To jest dobry artykuł

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia
w Katowicach
Ilustracja
Gmach NOSPR-u od frontu (2015)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

pl. W. Kilara 1,
40-202 Katowice

Typ budynku

sala koncertowa

Architekt

Tomasz Konior

Inwestor

Miasto Katowice

Wysokość całkowita

28 m

Szerokość frontu

61,6 m

Powierzchnia użytkowa

25 782 m²

Rozpoczęcie budowy

luty 2012

Ukończenie budowy

sierpień 2014

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Siedziba NOSPR-u”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Siedziba NOSPR-u”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Siedziba NOSPR-u”
Ziemia50°15′50,1″N 19°01′43,5″E/50,263917 19,028750
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach – kompleks sal koncertowych, położony przy placu W. Kilara 1 w Katowicach, w dzielnicy Bogucice. Gmach ten jest siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach i stanowi jeden z obiektów katowickiej Strefy Kultury, na którą składa się także Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach i Muzeum Śląskie w Katowicach.

Gmach ten powstał na terenach po dawnym składzie drewna Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”, a jego oficjalne otwarcie nastąpiło 1 października 2014 roku. Został on zaprojektowany przez związanego z regionem architekta – Tomasza Koniora, który w architekturze gmachu nawiązał do górnośląskiego dziedzictwa i architektury kolonii robotniczej Nikiszowiec. Gmach ten uzyskał szereg nagród i wyróżnień branży architektonicznej.

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach w momencie otwarcia była największym kompleksem koncertowo-nagraniowym na terenie Polski, a w 2019 roku dołączyła do grona European Concert Hall Organisation(ang.), zrzeszającego renomowane europejskie sale koncertowe. Od momentu otwarcia stał się bardzo popularnym miejscem kultury muzycznej w Katowicach, a w salach koncertowych gmachu NOSPR-u występowało szereg szanowanych i renomowanych artystów i zespołów muzycznych.

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach znajduje się przy placu Wojciecha Kilara 1[1], w granicach dzielnicy Bogucice, w południowo-zachodniej części dzielnicy, przy granicy z Koszutką i Śródmieściem[2].

Nowa siedziba NOSPR-u znajduje się w katowickiej Strefie Kultury, w sąsiedztwie siedziby Muzeum Śląskiego w Katowicach, Międzynarodowego Centrum Kongresowego oraz Hali Widowiskowo-Sportowej „Spodek”[1]. Siedzibę NOSPR-u z gmachem Międzynarodowego Centrum Kongresowego i „Spodkiem” łączy kładka[3]. Razem z innymi obiektami Strefy Kultury gmach NOSPR-u tworzy strefę wysokiej klasy budynków służących edukacji, kulturze i organizacji wydarzeń masowych. Budynki te dzielą ze sobą infrastrukturę techniczną oraz tereny zielone[4].

Gmach ten wzniesiono na terenach pokopalnianych, w sąsiedztwie drogi nadziemnej i podziemnej[5], na terenach pomiędzy ulicami: T. Dobrowolskiego i H.M. Góreckiego oraz alejami: W. Korfantego i W. Roździeńskiego[6].

Fragment stacji rowerów miejskich City by bike nr 5868 NOSPR Katowice

Wzdłuż pobliskiej alei W. Korfantego biegnie linia tramwajowa, przy której znajduje się przystanek tramwajowy ZTM Katowice Rondo oddalony około 300 metrów od głównego wejścia do siedziby NOSPR-u[7]. Z tego przystanku w październiku 2022 roku odjeżdżało 10 linii tramwajowych, łączących bezpośrednio część dzielnic Katowic (Dąb, Brynów cz. wsch.-Os. Zgrzebnioka, Koszutka, Osiedle Tysiąclecia, Śródmieście, Wełnowiec-Józefowiec i Zawodzie) z gmachem NOSPR-u, a także miasta: Bytom, Chorzów, Siemianowice Śląskie i Świętochłowice[8].

Około 20 metrów na południe od gmachu funkcjonuje[7], położony przy alei W. Roździeńskiego, przystanek autobusowy Katowice Strefa Kultury NOSPR. Na początku października 2022 roku z przystanku odjeżdżało około 20 linii autobusowych, które łączyły bezpośrednio gmach NOSPR-u z innymi dzielnicami Katowic (w tym z: Dąbrówką Małą, Dębem, Giszowcem, Janowem-Nikiszowcem, Koszutką, Murckami, Osiedlem Tysiąclecia, Szopienicami-Burowcem, Śródmieściem, Wełnowcem-Józefowcem i Zawodziem) i miastami, m.in.: Będzin, Dąbrowa Górnicza, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec i Siewierz[8].

