Stanisław Skarżyński
Stanisław Skarżyński (1934) | |
pułkownik pilot | |
Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1899 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
26 czerwca 1942 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1918–1942 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki |
29 pułk Strzelców Kaniowskich, |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Stanisław Jakub Skarżyński (ur. 1 maja 1899 w Warcie[1], zm. 26 czerwca 1942 na Morzu Północnym)[2] – pułkownik pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, pierwszy Polak, który przeleciał Atlantyk, ustanawiając przy tym światowy rekord odległości lotu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Młodość i początek służby wojskowej
[edytuj | edytuj kod]Był synem Władysława i Wacławy z Kozłowskich. Miał siostrę Zofię. W latach 1908–1914 uczęszczał do Kaliskiej Szkoły Handlowej; po zburzeniu Kalisza (1914) na krótko powrócił do rodzinnej Warty, by następnie udać się do Włocławka, gdzie w latach 1915–1918 uczył się we Włocławskiej Szkole Handlowej (w 1916 przekształconej w gimnazjum realne), w której złożył egzamin dojrzałości. Interesował się lotnictwem i modelarstwem lotniczym oraz działał w szkolnych organizacjach niepodległościowych. W latach 1916–1917 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej (wstąpił do POW 7.4.1916 r.). 26 sierpnia 1918 r. rozpoczął studia na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej. W listopadzie 1918 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego, dowodził akcją rozbrajania żołnierzy niemieckich i przejmowania od Niemców władzy w Warcie.
Walczył następnie w wojnie polsko-bolszewickiej w 29 pułku Strzelców Kaniowskich, uzyskując w 1919 stopień podporucznika. Został postrzelony, lecz po wyleczeniu powrócił na front. 16 sierpnia 1920 został poważnie ranny w nogę w bitwie pod Radzyminem. Za udział w niej otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari. Zakażona rana wymagała długiej i uciążliwej rekonwalescencji. Choć Skarżyńskiemu udało się uniknąć trwałego inwalidztwa, to od tej pory utykał na nogę. Lotnicza kariera Skarżyńskiego zaczęła się w efekcie zbiegu okoliczności, gdyż na skutek niezdolności do dalszej służby w piechocie, jedyną szansę na pozostanie w wojsku znalazł w lotnictwie, chociaż i tam początkowo lekarze wojskowi stawiali mu przeszkody. Po usilnych zabiegach z jego strony, udało mu się jednak uzyskać zgodę na przeniesienie do lotnictwa. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 2772. lokatą w korpusie oficerów piechoty[3].
Początek kariery lotniczej
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze kroki pilotażowe stawiał w Szkole Pilotów w Bydgoszczy. Podczas pierwszego lotu jego samolot zapalił się, udało mu się jednak wylądować. Szkołę lotniczą ukończył w 1925, po czym uzyskał przydział do 1 pułku lotniczego w Warszawie. 12 kwietnia 1927 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 15. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[4]. Od czerwca 1928 do stycznia 1930 dowodził 12 eskadrą liniową. W tym czasie odbył również staż w lotnictwie rumuńskim. Jego ideą stały się wkrótce dalekie przeloty sportowe.
Między 1 lutego a 5 maja 1931 wraz z por. Andrzejem Markiewiczem wykonał na polskim samolocie PZL Ł.2 (SP-AFA) rajd dookoła Afryki, pokonując dystans 25 770 km i stając się lotnikiem znanym w Polsce, a także na świecie. Trasa przelotu obejmowała m.in. Warszawę, Belgrad, Ateny, Kair, Chartum, Kisumu, Abercon, Elisabethville, Luebo, Léopoldville, Lagos, Abidżan, Bamako, Dakar, Port Etienne, Agadir, Villa Cisneros, Casablancę, Alicante i Paryż. Lot obfitował w wiele problemów z silnikiem, który dwa razy był demontowany z płatowca. W pobliżu miejscowości Ribérac we Francji, doszło np. do urwania tłoka w cylindrze i Skarżyński dokonał trudnego lądowania awaryjnego na zboczu polanki wśród zadrzewionych pagórków. Nie zdecydował się jednak na wymianę poważnie uszkodzonego silnika, chciał wrócić na tym samym, naprawionym[5].
