Przejdź do zawartości

Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Polskie Siły Zadaniowe)
Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskiej Republice Afganistanu
Polish Task Force (2002–2007)
Task Force White Eagle (2008–2014)
Stany Zjednoczone Operacja Enduring Freedom (2001–2009)
 NATO ISAF (2004–2014)
 NATO NTM-A (2009–2014)
 NATO Resolute Support (2014–2021)
Ilustracja
Afganistan
Historia
Państwa wystawiające

 Polska

Państwa mandatowe

 Afganistan
tylko 2001–2003:
 Kirgistan
 Tadżykistan
 Uzbekistan
tylko 2002–2003:
 Bahrajn
 Kuwejt

Decyzja o użyciu

22 listopada 2001
M.P. z 2001 r. nr 42, poz. 674

Rozpoczęcie misji

16 marca 2002

Zakończenie misji

27 sierpnia 2021

Liczba zmian

39:

  • 10 OEF
  • 15 ISAF
  • 13 RSM
  • 1 PKW
Dowódcy
Pierwszej zmiany

ppłk Marek Mecherzyński

Konflikt zbrojny
Wojna w Afganistanie (2001–2021)
Organizacja
Typ

inżynieryjny (2002–2007), logistyczny (2014), operacyjny (2007–2014), szkoleniowy (2008-2021)

Podporządkowanie

Stany Zjednoczone CJTF-180 (2002–2004)
Stany Zjednoczone CJTF-76 (2004–2007)
Stany Zjednoczone RC East (2007–2014)
NATO HQ Resolute Support (2014-2021)

Skład

Struktura organizacyjna Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie

Liczebność

ok. 100 żołnierzy (2002–2007)
ok. 1200 żołnierzy (2007–2008)
ok. 2500–2600 żołnierzy (2010–2012)
ok. 120 żołnierzy (2014-2015)
ok. 350 żołnierzy (2018-2021)

Dyslokacja

Ghazni (prowincja) (2007-2014), Paktia (2007–2008), Paktika (2007–2008), Bagram (2002-2021), Kabul (2004-2021), Kandahar (2007–2009), Mazar-i Szarif (2006–2008)

Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie (PKW Afganistan) – wydzielony komponent Sił Zbrojnych RP, przeznaczony do przywrócenia bezpieczeństwa i odbudowy Afganistanu, działający w latach 2002–2021. Liczył początkowo ponad 100 żołnierzy, a w szczytowym okresie 2010–2011 prawie 2600, był największym kontyngentem wojskowym w całej historii misji pokojowych i stabilizacyjnych Wojska Polskiego. Jednostka Wojskowa 4814 (PKW ISAF) i JW 5008 (PKW RSM).

W latach 2008–2014 główne siły PKW Afganistan stacjonowały w prowincji Ghazni i w strukturze ISAF występowały jako polsko-amerykańskie Task Force White Eagle (Polskie Siły Zadaniowe lub Siły Zadaniowe Biały Orzeł). Wcześniej, w latach 2002–2007, w ramach OEF, kontyngent działał jako Polish Task Force (Polskie Siły Zadaniowe).

PKW Afganistan na przestrzeni lat nosił m.in. następujące oficjalne nazwy[a]:

  • 2002–2003: Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Sił Sojuszniczych w Islamskim Państwie Afganistanu, Emiracie Bahrajnu, Republice Kirgiskiej, Państwie Kuwejtu, Republice Tadżykistanu i Republice Uzbekistanu oraz na Morzu Arabskim i Oceanie Indyjskim (PKW Enduring Freedom),
  • 2007–2014: Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskiej Republice Afganistanu (PKW ISAF),
  • 2015–2021: Polski Kontyngent Wojskowy w misji Resolute Support Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Islamskiej Republice Afganistanu (PKW RSM),
  • 2021: Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskiej Republice Afganistanu

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Operacja Enduring Freedom

[edytuj | edytuj kod]

W trakcie specjalnego posiedzenia Rady Północnoatlantyckiej po atakach z 11 września 2001, w dniu 12 września 2001 ambasadorowie państw Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego podjęli decyzję o zastosowaniu po raz pierwszy w historii artykułu 5. traktatu waszyngtońskiego i uznaniu zamachów w Stanach Zjednoczonych za atak na wszystkich członków NATO[1]. Po odmowie rządzących Afganistanem Talibów na wydanie podejrzanego o ten zamach Osamy bin Ladena wojska państw koalicji międzynarodowej pod przewodnictwem Stanów Zjednoczonych we współpracy z afgańskimi siłami antytalibskimi rozpoczęły działania zbrojne w celu wyeliminowania Al-Kaidy i obalenia Talibów.

Polska, po prośbie Amerykanów, swój udział w operacji Enduring Freedom (Trwała wolność) potwierdziła 22 listopada 2001, zgodnie z postanowieniem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego, wydanym na wniosek Rady Ministrów[2]. Na podstawie tej decyzji rozpoczęto 3-miesięczne szkolenie kontyngentu: według pierwotnych założeń liczył on ok. 300 żołnierzy, jednak do Afganistanu skierowano ostatecznie ok. 100 logistyków, saperów i ochraniających ich komandosów (było to Zgrupowanie nr 1, nazwane Polish Task Force – Polskimi Siłami Zadaniowymi) – chemicy zostali w Polsce (lecz w kwietniu 2003 zostali wysłani do Jordanii). 16 marca 2002 do Afganistanu dotarła pierwsza grupa żołnierzy, rozlokowanych w Camp White Eagle (Obóz Biały Orzeł) w Bagram w prowincji Parwan. Zadania saperów i logistyków polegały na:

  • odbudowie infrastruktury bazy, lotniska i miasta,
  • rozminowaniu terenu wokół bazy,
  • zabezpieczeniu wojsk koalicyjnych na wypadek ataku chemicznego,
  • zabezpieczeniu logistycznym wojsk polskich i międzynarodowych.

Natomiast do GROM-u należała ochrona polskiej bazy, jak i również kwatery głównej wojsk amerykańskich w Afganistanie oraz dyplomatów. Ponadto komandosi uczestniczyli w patrolach m.in. w dolinie Pandższeru czy okolicach Mazar-i Szarif.

Reszta kontyngentu, czyli Zgrupowanie nr 2, składała się z okrętu ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki”, patrolującego od lipca Zatoki Perskiej, gdzie wraz z przetransportowanymi w kwietniu drogą lotniczą komandosami nadzorował embargo na handel ropą u wybrzeży Iraku i Kuwejtu. Działało tam od kwietnia 2002, wciąż w ramach operacji Trwała Wolność w składzie V Floty USA, a od marca 2003 jako samodzielny kontyngent.

 Osobny artykuł: Polski Kontyngent Wojskowy w Iraku.

W tym czasie wojska w Afganistanie (100 żołnierzy) kontynuowały swoje zadania, do których w 2006 zostało dodane szkolenie afgańskich sił bezpieczeństwa (Polska wysłała grupę oficerów do Combined Security Transition Command – Afghanistan, od 2009 działającego jako NATO Training Mission – Afghanistan/Combined Security Transition Command – Afghanistan). Oprócz tego od 2004 grupa oficerów służyła w dowództwie ISAF w Kabulu, stanowiąc symboliczny wkład Polski w te siły pokojowe NATO – powiększono go dopiero w 2006, wysyłając ok. 50 żołnierzy do Zespołu Odbudowy Prowincji w Mazar-i Szarif.

Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa

[edytuj | edytuj kod]
Konwój z Polskiej Grupy Bojowej

Po redukcji w 2005 i zapowiedzi powrotu PKW Irak do kraju, we wrześniu 2006 oficjalnie ogłoszono rozpoczęcie przygotowań do znaczącego wzmocnienia (maksymalnie do 1200 żołnierzy) oraz modyfikacji charakteru kontyngentu w Afganistanie, który od tamtej pory miał być priorytetowy – zwłaszcza że od sierpnia 2007 do lutego 2008 dowódca Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodni ze Szczecina, polski generał, miał dowodzić siłami koalicji NATO w tym kraju[3]. Ze względu na zmianę struktury dowodzenia ISAF, w której główną rolę przejęli Amerykanie, ostatecznie nie doszło do skutku. W IV kwartale 2006 rozpoczęły się szkolenia personelu, który zaczęto wysyłać w rejon misji od 23 stycznia 2007 (razem z grupą rekonesansową, zasadniczą część żołnierzy i sprzętu przetransportowano pomiędzy lutym a kwietniem). Do wsparcia polskich sił przeznaczono 24 najnowsze kołowe bojowe wozy piechoty Rosomak, które w lipcu 2007 roku, już na miejscu, wyposażono w dodatkowe opancerzenie[4].

30 kwietnia 2007 oficjalnie kontyngent rozpoczął nową zmianę (wraz z nią rozpoczęto nową numerację), której różnice od poprzedniej polegały na:

  • powiększeniu PKW o ok. 1000 żołnierzy,
  • podporządkowaniu całości PKW dowództwu ISAF NATO,
  • utworzeniu ok. 750 osobowej Polskiej Grupy Bojowej, działającej w prowincjach Ghazni, Paktika i Paktija (początkowo batalion manewrowy miał działać tylko z bazy w Ghazni lub Bagram)[5] pod kontrolą operacyjną Dowództwa Regionalnego Wschód (Regional Command East, RC East),
  • utworzeniu kompanii inżynieryjnej na bazie PSZ w Bagram (gdzie stacjonowało dowództwo PKW),
  • utworzeniu Zgrupowania Sił Specjalnych, operującego w prowincji Kandahar,
  • wydzieleniu części kadry oficerskiej do dowództw oraz zespołów odbudowy prowincji (PRT) w różnych rejonach kraju,
  • uzbrojeniu kontyngentu w nowo zakupione KTO Rosomak (początkowo 24 sztuki).

Zadania PKW polegały na:

  • PGB: zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia ludności cywilnej, współpraca z Afgańską Armią Narodową, patrolowanie i kontrolowanie,
  • OMLT: szkolenie armii i policji afgańskiej,
  • PRT: pomoc w odbudowie infrastruktury kraju,
  • kompania inżynieryjna: odbudowa i rozminowanie terenów wokół bazy Bagram.


5 maja 2007 roku pierwszy żołnierz został lekko ranny w wybuchu miny podczas ataku na konwój, a 14 czerwca Polska Grupa Bojowa oficjalnie rozpoczęła realizację zadań w prowincjach Ghazni i Paktika, będąc podporządkowaną 4 Brygadowej Grupie Bojowej US Army[6]. Już na początku zmiany polskie wojska napotkały liczne problemy – jednym z nich było uszkodzenie sprzętu bojowego podczas transportu, co znacznie opóźniło osiągnięcie pełnej gotowości operacyjnej przez kontyngent[7]. Spowodowało to, że oddziały PGB podejmowały głównie tylko działania defensywne i humanitarne (mimo że letni okres wojny oznaczał znaczne natężenie ataków, w tym także na polsko-amerykańskie patrole – jeden z nich zakończył się incydentem kosztującym życie cywili w sierpniu, powodującym występowanie tzw. syndromu Nangar Khel), co związane było także ze znacznym rozproszeniem PKW na terenie Afganistanu. II zmiana, przebiegająca podczas zimy 2007–2008, była spokojniejsza, z wyjątkiem ostatnich dwóch miesięcy przypadających na początek ofensywy rebelianckiej. Podobnie jak poprzednia nie prowadziła zdecydowanych operacji przeciwko wrogowi. Te rozpoczęto podczas III zmiany, jednak i ona nie przejęła inicjatywy w podległym obszarze. Powodem było przeformowanie PKW, przebiegające na przełomie III i IV zmiany, które polegało na:

Na pierwszym planie polski Mi-24 z założonymi na wydechy osłonami rozpraszającymi EWU, VI zmiana PKW Afganistan
  • skupieniu prawie wszystkich polskich sił w prowincji Ghazni, przez co dowódca kontyngentu miał kontrolę nie tylko narodową (formalną), ale i operacyjną (faktyczną) – była to jedna z większych operacji logistycznych Wojska Polskiego poza granicami kraju,
  • powiększeniu PKW do maksymalnie 1600 osób i przeformowaniu go na dwie batalionowe grupy bojowe (Alfa i Bravo),
  • utworzeniu Samodzielnej Grupy Powietrznej, złożonej ze śmigłowców Mi-17 i Mi-24, w lipcu przerzuconej do bazy w Bagram,
  • dozbrojeniu kontyngentu w 32 pojazdy minoodporne MRAP Cougar (wymienione za HMMWV) i 5 armatohaubic Dana oraz zwiększeniu liczby KTO Rosomak do około 50 sztuk.
Prowincja Ghazni

Zwieńczeniem reorganizacji było przejęcie odpowiedzialności za prowincję Ghazni przez nowo sformowane Polskie Siły Zadaniowe (Task Force White Eagle – TF WE), dokonane 30 października 2008. Po tym wydarzeniu TF WE rozpoczęły dozbrajanie żołnierzy, by mogli bezpieczniej patrolować drogi prowincji, na czele z autostradą A1 z Kabulu do Kandaharu, tym bardziej że polskie i afgańskie patrole były coraz częściej atakowane. Innym rodzajem działalności sił amerykańsko-polskich było przywracanie normalności w Ghazni. W tym celu urządzały szury, pomagały w odbudowie infrastruktury czy udzielały podstawowej pomocy humanitarnej. Oprócz pomocy cywilom Polacy szkolili także organizujące się afgańskie siły bezpieczeństwa. W zimie 2008/2009 było to główne spektrum aktywności PKW, gdyż wojska rebelianckie wycofały się do kryjówek, aby przygotować się do wiosennej ofensywy i zakłócenia przebiegu wyborów. Lecz przeciwdziałać im miała już V zmiana polskiego kontyngentu, zorganizowana na bazie 6 Brygady Desantowo-Szturmowej (podczas niej, od 1 kwietnia do 1 października działała 70-osobowa Grupa KAIA pod dowództwem płk. pil. Lesława Dubaja, sprawująca nadzór nad kabulskim lotniskiem).


