Bitwa pod Graużyszkami

Obrona Graużyszek
	II wojna światowa
Czas	6 maja 1944
Miejsce	Graużyszki i Adamowszczyzna
Terytorium	Polska pod okupacją III Rzeszy (Generalne Gubernatorstwo)
Przyczyna	zatargi pomiędzy Polakami i Litwinami
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polskie Państwo Podziemne	Litewski Korpus Lokalny
Dowódcy
Adam Walczak	Antanas Andriūnas
Siły
8 Brygada AK; 13 Brygada AK	10 batalion LVR; 308 batalion LVR
Straty
3 zabitych i 20 rannych	36 zabitych, 12 ciężko i 26 lekko rannych, 224 wzięto do niewoli
	Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce bitwy
	54°19′41″N 25°50′28″E/54,328056 25,841111

Bitwa pod Graużyszkami lub Obrona Graużyszek – starcie partyzanckie stoczone 6 maja 1944 roku w pobliżu wiosek Graużyszki i Adamowszczyzna. Bitwa zakończyła się zwycięstwem sił polskich^[1].

Przebieg bitwy[edytuj | edytuj kod]

10 batalion korpusu Plechaviciusa pod dowództwem mjr. Antanasa Andriunasa skręcił do wsi Sieńkowszczyzna z traktu Oszmiana-Graużyszki i zaczął bez powodu mordować cywilnych mieszkańców i palić zabudowania. Pluton por. Żagla z 8 Brygady, idąc na pomoc mordowanej wsi z furią uderzył na Litwinów. Litwini, mimo przewagi liczebnej, nie mogli powstrzymać uderzenia i zaczęli się wycofywać^[2]. Brygada wsparta przez część sił 13 Brygady pod dowództwem Adama Walczka "Nietoperza" doszczętnie rozbiła kompanię litewską 308 batalionu. Litwini stracili łącznie 36 żołnierzy, 12 ciężko i 26 lekko rannych,oraz 224 trafiło do niewoli^[3]. A straty polskie wyniosły 3 zabitych i 20 rannych^[4] Po bitwie przeprowadzono dochodzenie i ustalono winnych zamordowania 8 polskich chłopów. Osoby te zostały rozstrzelane^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Arkadiusz Karbowiak: Litwini przeciw „czerwonej zarazie”. Do Rzeczy, 2019. (pol.).
↑ Jarosław Wołkonowski: Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa: „Adiutor”, 1996, s. 235-236. ISBN 83-86100-18-4.
↑ Klęska Plechavicziusa. Uważam Rze Historia, 27.02.2013. [dostęp 2023-12-15]. (pol.).
↑ ^a ^b Marek Koprowski: "Biała armia" generała Plechaviciusa. Wayback Machine, 6 czerwca 2018. [dostęp 2023-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-26)]. (pol.).

[1] Arkadiusz Karbowiak: Litwini przeciw „czerwonej zarazie”. Do Rzeczy, 2019. (pol.).

[2] Jarosław Wołkonowski: Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa: „Adiutor”, 1996, s. 235-236. ISBN 83-86100-18-4.

[3] Klęska Plechavicziusa. Uważam Rze Historia, 27.02.2013. [dostęp 2023-12-15]. (pol.).

[:0-4] Marek Koprowski: "Biała armia" generała Plechaviciusa. Wayback Machine, 6 czerwca 2018. [dostęp 2023-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-26)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

Zgrupowania	Zgrupowanie nr 1 Zgrupowanie nr 2 Zgrupowanie nr 3 Wileński Korpus Armii Krajowej
Inspektoraty	Inspektorat A Inspektorat B Inspektorat C Inspektorat BC Inspektorat E Inspektorat F
Obwody	Brasław Dzisna Mołodeczno Oszmiana Postawy Święciany Dwór Pole
Brygady	1 2 3 4 („Narocz”) 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 („Dryświaty”) 36 („Żejmiana”) „Gozdawa”
Dowódcy	"Wilk" "Jod" "Pohorecki" "Szczerbiec" "Węgielny" "Mały"
Inne	Akcja „Burza” w Okręgach Wilno i Nowogródek Armii Krajowej Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Mikuliszkami Bitwa pod Graużyszkami Łączniczki Okręgu Wilno Armii Krajowej „Kozy” Operacja „Ostra Brama” Zbrodnia w Dubinkach Zbrodnia w Glinciszkach Okręgowa Delegatura Rządu Wilno ORKO

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja „Ostra Brama” Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Mikuliszkami Bitwa pod Graużyszkami Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy