Spektrum zaburzeń autystycznych

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
REF orange.svg
 Ten artykuł od 2019-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł.
(Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające).
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Wstążka solidarności z dziećmi autystycznymi

Spektrum zaburzeń autystycznych, spektrum autyzmu, spektrum autystyczne, ASD (od ang. autism spectrum disorder) – należące do zaburzeń neurorozwojowych, charakteryzują się utrzymującymi się, poważnymi trudnościami w inicjowaniu i utrzymywaniu relacji i komunikacji społecznej oraz ograniczonymi, powtarzalnymi i nieelastycznymi wzorcami zachowań, i zainteresowań. Początek zaburzenia występuje zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie, choć objawy mogą ujawnić się później, pod wpływem rosnących wymagań społecznych. Deficyty powodują upośledzenie w różnych obszarach funkcjonowania jednostki (osobistych, edukacyjnych, zawodowych). Część osób z ASD może mieć też deficyty w zakresie funkcjonowania intelektualnego lub umiejętności językowych. Do spektrum należą zaburzenia diagnozowanie do niedawna jako: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera, dziecięce zaburzenia dezintegracyjne i całościowe zaburzenie rozwoju[1][2][3][4][5][6].

Zaburzenia należące do spektrum autyzmu (według ICD-10)[edytuj | edytuj kod]

Uproszczone porównanie pięciu spośród wielu rodzajów zaburzeń interakcji społecznych i komunikacji, spowodowanych różnymi przyczynami
Osoby z zespołem Aspergera często wykazują intensywne zainteresowania (na zdjęciu model budowy cząsteczki)

Objawy kliniczne podobne do zaburzeń ze spektrum autyzmu mogą być także powodowane przez:

Inne zaburzenia psychiczne i choroby, mogące mieć związek ze spektrum:

Przyczyny[edytuj | edytuj kod]

Obsesyjne ustawianie przedmiotów jeden na drugim lub w linii może być objawem autyzmu
Delecja (1), duplikacja (2) i inwersja (3) to aberracje chromosomowe związane z autyzmem[7]
 Tę sekcję należy dopracować:
od 2019-07 → dodać wiarygodne źródła medyczne w postaci przypisów (informacje medyczne muszą być poparte dowodami naukowymi),
od 2019-07 → usunąć/zweryfikować prawdopodobną twórczość własną,
Przyczyny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Prawdopodobnie u podłoża wszystkich zaburzeń ze spektrum autyzmu leżą defekty neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich powstawania należą:

  • genetyczne – uwarunkowane genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11;
    Naukowcy odkryli 20–30 genów odpowiedzialnych za powstawanie autyzmu i wyróżniają geny odpowiedzialne za powstanie wczesnej i późnej odmiany autyzmu. Geny na chromosomie 11 są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u mężczyzn, a geny na chromosomie 4 – u kobiet. Kobiety posiadają więcej genów odpowiedzialnych za powstanie autyzmu niż mężczyźni. Przekazywana jest nie tyle podatność na autyzm, ile skłonność do wystąpienia zaburzenia autystycznego: trudności przystosowania, cech osobowości, czy innych psychoz[8].
  • wiek ojca od 40 i więcej lat zwiększa ryzyko zachorowalności na autyzm
  • zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny
  • zaburzenia flory bakteryjnej jelit[9][10]
  • urazy okołoporodowe
  • uszkodzenia centralnego układu nerwowego
  • toksoplazmoza (wrodzona)
  • mózgowe porażenie dziecięce
  • poważne infekcje i intensywna antybiotykoterapia w okresie niemowlęcym

Mimo że rodzice mogą zauważyć pierwsze objawy autyzmu u swojego dziecka po pierwszych rutynowych szczepieniach, a obawy niektórych doprowadziły do zmniejszenia częstości stosowania szczepień u dzieci (a w związku z tym zwiększenia prawdopodobieństwa epidemii odry), wykazano brak związku pomiędzy stosowaniem szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczkę, a występowaniem autyzmu. Nie ma naukowych dowodów także na to, że Thiomersal (w USA znany jako Thimerosal) występujący w szczepionkach może przyczynić się do wystąpienia autyzmu[11][12].