Ta oficjalnie rozpoczęła działalność w dniu 29 kwietnia 2009[8] i po wstępnym rozpoznaniu rozpoczęła szereg działań połączonych, mających na celu uprzedzenie, a potem zahamowanie uderzenia Talibów poprzez niszczenie ich zgrupowań oraz arsenałów, po to, by zabezpieczyć przebieg wyborów prezydenckich, m.in. w dystryktach Raszidan (operacja Czysta przestrzeń, 21–25 VII), Giro (operacja Orle Pióro, 12-18 VI) i Adżristan (operacja Over the Top, 11 VII 2009 – 20 IV 2010). W wyniku tych działań siłom koalicji udało się odzyskać kontrolę nad częścią prowincji, jednak za cenę 6 poległych żołnierzy. Wiosenno-letnią kampanię formalnie zakończyła rotacja TF WE – 26 października zadania (początkowo poszerzone o ochronę II tury wyborów prezydenckich, do której ostatecznie nie doszło) przejęła VI zmiana[9]. Ta, podobnie jak IV, odbywała się w zimie, czyli okresie spadku aktywności rebeliantów. W związku z tym działania PKW opierały się głównie na operacjach typu cordon & search (otocz i przeszukaj), polegających na wykrywaniu arsenałów partyzanckich i terrorystycznych oraz kontynuowaniu pomocy cywilom oraz szkolenia sił bezpieczeństwa, którym 20 kwietnia 2010 przekazano posterunek w Adżristanie[10]. Ponadto amerykański zespół szkoleniowy przekazał pod ochronę Polaków dwie bazy ogniowe: Vulcan w Ghazni i Band-e Sardeh.

Żołnierze 1 kzmot ZB B strzegący mostu 211

27 kwietnia 2010 rozpoczęła się VII zmiana PKW a IV Task Force White Eagle[11], licząca ok. 2600 polskich żołnierzy w terenie i ok. 400 w odwodzie w Polsce (przybyło głównie oddziałów niekinetycznych, typu OMLT (o 1) i POMLT (o 6) oraz 2 samoloty CASA C-295M, znacząco wzrósł polski wkład w NATO Training Mission – Afghanistan). W związku z nastaniem wiosny i towarzyszącej jej ofensywie rebeliantów, TF WE ponownie rozpoczęło działania wyprzedzające, polegające z początku głównie na ponownej intensyfikacji niszczenia (często silnie bronionych) arsenałów wroga (jak w Moqur) w całej prowincji (w związku z tym polskie oddziały czasowo wróciły do Adżristanu) oraz aresztowań bojowników talibskich, w tym mułły Dauda, taliba z połączonej listy priorytetowych efektów (Joint Prioritized Effects List), dokonane 26 IX 2010 przez pododdział JW 4101 mający nazwę TF-50, SWW oraz Afgańskie Siły Bezpieczeństwa[12]. Do operacji tego typu dochodziło w ciągu zmiany praktycznie podczas każdego tygodnia. Spotkało się to ze zdecydowaną kontrreakcją talibów, polegająca na zwiększeniu częstotliwości coraz skuteczniejszych ataków na koalicyjne patrole oraz bazy. Walki się nasilały, przez co VII zmiana była najtrudniejszą ze wszystkich (zginęło 6, a zostało rannych ok. 40 Polaków), ale jednocześnie przyniosła najlepsze efekty – wyeliminowano 239, pochwycono 243 partyzantów i przejęto kilka ton materiałów wybuchowych.

VIII zmiana, która 28 października 2010 przejęła odpowiedzialność za prowincję[13], była silniejsza o amerykańską batalionową grupę bojową (na przełomie sierpnia i września do południowo-wschodniej części prowincji Ghazni wkroczył 800-osobowy Task Force Iron Rakkasans ze 101 Dywizji Powietrznodesantowej, który 6 września został podporządkowany Polakom i rozpoczął pełnienie służby w FOB Andar[14]), 30 pojazdów MRAP MaxxPro (dostarczonych we wrześniu 2010) i o trzech medyków sił zbrojnych Ukrainy (od lutego 2011, pracowali w polskim szpitalu do lipca 2013). Dzięki wzmocnieniu siły polsko-afgańsko-amerykańskie, mimo zimy, działały z tą samą aktywnością jak latem, m.in. dokonywano kolejnych aresztowań dowódców rebelianckich w kluczowych dystryktach, jak np. Giro czy Andar. 20 kwietnia 2011 rozpoczęła się kolejna zmiana PKW, podtrzymująca tempo działań poprzedniej i realizująca te same zadania od przejęcia Ghazni przez TF WE – do jej zakończenia wojska koalicyjne wyeliminowały 140 i aresztowały 270 rebeliantów (w tym 6 z JPEL) oraz przechwyciły 8,5 tony materiałów wybuchowych. W przeciwieństwie do poprzednich zmian, walki z rozpoczętą 1 maja ofensywą Talibów pod nazwą Badr (jednym z jej przejawów były wzmożone ataki na nową bazę PKW COP Ariana) polegały w większości na chirurgicznych uderzeniach, przeprowadzanych m.in. przez Zgrupowanie Sił Specjalnych[15].


Następna zmiana, X, została zmniejszona do 2500 żołnierzy (+ 200 w odwodzie). W związku z planowanym na 2012 zakończeniem misji bojowej polskiego kontyngentu, 12 stycznia 2012 rozpoczęła przekazywanie Afgańczykom odpowiedzialności za prowincję Ghazni[16] (Talibowie próbowali temu przeszkodzić, np. 21 grudnia 2011, dokonując najbardziej krwawego zamachu w historii PKW, kosztującego życie 5 żołnierzy) i 7 kwietnia 2012 zakończyła przegrupowanie sił Task Force White Eagle do północnej i wschodniej części prowincji, przekazując jej południową część (z główną bazą FOB Warrior) amerykańskiemu batalionowemu Task Force Ghazni, podległemu Task Force Devil (drugiemu obok podporządkowanemu polskiemu dowództwu TF Black Scarvers sojuszniczemu batalionowi stacjonującemu w prowincji Ghazni)[17]. Żołnierze X zmiany PKW Afganistan wykonali łącznie ponad 4500 operacji kinetycznych i ponad 7200 operacji niekinetycznych. Zajęto przeciwnikowi i zniszczono tony materiałów wybuchowych i amunicji. Pododdziały zgrupowań bojowych zatrzymały 234 (w tym dziewięciu z Joint Prioritized Effects List m.in. mułłę Abdula Wakhila i maulawiego Muhammada Waliego), a zabiły w walce 46 bojowników[18].