Na parkingu obok NOSPR-u działa stacja rowerów miejskich City by bike[7] nr 5868 NOSPR Katowice, która ma 16 stanowisk[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Gmach tzw. Dezember Palastu przy placu Sejmu Śląskiego 2 w 2009 roku – ówczesna siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach; po lewej stronie na elewacji gmachu logo orkiestry

Nowa siedziba NOSPR-u była odpowiedzią na braki lokalowe, które towarzyszyły Narodowej Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach od czasu jej reaktywacji w 1945 roku[10]. Przed wybudowaniem gmachu przy placu W. Kilara orkiestra miała swoją siedzibę na jednym z pięter gmachu tzw. Dezember Palastu przy placu Sejmu Śląskiego 2, który nie spełniał warunków koncertowych ani nagraniowych, a o konieczności postawienia nowej sali dyskutowano przez wiele lat[11]. W siedzibie przy placu Sejmu Śląskiego muzycy nie słyszeli się wzajemnie, gdyż salę zbudowano tak, żeby widownia świetnie słyszała muzyków, lecz muzycy nie słyszeli brzmienia orkiestry. Ostatni koncert w siedzibie ówczesnego Centrum Kultury Katowice Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach odegrała 13 czerwca 2013 roku[12].

Tomasz Konior – projektant gmachu NOSPR-u; zdjęcie wykonane wewnątrz atrium gmachu NOSPR-u

W 2008 roku ogłoszono międzynarodowy konkurs architektoniczny na projekt gmachu NOSPR-u[11]. Konkurs ten zorganizowało miasto Katowice wraz z warszawskim i katowickim SARP-em. Na konkurs wpłynęło łącznie 17 prac z polskich i zagranicznych biur projektowych[13]. Przy projektowaniu nowej siedziby NOSPR-u wymagano uwzględnienia specyficznego kontekstu, gdyż gmach ten miał stanąć na rozległej działce na wschód od „Spodka”, przy jednej z głównych ulic Katowic – alei W. Roździeńskiego, na terenach poprzemysłowych[11]. Gmach NOSPR-u powstał na terenie po dawnym placu drzewnym Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”, którą zlikwidowano w 1999 roku[14].

Międzynarodowy konkurs rozstrzygnięto 15 grudnia 2008 roku[15], w którym pierwszą nagrodę otrzymał związany z regionem architekt Tomasz Konior. Miał on już doświadczenie związane z obiektami związanymi z muzyką – w 2007 roku otwarto zaprojektowane przez niego nowe skrzydło Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach – Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej „Symfonia”, które zostało nagrodzone przez szereg nagród. Dodatkowo w pracowni Tomasza Koniora cztery lata wcześniej powstał projekt nowej aranżacji wnętrz zabytkowego gmachu Akademii Muzycznej[11].

W październiku 2010 roku podjęto decyzję o dofinansowaniu budowy nowej siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach ze środków Unii Europejskiej w kwocie ponad 122 mln złotych[16], zaś w czerwcu 2011 roku poinformowano o udzieleniu pożyczki miastu Katowice z Europejskiego Banku Inwestycyjnego w kwocie 254,2 mln złotych na sfinansowanie obiektów kultury na terenach postindustrialnych, w tym na siedzibę NOSPR-u[17].

Budowa gmachu NOSPR-u w połowie lipca 2012 roku; widok od strony zachodniej

W lutym 2011 roku zostało ogłoszone postępowanie przetargowe na budowę gmachu NOSPR-u[18]. Do złożenia oferty cenowej w przetargu na budowę zostały zaproszone cztery podmioty. Na krótkiej liście według informacji z września 2011 roku znalazły się: konsorcjum firmy Hydrobudowa Polska z hiszpańskim OHL, konsorcjum Mostostalu Warszawa z firmami Karmar, Bouygues Batiment International oraz Acciona Infraestructuras, konsorcjum firmy Warbud z LTT i Przedsiębiorstwem Wielobranżowym Ebud-Przemysłówka, a także Polimex-Mostostal[19]. Najtańszą ofertę złożyło konsorcjum z liderem – firmą Warbud, którego oferta opiewała na kwotę 191 mln zł netto, zaś drugą najtańszą złożyło konsorcjum Mostostalu Warszawa z Karmar, Bouygues Batiment International oraz Acciona Infraestructuras. Kosztorys inwestorski opiewał na kwotę 201,8 mln zł netto[20]. Warszawska firma Warbud została w grudniu 2011 roku wybrana w przetargu na budowę nowej siedziby NOSPR-u[21].

W dniu 13 lutego 2012 roku została podpisana umowa pomiędzy prezydentem Katowic Piotrem Uszokiem a generalnym wykonawcą – firmą Warbud na budowę gmachu Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Wówczas to jej oddanie do użytku zaplanowano na 13 października 2013 roku[22].

W międzyczasie, w połowie czerwca 2011 roku w holu katowickiego wieżowca Altus stanął model akustyczny sali koncertowej NOSPR-u. Powstał on w Aleksandrowie Łódzkim celem badania akustycznego nowo budowanej sali, zaś w Altusie stanął on w związku ze staraniami miasta Katowice o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016, a prezentacji modelu towarzyszyła wystawa wizualizacji budowanego gmachu NOSPR-u[23].

