Przejdź do zawartości

Zabłudów: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne redakcyjne, poprawa linków
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 43: Linia 43:


== Położenie ==
== Położenie ==
[[Plik:Droga 685-km 17.jpeg|thumb|left|200px|Droga 685 17 km od Zabłudowa]]

Zabłudów znajduje się około 20 km na południowy wschód od [[Białystok|Białegostoku]]. Wchodzi w skład [[aglomeracja białostocka|aglomeracji białostockiej]].
Zabłudów znajduje się około 20 km na południowy wschód od [[Białystok|Białegostoku]]. Wchodzi w skład [[aglomeracja białostocka|aglomeracji białostockiej]].


Linia 56: Linia 54:


== Historia ==
== Historia ==
Miasto lokowane w [[1553]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]], własność Chodkiewiczów, następnie Radziwiłłów (od [[1598]] do początków [[XIX wiek]]u). W [[XVI wiek]]u ośrodek [[reformacja|reformacji]]. Od [[1795]] w zaborze pruskim, od [[1807]] w zaborze rosyjskim. Od [[1918]] w niepodległej Polsce, w [[1939]]-[[1941]] pod okupacją sowiecką, a następnie niemiecką ([[1941]]-[[1944]]). Od [[XVI wiek|XVI]] wieku osadnictwo Żydów, którzy przy końcu [[XIX wiek]]u stanowili około 60 procent ludności miasta. Społeczność ta została zgładzona podczas okupacji niemieckiej (około 1,4 tys. wywiezionych do obozu zagłady w Treblince w [[1942]]). Podczas wojny miasto zniszczono w 50 procentach. [[24 czerwca]] [[1941]] r. spalono m.in. najcenniejszy zabytek Zabłudowa - unikatową wielką drewnianą [[synagoga|synagogę]] z [[1646]] r.
Miasto lokowane w [[1553]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]], własność Chodkiewiczów, następnie Radziwiłłów (od [[1598]] do początków [[XIX wiek]]u). W [[XVI wiek]]u ośrodek [[reformacja|reformacji]].

W dniu 25 grudnia 1659 roku miasto zostało spalone przez wojska moskiewskie [[Iwan Andrzejewicz Chowański (zm. 1682)|Iwana Chowańskiego]], które wymordowały mieszkańców zgromadzonych na mszy w kościele.

Od [[1795]] w zaborze pruskim, od po Pokoju w Tylży w [[1807]] w zaborze rosyjskim. W XIX wieku nastąpiło gwałtowne zwiększenie ilości ludności żydowskiej w mieście, która pod koniec wieku stanowiła już 60% mieszkańców. Od [[1918]] w niepodległej Polsce, w [[1939]]-[[1941]] pod okupacją sowiecką, a następnie niemiecką ([[1941]]-[[1944]]), podczas której Niemcy wymordowali ludność żydowską (około 1,4 tys. wywiezionych do obozu zagłady w Treblince w [[1942]]). Podczas wojny miasto zniszczono w 50 %. [[24 czerwca]] [[1941]] r. spalono m.in. najcenniejszy zabytek Zabłudowa - unikatową wielką drewnianą [[synagoga|synagogę]] z [[1646]] r. W 1944 roku zajęte przez Armię Czerwoną.
W roku 1965 w mieście miał miejsce tak zwany [[cud zabłudowski]].
W roku 1965 w mieście miał miejsce tak zwany [[cud zabłudowski]].


Wersja z 15:34, 14 sty 2012

Szablon:POL miasto infobox Zabłudów – miasto w woj. podlaskim, w powiecie białostockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zabłudów. Zaliczane do aglomeracji białostockiej.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 2485 mieszkańców[1].

Położenie

Zabłudów znajduje się około 20 km na południowy wschód od Białegostoku. Wchodzi w skład aglomeracji białostockiej.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 14,30 km²[2].

Przez miasto przebiega droga krajowa nr. 19, Białystok-Lublin. Początek ma tutaj również droga wojewódzka nr 685 łącząca DK. 19 z Hajnówką.

Komunikację z Białymstokiem zapewniają przecinające się w mieście liczne kursy firm przewozowych, głównie PKS. Najwięcej połączeń zapewnia PKS Białystok.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Historia

Miasto lokowane w 1553 na prawie magdeburskim, własność Chodkiewiczów, następnie Radziwiłłów (od 1598 do początków XIX wieku). W XVI wieku ośrodek reformacji.

W dniu 25 grudnia 1659 roku miasto zostało spalone przez wojska moskiewskie Iwana Chowańskiego, które wymordowały mieszkańców zgromadzonych na mszy w kościele.

Od 1795 w zaborze pruskim, od po Pokoju w Tylży w 1807 w zaborze rosyjskim. W XIX wieku nastąpiło gwałtowne zwiększenie ilości ludności żydowskiej w mieście, która pod koniec wieku stanowiła już 60% mieszkańców. Od 1918 w niepodległej Polsce, w 1939-1941 pod okupacją sowiecką, a następnie niemiecką (1941-1944), podczas której Niemcy wymordowali ludność żydowską (około 1,4 tys. wywiezionych do obozu zagłady w Treblince w 1942). Podczas wojny miasto zniszczono w 50 %. 24 czerwca 1941 r. spalono m.in. najcenniejszy zabytek Zabłudowa - unikatową wielką drewnianą synagogę z 1646 r. W 1944 roku zajęte przez Armię Czerwoną. W roku 1965 w mieście miał miejsce tak zwany cud zabłudowski.

Rynek

Zabłudowski rynek miał dzisiejszy kształt od początku swego istnienia, który zawdzięcza Grzegorzowi Chodkiewiczowi. Jak na ówczesne czasy był duży, kształtem przypominał kwadrat; w jego krańcach wyznaczono pary ulic wychodzące z każdego rogu, które zbiegały się pod kątem prostym. W jego północno-wschodniej części usytuowano kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP (w późniejszych czasach kościołowi nadano wezwanie Świętych Apostołów Piotra i Pawła). Po stronie południowo-wschodniej rynku mieści się cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia NMP, lokowana w tym samym czasie, jak i kościół.

W 1608 r. Krzysztof Radziwiłł ufundował zbór kalwiński, który był umiejscowiony między rynkiem miejskim a stawem dworskim.

Istniały też w Zabłudowie dwa cmentarze żydowskie. Pierwszy z nich, obecnie już nieistniejący, zlokalizowany był w centrum miasta, drugi - XIX-wieczny, był umiejscowiony w południowo-zachodniej części miasta.

Pomiędzy grudniem 1913 a marcem 1914 r. rynek oraz dwie ulice oświetlono lampami gazowymi. Przy rynku ustawiono dwie latarnie, a na ulicach Białostockiej i Surażskiej po jednej.

W 2009 roku rozpoczęła się przebudowa ulicy Białostockiej (część Drogi Krajowej nr 19), oraz budowa ronda u zbiegu ulic Białostockiej, Rynek, A. Mickiewicza (początek Drogi wojewódzkiej nr 685) i Bielskiej. Planowany koniec remontu to 31 października 2010 roku.

Zabytki

Kościół parafialny pw. świętych Piotra i Pawła
Cerkiew pw. Zaśnięcia NMP
  • Kościół parafialny pw. świętych Piotra i Pawła - położony przy rynku klasycystyczny kościół wybudowany w latach 1805-1840. Ogrodzenie kościoła z pocz. XX w.
  • Cerkiew parafialna pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny - usytuowana po przeciwnej do kościoła stronie rynku, wybudowana w latach 1847-1855, z elementami architektury ruskiej.
  • Kaplica pw. św. Marii Magdaleny - usytuowana na cmentarzu katolicko-prawosławnym, pierwotnie greckokatolicka, obecnie rzymskokatolicka, barokowa, wymurowana w 2. poł. XVIII w. Cmentarz ogrodzony, z bramą z 1848 r.
  • Kaplica pw. św. Rocha - klasycystyczna kaplica wymurowana w 1850 r. Ogrodzenie cmentarza i brama z tego samego okresu.
  • Pozostałości zespołu dworskiego - park krajobrazowy z 2. poł. XIX w.
  • Cmentarz żydowski - mieszczący się za Zabłudowem. Zabytkowe nagrobki, oraz grobowiec rabina.
  • Synagoga drewniana z pierwszej połowy XVII wieku. Należała do najcenniejszych tego typu obiektów w Polsce. Została zniszczona przez Niemców w czerwcu 1941 roku.
  1. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
  2. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-08-20. ISSN 1505-5507.

Linki zewnętrzne

Szablon:Linki do map Polski

Miasta województwa podlaskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Powiat białostocki
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat białostocki (do 1940 i 1945–75)
Przynależność wojewódzka
Gminy miejskie
(1919–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1919–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Gmina Zabłudów
Miasto
Wsie
Kolonie
Osady leśne
Części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zabłudów&oldid=29466344”