Latem 2012 wojska koalicyjne w prowincji Ghazni (w tym XI zmiana PKW) rozpoczęły ofensywę skierowaną przeciwko rebeliantom – uderzyły m.in. w dystryktach Waghez (operacja Strong Protector)[19] i Khugiani (operacja Tiger III)[20]. W przeciwieństwie do operacji z poprzednich lat ich głównym wykonawcą były Afgańskie Siły Bezpieczeństwa, wspierane przez wojska amerykańskie i polskie (w obszarze administrowanym przez PKW Afganistan nie doszło do ataku afgańskich policjantów i żołnierzy na żołnierzy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, tzw. green-on-blue (zieloni na niebieskich), był to efekt bardzo dobrego podejścia Polaków do innych kulturowo Afgańczyków[21]). XI zmiana polskiego kontyngentu była ostatnią stabilizacyjną – XII zmiana, rozpoczęta 24 października 2012 i mniejsza o ok. 700 żołnierzy, miała już status szkoleniowo-stabilizacyjny[22] – spektrum działalności PKW pozostało skupione na pomocy miejscowej ludności, doradztwie i szkoleniu policji oraz wojska afgańskiego przy przejmowaniu odpowiedzialności za prowincję m.in. poprzez dokonywanie przez afgańskie siły specjalne i polskie Zgrupowanie Wojsk Specjalnych operacji precyzyjnych, wymierzonych przeciwko dowódcom rebelianckim, takim jak np. Abdul Kabir – najwyżej notowany na JPEL z terytorium Regional Command East, zatrzymany nocą z 2 na 3 stycznia 2013 przez policjantów PRC Ghazni i polskich żołnierzy TF-50 oraz na pomocy ludności cywilnej[23].

KTO Rosomak w wersji M1M – zmodyfikowanej dla potrzeb PKW

9 maja 2013 nastąpiło oficjalne przekazanie Afgańczykom odpowiedzialności za prowincję Ghazni[24]. Rozpoczęło to proces przegrupowywania i wycofywania Polskiego Kontyngentu Wojskowego do kraju: zasadniczy etap przetransportowania większości wyposażenia PKW to lipiec 2013–kwiecień 2014: w pierwszej kolejności będzie sprzęt nowoczesny, który wróci do jednostek wojskowych w Polsce (głównie KTO Rosomak) – reszta pozostanie w Afganistanie, gdzie zostanie zutylizowana (dotyczy sprzętu wyeksploatowanego, którego transport jest nieopłacalny) lub przekazana miejscowym siłom bezpieczeństwa[25]. Przegrupowanie kontyngentu z prowincji Ghazni do Camp White Eagle w Bagram zakończył się formalnie 28 kwietnia 2014, tuż po przeprowadzeniu wyborów prezydenckich, samodzielnie nadzorowanych przez wyszkoloną przez polskich żołnierzy afgańską armię i policję. Okres polskiej obecności w tej prowincji trwał od marca 2007 do kwietnia 2014[25].

Proces wycofywania polskiego kontyngentu z prowincji Ghazni został zakłócony przez atak dokonany przez rebeliantów 28 sierpnia 2013: wybuch ciężarówki wypełnionej 1,5 tony materiałów wybuchowych utworzył wyrwę w ogrodzeniu bazy, przez którą próbowała się wedrzeć się grupa zamachowców-samobójców; drugi samochód, który miał zaatakować z drugiej strony w wyniku szybkiej reakcji polskich żołnierzy został unieszkodliwiony nim zdążył wyrządzić większe szkody. Ponadto baza została ostrzelana z moździerzy. Atak został odparty, zginęło prawie 20 rebeliantów – straty ze strony koalicyjnej wyniosły 10 rannych Polaków (w tym jeden ciężko) i jednego poległego Amerykanina. Był to największy atak na bazę Polskiego Kontyngentu Wojskowego[26].

Ostatnia, XV zmiana PKW ISAF przejęła służbę 5 czerwca 2014 – miała ona charakter logistyczny, a jej działalność skupiona była na zabezpieczeniu i przetransportowaniu pozostałego w Afganistanie sprzętu i wyposażenia[27]. Ze zmianą zadań zmieniła się struktura organizacyjna kontyngentu: zlikwidowana została Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa i istniejący w XIV zmianie Taktyczny Zespół Bojowy, w maju 2014 do kraju wycofano wystawiony przez JWK Task Force 50 (w skład którego od lutego wchodziło kilkunastu komandosów z Chorwacji) – jedyny element bojowy XV zmiany stanowił pluton zmotoryzowany; zakończyły działalność elementy niekinetyczne: szkoleniowe i odbudowy prowincji. Do 14 listopada 2014 prawie całe wyposażenie PKW zostało przetransportowane do Polski, kończącym tym samym rozpoczęty w lipcu 2012 proces wycofywania sprzętu z Afganistanu, cztery dni później powróciła do kraju pierwsza grupa żołnierzy.

4 grudnia 2014 oficjalnie zakończono XV zmianę PKW ISAF, 28 grudnia 2014 formalnie zakończono misję Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa[28]. Następujące zmiany PKW Afganistan zostały wyróżnione przez Ministra Obrony Narodowej tytułem honorowym „Przodujący Oddział Wojska Polskiego”: VIII w 2011, IX w 2012, XI w 2013, XIII w 2014, XIV i XV w 2015.

Resolute Support Mission

[edytuj | edytuj kod]

Z zakończeniem funkcjonowania ISAF została powołana nowa misja szkoleniowa Resolute Support. Powołana została na podstawie porozumień ze szczytu NATO w Chicago w maju 2014 w celu kontynuacji wsparcia afgańskich sił bezpieczeństwa po wycofaniu kontyngentów ISAF. Do jej zadań należy szkolenie i doradztwo afgańskiej armii i policji na poziomie operacyjnym i strategicznym bez udziału w walkach z rebeliantami. Polski rząd zdecydował o kontynuowaniu obecności wojskowej w Afganistanie po zakończeniu XV zmiany PKW ISAF i na mocy Postanowienia Prezydenta RP utworzony został Polski Kontyngent Wojskowy w misji Resolute Support, w skład I zmiany wchodziło ok. 120 żołnierzy: doradcy wojskowi, pluton ochrony, łącznościowcy i logistycy[29].

Od II zmiany kontyngent ulegał stopniowemu zwiększeniu[30]:

  • w połowie 2015 roku do Afganistanu skierowany został Zespół Doradców Wojsk Specjalnych – Special Operations Advisory Team 50 (SOAT-50), w wyniku czego PKW zwiększył liczebność do 200 żołnierzy i pracowników wojska,
  • w połowie 2016 roku utworzono 50-osobowy odwód strategiczny, na stałe przebywający w Polsce, przewidziany do krótkotrwałego użycia w rejonie operacji,
  • w połowie 2017 roku kontyngent zwiększono do maksymalnie 250 żołnierzy i pracowników wojska,
  • w połowie 2018 roku kontyngent zwiększono do maksymalnie 350 żołnierzy i pracowników wojska.

29 lutego 2020 przedstawiciele Stanów Zjednoczonych i Talibanu zawarli porozumienie pokojowe, na mocy którego talibowie zobowiązali się do zaprzestania ataków na personel i obiekty USA w Afganistanie oraz zakończenie szkolenia zagranicznych terrorystów, Stany Zjednoczone zaś do wycofania swoich sił zbrojnych z Afganistanu. Pierwotnym terminem zakończenia ewakuacji wojsk amerykańskich miał być 1 maja 2021, jednak w związku z wyborami prezydenckimi oraz zmianą administracji przedłużono ją do 11 września 2021, czyli w 20. rocznicę zamachów na Nowy Jork i Waszyngton[31].