Budowa siedziby NOSPR-u na początku sierpnia 2012 roku

W dniu 6 czerwca 2012 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę nowej siedziby NOSPR-u[24]. Do sierpnia 2012 roku zakończono budowę wszystkich ścian, słupów i stropów kondygnacji podziemnej, zaś w części nadziemnej gotowe były ściany i słupy wokół Wielkiej Sali Koncertowej, a także trwał montaż konstrukcji stalowej i stropu nad drugim piętrem wokół sali[25]. W grudniu 2012 roku wzniesione były już ściany zewnętrznej części NOSPR-u do wysokości czwartej kondygnacji. Na zachodniej ścianie trwał natomiast montaż szklanej części elewacji. W tym czasie w prace budowalne zaangażowanych było około 300 osób[26].

W lutym 2013 roku trwały prace nad montażem elementów dachu Wielkiej Sali Koncertowej o łącznej wadze ponad 300 ton – montowano wówczas dźwigary, których zaplanowano łącznie jedenaście. Do tego czasu gotowe były pofalowane ściany Wielkiej Sali Koncertowej, które powstały przy użyciu gumowych szalunków. W Sali Kameralnej do tego czasu zakończono roboty konstrukcyjne, zaś na poziomie -1 kończono prace instalacyjne. Trwały także prace nad montażem okien – po stronie północnej i południowej, a także częściowo po stronie zachodniej prace te były już ukończone[27]. W dniu 12 kwietnia 2013 roku na dachu siedziby NOSPR-u zawisła wiecha, zaś w Wielkiej Sali Koncertowej z tej okazji odbył się pierwszy koncert. W tym okresie ukończono prace żelbetowe, a także rozpoczęto prace przy montażu warstw izolacyjnych[28].

Do listopada 2013 roku ukończono prace nad montażem cegieł na elewacji gmachu, a teren wokół gmachu powoli zaczęto porządkować. W ramach tych prac sadzono drzewa i montowano elementy małej architektury, zaś we wnętrzach trwały prace wykończeniowe. W tym czasie montowano balkony w Wielkiej Sali Koncertowej, zakończono prace nad montażem sufitu i plafonu, zaś w Sali Kameralnej kończono prace okładzinowe ścian i sufitów. W zewnętrznym pierścieniu gmachu w tym czasie także trwały prace wykończeniowe, a we wszystkie prace wykończeniowe na tym etapie zaangażowanych było około 500 osób[29].

Budowa gmachu NOSPR-u pod koniec 2013 roku; widok od frontu

W sierpniu 2014 roku budowa nowej siedziby NOSPR-u zmierzała już do końca. Wewnątrz trwał montaż ostatnich elementów wyposażenia i sprawdzano akustykę Wielkiej Sali Koncertowej[30]. Wszelkie prace budowlane w obiekcie ukończono jeszcze w tym samym miesiącu[31]. Ekipy budowlane opuściły plac budowy gmachu 25 sierpnia 2014 roku, a nową siedzibę gmachu przekazano Narodowej Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach[32].

Całkowity koszt prac związanych z budową siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, w tym postawienie nowego gmachu, opracowanie dokumentacji projektowej, przeprowadzenie nadzorów autorskich, inwestorskich, akustycznych, wykonanie nasadzeń drzew, przeprowadzenie prac przy przekładce uzbrojenia podziemnego i budowie nowych przyłączy, a także instalacja drenaży i wyposażenie sali, wynosił 333 160 737,84 zł[33].

Uroczyste otwarcie nowej siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach odbyło się z okazji Międzynarodowego Dnia Muzyki, w dniu 1 października 2014 roku. Inaugurację uroczystości uświetnił koncert, podczas którego zostały odegrane utwory kompozytorów współpracujących w czasie swojej kariery z NOSPR-em: Witolda Lutosławskiego, Krzysztofa Pendereckiego, Henryka Mikołaja Góreckiego oraz Wojciecha Kilara. Podczas drugiej części koncertu wystąpił zaś jeden z najwybitniejszych polskich muzyków – Krystian Zimerman[11]. Jest to też pierwszy nowy obiekt, który zaczął funkcjonować w ramach katowickiej Strefy Kultury[13].

Nowa siedziba NOSPR-u stała się obiektem popularnym, a przyciąga do niego zarówno architektura budynku i jego wnętrza, jak i też różnorodność wydarzeń tutaj organizowanych. Pod względem sprzedaży abonamentów, w 2014 roku sprzedano ich o 300% więcej aniżeli do koncertów organizowanych w starej siedzibie NOSPR-u[34]. Urozmaicony program przyciąga zarówno mieszkańców Katowic i województwa śląskiego, ale i też słuchaczy z innych regionów[35].

Od czasu inauguracji gmach NOSPR-u był miejscem organizacji licznych wydarzeń muzycznych, w tym m.in.: festiwalu Tauron Nowa Muzyka[36], Fryderyków – Gali Muzyki Poważnej[37], projektu Katowice Kultura Natura czy festiwalu Prawykonań Polskiej Muzyki Najnowszej[38]. W gmachu koncertowały takie renomowane orkiestry filharmoniczne, jak m.in.: Wiener Philharmoniker i London Symphony Orchestra[38], zespoły i chóry: Camerata Silesia[39], Take 6[40] i SBB[41] czy uznani muzycy, jak: Bruce (Xiaoyu) Liu[42], Andrea Bocelli[43], Jimek[44], Krystian Zimerman, Piotr Beczała czy Piotr Anderszewski[38].

W gmachu także organizowano bądź współorganizowano inne wydarzenia, w tym: galę Business Center Club[45] czy Międzyuczelnianą Inaugurację Roku Akademickiego 2022/23[46].

W 2019 roku siedziba NOSPR-U dołączyła do European Concert Hall Organisation(ang.). W tym czasie była ona jedyną polską salą koncertową nalężącą do tej grupy wraz z innymi dwudziestoma innymi tego typu instytucjami na kontynencie[47]. W lipcu 2021 roku rozpoczęła się w Wielkiej Sali Koncertowej budowa organów. Ich projektowanie rozpoczęto już w 2017 roku, a dotychczas w Wielkiej Sali Koncertowej znajdowała się atrapa instrumentu. Zaprojektowano organy wysokie na 13 metrów i szerokie na 6 metrów[48]. Ich montaż ukończono we wrześniu 2022 roku[49].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Fragment gmachu NOSPR-u od strony północnej w widocznym logiem Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach jest największym kompleksem koncertowo-nagraniowym na terenie Polski. Skoncentrowany jest on dla potrzeb muzyki klasycznej, ale daje też możliwość prezentowania w nim innych gatunków muzycznych[5].

Gmach NOSPR-u powstał na planie prostokąta[50]. Jego długość wraz z budynkiem technicznym wynosi 115 m, a szerokość 61,6 m[15]. Całkowita wysokość gmachu wynosi 28 m. Powierzchnia całkowita obiektu wynosi 35 059 m², powierzchnia użytkowa 25 782 m², powierzchnia zabudowy 7 874 m², zaś kubatura budynku 181 610 m³[31]. Gmach NOSPR-u składa się z trzech oddzielonych konstrukcyjnie części: pięciokondygnacyjnego budynku głównego, siedmiokondygnacyjnego gmachu Wielkiej Sali Koncertowej i dwukondygnacyjnej części technicznej[33].

Projekt architektoniczny gmachu przygotowała pracownia Konior Studio na czele z architektem Tomaszem Koniorem, zaś projekt instalacji oraz konstrukcji budynku pracownia Buro Happold Engineering[51].

Gmach NOSPR-u podłączony jest do następujących sieci: elektrycznej średniego napięcia 20kV, wodociągowej, kanalizacyjnej i ciepła technologicznego, zaś sam gmach wyposażony jest także w sieci: elektryczną, okablowania strukturalnego, system alarmu pożarowego, dźwiękową systemu ostrzegawczego, bezpieczeństwa, BMS, kanalizacji deszczowej, sanitarnej i tłuszczowej, odprowadzania skroplin, wody zimnej użytkowej, cyrkulacji ciepłej wody użytkowej, hydrantową, centralnego ogrzewania, ciepła technologicznego, wody lodowej, glikolowego odzysku ciepła, wentylacji bytowej i oddymiającej, napowietrzania klatek schodowych, a także freonowej dla potrzeb urządzeń typu „split” i szaf klimatyzacji precyzyjnej[33].

Architektura zewnętrzna[edytuj | edytuj kod]

Gmach NOSPR-u widziany od strony północno-wschodniej w porze wieczornej; na pierwszym planie widoczny amfiteatr

Tomasz Konior nadał gmachowi NOSPR-u monumentalna, ale prostą formę, odpowiadającą jego randze jako najważniejszej sali koncertowej w regionie[11]. Dekoracja elewacji zewnętrznej powstała w podobieństwie i nawiązaniu do okien familoków osiedla patronackiego Nikiszowiec[1]. Ma ona także przywoływać skojarzenia z muzyką[52].

Tworzące gmach filary pokryte są cegłą, we wnękach czerwoną i gładką, zaś na ścianach chropowatą[3]. Do montażu ceglanej elewacji użyto łącznie 611 tys. cegieł[52], które zostały wypalone w XIX-wiecznym zabytkowym piecu Hoffmana[53] w cegielni Patoka w Panoszowie[54]. W 80 zewnętrznych, ceglanych kominach, pomiędzy którymi znajdują się okna i wejścia, ukryto instalacje techniczne[55]. Szczeliny okienne są różnej szerokości[52]. Powierzchnie elewacji klinkierowej wynosi 11 750 m², zaś przeszkleń gmachu 23 00 m²[52].

Elewacja zewnętrzna w ciągu dnia i nocy prezentuje się inaczej – w pogodne dni promienie słoneczne rysują jasne linie na czarnych ścianach sali koncertowej, zaś po zachodzie słońca światło odbija się z wnętrza budynku pomiędzy filarami elewacji budynku[3].

Do gmachu prowadzą dwa wejścia: główne od strony placu W. Kilara (po stronie zachodniej) i drugie (od wschodu)[50].

We wrześniu 2015 roku na elewacji gmachu NOSPR-u zainstalowano neon o treści „Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia”, a nad nim widnieje logo NOSPR-u[56].

