian, 18 września 2014 [dostęp 2022-04-20] (ang.).
- ↑ Tim Robey , Oscars 2015: Pawel Pawlikowski on Oscar winner Ida, Daily Telegraph [dostęp 2022-04-20] .
- ↑ Magdalena Drozdek , Paweł Pawlikowski nigdy nie mówi o pierwszej żonie. Z drugą właśnie obchodził rocznicę, Wirtualna Polska, 21 maja 2018 [dostęp 2022-04-14] (pol.).
- ↑ Małżonkowie. Małgorzata Bela i Paweł Pawlikowski. „Viva!”, s. 26, 2018-02-22. Warszawa: Edipresse Polska. ISSN 1426-9554 (pol.).
- ↑ a b c Joanna Rydzewska , Beyond the Nation State: ‘New Europe’ and Discourses of British Identity in Pawel Pawlikowski’s “Last Resort” (2000), „Journal of Contemporary European Studies”, 17 (1), 2009, s. 92, DOI: 10.1080/14782800902844743, ISSN 1478-2804 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
- ↑ a b Richard Porton , Going Against the Grain: An Interview with Pawel Pawlikowski, „Cinéaste”, sierpień 2005, s. 57 .
- ↑ Alice Bardan , Welcome to Dreamland: The realist impulse in Pawel Pawlikowski’s Last Resort, „New Cinemas: Journal of Contemporary Film”, 6 (1), 2008, s. 59–60, DOI: 10.1386/ncin.6.1.47_1 [dostęp 2022-04-26] .
- ↑ Claire Monk , ‘If You Can’t Make a Good Political Film, Don’t’: Pawel Pawlikowski’s Resistant Poetic Realism, „Journal of British Cinema and Television”, 9 (3), 2012, s. 480–481, DOI: 10.3366/jbctv.2012.0101, ISSN 1743-4521 [dostęp 2022-04-26] .
- ↑ Agnieszka Morstin , Kieślowski versus Pawlikowski. „Podwójne życie Weroniki” i „Zimna wojna” jako opowieści o świecie dwudzielnym, „Kwartalnik Filmowy” (103), 2018, s. 79–90, ISSN 0452-9502 [dostęp 2022-04-27] .
- ↑ a b Katarzyna Mąka‑Malatyńska , Opowiedzieć niewidzialne. Próba analizy filmu Ida Pawła Pawlikowskiego, „Narracje o Zagładzie” (1), 2015, s. 242 [dostęp 2022-05-01] (pol.).
- ↑ Wacław M. Osadnik , Counterinterpretation in film criticism: The case of ‘Ida’ by Paweł Pawlikowski, „Quart”, 58 (4), 2020, s. 137, DOI: 10.11588/quart.2020.4.78074, ISSN 2449-9285 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
- ↑ Audrey Kichelewski , Poland’s Postwar Trauma and Identity in Pawel Pawlikowski’s Films: Reflections on Ida and Cold War, „Central European History”, 53 (3), 2020, s. 653, DOI: 10.1017/S0008938920000473, ISSN 0008-9389 [dostęp 2022-04-27] (ang.).
- ↑ Audrey Kichelewski , Poland’s Postwar Trauma and Identity in Pawel Pawlikowski’s Films: Reflections on Ida and Cold War, „Central European History”, 53 (3), 2020, s. 654, DOI: 10.1017/S0008938920000473, ISSN 0008-9389 [dostęp 2022-04-27] (ang.).
- ↑ a b Łukasz Maciejewski , Paweł Pawlikowski: Oscar w plecaku, Onet Kultura, 10 maja 2020 [dostęp 2022-05-03] (pol.).
- ↑ Dostał nominację do Oscara za zdjęcia do „Zimnej Wojny”. Kim jest Łukasz Żal?, Rozrywka Wprost, 22 stycznia 2019 [dostęp 2022-05-03] (pol.).
- ↑ Joanna Sosnowska , Silence as a Cinematic Expression in the Work of Paweł Pawlikowski, „Roczniki Nauk Społecznych”, 48 (2), 2020, s. 49, DOI: 10.18290/rns20482-3, ISSN 2544-5812 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
- ↑ Robert Birkholc , Umarł mistrz, niech żyje mistrz?, „Kino”, styczeń 2019, s. 35 .
- ↑ Łukasz Maciejewski , Paweł Pawlikowski. Jazzman pod włos, Onet Kultura, 22 stycznia 2019 [dostęp 2022-04-30] (pol.).
- ↑ Joanna Sosnowska , Silence as a Cinematic Expression in the Work of Paweł Pawlikowski, „Roczniki Nauk Społecznych”, 48 (2), 2020, s. 53–54, DOI: 10.18290/rns20482-3, ISSN 2544-5812 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
- ↑ a b Sheila Skaff , „Ida” w Ameryce. Estetyka, tożsamość i artyzm w antyfilmie, „Kwartalnik Filmowy” (95), 2016, s. 213–218, ISSN 0452-9502 [dostęp 2022-04-26] .
- ↑ a b Michael Brooke , Interview: Fifth amendments, „Sight and Sound”, marzec 2012, s. 8 .
- ↑ Jonathan Murray , Paweł Pawlikowski , The Music of Freedom: An Interview with Paweł Pawlikowski, „Cinéaste”, 44 (1), 2018, s. 5, DOI: 10.2307/26563052, JSTOR: 26563052 [dostęp 2022-05-01] .
- ↑ The Last Resort, IFFR [dostęp 2022-04-27] .
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 851.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Paweł Pawlikowski w bazie filmpolski.pl
- Paweł Pawlikowski w bazie Filmweb
- Paweł Pawlikowski w bazie IMDb (ang.)
- Paweł Pawlikowski w Culture.pl
- ISNI: 0000 0001 1951 8828
- VIAF: 81498516
- LCCN: no2005108265
- GND: 137286813
- LIBRIS: 1zcgkxnk2h0dccq
- BnF: 14649228p
- SUDOC: 125209657
- NKC: xx0178774
- NTA: 229381790
- BIBSYS: 2085566
- PLWABN: 9810530887105606
- NUKAT: n2014077129
- J9U: 987007586110805171
- CANTIC: a11991811
- KRNLK: KAC201616228
- LIH: LNB:CRMp;=Bo
- WorldCat: lccn-no2005108265
- Brytyjscy reżyserzy filmowi
- Brytyjscy scenarzyści
- Laureaci Europejskiej Nagrody Filmowej dla najlepszego reżysera
- Laureaci Europejskiej Nagrody Filmowej dla najlepszego scenarzysty
- Laureaci nagrody Wiktory
- Laureaci nagród BAFTA
- Laureaci Oscarów
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej reżyserii
- Laureaci Złotej Palmy dla najlepszego reżysera
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Polscy reżyserzy filmowi
- Polscy scenarzyści filmowi
- Polacy pochodzenia żydowskiego
- Urodzeni w 1957