Pozostałe państwa NATO i sojusznicze także zaplanowały proces wycofywania żołnierzy z Afganistanu: władze RP zdecydowały o nieprzedłużaniu kończącego się w czerwcu mandatu Polskiego Kontyngentu Wojskowego i zakończeniu prawie dwudziestoletniej polskiej obecności wojskowej w tym kraju. 24 czerwca w bazie w Bagram uroczyście opuszczono polską flagę i rozpoczęto trwający do końca miesiąca przerzut żołnierzy do Polski[32].

Ewakuacja polskich obywateli i współpracowników z Afganistanu

[edytuj | edytuj kod]
C-130E Hercules nb 1504

Po wycofaniu większości kontyngentów zagranicznych z Afganistanu na pod koniec czerwca 2021, talibowie nasilili działania w ramach prowadzonej od 1 maja ofensywy. Na początku sierpnia rozpoczęli zajmowanie kolejnych stolic prowincji; Ghazni, w latach 2008–2014 główna baza PKW, padło 12 sierpnia. Postępy ofensywy spowodowały całkowitą zapaść afgańskiej armii oraz administracji i 15 sierpnia prezydent Afganistanu Aszraf Ghani uciekł z otoczonego przez talibów Kabulu. Po ich wkroczeniu do stolicy tego samego dnia nastąpił exodus ludności cywilnej do portu lotniczego Kabul.

W celu ewakuacji pozostających w Afganistanie polskich obywateli oraz współpracowników polskiego kontyngentu oraz instytucji dyplomatycznych do kabulskiego lotniska został skierowany zespół lotnictwa transportowego Sił Powietrznych. Decyzja rządu została ogłoszona 16 sierpnia, dwa dni później prezydent RP Andrzej Duda wydał postanowienie o użyciu Polskiego Kontyngentu Wojskowego. W jego skład weszły 3 samoloty transportowe: C-130E Hercules (numery boczne 1501 i 1504) oraz C-295M CASA (nb 027) z 3 Skrzydła Lotnictwa Transportowego, załogi i obsługa techniczna oraz zespoły: medyczny, weryfikacyjny i ochrony[33].

Mapa konturowa Azji
Trasa lotów transportowych

Transport odbywał się na trasie lotnisko Chopina w Warszawie (Polska) – port lotniczy Tbilisi (Gruzja) – port lotniczy Navoiy (Uzbekistan) – port lotniczy Kabul (Afganistan). Główną bazą zespołu transportowego było lotnisko uzbeckie, skąd odbywały się loty do Kabulu. Na miejscu zespoły weryfikacyjne dokonywały sprawdzenia tożsamości osób uprawnionych do ewakuacji i zespół medyczny udzielał im pomocy lekarskiej. Z Kabulu zespoły wracały do Nawoi, skąd ewakuowanych przetransportowywano do Warszawy (via Tbilisi) samolotami Boeing 787 Dreamliner i Embraer 195, wyczarterowanymi z Polskich Linii Lotniczych LOT.

W akcji ewakuacyjnej prowadzonej od 17 do 27 sierpnia 2021 przeprowadzono 30 lotów wojskowych i 14 lotów cywilnych. Do Polski przetransportowano łącznie 937 Afgańczyków (współpracowników kontyngentów i dyplomacji Polski, Czech, Estonii, Litwy, Niemiec, przedstawicielstwa Unii Europejskiej, pracowników Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego oraz ich rodziny) i ponad 300 obywateli innych państw. Operacja została zakończona z powodu pogarszających się warunków bezpieczeństwa na kabulskim lotnisku[34].

Struktura organizacyjna

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Struktura organizacyjna Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie.

Czas trwania, dowódcy, jednostka wystawiająca oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana Początek Koniec Dowódca Wystawiająca Liczebność Typ
Enduring Freedom (OEF) Stany Zjednoczone
I 16.03.2002 10.2002 ppłk Marek Mecherzyński 1 BSap Afganistan: ok. 100[35]
Zatoka Perska: ok. 80[36] 		inżynieryjno-saperska
II 10.2002 04.2003 ppłk Adam Słodczyk
III 04.2003 10.2003 ppłk Henryk Łukasiewicz ok. 100[36]
IV 10.2003 04.2004 ppłk Krzysztof Klupa
V 04.2004 07.10.2004
VI 07.10.2004 03.2005 ppłk Lesław Kruczyński
VII 03.2005 05.10.2005 ppłk Piotr Bednarczyk
VIII 05.10.2005 10.04.2006 ppłk Dariusz Tulin
IX 10.04.2006 09.10.2006 ppłk Bogdan Papierski 2 BSap
X 09.10.2006 25.04.2007 ppłk Piotr Sołomonow 5 pinż ok. 150[37]
International Security Assistance Force (ISAF) NATO
I 25.04.2007 31.10.2007 gen. dyw. Marek Tomaszycki 10 BKPanc ok. 1200[38] stabilizacyjno-szkoleniowa
II 31.10.2007 15.05.2008 gen. bryg. Jerzy Biziewski 17 BZ
III 15.05.2008 30.10.2008 gen. bryg. Grzegorz Buszka 12 BZ
IV 30.10.2008 29.04.2009 płk Rajmund Andrzejczak 12 DZ ok. 1600[39]
V 29.04.2009 26.10.2009 6 BDSz ok. 2000[40]
VI 26.10.2009 20.04.2010 gen. bryg. Janusz Bronowicz 21 BSP ok. 2200 (do marca – 2000)[41]
VII[42] 27.04.2010 28.10.2010 gen. bryg. Andrzej Przekwas 1 BPanc ok. 2600[43]
VIII[42] 28.10.2010 20.04.2011 gen. bryg. Andrzej Reudowicz 10 BKPanc
IX[44] 20.04.2011 26.10.2011 gen. bryg. Sławomir Wojciechowski 17 BZ
X[44] 26.10.2011 18.04.2012 gen. bryg. Piotr Błazeusz 15 BZ ok. 2500[45]
XI[46] 18.04.2012 24.10.2012 gen. bryg. Bogdan Tworkowski 6 BPD
XII[46] 24.10.2012 08.05.2013 gen. bryg. Andrzej Tuz 12 BZ ok. 1800[47] szkoleniowo-stabilizacyjna
XIII[48] 08.05.2013 26.11.2013 gen. bryg. Marek Sokołowski 25 BKPow ok. 1600[49]
XIV[48] 26.11.2013 05.06.2014 gen. bryg. Cezary Podlasiński 10 BKPanc ok. 1000[50] doradczo-szkoleniowa
XV[51] 05.06.2014 04.12.2014 płk Adam Słodczyk 10 BLog ok. 500[52] logistyczna
Resolute Support Mission (RSM) NATO
I[53] 04.12.2014 13.06.2015 płk Wojciech Marchwica 21 BSP ok. 120[29] doradcza, szkoleniowa
II[53] 13.06.2015 01.12.2015 płk Adam Luzyńczyk 10 BKPanc ok. 200[54]
III[53] 01.12.2015 01.06.2016 płk Dariusz Kosowski 20 BZ
IV[55] 01.06.2016 01.12.2016 płk Zbigniew Zalewski 8 pplot
V[55] 01.12.2016 01.06.2017 płk Marek Rakowski 1 BPanc
VI[56] 01.06.2017 07.12.2017 płk Piotr Fajkowski 15 BZ ok. 250[57]
VII[56] 07.12.2017 14.06.2018 płk Grzegorz Potrzuski 10 BKPanc
VIII[58] 14.06.2018 12.12.2018 płk Piotr Kaczmarek 34 BKPanc ok. 350[59]
IX[58] 12.12.2018 06.06.2019 płk Piotr Kreise 20 BZ
X[60] 06.06.2019 10.12.2019 płk Robert Matysek 1 BPanc
XI[60] 10.12.2019 03.07.2020 płk pil. Waldemar Gołębiowski 12 BZ
XII[61] 03.07.2020 08.02.2021 płk Daniel Butryn 5 pa
XIII[62] 08.02.2021 30.06.2021 płk Paweł Pytko 10 BKPanc
XIV[63] odwołana płk Tomasz Kowalczykiewicz 4 pplot
Polska ewakuacja polskich obywateli i współpracowników z Afganistanu Polska
I[33] 18.08.2021 27.08.2021 3 SLTransp ok. 100[33] transportowa