Architektura wnętrz i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Wnętrze Wielkiej Sali Koncertowej od strony wschodniej

W skład gmachu NOSPR-uchodzą: Wielka Sala Koncertowa z 1 666 stałymi miejscami siedzącymi i 128 miejscami w postaci dostawianych foteli, Sala Kameralna z 283 miejscami siedzącymi, 31 garderób dla muzyków, 4 sale prób sekcyjnych, studio nagrań, 37 toalet ogólnodostępnych, restauracja wraz z zapleczem kuchennym, atrium wraz z kasami biletowymi i dwoma szatniami oraz pomieszczenia biurowe administracji NOSPR-u[33][57]. Łącznie w gmachu NOSPR-u znajduje się 419 pomieszczeń[52].

Pośrodku gmachu NOSPR-u zaprojektowano monumentalną bryłę z barwionego betonu, w którym znajduje się Wielka Sala Koncertowa[1]. Do sali prowadzi 14 wejść dla publiczności[52]. We wnętrzu połączono klasyczne rozwiązanie w formie estrady przed widownią i tzw. układu winnicy lokującą widownię dookoła orkiestry[11]. Takie rozplanowanie sali powoduje, iż dźwięk równomiernie rozchodzi się po całej sali i niezależnie od miejsca usytuowania słuchacza są ona słyszane tak samo[3].

Wielką Salę Koncertową zaprojektowano tak, by mogła swobodnie zmieścić się 120-osobowa orkiestra oraz 100-osobowy chór[11]. System platform umożliwia dowolne profilowanie sceny Wielkiej Sali Koncertowej[58]. W czołowej ścianie Wielkiej Sali Koncertowej umieszczono prospekt organowy[58], nowe organy w siedzibie NOSPR to jeden z największych instrumentów koncertowych w Europie. Ich budowa zakończyła się we wrześniu 2022 r. Monumentalne organy piszczałkowe złożone są z ponad miliona części. Instrument posiada 105 głosów i dwa stoły gry - stacjonarny o 4 klawiaturach i mobilny z 5 klawiaturami[59]

Drewniane balustrady balkonów wykonane są z drewna brzozowego[58] o ciepłych odcieniach ciągną się płynną linią nad niższymi poziomami, okalając również scenę[3]. Fotele dla obydwu sal zostały skonstruowane także o wytyczne akustyczne. Zostały one wykonane ze sklejki i forniru z czeczoty. Tapicerka siedzisk jest w kolorze srebrzysto-grafitowym i nawiązuje do połyskujących w świetle, falujących ścian sali[52].

  • Fragment atrium gmachu NOSPR-u

    Fragment atrium gmachu NOSPR-u

  • Meble wewnątrz atrium

    Meble wewnątrz atrium

  • Fragment atrium; po lewej stronie ściana Wielkiej Sali Koncertowej

    Fragment atrium; po lewej stronie ściana Wielkiej Sali Koncertowej

Wielka Sala Koncertowa została otoczona zewnętrznym pierścieniem budynku[11]. Pomiędzy wewnętrzną bryłą Wielkiej Sali Koncertowej a pierścieniem zewnętrznym powstało atrium[11]. Ogólnodostępny pasaż jest otwarty podczas godzin funkcjonowania NOSPR-u[10].

Projekt wnętrz gmachu także nawiązuje do górnośląskiej tradycji – widziana od strony atrium wewnętrzna część gmachu z salą koncertową ma grafitowo-czarne, szorstkie ściany z surowego betonu, na którym są ślady deskowania. Styl ten ma przypominać bryłę węgla kamiennego bądź ściany jego podkładów. Surowość tej bryły kontrastuje z atrium, w której na ścianach dominuje biel. Nowoczesnego wystroju gmachu dopełniają minimalistyczne meble (krzesła, pufy i stoliki) z wyrazistymi lampami i żyrandolami[57].

Ważną rolę gmachu odrywa światło – gmach wyposażono w 670 punktów świetlnych, które zmiękczają rysunek wszystkich elementów wnętrza, zaś 500 reflektorów umożliwia wzbogacenie koncertu o dodatkowe efekty wizualne[24].

W podziemiu gmachu NOSPR-u znajdują się magazyny, rekwizytornie, warsztaty i zaplecze techniczne obiektu[4], a także parking dla 112 samochodów[30].

Komunikację pomiędzy wszystkimi przestrzeniami zapewnia trzynaście klatek schodowych, spośród których pięć jest otwartych, natomiast wind jest siedem[60]. Windy są także dostosowane do osób niepełnosprawnych, a także zaprojektowano system wsparcia dla osób niedosłyszących[35].