Objawy[edytuj | edytuj kod]

Dwuwymiarowy model spektrum zaburzeń autystycznych
Chłopiec z autyzmem i zabawki ułożone przez niego wzdłuż prostej
 Tę sekcję należy dopracować:
od 2019-07 → dodać wiarygodne źródła medyczne w postaci przypisów (informacje medyczne muszą być poparte dowodami naukowymi),
od 2019-07 → usunąć/zweryfikować prawdopodobną twórczość własną,
Objawy.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Zachowania wskazujące na możliwość występowania u dziecka zaburzeń autystycznych

Objawy autyzmu według Leo Kannera:

  • autystyczna izolacja
  • przymus stałości otoczenia
  • niezdolność do interakcji społecznych, często powiązana z niepohamowaną agresją
  • stereotypowe, powtarzające się czynności
  • zaburzenia mowy
  • łatwość mechanicznego zapamiętywania

Autyzm dziecięcy:

  • nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje świadomych gestów po pierwszym roku życia
  • nie mówi ani jednego słowa w wieku 16 miesięcy
  • nie składa słów w pary w wieku 2 lat
  • nie reaguje na imię
  • traci zdolności językowe lub społeczne

Inne objawy:

  • słaby kontakt wzrokowy
  • nie potrafi się bawić zabawkami
  • nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty
  • jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu
  • nie uśmiecha się
  • czasem wydaje się upośledzone słuchowo lub (w zespole Aspergera) ma wyostrzony zmysł słuchu
  • urojenia
  • omamy

Terapia[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: Terapia zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Autyzm jest nieuleczalny. Do nielicznych terapii o udowodnionej naukowo skuteczności należą interwencje behawioralne oparte m. in. na stosowanej analizie behawioralnej (ang. applied behavior analysis)[13] oraz terapia poznawczo-behawioralna. Z zamiarem złagodzenia skutków spektrum autyzmu stosuje się: dietę eliminacyjną (bez glutenu i kazeiny) – chociaż brak jest badań klinicznych potwierdzających jej skuteczność[14], a diety eliminacyjne noszą ryzyko niedożywienia i osteoporozy[15][16]. Znaczną popularnością cieszy się tzw. terapia integracji sensorycznej (SI), opracowana w latach 70. przez Jean Ayres, jednakże wyniki badań klinicznych przeprowadzone w ostatnich 40 latach nie pozwalają na uznanie tej metody za skuteczną[17][18]. Przynajmniej dwa towarzystwa medyczne (American Academy of Pediatrics[19] i brytyjskie College of Occupational Therapists) przestrzegają przed stosowaniem SI.

Prowadzone są wczesne badania kliniczne nad skutecznością suraminy dla zwalczania objawów autystycznych[20].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Zobacz hasło autyzm w Wikisłowniku