Lot przez Atlantyk
[edytuj | edytuj kod]8 maja 1933 na jednomiejscowym samolocie polskiej konstrukcji, RWD-5bis (znaki SP-AJU), adaptowanym do dalekiego lotu, jako pierwszy Polak przeleciał nad południową częścią Oceanu Atlantyckiego z zachodniego wybrzeża Afryki (Saint Louis w Senegalu) do Maceió w Brazylii[6]. Wystartował do lotu 7 maja o godz. 23:00. Przelot trwał 20 godz. 30 min., z czego 17 godz. 15 min. nad oceanem. W ten sposób – wynikiem 3582 km – ustanowił międzynarodowy rekord odległości w klasie C kategorii II samolotów turystycznych, o masie własnej do 450 kg[7]. Do legendy przeszedł m.in. fakt, iż Skarżyński odbył lot w garniturze, a nie kombinezonie pilota[8].
Za swój wyczyn otrzymał w 1936 od Międzynarodowej Federacji Lotniczej (FAI) Medal Louisa Blériota za rekord odległości w pierwszej edycji, przyznawany za rekordy (prędkości, pułapu, odległości lotu) w lotnictwie lekkim[9].
Przelot nad południowym Atlantykiem był etapem na trasie Warszawa–Rio de Janeiro, pokonanej między 27 kwietnia a 24 czerwca 1933. Jej długość wynosiła 17 885 km. W Brazylii odwiedził też inne miasta, entuzjastycznie witany przez mieszkańców, zwłaszcza skupiska Polonii. Następnie poleciał do rodaków w Buenos Aires. Do Europy powrócił statkiem wraz ze swoim „rekordowym” samolotem i nim – z francuskiego Boulogne – odleciał do Warszawy (z międzylądowaniem na podłódzkim lotnisku „Lublinek”, gdzie powitała go m.in. żona[10]), kończąc 2 sierpnia 1933 rajd o łącznej długości 18 305 km[11].
Dalsza służba wojskowa i II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]5 marca 1934 został awansowany na stopień majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 9. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki[12]. Ukończył następnie Wyższą Szkołę Lotniczą w Warszawie i dowodził dywizjonem liniowym. W 1938 został zastępcą dowódcy 4 pułku lotniczego w Toruniu[13]. Zajmował się także organizacją lotnictwa sportowego. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 10. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[14]. W tym samym miesiącu został przydzielony do Inspektoratu Armii w Toruniu, w charakterze oficera odcinkowego z zadaniem opracowania planu użycia lotnictwa i obrony przeciwlotniczej Armii „Pomorze”. 26 kwietnia 1939 został prezesem Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej. W sierpniu 1939, w czasie mobilizacji alarmowej objął stanowisko szefa sztabu w Dowództwie Lotnictwa i OPL Armii „Pomorze” i pełnił je w czasie kampanii wrześniowej[15].
W sierpniu 1939 został skierowany do Rumunii jako zastępca attaché lotniczego, gdzie organizował przerzuty polskich lotników do Francji. Następnie w 1940 sam się tam przedostał i brał udział w organizacji lotnictwa polskiego. Po upadku Francji kierował ewakuacją polskich pilotów z Saint-Jean-de-Luz do Wielkiej Brytanii, gdzie został mianowany komendantem Polskich Szkół Pilotów w Hucknall i następnie w Newton. Otrzymał numer służbowy RAF P-1252[16]. Z uwagi na zaawansowany wiek jak na pilota (ponad 40 lat), zmniejszoną sprawność nogi i wysoki stopień wojskowy, został skierowany na stanowisko naziemne, zamiast do latania[17]. Na prośbę Skarzyńskiego, polskie dowództwo skierowało go jednak do odbycia tury 30 lotów bojowych jako pilota w polskim 305 Dywizjonie Bombowym i w grudniu 1941 roku rozpoczął on szkolenie w jednostce treningu operacyjnego 18 OTU w Bramcote[17]. Po ukończeniu szkolenia, w kwietniu 1942 roku został komendantem polskiego personelu bazy lotniczej RAF Lindholme[17]. Równocześnie, od maja do czerwca odbył pięć nocnych lotów bojowych jako drugi pilot, na bombardowanie Nantes, Hamburga, Kolonii, Essen i zrzutu ulotek nad Paryżem[17]. W tym, trzy loty odbył z tą samą załogą sierż. pil. Alojzego Gusowskiego, lecz została ona zestrzelona 19/20 czerwca, w locie, w którym Skarżyński nie brał udziału[17].
Zginął po północy 26 czerwca 1942 roku w kolejnym locie bojowym – wielkim nalocie 1000 samolotów na Bremę, lecąc jako pierwszy pilot (inne źródło podaje że leciał jako drugi pilot, a pierwszym był podporucznik Józef Szybka[18]) w składzie załogi bombowca Vickers Wellington Mk II o znakach SM-R[17]. Załoga ta była skompletowana ad hoc do tego lotu i nie była zgrana[17]. Wbrew informacjom spotykanym w literaturze, z dokumentów wynika, że samolot nie doleciał do celu i nie został trafiony, lecz nad wybrzeżem Holandii doznał awarii silnika i musiał zawrócić[17]. Mimo to, na skutek awarii przeciążonego drugiego silnika, samolot przymusowo wodował po godz. 2 na Morzu Północnym, ok. 65 km od wybrzeży Anglii[17]. Podczas ewakuacji załogi do tratwy ratunkowej dinghy za prawym skrzydłem, Skarżyński jako pilot opuszczał samolot innym lukiem w dachu kabiny, niż pozostali członkowie załogi[19]. Prawdopodobnie został zmyty przez falę z kadłuba lub zszedł na lewe skrzydło i nie został odnaleziony, po czym utonął jako jedyny członek załogi (pozostali się uratowali)[19]. Ciało Skarżyńskiego zostało wyrzucone na brzeg holenderski, po czym został pochowany z honorami na cmentarzu żołnierzy alianckich w miejscowości West-Terschelling na wyspie Terschelling w Holandii (Wyspy Fryzyjskie)[16]. Informacja o tym dotarła do dywizjonu 19 września[19].
Naczelny Wódz mianował go pośmiertnie (1 września 1942) pułkownikiem, a Prezydent RP odznaczył go Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[2].
Jego żoną została Julia[20].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 5198 (1922)[21][22]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 19 września 1997)[23]
- Krzyż Niepodległości (9 listopada 1933)[24]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 czerwca 1933)[25]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie[21][26], po raz pierwszy w 1921[27])
- Złoty Krzyż Zasługi (19 maja 1931)[28]
- Srebrny Krzyż Zasługi (25 maja 1929)[29]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia (1934)[30][31]
- Odznaka za Rany i Kontuzje
- Polowa Odznaka Pilota
- Medal Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej dla uczczenia przelotu przez Atlantyk (1934)[30][32]
- Odznaka Pamiątkowa 1 Pułku Lotniczego
- Komandor Orderu Zasługi (Węgry, przed 1935)[21]
- Oficer Orderu Korony Rumunii (Rumunia)[21]
- Oficer Orderu Krzyża Południa (Brazylia)[21]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)
- Medal Louisa Blériota (1936)
- Odznaka Pilota RAF (1939)
- francuska Odznaka Pilota
- rumuńska Odznaka Pilota (1929)[33]
Książki
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Skarżyński opisał swój afrykański rajd lotniczy w książce pt. 25.770 kilometrów ponad Afryką, opublikowanej w 1931. Książka miała kilka wznowień, m.in. została wydana w 2001 przez Aeroklub Polski (ISBN 978-83-88484-47-6).
- Natomiast swój lot transatlantycki opisał w tomie Na RWD-5 przez Atlantyk, opublikowanym w 1934 przez Aeroklub RP. Książka została ponownie wydana w 2008 przez łódzką oficynę ASTRA, która w 2010 opublikowała także jej wersję angielską – Transatlantic Flight on RWD-5bis – w tłumaczeniu Macieja Skarżyńskiego.
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- Od 19 września 2009 „dla zachowania i kultywowania tradycji oręża polskiego oraz dla upamiętnienia zasług w służbie dla Ojczyzny płk pil. Stanisława Jakuba Skarżyńskiego” 8 Baza Lotnicza w Krakowie-Balicach przyjęła imię patrona – płk pil. Stanisława Jakuba Skarżyńskiego[34]. 18 września 2009 odsłonięto pomnik z popiersiem płk. Skarżyńskiego, dłuta prof. Czesława Dźwigaja[35].
- W rodzinnym mieście pułkownika – Warcie k. Sieradza – wzniesiono jego pomnik z popiersiem, zaś w tamtejszym muzeum znajduje się duża, stała ekspozycja poświęcona jego pamięci.