  • Fragment klatki schodowej w atrium

    Fragment klatki schodowej w atrium

  • Fragment klatki schodowej w atrium

    Fragment klatki schodowej w atrium

  • Fragment atrium; w odbiciu lustrzanym widoczna ściana Wielkiej Sali Koncertowej

    Fragment atrium; w odbiciu lustrzanym widoczna ściana Wielkiej Sali Koncertowej

Akustyka[edytuj | edytuj kod]

Fragment ściany zewnętrznej Wielkiej Sali Koncertowej, dostosowanej akustycznie dla potrzeb gmachu NOSPR-u

W gmachu zachowano unikatową akustykę oraz skuteczną ochronę przeciwdźwiękową umożliwiającą nagrywanie jednocześnie koncertów w dwóch salach NOSPR-u[5]. Również akustyka poszczególnych garderob została dopasowana uwzględniając charakter różnych grup instrumentów[61]. Sama zaś Wielka Sala Koncertowa stanowi tzw. budynek w budynku, gdyż jest ona samodzielną, odseparowaną od otoczenia bryłą wstawioną w środek ceglanego gmachu NOSPR-u, dzięki czemu, a także poprzez jego budowę z grubych ścian z czarnego betonu nie docierają do niej dźwięki z zewnątrz[11].

W opracowaniu akustyki siedziby NOSPR-u oraz technologii estradowej i nagraniowej uczestniczyła od początku tworzenia koncepcji pokonkursowej wrocławska Pracownia Akustyczna Kozłowski[5]. Od momentu rozpoczęcia projektu wykonawczego konsultantem akustycznym w zakresie stałej akustyki wnętrza Sali Koncertowej[5] był Yasuhisa Toyota(ang.) z japońskiej firmy Nagata Acoustics(ang.), który zajmował się również realizacją tego typu przedsięwzięć dla najlepszych sal koncertowych na świecie[1]. Specjaliści z japońskiej firmy pracowali m.in. przy projektach takich sal koncertowych, jak: Walt Disney Concert Hall w Los Angeles, Calderwood Performance Hall w Bostonie i Danish Radio Concert Hall w Kopenhadze[11]. Japoscy specjaliści podjęli się pracy przy projekcie NOSPR-u dzięki osobistemu zaangażowaniu Krystiana Zimermana[11].

Przy projektowaniu akustyki poza symulacjami komputerowymi wykorzystano także istniejące modele akustyczne. W tym celu w hali w Aleksandrowie Łódzkim powstał model siedziby NOSPR-u w skali 1:10, który przyjechał do Katowic w czerwcu 2011 roku. W obliczeniach akustycznych uwzględniono każdy element wpływający na brzmienie, w tym publiczność i materiały, z których sala koncertowa miała wyć wybudowana[3]. Dla każdego miejsca na widowni przeprowadzano także wnikliwe testy słyszalności i widoczności[58].

Pogłos regulowany jest poprzez system kurtyn, a w odbijaniu dźwięku prócz drewna pomaga także plafon nad sceną i boczne, betonowe ściany o falującej powierzchni[3].

Do odpowiedniej izolacji akustycznej wykorzystano wełnę skalną – zużyto jej łącznie 8 tys. m², a za jaj pomocą dokonano izolacji podłóg, konstrukcji dachowej oraz ścian zewnętrznych[47].

Otoczenie[edytuj | edytuj kod]

Fragment placu W. Kilara z fontanną na pierwszym planie

Do zaprojektowania całego założenia gmachu NOSPR-u była dostępna spora działka o powierzchni 40 tys. m². Sam budynek zaprojektowano w narożniku działki, aby można było podzielić pozostałą część na wyraźne strefy funkcjonalne: miejski plac wejściowy, budynek i ogród zmysłów[62] z fontanną i zabawkami dźwiękowymi i amfiteatrem[3].

Gmach NOSPR-u widziany z wieży widokowej Muzeum Śląskiego w Katowicach; na pierwszym planie widoczny ogród-labirynt w kształcie planu Katowic z 1926 roku

Plac wejściowy im. Wojciecha Kilara ozdobiony jest kępami drzew i wielką fontanną[62] w kształcie elipsy o głębokości 9 cm, a jej niecka głęboka jest na 65 cm. Brzegi fontanny wykonano z bloków granitowych Padang Dark, zaś nawierzchnię z płyt z tego samego gatunku granitu. Fontannę wyposażono w zespół dysz tryskaczowych oraz w iluminację[33].

Fontanna na placu wschodnim ma powierzchnię 94,7 m². Nieckę fontanny wykonano w konstrukcji żelbetowej i przykryto nawierzchnią z płyt chodnikowych. Wyposażona jest ona w ciąg dysz oraz instalację oświetlenia ukształtowanych i zamontowanych w nawierzchni[33].

Charakterystycznym elementem zagospodarowania terenu wokół NOSPR-u jest roślinny labirynt przedstawiający układ urbanistyczny Katowic z 1926 roku[58] Labirynt ten nasadzono gałęziami grabu. Nasadzenie tego gatunku zaproponował Krzysztof Penderecki[1].

Przy nowej siedzibie NOSPR-U powstał park, na którym posadzono około 100 drzew: platany, brzozy himalajskie i wiśnie ptasie. Platany stanowią obramowanie dla wiśni ptasich oraz brzóz himalajskich o bardzo jasnej korze. Wiście ptasie zaś swoją czerwoną korą mają nawiązywać do koloru cegły elewacji NOSPR-u. Na kopcu przy amfiteatrze rośnie dodatkowo sosna czarna. Zastosowano tutaj zaawansowany system nawadniania, odżywiania i napowietrzania drzew ukryty pod ziemią. W parku przy NOSPR-ze nie ma natomiast krzewów, bylin i rabatek, zostawiając prostotę trawnika i drzew[63].