Straty

[edytuj | edytuj kod]

Według oficjalnych danych MON w działaniach bojowych PKW Afganistan poszkodowanych zostało 869 żołnierzy i pracowników wojska, z czego 361 rannych[64].

Lp. Data Miejsce Przyczyna Ofiara Jednostka Przypis
1 14.08.2007 Gardez wrogi ostrzał ppor. Łukasz Kurowski 10 BKPanc [65]
2 26.02.2008 Szarana wybuch miny-pułapki st. kpr. Szymon Słowik 16 bpd [66]
3 st. szer. Hubert Kowalewski 10 BKPanc
4 08.04.2008 Ghazni wybuch miny-pułapki? st. szer. Grzegorz Politowski 5 pinż [67]
5 21.06.2008 Wazacha wybuch miny-pułapki? ppor. Robert Marczewski 6 bdsz [68]
6 20.08.2008 Ghazni wybuch miny-pułapki? st. kpr. Waldemar Sujdak 2 BSap [69]
7 st. szer. Paweł Szwed
8 st. szer. Paweł Brodzikowski
9 10.02.2009 Ghazni wypadek drogowy chor. Andrzej Rozmiarek 12 BZ [70]
10 10.08.2009 Usman Khel kontakt ogniowy por. Daniel Ambroziński 25 BKPow [71]
11 04.09.2009 Giro wybuch miny-pułapki plut. Marcin Poręba 5 pinż [72]
12 22.05.2009 (ranny)
09.09.2009 (śmierć) 		Ghazni
Lublin 		wybuch miny-pułapki
nieodzyskanie przytomności 		st. szer. Artur Pyc 18 bdsz [73]
13 10.09.2009 Andar kontakt ogniowy st. szer. Piotr Marciniak 6 BDSz [74]
14 09.10.2009 Giro wybuch miny-pułapki st. szer. Szymon Graczyk 5 pinż [75][76]
15 st. szer. Radosław Szyszkiewicz
16 19.12.2009 Ghazni kontakt ogniowy st. szer. Michał Kołek POLUKRBAT [77]
17 12.06.2010 Ghazni wybuch miny-pułapki kpr. Miłosz Górka 25 BKPow [78]
18 15.06.2010 Gelan wrogi ostrzał st. szer. Grzegorz Bukowski OS ŻW Mińsk Maz. [79]
19 26.06.2010 prowincja Ghazni wybuch miny-pułapki plut. Paweł Stypuła 2 BSap [80]
20 06.08.2010 Gelan wybuch miny-pułapki st. szer. Dariusz Tylenda 15 pplot [81]
21 27.09.2010 prowincja Ghazni wybuch miny-pułapki sierż. Kazimierz Kasprzak [82]
22 14.10.2010 Gelan wrogi ostrzał st. szer. Adam Szada-Borzyszkowski 1 bkpow [83]
23 22.01.2011 Qarabagh wybuch miny-pułapki st. szer. Marcin Pastusiak OS ŻW Mińsk Maz. [84]
24 Marcin Knap Pogotowie Ratunkowe w Lublinie
25 03.04.2011 Ghazni nieustalona mł. chor. Bartosz Spychała 1 psk [85]
26 09.10.2009 (ranny)
20.04.2011 (śmierć) 		Wardak
Warszawa 		wybuch miny-pułapki
niewydolność oddechowa 		st. szer. Paweł Staniaszek 2 BSap [76][86]
27 02.06.2011 Ghazni wrogi ostrzał st. kpr. Jarosław Maćkowiak 17 BZ [87]
28 28.07.2011 Ghazni wybuch miny-pułapki st. szer. Paweł Poświat [88]
29 18.08.2011 prowincja Ghazni wybuch miny-pułapki st. szer. Szymon Sitarczuk 1 BSap [89]
30 04.10.2011 prowincja Ghazni wybuch miny-pułapki st. szer. Rafał Nowakowski 17 BZ [90]
31 23.10.2011 Ghazni wybuch miny-pułapki st. szer. Mariusz Deptuła 15 BZ [91]
32 21.12.2011 Ghazni wybuch miny-pułapki st. kpr. Piotr Ciesielski 20 BZ [92]
33 st. szer. Łukasz Krawiec
34 st. szer. Marcin Szczurowski
35 st. szer. Marek Tomala
36 szer. Krystian Banach
37 22.12.2011 Ghazni wstrząs septyczny sierż. Zbigniew Biskup 25 BKPow [93][94]
38 23.01.2013 prowincja Ghazni wrogi ostrzał kpt. Krzysztof Woźniak JW Grom [95]
39 20.03.2013 prowincja Ghazni wybuch miny-pułapki st. szer. Paweł Ordyński 12 BZ [96]
40 10.06.2013 prowincja Ghazni wybuch miny plut. Jan Kiepura 21 BSP [97][98]
41 22.12.2012 (ranny)
03.08.2013 (śmierć) 		prowincja Ghazni
Warszawa 		wrogi ostrzał
nieodzyskanie przytomności 		st. kpr. Łukasz Sroczyński 12 BZ [99]
42 23.08.2013 prowincja Ghazni wybuch miny-pułapki chor. Mirosław Łucki JW Komandosów [100][101]
43 28.08.2013 (ranny)
02.09.2013 (śmierć) 		Ghazni
Ramstein 		kontakt ogniowy
– 		(oficjalnie nie podano na prośbę rodziny zmarłego) 25 BKPow [102]
44 16.09.2014 Kabul wybuch miny-pułapki plut. Rafał Celebudzki MNC NE [103]