- Imię płk. pil. Stanisława Skarżyńskiego nosi 88 Warszawska drużyna harcerzy „ATER” działająca w szkole podstawowej nr. 12 przy ulicy Górnośląskiej w Warszawie.
- Imię płk. pil. Stanisława Skarżyńskiego nosi XXIII LO[36] i Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 11[37] w Krakowie, tworzące Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 9, leżące przy historycznym lotnisku Kraków-Rakowice-Czyżyny (Od roku 1970 w budynku ZSO nr 9 mieściła się Szkoła Podstawowa nr 128, która od 1973 miała tego samego patrona. W 1999 przekształcona w Gimnazjum nr 11, przekształcone w 2017 z powrotem w Szkołę Podstawową nr 128[38]).
- Imię płk. pil. Stanisława Skarżyńskiego nosi Szkoła Podstawowa w Warcie[39]
- Imię jego noszą szkoły w Olkuszu i w Skarżynie
- Imię Stanisława Skarżyńskiego nosi Aeroklub Włocławski w Kruszynie
- Jego imię nosi również, mający lotnicze tradycje, krakowski szczep Kolorowy, powstały w 1964
- Jest patronem ulic w wielu miastach m.in. w Warcie, Świdniku, Krakowie, Wrocławiu (ulica), Gdańsku, Gorzowie Wielkopolskim, Poznaniu, Radomiu, Sokółce, Wałbrzychu (plac), Bydgoszczy, Lęborku, Łodzi, Grudziądzu, Włocławku, Białymstoku, Jeleniej Górze, Starogardzie Gdańskim, Stargardzie, Mielcu, Bielsku-Białej i na warszawskiej Ochocie.
- Od 2008 Sieradzkie Bractwo Kurkowe organizuje coroczne zawody strzeleckie dla uczczenia zasług w służbie dla ojczyzny płk. Skarzyńskiego. W tym też roku odsłonięto tablicę pamiątkową (kościół garnizonowy w Sieradzu, ul. Kościuszki 19) w 75-tą rocznicę przelotu przez Atlantyk na RWD-5
- W 2012 w 70. rocznicę śmierci płk. pil. Stanisława Skarżyńskiego odsłonięto w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie tablicę upamiętniającą jego postać.
- W lipcu 2023 na ścianie bloku przy ulicy Dywizjonu 303 na gdańskiej Zaspie odsłonięto mural autorstwa Piotra Szwabe upamiętniający płk. Stanisława Skarżyńskiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Zieliński , Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 479 .
- ↑ a b 8. Baza Lotnictwa Transportowego – Płk pil. Stanisław Jakub Skarżyński (pol.) [dostęp 2011-05-25]
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 119.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 124.
- ↑ Skrzydlata Polska 1931 ↓, s. 99-102.
- ↑ Skrzydlata Polska i 6'1933 ↓, s. 187-188.
- ↑ Rekord kpt. Skarżyńskiego uznany przez F. A. I. 3 światowy rekord lotniczy zdobyty przez Polskę. „Kurjer Poranny”. LVII (188), s. 4, 9 lipca 1933. Warszawa.
- ↑ Jerzy Gotowała, Andrzej Przedpełski, 100 lotników stulecia, Warszawa 2003, s.169
- ↑ Zaszczytne wyróżnienie polskiego pilota. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 57 z 12 marca 1937.
- ↑ fotoreportaż z lądowania w Łodzi i spotkania z żoną: "Łódź w Ilustracji", 13 VIII 1933, nr 33, s. 1.
- ↑ Skrzydlata Polska i 8'1933 ↓, s. 282.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 5 marca 1934 roku, s. 81.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 781.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 206.
- ↑ Jerzy Konieczny, Tadeusz Malinowski (Mała encyklopedia ..., s. 163) "w sierpniu 1939 wyjechał do Rumunii jako zastępca attaché lotniczego". Przeczą temu inni autorzy. Tadeusz Rolski (Uwaga, wszystkie samoloty!, s. 52-54) opisuje przebieg odprawy z ppłk Skarżyńskim w dniu 6 września 1939 na lotnisku polowym Folbórz.
- ↑ a b Krzystek 2012 ↓, s. 517.
- ↑ a b c d e f g h i Krajewski 2024 ↓, s. 28-29.
- ↑ Wacław Król Trzydzieści sekund nad celem, Wydawnictwo MON, Warszawa 1980, s. 36
- ↑ a b c Krajewski 2024 ↓, s. 31-33.
- ↑ Olbrzymie tłumów mieszkańców stolicy witają gorąco kpt. Skarżyńskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 212 z 4 sierpnia 1993.
- ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 669.
- ↑ Dekret Naczelnika Państwa L. 11268 V.M. Adj. Gen. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 6, s. 226)
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 86, poz. 869 „w uznaniu wybitnych zasług w rozsławianiu polskiego lotnictwa, za udział w walkach o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 128, poz. 166 „za zasługi na polu lotnictwa”.
- ↑ Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej – Stanisław Skarżyński (pol.) [dostęp 2011-05-25]
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 84)
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 116, poz. 171 „za zasługi na polu propagandy i sportu lotniczego”.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 303 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ a b Odznaczenie majora Skarżyńskiego złotą odznaką L.O.P.P.. „Świat Zasłużonych”. Nr 2, s. 8, 1934. Warszawa. [dostęp 2020-12-08].
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 288.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 315.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 368.
- ↑ Decyzja Nr 272 Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 sierpnia 2009 roku w sprawie nadania imienia oraz ustanowienia dorocznego Święta 8 Bazy Lotniczej (Dziennik Urzędowy MON z 4 września 2009 roku, Nr 15, poz. 176)
- ↑ 8 BLot: pomnik w dniu święta. [dostęp 2013-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-14)].
- ↑ Edyta Kaletka, Aneta Koprowska: Nasz patron. XXIII LO w Krakowie. [dostęp 2013-07-01].
- ↑ Edyta Kaletka, Aneta Koprowska: Nasz patron. Gimnazjum nr 11 w Krakowie. [dostęp 2013-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
- ↑ Historia szkoły – Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 128 w Krakowie – SP 128 "Skarżyński", „Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 128 w Krakowie – SP 128 "Skarżyński"” [dostęp 2017-03-08] (pol.).
- ↑ uchwała nr XXIV/31/67Miejskiej Rady Narodowej w Warcie z 26.04.1967r
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Jerzy Lewestam. Po afrykańskim locie Polaków. „Skrzydlata Polska”. 5/1931, maj 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Cz. J. Kączkowski. Rekord atlantycki kpt Skarżyńskiego. „Skrzydlata Polska”. 6/1933, czerwiec 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Wojciech Krajewski. Ostatni lot pułkownika Stanisława Skarżyńskiego. „Technika Wojskowa Historia”. Nr 1/2024, s. 28-33, styczeń–luty 2024. Magnum X.
- Przylot kpt. Skarżyńskiego do Warszawy. „Skrzydlata Polska”. 8/1933, sierpień 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- „Łódź w Ilustracji” (niedzielny dodatek ilustr. do „Kuriera Łódzkiego”), 13 VIII 1933 (s. 1: fotoreportaż z międzylądowania w Łodzi po locie atlantyckim).
- Tadeusz Rolski, Uwaga, wszystkie samoloty!, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1974, wyd. III.
- Jerzy Konieczny, Tadeusz Malinowski, Mała encyklopedia lotników polskich, Warszawa 1983, ISBN 83-206-0337-4.
- Cumft Olgierd; Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich : poległych, zmarłych i zaginionych 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1989, s. 477. ISBN 83-11-07329-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Szaleńczy lot Polaka nad Atlantykiem, „Rzeczpospolita weekend”, 2013.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej – Stanisław Skarżyński.
- 8. Baza Lotnictwa Transportowego – Płk pil. Stanisław Jakub Skarżyński. 8blot.sp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-06)]..
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Absolwenci I LO im. Ziemi Kujawskiej we Włocławku
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Ludzie urodzeni w Warcie
- Ludzie związani z Kaliszem
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Odznaką Pilota
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie 29 Pułku Strzelców Kaniowskich
- Oficerowie dowództwa Armii „Pomorze”
- Oficerowie Dywizjonu 305
- Patroni jednostek Wojska Polskiego
- Podpułkownicy lotnictwa II Rzeczypospolitej
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Południa
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)
- Polscy piloci bombowi
- Porucznicy piechoty II Rzeczypospolitej
- Pułkownicy Polskich Sił Powietrznych
- Uczestnicy bitwy pod Radzyminem (1920)
- Urodzeni w 1899
- Zastępcy dowódcy 4 Pułku Lotniczego
- Zmarli w 1942