Suraż

{{{nazwa}}}

{{{nazwa oryginalna}}}

[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]] {{{opis zdjęcia}}}
[[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]] [[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Państwo	{{{państwo}}}
Zarządzający	Burmistrz
Powierzchnia	33,86 km²
Populacja (2008) • liczba ludności • gęstość	{{{liczba ludności}}} {{{gęstość zaludnienia}}} os./km²
Nr kierunkowy	{{{numer kierunkowy}}}
Kod pocztowy	{{{kod pocztowy}}}
Tablice rejestracyjne	{{{tablice rejestracyjne}}}
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
Strona internetowa

{{Miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa oryginalna = | numer kierunkowy = | zdjęcie = | gęstość zaludnienia = | commons = | dopełniacz nazwy = | kod pocztowy = | liczba ludności = | współrzędne = | opis zdjęcia = | państwo = | flaga = | nazwa = | tablice rejestracyjne = Nieznane pola: "fax_um", "sekundN", "flaga_miasta", "Miasto", "herb_miasta", "gęstość", "grodzki", "tel_um", "mail_um", "rodzaj_gminy", "kod_poczt", "populacja", "tablica_rej", "gmina", "galeria_commons", "domena", "adres_um", "nr_kier", "powiat", "prawa_miejskie", "założone", "minutE", "TERYT", "aglomeracja", "stopniN", "kod_poczt_um", "mapa_miasta", "miejska", "stopniE", "pozycja", "sekundE", "SIMC", "minutN", "dopełniacz_miasta", "mail", "miasta_partnerskie", "prezydent" oraz "województwo".

Suraż – miasto w woj. podlaskim, w powiecie białostockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Suraż. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Suraż leży w Dolinie Górnej Narwi, nad Narwią, przy Narwiańskim Parku Narodowym.

Miasto jest jednym z najmniejszych w Polsce – liczy 983 mieszkańców (31 grudnia 2006). W większości ludność zajmuje się rolnictwem i hodowlą bydła mlecznego. Miasto w ostatnich latach nabiera charakteru turystycznego ze względu na sąsiedztwo parku narodowego.

Historia

Kościół pw. Bożego Ciała

Początkiem miasta było grodzisko usypane na prawym brzegu Narwi w XI w. Zostało ono ufortyfikowane fosą, wałami i palisadą. Było one później obiektem ataków Jaćwingów, Litwinów i Krzyżaków. W 1390 roku król Władysław Jagiełło przekazał księciu Januszowi I mazowieckiemu gród w Surażu, Bielsku, Drohiczynie, Mielniku. W kronikach krzyżackich w związku z Surażem między innymi wspomniano Jesienią roku 1392 marszałek krzyżacki Engelhard Rawe z wielką liczbą braci i pielgrzymów pospieszył do (Pisza), zamku Świętego Jana, gdzie marszałek stół honorowy przysposobił. Pan Apill Vochs de Franken noszący chorągiew św. Jerzego, trzymał pierwsze miejsce i przybywają do Szirazen (=Suraża) i o staje od zamku zsiedli z koni do boju i przez trzęsawisko postępują. Poganie zaś zamek marszałkowi oddali, w którym znaleźli szwagra Witolda (biskupa płockiego Henryka, księcia mazowieckiego). Z rana idą dalej, a gdyby byli się zatrzymali, byliby pojmali biskupa i powrócili.

Na miejscu zniszczonego w 1392 r. przez Krzyżaków grodziska wybudowano pod koniec XV lub w pocz. XVI wieku (być może z inicjatywy Bony) zamek z ceglaną basztą na wale od strony miasta, która mieściła archiwum lub więzienie. Jej fundamenty odkryto w latach 30-stych XX wieku. Zamek został zniszczony w czasach potopu szwedzkiego w XVII wieku. Obecnie jedyną jego pozostałością jest Góra Zamkowa. W 1445 roku Suraż otrzymał prawa miejskie. W 1520 roku Suraż został stolicą powiatu w ziemi bielskiej, a w 1533 r. zostało nadane królowej Bonie. W 1569 r. Suraż wraz z województwem podlaskim został włączony do Korony Polskiej, a w 1588 roku ustanowiono w nim sądy ziemskie. Miasto było zamieszkiwane przez Polaków, Żydów i osadników ruskich. Śladem przeszłości jest obecność Rynku Ruskiego w dzielnicy dawniej zajmowanej przez kolonistów. W Surażu istniały także trzy cerkwie, z których ostatnia została zniszczona przez Niemców w 1915 r. podczas I wojny światowej. Spłonęła wtedy prawie cała miejscowość. Z ciekawą przeszłością miasta można się zapoznać w Społecznym Muzeum Archeologicznym.

Suraż był ważnym centrum oporu podczas powstania styczniowego. Już w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 z miasta wyparto Rosjan. Mieszkańcy Suraża pomagali powstańcom m.in. przez dostarczanie białej broni. Po upadku powstania na miasto nałożono kontrybucję. 20 kwietnia 1865 na suraskim rynku powieszono Michała Laskowskiego, jednego z wywiadowców powstańczych.

Ostateczny upadek miasta przyniosła budowa w 1862 Kolei Warszawsko-Petersburskiej, która ominęła Suraż. Jednocześnie przyniosło to rozwój sąsiednim Łapom.

Atrakcje krajoznawcze

Wczesnośredniowieczna Osada słowiańska Nawia

• grodzisko wczesnośredniowieczne "Góra królowej Bony"
• grodzisko wczesnośredniowieczne "Ostrówek" w Zawykach
• kościół z roku 1873
• cmentarz katolicki koło kościoła
• kirkut żydowski z 1865 roku
• stara drewniana zabudowa
• układ miejski z XV wieku z dwoma rynkami
• pomnik powstańców z 1863 roku na ul. Zakościelnej
• prywatne Muzeum Archeologiczne W. Litwińczuka
• cmentarz unicki z XVII w z kaplicą cmentarną pw. Imienia Maryi z II poł. XVIII w. w Zawykach
• miejsce po dawnym majątku Reńszczyzna stanowiącym własność Mikołaja Konopińskiego
• Wczesnośredniowieczna Osada Słowiańska Nawia.

Zabytki

Kirkut w Surażu

• układ przestrzenny miasta, XV-XVI, nr rej.:464 z 16.01.1980
• cmentarz katolicki, nr rej.:464 z 16.01.1980
• cmentarz żydowski, nr rej.:464 z 16.01.1980.

Sławne osoby

• Antoni Jabłoński – żołnierz, który zatknął polski sztandar w 1945 roku na kolumnie Siegessäule w Berlinie.

Linki zewnętrzne

• Suraż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 593 .