Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny
 | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miejscowość |
Kraków | ||
| Typ |
cywilne/muzealne (okazjonalne) | ||
| Właściciel | |||
| Kod ICAO |
EPKC | ||
| Strefa czasowa |
UTC +1 | ||
| Wysokość |
218,5 m n.p.m. | ||
| Drogi startowe | |||
| |||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
 50°04′56,13″N 19°59′56,00″E/50,082258 19,998889
| |||
| Strona internetowa | |||
 nr rej. A-1106[1]
| |
 Widok z północnego wschodu oraz fragment dawnego pasa startowego używanego obecnie podczas pokazów | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
osiedle Akademickie, 31-866 Kraków |
| Typ budynku |
lotnisko |
| Rozpoczęcie budowy |
1912 |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel |
Politechnika Krakowska, gmina Kraków, województwo Małopolskie, Comarch |
| Strona internetowa | |
Lotnisko Rakowice-Czyżyny w Krakowie – historyczne, rozformowane lotnisko znajdujące się w krakowskiej dzielnicy Czyżyny opodal dzielnicy Rakowice, od 2003 ponownie czynne okazjonalnie na części swojego pierwotnego obszaru jako lądowisko Kraków-Czyżyny Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. W 2008 oraz 2021 większość obszaru została wpisana do rejestru zabytków.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Lotnisko powstało na terenie podkrakowskiej wsi Rakowice[2] w 1912 w związku z rozwojem lotnictwa Austro-Węgier. W 1918 roku stało się jednym z punktów etapowych pierwszej w Europie regularnej pocztowej linii lotniczej łączącej Wiedeń z Kijowem i Odessą[3]. Początkowo zajmowało obszar 55 ha i zawierało bazę oddziału lotniczego: hangary, budynek oficerski, remizę pojazdów transportowych, skład paliwa. Później rozbudowano je o zespół koszar złożony z pięciu budynków, park z kortami tenisowymi, halę balonową i zaplecze techniczne.
Po odzyskaniu niepodległości i przejęciu obiektów lotniska przez polskie władze wojskowe zorganizowano pierwszą polską jednostkę bojową tzw. Eskadryllę Lotniczą (później 1 Eskadra). Następnie bazę rozbudowano tworząc warsztaty remontowo-produkcyjne, Niższą Szkołę Pilotów i kolejne eskadry. W 1921 powstał w oparciu o istniejące zaplecze techniczne 2 Pułk Lotniczy. W połowie lat 20. polskie władze wojskowe podjęły decyzję o rozbudowie lotniska. 18 lipca 1923 otwarto Cywilną Stację Lotniczą Kraków do obsługi lotów pasażerskich, czego efektem było powstanie drugiego co do wielkości lotniska w Polsce. W 1938 uruchomiono linię międzynarodową Warszawa-Kraków-Budapeszt.
W końcu sierpnia z krakowskiego lotniska przerzucono wszystkie jednostki bojowe na tajne lotniska operacyjne. Bombardowania niemieckie rankiem i po południu 1 września 1939[4] nie spowodowały strat w samolotach bojowych, choć Niemcy uszkodzili hangary, zniszczyli budynki zespołu koszarowego oraz samoloty drugiego rzutu zgromadzone na lotnisku.
W czasie II wojny światowej lotnisko przejęli Niemcy, po jej zakończeniu straciło ono swoje znaczenie ze względu na zagęszczającą się zabudowę okolicznych terenów.
W latach 50. na wschód od lotniska wzniesiono Hutę im. Lenina oraz dzielnicę mieszkaniową Nowa Huta, których rozwój utrudniał eksploatację lotniska. Od 1953 zaczęto systematyczną likwidację lotniska przenosząc poszczególne działy w inne miejsca. W 1963 zlikwidowano lotnisko. W momencie likwidacji posiadało betonową drogę startową na kierunku 11/29 o rozmiarach 2200 × 60 metrów.
Pozostałościami infrastruktury lotniska na terenach Czyżyn są obiekty Muzeum Lotnictwa Polskiego, które zajęło część ocalałych zabudowań i Park Kultury i Wypoczynku utworzony w 1966 na niezabudowanych terenach polotniczych (obecnie Park Lotników Polskich).
W 2008 roku najstarsza część lotniska została z inicjatywy Rady Dzielnicy III wpisana do Rejestru Zabytków. W styczniu 2013 roku deweloper zerwał betonową powierzchnię części pasa, po wschodniej części ul. Izydora Stella-Sawickiego, zachowując jego przestrzeń, która jest pod ochroną konserwatorską, w celu wykorzystania uzyskanej przestrzeni na tereny rekreacyjne dla budowanego osiedla mieszkaniowego[5][6].
W dniu 26 stycznia 2021 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie obszar pola wzlotów zachodniej części lotniska Rakowice - Czyżyny został wpisany do rejestru zabytków[7]. Obszar wpisany do rejestru zabytków znajduje się w gminnej ewidencji zabytków miasta Krakowa i stanowi element europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Obecne lądowisko[edytuj | edytuj kod]
Muzeum rokrocznie od 2004 do 2019, najczęściej w czerwcu, organizowało Małopolski Piknik Lotniczy. W 2003 na potrzeby lotnicze muzeum i pikniku lotniczego ustanowiono ponownie czynne lądowisko na zachodnim fragmencie dawnej betonowej drogi startowej (obecnie przedzielonej ulicą; wschodnia część leży na terenie osiedla mieszkaniowego, mniej więcej w zachowanym stanie). Nowa droga startowa jest czynna zwykle na kierunku 28 (w czasie Pikników okazjonalnie również na kierunku 10) i posiada betonową nawierzchnię o wymiarach 720 × 60 m. Mogą z niej korzystać lekkie samoloty do 7500 kg i śmigłowce[8].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Pas startowy lotniska, widok na północny zachód, po prawej os. Dywizjonu 303
Hangar na os. II Pułku Lotniczego
Duży hangar, obecnie na terenie Muzeum Lotnictwa
Mały hangar, obecnie na terenie Muzeum Lotnictwa
Ruiny zburzonego hangaru na terenie Muzeum Lotnictwa
Widok na pas startowy na zachód – w tle „Quattro Business Park”
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2010-10-29].
- ↑ Krzysztof Radwan, Krzysztof Mroczkowski, 100 lat polskiego lotnictwa, 2018.
- ↑ Krzysztof Wielgus, Rakowice - Czyżyny lotnisko Krakowa, 2002.
- ↑ Mateusz Drożdż, 75 lat temu pierwsze bomby na Kraków spadły w Rakowicach, "Biuletyn Rady Dzielnicy III" nr 3/2014, wrzesień 2014.
- ↑ Piotr Rąpalski: Zerwali pas lotniska w Czyżynach. Jego los jest przesądzony. 2013-02-12. [dostęp 2013-02-19].
- ↑ Co powstanie na pasie w Czyżynach? Budimex składa obietnicę mieszkańcom - Gazetakrakowska.pl, www.gazetakrakowska.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Piotr Ogórek, Kraków. Zachodnia część dawnego pasa lotniska w Czyżynach zabytkiem. Oficjalna decyzja. Co z budową Cogiteonu?, Gazeta Krakowska, 28 stycznia 2021 [dostęp 2022-08-24] (pol.).
- ↑ Informacje dla pilotów dotyczące czynnego lądowiska Rakowice-Czyżyny Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. pikniklotniczy.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-25)]..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Historia Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
- Remigiusz Kasprzycki: Rakowice-Czyżyny w latach 1921–1955. Krakowskie lotnisko w służbie wojskowej i cywilnej. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2010. ISBN 83-7188-448-1.
- Krzysztof Wielgus: Rakowice-Czyżyny lotnisko Krakowa. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2002. ISBN 83-915921-3-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zobacz też: Portal:Lotnictwo