Synagoga Złota Róża we Lwowie
![Ziemia](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png)
![]() akwarela Alfreda Kamienobrodzkiego | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość |
Lwów |
Budulec |
murowana |
Architekt | |
Data budowy |
1582 |
Data zburzenia |
lipiec 1941 |
Tradycja |
ortodoksyjna |
Położenie na mapie Lwowa ![]() | |
Położenie na mapie Ukrainy ![]() | |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego ![]() | |
![]() |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie8.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie8.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie4.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie4.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie5.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie5.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie1.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie1.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie2.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie2.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie3.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie3.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie6.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie6.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie7.jpg/240px-Synagoga_Zlota_Roza_we_Lwowie7.jpg)
Synagoga Złota Róża we Lwowie (hebr. Turei Zahav; jid. Giłdene Rojze), zwana również Nachmanowicza – nieistniejąca synagoga znajdująca się w centrum Lwowa, w dzielnicy żydowskiej, przy ulicy Iwana Fedorowa 27, dawnej Blacharskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Synagoga została zbudowana w 1582 roku z inicjatywy i funduszy przewodniczącego lwowskiej (miejskiej) gminy żydowskiej Izaaka Nachmanowicza. Jej projektantami byli włoscy architekci: Paweł Szczęśliwy i Ambroży Nutclauss[1]. Od imienia żony fundatora nazwano ja „Złotą Różą”.
Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu renesansowym z reminiscencjami gotyku. Jej wnętrze stanowiła czworoboczna sala ze sklepieniem gotyckim, wspartym na renesansowych konsolach. Na każdej z trzech ścian umieszczone były dwa ostrołukowe okna. Aron ha-kodesz w postaci kamiennego renesansowego portalu stał na kilkustopniowym podwyższeniu przy ścianie wschodniej. Posadzka synagogi była niższa od poziomu ulicy o kilka stopni.
Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Lwowa, 14 sierpnia 1941 roku synagoga została spalona przez Niemców, wraz z innymi lwowskimi synagogam[2], a w 1942 wysadzona[3]. Ocalały fragmenty.
W 2007 roku gmina żydowska we Lwowie podjęła kroki w celu rekonstrukcji synagogi w oparciu o zachowane fragmenty. Podjęto między innymi szeroko zakrojone prace archeologiczne[1].
W 2009 roku student Wydziału Architektury Politechni Gdańskiej Michał Podgórczyk opracował projekt dyplomowy „Centrum Kultury Żydowskiej i synagoga we Lwowie”. Projekt ten zakładał budowę Centrum Kultury Żydowskiej oraz synagogi (która miała stać na ruinach synagogi Złotej Róży) w którą wkomponowane zostałyby fragmentu starego budynku[3].. Podgórczyk za swój projekt otrzymał Nagrodę Architektoniczną im. Małgorzaty Baczko i Piotra Zakrzewskiego.
W 2010 roku rada miejska Lwowa ogłosiła konkurs na zagospodarowanie przestrzenne placu po synagodze oraz projekt pomnika Żydów lwowskich. Konkurs wygrał architekt Franz Reschke[4]. Na jesieni 2012 roku na Placu Synagog odbyły się prace archeologiczne[5]. Prace nad ostateczną wersją pomnika wciąż trwają.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Wnętrze synagogi ok. 1900 r.
-
Aron ha-kodesz
-
Wnętrze Synagogi, przed 1918
-
Wnętrze synagogi
-
Widok współczesny
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Lwowscy Żydzi chcą odbudować «Złotą Różę»
- ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski: "Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa", s. 227
- ↑ a b Nagroda architektoniczna im. Małgorzaty Baczko i Piotra Zakrzewskiego
- ↑ Design Competition for the Sites of Jewish History in Lviv. [dostęp 2021-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Археологічні розкопки Площі Синагог (Archeolohiczni rozkopky płoszczi synahoh)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Synagoga Złota Róża we Lwowie na portalu Wirtualny Sztetl
- Majer Bałaban – Żydzi lwowscy
- Józef Helston – Synagogi Lwowa
- Architectural history of the synagogue by the Center for Jewish Art. cja.huji.ac.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-11)].
- https://archive.ph/20121221003446/http://www.lvivcenter.org/en/lia/map/?show=objpopup&ci_objectid=274
- Sergey R. Kravtsov, Di Gildene Royze: The Turei Zahav Synagogue in L’viv (Petersberg, 2011)