Odznaczenia za udział w kontyngencie

[edytuj | edytuj kod]
  • Baretka pamiątkowego odznaczenia Gwiazdy Afganistanu ustanowionego 14 czerwca 2007
    Baretka pamiątkowego odznaczenia Gwiazdy Afganistanu ustanowionego 14 czerwca 2007
  • Baretka medalu NATO za ISAF
    Baretka medalu NATO za ISAF
  • Baretka medalu NATO za ISAF (wzór: od 2011)
    Baretka medalu NATO za ISAF (wzór: od 2011)
  • Baretka medalu NATO za Resolute Support
    Baretka medalu NATO za Resolute Support
  • Baretka Medalu Pamiątkowego X zmiany PKW Afganistan RS
    Baretka Medalu Pamiątkowego X zmiany PKW Afganistan RS
  • Baretka Medalu Pamiątkowego XI zmiany PKW Afganistan RS
    Baretka Medalu Pamiątkowego XI zmiany PKW Afganistan RS
  • Baretka Medalu Pamiątkowego XII zmiany PKW Afganistan RS
    Baretka Medalu Pamiątkowego XII zmiany PKW Afganistan RS
  • Baretka Medalu Pamiątkowego XIII zmiany PKW Afganistan RS
    Baretka Medalu Pamiątkowego XIII zmiany PKW Afganistan RS
  • Baretka wariantowa Medalu Pamiątkowego XIII zmiany PKW Afganistan RS
    Baretka wariantowa Medalu Pamiątkowego XIII zmiany PKW Afganistan RS

Kontyngent w kulturze masowej

[edytuj | edytuj kod]

Główny bohater serialu Naznaczony, kreowany przez Piotra Adamczyka Tadeusz Kral, 7 lat przed prezentowanymi w nim wydarzeniami (czyli w 2002), służył jako porucznik w Afganistanie, w prowincji Ghazni (w której polscy żołnierze rozpoczęli stacjonowanie dopiero 5 lat później), gdzie wskutek jego błędu Amerykanie dokonali masakry ludności cywilnej[104].

W 2012 stacja Canal+ Polska wyemitowała pierwszą polską produkcję filmową o polskim kontyngencie w Afganistanie – serial wojenny Misja Afganistan, powstały we współpracy z Siłami Zbrojnymi, którego bohaterami są żołnierze II plutonu 1 kompanii piechoty zmechanizowanej z Wędrzyna

W powieści www.1939.com.pl, fikcyjny 1 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy ppłk. Jerzego Grobickiego miał zostać wysłany do Afganistanu, lecz wskutek działania amerykańskiej maszyny przenosi się w czasie do początku kampanii wrześniowej. Patrol żołnierzy polskiego kontyngentu został ukazany w epilogu powieści Andrzeja Sapkowskiego pt. Żmija. Fabularyzowane, lecz oparte na rzeczywistych wydarzeniach losy żołnierzy kontyngentu przedstawił Marcin Ogdowski w powieściach Ostatni świadek i (Nie)potrzebni – autor założył także wielokrotnie nagradzany blog Z Afganistanu.pl, na podstawie którego napisał reportaż wojenny zAfganistanu.pl. Alfabet polskiej misji.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Formalne nazwy kontyngentu:
    • 2001: Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Sił Sojuszniczych w Islamskim Państwie Afganistanu, Republice Tadżykistanu i Republice Uzbekistanu oraz Morzu Arabskim i Oceanie Indyjskim (M.P. z 2001 r. nr 42, poz. 674),
    • 2002: Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Sił Sojuszniczych w Islamskim Państwie Afganistanu, Republice Kirgiskiej, Republice Tadżykistanu i Republice Uzbekistanu oraz na Morzu Arabskim i Oceanie Indyjskim (M.P. z 2001 r. nr 47, poz. 773),
    • 2002–2003: Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Sił Sojuszniczych w Islamskim Państwie Afganistanu, Emiracie Bahrajnu, Republice Kirgiskiej, Państwie Kuwejtu, Republice Tadżykistanu i Republice Uzbekistanu oraz na Morzu Arabskim i Oceanie Indyjskim (M.P. z 2002 r. nr 5, poz. 93),
    • 2004–2007: Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskim Państwie Afganistanu (M.P. z 2003 r. nr 59, poz. 921),
    • 2007–2014: Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskiej Republice Afganistanu (M.P. z 2007 r. nr 72, poz. 774),
    • 2015–2021: Polski Kontyngent Wojskowy w misji Resolute Support Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Islamskiej Republice Afganistanu (M.P. z 2014 r. poz. 1219),
    • 2021: Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskiej Republice Afganistanu (M.P. z 2021 r. poz. 753),

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Collective defence and Article 5. NATO. [dostęp 2023-07-06]. (ang.).
  2. ↑ M.P. z 2001 r. nr 42, poz. 674.
  3. ↑ Polacy będą dowodzić w Afganistanie. Rzeczpospolita. [dostęp 2010-11-14].
  4. ↑ Andrzej Kiński. „Afgańskie” Rosomaki wreszcie dopancerzone. „Nowa Technika Wojskowa”. 8/2007, s. 11, sierpień 2007. Warszawa: Magnum-X. 
  5. ↑ Dowódcy: I zmiana: ppłk Adam Stręk, II zmiana: ppłk Piotr Zieja, III zmiana: ppłk Marcin Szymański.
  6. ↑ Stefan Fuglewicz. Afgańskie uniwersytety. „Nowa Technika Wojskowa”. 8/2007, s. 14, sierpień 2007. Warszawa: Magnum-X. 
  7. ↑ Gotowość w Afganistanie. PKW Afganistan. [dostęp 2009-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-22)].
  8. ↑ Zmiana warty w Ghazni.. PKW Afganistan. [dostęp 2010-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 marca 2014)].
  9. ↑ Nowa zmiana, te same cele.. PKW Afganistan. [dostęp 2010-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 listopada 2015)].
  10. ↑ Polacy przekazali Ajiristan.. PKW Afganistan. [dostęp 2010-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 listopada 2015)].
  11. ↑ VII zmiana wystartowała.. PKW Afganistan. [dostęp 2010-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 czerwca 2010)].
  12. ↑ Przywódca talibów w rękach polskich żołnierzy.. PKW Afganistan. [dostęp 2010-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 października 2010)].
  13. ↑ VII zmiana zakończyła misję. PKW Afganistan. [dostęp 2010-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 października 2010)].
  14. ↑ Task Force Iron Soldiers relocate to Ghazni Province; kill insurgents, recover weapons.. RC-East. [dostęp 2010-10-16]. (ang.).
  15. ↑ Podsumowanie IX zmiany PKW Afganistan.. PKW Afganistan. [dostęp 2011-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 października 2011)].
  16. ↑ Transition w Ghazni.. PKW Afganistan. [dostęp 2012-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 stycznia 2012)].
  17. ↑ Komunikat Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych.. PKW Afganistan. [dostęp 2012-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 kwietnia 2012)].
  18. ↑ Podsumowanie X zmiany PKW Afganistan.. wojsko-polskie.pl. [dostęp 2012-06-30].
  19. ↑ SILNY OBROŃCA w Waghez.. PKW Afganistan. [dostęp 2012-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 lipca 2012)].
  20. ↑ operacja TIGER III zakończona.. PKW Afganistan. [dostęp 2012-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 listopada 2015)].
  21. ↑ Ghazni bez ataków green-on-blue.. Altair. [dostęp 2012-10-24].
  22. ↑ To była trudna, ale dobrze wypełniona misja.. PKW Afganistan. [dostęp 2012-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 października 2012)].
  23. ↑ Kolejny terrorysta z TOP listy zatrzymany przez polskich żołnierzy.. PKW Afganistan. [dostęp 2013-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 listopada 2015)].
  24. ↑ Żołnierze XIII zmiany będą doradzać w Ghazni.. PKW Afganistan. [dostęp 2013-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 stycznia 2018)].
  25. ↑ a b Rosomaki wracają z Afganistanu.. PKW Afganistan. [dostęp 2014-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-08)].
  26. ↑ Atak rebeliantów na bazę Ghazni.. Polska Zbrojna. [dostęp 2014-09-20].
  27. ↑ Nowa XV zmiana w Bagram.. PKW Afganistan. [dostęp 2014-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
  28. ↑ Misja ISAF przeszła do historii. DO RSZ. [dostęp 2015-03-09].
  29. ↑ a b Pożegnanie I zmiany Resolute Support Mission. Wojsko Polskie. [dostęp 2021-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-22)].
  30. ↑ Kolejna zmiana kontyngentu niedługo wyleci do Afganistanu. Defence24. [dostęp 2020-01-10].
  31. ↑ Wojska USA opuszczą Afganistan. Defense24. [dostęp 2021-06-25].
  32. ↑ Misja Afganistan zakończona. Polska Zbrojna. [dostęp 2021-06-25].
  33. ↑ a b c Nowa misja w Afganistanie. dziennikzbrojny.pl. [dostęp 2021-08-19].
  34. ↑ Żołnierze wrócili do Polski = Polska Zbrojna. [dostęp 2021-08-27].
  35. ↑ Polskie mundury w Bazie Bagram. Rzeczpospolita. [dostęp 2010-01-09]. + Zgrupowanie nr 2 ([1]).
  36. ↑ a b W cieniu Iraku. Rzeczpospolita. [dostęp 2010-01-09].
  37. ↑ ISAF X materiał informacyjny. DO. [dostęp 2010-01-09].
  38. ↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 2010-01-09].
  39. ↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 2010-01-12].
  40. ↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 2010-01-12].
  41. ↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 2010-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 listopada 2011)].
  42. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2010 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  43. ↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 2011-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 czerwca 2011)].
  44. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2011 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  45. ↑ ISAF placemat. ISAF. [dostęp 2012-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-27)].
  46. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2012 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  47. ↑ Generał Tuz zostanie dowódcą na misji. Polska Zbrojna. [dostęp 2012-06-30].
  48. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2013 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  49. ↑ XIII zmiana gotowa. Polska Zbrojna. [dostęp 2013-05-12].
  50. ↑ Z podniesionym czołem. PKW Afganistan. [dostęp 2014-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  51. ↑ Kalendarium wydarzeń 2014 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  52. ↑ Pożegnanie XV zmiany PKW Afganistan. BBN. [dostęp 2014-06-05].
  53. ↑ a b c Kalendarium wydarzeń 2015 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  54. ↑ RSM placemat. RSM. [dostęp 2020-01-10].
  55. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2016 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  56. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2017 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  57. ↑ RSM placemat. RSM. [dostęp 2020-01-10].
  58. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2018 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  59. ↑ RSM placemat. RSM. [dostęp 2020-10-20].
  60. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2019 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  61. ↑ Kalendarium wydarzeń 2020 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  62. ↑ Kalendarium wydarzeń 2021 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  63. ↑ Ćwiczenia, szczepienie i odlot do Afganistanu. Polska Zbrojna. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  64. ↑ Podsumowanie polskiego udziału w misji ISAF. [dostęp 2015-04-28].
  65. ↑ Śmierć polskiego żołnierza. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  66. ↑ Dwóch polskich żołnierzy w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  67. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 listopada 2016)].
  68. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  69. ↑ Tragiczny wypadek. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 listopada 2016)].
  70. ↑ Wypadek drogowy w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 listopada 2016)].
  71. ↑ Atak na polskich żołnierzy. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 listopada 2016)].
  72. ↑ Atak na polski konwój w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22].
  73. ↑ Nie żyje żołnierz ranny w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22].
  74. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  75. ↑ Dwaj polscy żołnierze zginęli w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)]. (pol.).
  76. ↑ a b Zmarł żołnierz 2. Mazowieckiej Brygady Saperów. [dostęp 2011-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-01)].
  77. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  78. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie, ośmiu rannych. [dostęp 2010-08-22].
  79. ↑ Atak na polską bazę. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 czerwca 2010)].
  80. ↑ Polski saper poległ w Afganistanie. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lipca 2010)].
  81. ↑ Atak na polskich żołnierzy. [dostęp 2010-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  82. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2010-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-01)].
  83. ↑ Atak na polski patrol. Zginął żołnierz. tvn24.pl.
  84. ↑ Dwóch Polaków zginęło w Afganistanie. [dostęp 2011-01-22].
  85. ↑ Komunikat Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych. [dostęp 2011-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-01)].
  86. ↑ Saper, który nie dał się minie. [dostęp 2011-04-24].
  87. ↑ Atak na polski patrol w Afganistanie. [dostęp 2011-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  88. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2011-07-28].
  89. ↑ W Afganistanie zginął polski saper. [dostęp 2011-08-18].
  90. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2011-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 października 2011)].
  91. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2011-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 października 2011)].
  92. ↑ Atak na polski patrol w Afganistanie. [dostęp 2011-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
  93. ↑ Komunikat Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych. [dostęp 2011-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-01)]. (pol.).
  94. ↑ Sierżant Zbigniew Biskup. [dostęp 2012-11-01].
  95. ↑ Zginął polski żołnierz w Afganistanie. [dostęp 2013-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-01)].
  96. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2013-03-20].
  97. ↑ Afganistan. Mina-pułapka zabiła polskiego żołnierza. [dostęp 2013-06-10]. (pol.).
  98. ↑ W Afganistanie zginął polski żołnierz. [dostęp 2013-06-10].
  99. ↑ Zmarł żołnierz ranny w ubiegłym roku w Afganistanie. [dostęp 2013-08-04].
  100. ↑ Polski żołnierz zginął w Afganistanie. [dostęp 2013-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 sierpnia 2013)].
  101. ↑ W Afganistanie zginął polski komandos [online], www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2017-11-26].
  102. ↑ Zmarł polski żołnierz ranny w ataku talibów na bazę w Ghazni. [dostęp 2013-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-05)].
  103. ↑ Zmarł polski żołnierz ranny w ataku talibów na bazę w Ghazni. [dostęp 2013-09-20].
  104. ↑ Tadeusz porucznikiem w Afganistanie. Plejada. [dostęp 2011-02-19].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Oficjalna strona PKW Afganistan. [dostęp 2010-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 maja 2010)]. (pol.).
  • Bogusław Winid. Udział Polski w działaniach stabilizacyjnych w Afganistanie. „Polski Przegląd Dyplomatyczny 1/2007”. Warszawa: Polski Instytut Spraw Mie̜dzynarodowych. ISSN 1642-4069. 
Polskie kontyngenty wojskowe
NATOUEONZInne

Aktualne

Zakończone

Aktualne

Zakończone

Aktualne

Zakończone

Aktualne

Zakończone

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Polski_Kontyngent_Wojskowy_w_Afganistanie&oldid=74812875”