Paweł Pawlikowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Paweł Pawlikowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia 15 września 1957
Warszawa
Zawód reżyser, scenarzysta
Lata aktywności od 1987
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Paweł Aleksander Pawlikowski (ur. 15 września 1957 w Warszawie) – polski reżyser i scenarzysta filmowy. Autor Idy (2013), pierwszego polskiego filmu nagrodzonego Oscarem dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo spędził w Warszawie, uczęszczał do szkoły podstawowej na warszawskim Mokotowie. Jego matka pochodziła z tradycyjnej katolickiej rodziny i była anglistką wykładającą na Uniwersytecie Warszawskim[1], zaś ojciec był uznanym lekarzem pochodzenia żydowskiego[2], który na fali antysemickiej nagonki, będącej następstwem wydarzeń marcowych, w 1969 wyjechał do Austrii, już po rozpadzie małżeństwa (rodzice potem zeszli się w Niemczech[3], ojciec przeniósł się z Austrii). Jak wspomina Pawlikowski, jego ojciec „kochał Polskę jak nikt inny i wyjazd z kraju był dla niego ciosem”. Babka ze strony ojca, z zawodu lekarka, była Żydówką, zginęła w Auschwitz[4][5]. On sam został ochrzczony i, podobnie jak matka, był katolikiem. Matką chrzestną Pawlikowskiego była aktorka Barbara Kwiatkowska-Lass, przyjaciółka jego matki.

W 1971, gdy miał 14 lat, wyjechał wraz z matką do Wielkiej Brytanii. Później mieszkał krótko w Niemczech, we Włoszech i we Francji, a następnie na stałe osiedlił się w Anglii, gdzie ogółem spędził prawie 30 lat swego życia. Pierwszy okres pobytu w Anglii spędził w katolickiej szkole pod Londynem, prowadzonej przez Zgromadzenie Księży Marianów NPNMP. Ponieważ nie chciał się uczyć i poddać dyscyplinie, został z niej wyrzucony.

Na uczelniach w Londynie i Oksfordzie studiował literaturę i filozofię. To właśnie w Oksfordzie zapisał się na warsztaty filmowe. W 1986 dostał się na staż do BBC i zajął się tworzeniem filmów, początkowo dokumentalnych. W latach 2004–2007 był fellow[a] na Oxford Brookes University[6].

Ma dwoje dzieci, syna i córkę[7]. Jego żona, która wyemigrowała z Rosji w latach 80., zmarła na raka w 2006, co reżyser bardzo mocno przeżył[8]. Pod koniec 2017 ożenił się z modelką Małgorzatą Belą[9]. Mieszka w Warszawie.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Pawlikowski zaczął pracę reżyserską od filmów dokumentalnych. Jego najbardziej znane dzieła (realizowane dla BBC) poświęcone były Rosji, np. Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem (1990), zawierający m.in. wywiad z pisarzem. Swój pierwszy pełnometrażowy film fabularny, Ostatnie wyjście (Last Resort, 2000), nakręcił w wieku 43 lat i poświęcił go opowieści o rosyjskiej imigrantce, która stara się o uzyskanie azylu w Wielkiej Brytanii (za film otrzymał nagrodę BAFTA dla „najbardziej obiecującego twórcy”). W 2004 wyreżyserował kolejny film Lato miłości, opowiadający o historii miłosnej między dwiema nastolatkami, które dzieli „przepaść klasowa”[10]. Film zapoczątkował karierę aktorki Emily Blunt i otrzymał nagrodę BAFTA jako najlepszy film brytyjski w 2005 [11].

W 2005 Pawlikowski rozpoczął realizację projektu The Restraint of Beasts, przerwanego w kolejnym roku chorobą żony. Gdy wykryto u niej raka w ostatnim stadium, reżyser postanowił zawiesić projekt i opiekował się nią do ostatnich chwil. Wrócił do reżyserii dopiero po pięciu latach, gdy jego dzieci skończyły liceum i usamodzielniły się.

W 2011 zakończył pracę nad kolejnym filmem pełnometrażowym, którego akcja rozgrywa się w Paryżu. Była to Kobieta z piątej dzielnicy, na podstawie powieści Douglasa Kennedy’ego, z Kristin Scott Thomas i Ethanem Hawkiem w rolach głównych. Filmem tym, którego tematem Pawlikowski uczynił schizofrenię i emocjonalny obłęd, ewidentnie odreagowywał śmierć żony.

W 2011 Pawlikowski był przewodniczącym jury na 36. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Pierwszy projekt filmu na temat siostry zakonnej, która poznaje zapomniane elementy polskiej historii, dowiedziawszy się, że sama jest Żydówką, powstał w 2009 i nosił tytuł Sister of Mercy (Siostra miłosierdzia). Scenariusz, napisany wspólnie z Cezarym Harasimowiczem, został uhonorowany w 2010 na 63. MFF w Cannes nagrodą European Talent w ramach programu MEDIA[b][12]. Pawlikowski odrzucił jednak ten scenariusz i napisał kompletnie nową wersję filmu, na podstawie której powstała Ida. Światowa premiera filmu miała miejsce 30 sierpnia 2013 podczas 40. edycji festiwalu filmowego w Telluride (Kolorado), z kolei polska – 11 września 2013 na 38. edycji festiwalu filmowego w Gdyni, gdzie film otrzymał Złote Lwy za najlepszy film. Pawlikowski został później nagrodzony podczas 19. ceremonii wręczenia Orłów za najlepszy film i najlepszą reżyserię. W 2015 roku Ida otrzymała Nagrodę BAFTA za najlepszy film nieanglojęzyczny podczas 68. ceremonii wręczenia tych nagród oraz Oscara w tej samej kategorii w trakcie 87. ceremonii ich wręczenia, zostając pierwszym polskim filmem z Oscarem w tej kategorii[13].

28 marca 2017 scenariusz nowego projektu Pawlikowskiego pod tytułem Zimna wojna otrzymał wsparcie finansowe od Łódzkiego Funduszu Filmowego w kwocie 270 tysięcy zł[14]. Obraz zakwalifikował się do udziału w konkursie głównym na 71. MFF w Cannes jako pierwszy film w języku polskim od czasu Przesłuchania, zaprezentowanego w 1990. Film po premierze przyjęto długimi owacjami na stojąco, a recenzje były jednomyślnie pozytywne. Ostatecznie Pawlikowski otrzymał w Cannes Złotą Palmę za najlepszą reżyserię jako pierwszy polski twórca w historii tej nagrody. W grudniu 2018 otrzymał za Zimną wojnę Europejską Nagrodą Filmową za najlepszą reżyserię i scenariusz. Obraz został też uznany najlepszym europejskim filmem roku[15]. 22 stycznia 2019 Paweł Pawlikowski został nominowany do Nagrody Amerykańskiej Akademii Filmowej w kategorii najlepszy reżyser za film Zimna wojna[16]. W marcu 2019 na gali Polskich Nagród Filmowych otrzymał Orła za najlepszą reżyserię filmową. Zimna wojna natomiast została uznana za najlepszy film i zdobyła w sumie siedem statuetek[17].

Zasiadał w jury konkursu głównego na 72. MFF w Wenecji (2015) oraz na 72. MFF w Cannes (2019).

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Nagrody i nominacje (wybrane)[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenie[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Fellow ~ nauczyciel akademicki, stypendysta.
  2. ↑ Tytuł „European Talent” przyznawany jest przez komisarza ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży przy Unii Europejskiej

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Janusz Wróblewski. Odmieniec. „Polityka”, s. 75, 2015.01.01-06. ISSN 369195. 
  2. ↑ Paweł Pawlikowski, reżyser „Idy” o Polsce, polskości i Kościele (pol.). kultura.newsweek.pl. [dostęp 2015-05-26].
  3. ↑ Donata Subbotko, „Paweł Pawlikowski: Jaki honor, jaka ojczyzna? A co dopiero Bóg?”, wyborcza.pl, 15 listopada 2013.
  4. ↑ Nowojorski pokaz „Idy” Pawlikowskiego nagrodzony brawami - Dziennik Związkowy
  5. ↑ Paweł Pawlikowski, reżyser „Idy” o Polsce, polskości i Kościele.
  6. ↑ "Renowned film director Pawel Pawlikowski to take up research fellowship, publishing.brookes.ac.uk.
  7. ↑ Tom Seymour, „Pawel Pawlikowski: ‘I was a lost guy in a weird city’”, theguardian.com, 18 września 2014.
  8. ↑ "Oscars 2015: Pawel Pawlikowski on Oscar winner Ida", telegraph.co.uk.
  9. ↑ Małżonkowie. Małgorzata Bela i Paweł Pawlikowski. [ul. Wiejska 19, 00-480 Warszawa „Viva!”], s. 26, 22.02.2018. Warszawa: Edipresse Polska. ISSN 1426-9554 (pol.). [dostęp 2018-02-23]. 
  10. ↑ "Paweł Pawlikowski: outsider z wyboru", www.tvn24.pl, 23 lutego 2015.
  11. ↑ awards.bafta.org – 2005
  12. ↑ Pawel Pawlikowski : European Talent 2010 (ang.). festival-cannes.fr, 17 maja 2010. [dostęp 2015-02-26].
  13. ↑ Jarosław Kosmatka: „Ida” zwycięzcą Oscarów 2015. „Ida” dostała Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny [FILM] (pol.). 23 lutego 2015. s. Dziennik Łódzki. [dostęp 2017-03-30].
  14. ↑ Wyniki Łódzkiego Funduszu Filmowego 2017 (pol.). 28 marca 2017. s. PISF. Polski Instytut Sztuki Filmowej. [dostęp 2017-03-30].
  15. ↑ Barbara Hollende: Europejskie Nagrody Filmowe: Triumf Pawlikowskiego i Kulig. rp.pl, 16 grudnia 2018. [dostęp 2018-12-18].
  16. ↑ Oscary 2019. Trzy nominacje dla „Zimnej wojny”! Liderami „Roma” i „Faworyta”. wyborcza.pl, 2019-01-22. [dostęp 2019-01-22].
  17. ↑ orły 2019. „Zimna wojna” najlepszym filmem. 2019-03-25. [dostęp 2019-03-26].
  18. ↑ Zimna wojna (2017) (pol.). s. Filmweb. [dostęp 2017-03-30].
  19. ↑ Pokonał nie tylko „Lewiatana”. Pawlikowski nie dał się też muzyce. tvn24.pl. [dostęp 2015.02.23].
  20. ↑ M.P. z 2015 r. poz. 851.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

p • d • e
Filmy w reżyserii Pawła Pawlikowskiego
Dokumentalne
  • Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem (1990)
  • Podróże Dostojewskiego (1991)
  • Serbski epos (1994)
  • Podróż z Żyrinowskim (1995)
  • Twockers (1998)
Pełnometrażowe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paweł_Pawlikowski&oldid=58603720”