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, wyd. 5, Arlington, VA: American Psychiatric Association, 2013, s. 50–59, ISBN 978-0-89042-554-1, OCLC 830807378.
  2. ↑ 6A02 Autism spectrum disorder, ICD-11 – mortality and morbidity statistics, kwiecień 2019.
  3. ↑ Autism spectrum disorder, ICD-11 (foundation) [dostęp 2019-08-07].
  4. ↑ 6A02.0 Autism spectrum disorder without disorder of intellectual development and with mild or no impairment of functional language, ICD-11 – mortality and morbidity statistics, kwiecień 2019.
  5. ↑ Autism spectrum disorder without disorder of intellectual development and with mild or no impairment of functional language, ICD-11 (foundation) [dostęp 2019-08-07].
  6. ↑ Childhood disintegrative disorder, ICD-11 (foundation) [dostęp 2019-08-07].
  7. ↑ Arthur L. Beaudet, Autism: highly heritable but not inherited, „Nature Medicine”, 13 (5), 2007, s. 534–536, DOI: 10.1038/nm0507-534, ISSN 1078-8956, PMID: 17479094.
  8. ↑ Autyzm rodzinny – Nie-Grzeczne Dzieci
  9. ↑ Helen E. Vuong, Elaine Y. Hsiao, Emerging roles for the gut microbiome in autism spectrum disorder, „Biological Psychiatry”, 81 (5), 2017, s. 411–423, DOI: 10.1016/j.biopsych.2016.08.024, ISSN 1873-2402, PMID: 27773355, PMCID: PMC5285286.
  10. ↑ Q. Li, J.-M. Zhou, The microbiota-gut-brain axis and its potential therapeutic role in autism spectrum disorder, „Neuroscience”, 324, 2016, s. 131–139, DOI: 10.1016/j.neuroscience.2016.03.013, ISSN 1873-7544, PMID: 26964681.
  11. ↑ Asif Doja, Wendy Roberts, Immunizations and autism: a review of the literature, „The Canadian Journal of Neurological Sciences. Le Journal Canadien Des Sciences Neurologiques”, 33 (4), 2006, s. 341–346, ISSN 0317-1671, PMID: 17168158.
  12. ↑ B. Taylor, Vaccines and the changing epidemiology of autism, „Child: Care, Health and Development”, 32 (5), 2006, s. 511–519, DOI: 10.1111/j.1365-2214.2006.00655.x, ISSN 0305-1862, PMID: 16919130.
  13. ↑ Edward P. Sarafino, Applied behavior analysis : principles and procedures for modifying behavior, Hoboken, NJ: Wiley, 2012, ISBN 978-0-470-57152-1, OCLC 714727869.
  14. ↑ Salvador Marí-Bauset i inni, Evidence of the gluten-free and casein-free diet in autism spectrum disorders: a systematic review, „Journal of Child Neurology”, 29 (12), 2014, s. 1718–1727, DOI: 10.1177/0883073814531330, ISSN 1708-8283, PMID: 24789114.
  15. ↑ Midge Kirby, Elaine Danner, Nutritional deficiencies in children on restricted diets, „Pediatric Clinics of North America”, 56 (5), 2009, s. 1085–1103, DOI: 10.1016/j.pcl.2009.07.003, ISSN 1557-8240, PMID: 19931065.
  16. ↑ Mary L. Hediger i inni, Reduced bone cortical thickness in boys with autism or autism spectrum disorder, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, 38 (5), 2008, s. 848–856, DOI: 10.1007/s10803-007-0453-6, ISSN 0162-3257, PMID: 17879151.
  17. ↑ Russell Lang i inni, Sensory integration therapy for autism spectrum disorders: a systematic review, „Research in Autism Spectrum Disorders”, 6 (3), 2012, s. 1004–1018, DOI: 10.1016/j.rasd.2012.01.006.
  18. ↑ Jane Case-Smith, Lindy L. Weaver, Mary A. Fristad, A systematic review of sensory processing interventions for children with autism spectrum disorders, „Autism: The International Journal of Research and Practice”, 19 (2), 2015, s. 133–148, DOI: 10.1177/1362361313517762, ISSN 1461-7005, PMID: 24477447.
  19. ↑ Section On Complementary And Integrative Medicine i inni, Sensory integration therapies for children with developmental and behavioral disorders, „Pediatrics”, 129 (6), 2012, s. 1186–1189, DOI: 10.1542/peds.2012-0876, ISSN 1098-4275, PMID: 22641765.
  20. ↑ Robert K. Naviaux i inni, Low‐dose suramin in autism spectrum disorder: a small, phase I/II, randomized clinical trial, „Annals of Clinical and Translational Neurology”, 4 (7), 2017, s. 491–505, DOI: 10.1002/acn3.424, ISSN 2328-9503, PMID: 28695149, PMCID: PMCPMC5497533.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Spektrum_zaburzeń_autystycznych&oldid=61434054”