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia z siedzibą w Katowicach: Siedziba. nospr.org.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  2. ↑ Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h Iwona Sobczyk: NOWA IKONA ŚLĄSKA. katowice.wyborcza.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  4. ↑ a b Broniewicz 2021 ↓, s. 148.
  5. ↑ a b c d e Pracownia Akustyczna Kozłowski: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia NOSPR. www.akustyczna.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  6. ↑ Broniewicz 2021 ↓, s. 150.
  7. ↑ a b c Broniewicz 2021 ↓, s. 151.
  8. ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2022-10-02]. (pol.).
  9. ↑ City by bike. Mapa stacji. citybybike.pl. [dostęp 2022-10-02]. (pol.).
  10. ↑ a b Broniewicz 2021 ↓, s. 147.
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m Anna Cymer, Nowa siedziba NOSPR w Katowicach, culture.pl, październik 2014 [dostęp 2022-10-01] (pol.).
  12. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 258.
  13. ↑ a b Katarzyna Pachelska: NOSPR, którego nie było. Bryła węgla, bryła lodu, brutal, podróbka muzeum z Bilbao. Zobaczcie odrzucone projekty katowickiego NOSPR. www.slazag.pl, 2022-02-14. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  14. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 257.
  15. ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 259.
  16. ↑ Dofinansowanie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. www.urbanity.pl, 2010-10-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  17. ↑ Katowice pożyczają na rozwój centrum. www.urbanity.pl, 2011-06-28. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  18. ↑ Katowice: w lutym przetargi na wykonanie ważnych inwestycji. www.urbanity.pl, 2011-02-02. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  19. ↑ Cztery podmiote w walce o inwestycję w centrum Katowic. www.urbanity.pl, 2011-09-29. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  20. ↑ Warbud blisko budowy NOSPR. www.urbanity.pl, 2011-11-17. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  21. ↑ Warbud z nowym kontraktem w Katowicach. www.urbanity.pl, 2011-12-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  22. ↑ Jest umowa na budowę siedziby NOSPR w Katowicach. www.urbanity.pl, 2012-02-14. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  23. ↑ Nowa sala katowickiego NOSPR-u stanie w... Altusie. dziennikzachodni.pl, 2011-06-11. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  24. ↑ a b Otwarcie nowej siedziby NOSPR. www.mkidn.gov.pl, 2014-09-08. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  25. ↑ Justyna Przybytek: Siedziba NOSPR w Katowicach pnie się do góry. dziennikzachodni.pl, 2012-08-24. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  26. ↑ Justyna Przybytek: Z wizytą na budowie NOSPR w Katowicach: 9 miesięcy budowy za nami. dziennikzachodni.pl, 2012-12-17. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  27. ↑ Justyna Przybytek: Budowa nowego gmachu NOSPR w Katowicach: Jest już szkło!. dziennikzachodni.pl, 2013-02-15. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  28. ↑ Justyna Przybytek: Katowice: Wiecha na dachu NOSPR. Wewnątrz pierwszy koncert. dziennikzachodni.pl, 2013-04-12. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  29. ↑ Justyna Przybytek: 400 tysięcy czerwonych cegieł. Jak w Nikiszowcu. dziennikzachodni.pl, 2013-11-12. [dostęp 2022-10-02]. (pol.).
  30. ↑ a b NOSPR niemal gotowy, zaglądamy do środka. www.bryla.pl, 2014-08-08. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  31. ↑ a b Urbanity: Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. www.urbanity.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  32. ↑ Justyna Przybytek: Budowa NOSPR w Katowicach: Budowlańcy opuszczają plac budowy, trwają próby akustyczne. dziennikzachodni.pl, 2014-08-26. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  33. ↑ a b c d e f Urząd Miasta Katowice: Budowa siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  34. ↑ Justyna Przybytek: Trwa wielka moda na NOSPR. dziennikzachodni.pl, 2015-09-05. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  35. ↑ a b Broniewicz 2021 ↓, s. 149.
  36. ↑ Ola Szatan: Festiwal Tauron Nowa Muzyka rozpoczęty. Apparat gwiazdą koncertu otwarcia. dziennikzachodni.pl, 2015-08-20. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  37. ↑ Ola Szatan: Fryderyki 2019 w Katowicach: Gala Muzyki Poważnej odbędzie się w sali NOSPR. Bilety dziś trafiły do sprzedaży. Ceny od 60 złotych. dziennikzachodni.pl, 2019-01-30. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  38. ↑ a b c Broniewicz 2021 ↓, s. 154.
  39. ↑ Camerata Silesia rozpoczęła świętowanie z Leszkiem Możdżerem. dziennikzachodni.pl, 2015-09-06. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  40. ↑ Katarzyna Pachelska: Katowice: Laureaci 10 nagród Grammy wystąpią w piątek 6.07 w sali NOSPR-u. Zespół Take 6 to sześciu śpiewających a capella wirtuozów muzyki. dziennikzachodni.pl, 2018-07-03. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  41. ↑ Aleksandra Szatan: SBB zagra z muzykami orkiestry NOSPR. Koncert z udziałem publiczności i transmisją w internecie. dziennikzachodni.pl, 2020-10-31. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  42. ↑ Wiktoria Żesławska: Katowice. Bruce (Xiaoyu) Liu, zwycięzca konkursu Chopinowskiego, wystąpi w NOSPR. I to już za kilka dni!. dziennikzachodni.pl, 2021-10-21. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  43. ↑ Aleksandra Szatan: Andrea Bocelli w Katowicach da koncert w NOSPR. To specjalny występ pamięci górników z Kopalni „Wujek”. dziennikzachodni.pl, 2021-11-26. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  44. ↑ Aleksandra Szatan: Netflix: Jimek i NOSPR: Koncert noworoczny muzyki z filmu 'Niebo o północy. Premiera 3 stycznia na kanale YouTube Netflix Polska. dziennikzachodni.pl, 2020-12-30. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  45. ↑ Paweł Poniatowski: Gala Business Center Club w Katowicach. 25-lecie Śląskiej Loży świętowano w NOSPR. Katowice po raz pierwszy były gospodarzem gali BCC. dziennikzachodni.pl, 2021-10-18. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  46. ↑ Mateusz Czajka: Katowickie uczelnie otwarły nowy rok akademicki. Śpiew dłoni, przemarsz rektorów i promocja nauki. dziennikzachodni.pl, 2022-09-30. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  47. ↑ a b Zofia Nowak: NOSPR jedną z najlepszych sal koncertowych Europy. mojekatowice.pl, 2021-09-15. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  48. ↑ Dorota Niećko: Nowe organy w NOSPR w Katowicach. Trwa montaż i budowa. Do tej pory w dużej sali koncertowej była atrapa. Instrument zrobiła firma Škrabl. dziennikzachodni.pl, 2021-07-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  49. ↑ Katarzyna Pachelska: Sala koncertowa NOSPR jest już kompletna. Zamontowano imponujące organy. Inauguracja instrumentu już 13 stycznia 2023. www.slazag.p, 2022-12-14. [dostęp 2022-12-28]. (pol.).
  50. ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 252.
  51. ↑ Inwestycja za 260 mln zł w Katowicach oddana do użytku. www.urbanity.pl, 2014-10-20. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  52. ↑ a b c d e f g Katarzyna Pachelska: 12 ciekawostek, czyli tego nie wiedziałeś o nowym gmachu NOSPR w Katowicach. plus.dziennikzachodni.pl, 2014-10-10. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  53. ↑ Prace wykończeniowe przy budowie NOSPR w Katowicach. www.urbanity.pl, 2013-11-13. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  54. ↑ NOSPR KATOWICE. klinkier.pl. [dostęp 2022-10-02]. (pol.).
  55. ↑ a b c d e f g h i j k l Konior Studio: Siedziba NOSPR, Katowice. www.koniorstudio.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  56. ↑ Nowy neon w Katowicach. Jest na elewacji gmachu NOSPR. dziennikzachodni.pl, 2015-09-20. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  57. ↑ a b Architectu: Siedziba NOSPR w Katowicach. architectu.pl, 2020-04-14. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  58. ↑ a b c d e Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej: Budowa siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. mapadotacji.gov.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  59. ↑ https://www.wkatowicach.eu/informacje/w-katowicach/Tak-wygladaja-i-graja-monumentalne-organy-piszczalkowe-w-NOSPR-Dzis-oficjalna-inauguracja-Zdjeciawideo/idn:2754
  60. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 253.
  61. ↑ Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 255.
  62. ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 256.
  63. ↑ Katarzyna Pachelska: Aż 100 sporych drzew rośnie przy NOSPR-ze. dziennikzachodni.pl, 2014-09-22. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  64. ↑ Katowice the City: NPRSO won Commercial Property Award 2010. katowicethecity.com, 2010-10-09. [dostęp 2022-10-01]. (ang.).
  65. ↑ Hubert Trammer: Nominacje do nagrody Miesa van der Rohe. Lista obiektów z Polski. architektura.muratorplus.pl, 2014-10-17. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  66. ↑ Laureaci VIII edycji konkursu Życie w Architekturze. architektura.muratorplus.pl, 2015-04-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  67. ↑ Piotr Sarzyński: Nagroda Architektoniczna POLITYKI 2014 przyznana!. www.polityka.pl, 2015-06-16. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  68. ↑ Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej: Konkurs Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich. www.power.gov.pl. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  69. ↑ Towarzystwo Urbanistów Polskich: Wyniki Konkursu na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną w Polsce '2015. www.tup.org.pl, 2015-07-24. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Siedziba_Narodowej_Orkiestry_Symfonicznej_Polskiego_Radia_w_Katowicach&oldid=69882412”