Zamach na Maksa Petersa

Zamach na Maksa Petera
	II wojna światowa
	; Tablica w miejscu zamachu. Busko-Zdrój, pl. Zwycięstwa 18
Czas	12 lipca 1944
Miejsce	Busko-Zdrój
Terytorium	Polska pod okupacją III Rzeszy (Generalne Gubernatorstwo, dystrykt radomski)
Przyczyna	wyrok śmierci wydany przez obwodowy sąd partyzancki Armii Krajowej
Wynik	śmierć Maksa Petera
Strony konfliktu
Polskie Państwo Podziemne	III Rzesza
Dowódcy
Michał Lasak	Maks Peters †
Siły
grupa bojowa w sile 4 ludzi
Straty
1 ranny	1 zabity, 1 ranny
brak współrzędnych

Zamach na Maksa Petera – zamach wykonany 12 lipca 1944 przez grupę bojową Armii Krajowej, w czasie którego zabity został SS-Oberscharführer Maks Peters, zastępca szefa Sicherheitspolizei w Busku Zdroju^[1].

Przygotowania i przebieg zamachu[edytuj | edytuj kod]

Z powodu wzrostu terroru na terenie powiatu po przybyciu do Buska Zdroju gestapowca Maksa Petersa, oraz mając na uwadze jego zbrodnie popełnione na partyzantach i ludności cywilnej, obwodowy sąd partyzancki Armii Krajowej wydał na niego wyrok śmierci. Dowodzona przez Michała Lasaka ps. "Kaczmarek" grupa bojowa wyznaczona do dokonania zamachu składała się z 4 osób. Oprócz dowódcy w skład grupy wchodzili^[2]:

Piotr Pałys ps. "Kruk" z Solca Zdroju,
Jan Grochowski ps. "Śmietana" ze wsi Ostrowce,
Hieronim Stężowski ps. "Rybiarz" z Tarnowa.

Zamach na gestapowca został przeprowadzony 12 lipca 1944 na rynku w Busku. W czasie akcji Maks Peters został zabity, a towarzyszący mu kapral Kuhn, pomimo że był ranny, zdołał zbiec. Po udanej akcji grupa zameldowała się u kwaterującego w Łagiewnikach majora Wacława Ćmakowskiego i złożyła raport o wykonaniu zamachu^[3].

Konsekwencje zamachu[edytuj | edytuj kod]

Kilka dni później, 19 lipca 1944 r. nieopodal Buska, podczas egzekucji w Lesie Wełeckim, Niemcy zastrzelili dwudziestu dziewięciu Polaków, mieszkańców Buska-Zdroju, Tucząp, Jarosławic oraz Nowego Korczyna^[4]. Wielu spośród zabitych mężczyzn należało do Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Była to jedna z wielu egzekucji dokonanych na tym terenie podczas II wojny światowej^[5].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Na ścianie jednego z budynków buskiego rynku umieszczono tablicę pamiątkową z napisem:

W tym miejscu dnia 11 lipca 1944 roku grupa dywersyjna Armii Krajowej wykonała wyrok na gestapowcu krwawym kacie w byłym powiecie buskim w odwet za zbrodnie popełnione na partyzantach AK BCh i ludności cywilnej w latach okupacji hitlerowskiej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Borzobohaty 1988 ↓, s. 224-225.
↑ Trzaskowska-Kubasik 2022 ↓, s. 59.
↑ Wojnakowski 1988 ↓, s. 163-172.
↑ Trzaskowska-Kubasik 2022 ↓, s. 59-61.
↑ Egzekucja w dniu 19 lipca 1944 r. w Lesie Wełeckim k. Buska-Zdroju

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Wojciech Borzobohaty: Jodła. Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1988. OCLC 1185150758.
Leopold Wojnakowski: Z dala od Wykusu. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1988. ISBN 978-83-218-0620-4. OCLC 20903490.
Karolina Trzaskowska-Kubasik: Zbrodnie niemieckie w Lesie Wełeckim koło Buska-Zdroju. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-389-0. OCLC 1314141328.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Inscenizacja historyczna 'Zamach na Petersa' (foto) [dostęp 2020-07-23]

[CITEREFBorzobohaty1988224-225-1] Borzobohaty 1988 ↓, s. 224-225.

[CITEREFTrzaskowska-Kubasik202259-2] Trzaskowska-Kubasik 2022 ↓, s. 59.

[CITEREFWojnakowski1988163-172-3] Wojnakowski 1988 ↓, s. 163-172.

[CITEREFTrzaskowska-Kubasik202259-61-4] Trzaskowska-Kubasik 2022 ↓, s. 59-61.

[5] Egzekucja w dniu 19 lipca 1944 r. w Lesie Wełeckim k. Buska-Zdroju

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Inspektoraty	Częstochowa "E" Kielce "D" Radom "A" Sandomierz "C" Starachowice "B"
Obwody	Busko Częstochowa Iłża Jędrzejów (Miechów) (Olkusz) Kielce Kozienice Końskie Opatów (Opoczno) Radom (Radomsko) Sandomierz Włoszczowa
Podobwody	Białobrzegi Bodzechów Iłża Jedlińsk Jedlnia-Letnisko Kolonka Końskie Oleszno Osiek Piekoszów Przedbórz Rzejowice Sandomierz Sędziszów Skaryszew Skarżysko-Kamienna Staszów Stopnica Szydłowiec Szydłów Wodzisław Wolanów
Dywizje i pułki	2 DP (Sandomierz) 7 DP (Częstochowa) Brygada Kielecka Brygada Radomska 2 ppleg (Opatów-Sandomierz) 3 ppleg (Iłża-Końskie) 4 ppleg (Kielce) 25 pp (Piotrków) 27 pp (Częstochowa-Radomsko) 72 pp (Radom) 74 pp (Włoszczowa) 172 pp (Kozienice) 272 pp (Iłża-Końskie) Iłżecki pp Jędrzejowski pp Kielecki pp
Dowódcy	Leopold Endel-Ragis Feliks Jędrychowski Stanisław Dworzak Jan Zientarski
Inne	Akcja „Burza” w Okręgu Radom-Kielce AK Bitwa pod Wesołówką Cmentarz wojenny Podobwodu Skarżysko-Kamienna AK Świętokrzyskie Zgrupowania AK

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja „Ostra Brama” Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Mikuliszkami Bitwa pod Graużyszkami Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy