Przejdź do zawartości

Humphrey Bogart: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Linia 190: Linia 190:


Historyk filmu Richard Schickel stwierdził, że Bogart „doskonale ucieleśniał kilka prostych i godnych podziwu cech, które kiedyś wyróżniały amerykański charakter", a wśród nich „samowystarczalność i niezgodę na bycie pomiatanym". Jako aktor był „wiarygodny, profesjonalny i wolny od niepokojów czy wątpliwości"<ref name=":1" />. Uważany jest za jednego z [[Antybohater|antybohaterów]] amerykańskiego kina<ref>{{Cytuj|tytuł=Yasmine Phoenix » Blog Archive » Humphrey Bogart The Ultimate Anti-Hero Hero|czasopismo=www.yasminephoenix.com|data dostępu=2016-06-28|opublikowany=www.yasminephoenix.com|url=http://www.yasminephoenix.com/blog/2012/05/03/humphrey-bogart-the-ultimate-anti-hero-hero/}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Robert Augustus Masters|tytuł=To Be a Man: A Guide to True Masculine Power|data=2015-01-01|data dostępu=2016-06-28|isbn=9781622033881|wydawca=Sounds True|url=https://books.google.com/books?id=0x_gBQAAQBAJ|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Robert C. Cottrell|tytuł=Icons of American Popular Culture: From P.T. Barnum to Jennifer Lopez|data=2014-12-18|data dostępu=2016-06-28|isbn=9781317468325|wydawca=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=xknfBQAAQBAJ|język=en}}</ref>. Postrzegany jako „uosobienie głównego aktora Złotej Ery Hollywood o nieskazitelnej pasji, goryczy i sile<ref>{{Cytuj|autor=Robert C. Sickels|tytuł=100 Entertainers Who Changed America: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries [2 volumes]: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries|data=2013-08-08|data dostępu=2016-06-29|isbn=9781598848311|wydawca=ABC-CLIO|url=https://books.google.com/books?id=kXCjAQAAQBAJ|język=en}}</ref>.
Historyk filmu Richard Schickel stwierdził, że Bogart „doskonale ucieleśniał kilka prostych i godnych podziwu cech, które kiedyś wyróżniały amerykański charakter", a wśród nich „samowystarczalność i niezgodę na bycie pomiatanym". Jako aktor był „wiarygodny, profesjonalny i wolny od niepokojów czy wątpliwości"<ref name=":1" />. Uważany jest za jednego z [[Antybohater|antybohaterów]] amerykańskiego kina<ref>{{Cytuj|tytuł=Yasmine Phoenix » Blog Archive » Humphrey Bogart The Ultimate Anti-Hero Hero|czasopismo=www.yasminephoenix.com|data dostępu=2016-06-28|opublikowany=www.yasminephoenix.com|url=http://www.yasminephoenix.com/blog/2012/05/03/humphrey-bogart-the-ultimate-anti-hero-hero/}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Robert Augustus Masters|tytuł=To Be a Man: A Guide to True Masculine Power|data=2015-01-01|data dostępu=2016-06-28|isbn=9781622033881|wydawca=Sounds True|url=https://books.google.com/books?id=0x_gBQAAQBAJ|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Robert C. Cottrell|tytuł=Icons of American Popular Culture: From P.T. Barnum to Jennifer Lopez|data=2014-12-18|data dostępu=2016-06-28|isbn=9781317468325|wydawca=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=xknfBQAAQBAJ|język=en}}</ref>. Postrzegany jako „uosobienie głównego aktora Złotej Ery Hollywood o nieskazitelnej pasji, goryczy i sile<ref>{{Cytuj|autor=Robert C. Sickels|tytuł=100 Entertainers Who Changed America: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries [2 volumes]: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries|data=2013-08-08|data dostępu=2016-06-29|isbn=9781598848311|wydawca=ABC-CLIO|url=https://books.google.com/books?id=kXCjAQAAQBAJ|język=en}}</ref>.

Na początku lat 50. Brattle Theater w [[Cambridge (Massachusetts)|Cambridge]], w stanie [[Massachusetts]], zapoczątkował swego rodzaju odrodzenie postaci Bogarta. Projekcje [[Casablanca (film)|''Casablanci'']], a potem innych filmów z udziałem aktora przypadły do gustu amerykańskim studentom na wielu kampusach całego kraju. Młodzi Amerykanie postrzegali Bogarta jako człowieka bezpośredniego i uczciwego, który był „esencją wyluzowania"<ref>Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, Wrocław 2011, s. 242.</ref>.

Francuska [[Nowa fala (kino francuskie)|nowa fala]] inspirowała się kinem noir, a postać w którą wcielał się [[Jean-Paul Belmondo|Jean Paul Belmondo]] w ''[[Do utraty tchu]]'' naśladowała styl amerykańskiego gwiazdora. Podobnych motywów można było doszukać się w ''[[Strzelajcie do pianisty]]''<ref>{{Cytuj|tytuł=The French New Wave: A Cinematic Revolution|czasopismo=The Black and Blue|data=2010-03-30|data dostępu=2016-06-30|opublikowany=The Black and Blue|url=http://www.theblackandblue.com/2010/03/29/the-french-new-wave-a-cinematic-revolution/}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=French New Wave – The Motley View|czasopismo=ardfilmjournal.wordpress.com|data dostępu=2016-06-30|opublikowany=ardfilmjournal.wordpress.com|url=https://ardfilmjournal.wordpress.com/tag/french-new-wave/}}</ref>''.'' Na początku lat 70. Bogart stał się ponownie popularny za sprawą m.in. filmu [[Woody Allen|Woody`ego Allena]] ''[[Zagraj to jeszcze raz, Sam]].'' Wkrótce na obszarze [[Stany Zjednoczone|USA]] i [[Meksyk|Meksyku]] zaczęły powstawać bistra i bary mające w nazwie lub logo Bogarta takie jak na przykład Bogart`s American Restaurant w [[Raleigh (Karolina Północna)|Raleigh]] w [[Karolina Północna|Karolinie Północnej]]. W sprzedaży detalicznej, również na stronach internetowych, pojawiły się części garderoby z podobizną gwiazdora i nadrukami popularnych cytatów z filmów aktora<ref>{{Cytuj|tytuł=Humphrey Bogart: T-Shirts|data dostępu=2016-06-30|url=http://www.redbubble.com/shop/humphrey+bogart+t-shirts}}</ref>.

[[John Berryman]] wspominał aktora w swojej twórczości<ref>{{Cytuj|autor=John Haffenden|tytuł=John Berryman: A Critical Commentary|data=1980-11-25|data dostępu=2016-06-30|isbn=9781349050420|wydawca=Springer|url=https://books.google.com/books?id=ddeuCwAAQBAJ|język=en}}</ref>.


Niemal nieodłącznym rekwizytem aktora był papieros (aktorowi płacono za reklamę chesterfieldów)<ref>{{Cytuj|tytuł=Chesterfield. Winning in Cigarette Wars|czasopismo=www.mydiscountcigarette.net|data dostępu=2016-06-28|opublikowany=www.mydiscountcigarette.net|url=https://www.mydiscountcigarette.net/info/chesterfield-cigarette-wars}}</ref>.
Niemal nieodłącznym rekwizytem aktora był papieros (aktorowi płacono za reklamę chesterfieldów)<ref>{{Cytuj|tytuł=Chesterfield. Winning in Cigarette Wars|czasopismo=www.mydiscountcigarette.net|data dostępu=2016-06-28|opublikowany=www.mydiscountcigarette.net|url=https://www.mydiscountcigarette.net/info/chesterfield-cigarette-wars}}</ref>.

Wersja z 11:45, 30 cze 2016

Humphrey Bogart
Ilustracja
Humphrey Bogart w 1945
Imię i nazwisko

Humphrey DeForest Bogart

Data i miejsce urodzenia

25 grudnia 1899
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

14 stycznia 1957
Los Angeles

Zawód

aktor

Współmałżonek

1) Helen Menken
(1926–1927)
2) Mary Philips
(1928–1937)
3) Mayo Methot
(1938–1945)
4) Lauren Bacall
(1945–1957; jego śmierć)

Lata aktywności

1922–1956

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Humphrey Bogart, właśc. Humphrey DeForest Bogart (ur. 25 grudnia 1899 w Nowym Jorku, zm. 14 stycznia 1957 w Los Angeles) – aktor amerykański, ikona kultury popularnej[1]. American Film Institute umieścił go na pierwszym miejscu na liście „Największych aktorów wszech czasów”[2]. Był najbardziej wpływowym aktorem kina noir[3].

Bogart zaczynał swoją karierę na deskach Boadwayu w latach 20. i 30., a w filmie grywał wówczas mało znaczące role. Po roli Duke`a Mantee w Skamieniałym lesie kariera aktora nabrała rozpędu. Odgrywał zazwyczaj role twardych, nieustępliwych mężczyzn, cyników, z duszą romantyka. Do jego najbardziej znanych filmów z lat 40. należą: Sokół maltański, Casablanca, Mieć i nie mieć, Wielki sen, Mroczne przejście, Key Largo czy Skarb Sierra Madre. W latach 50. zasłynął z ról w filmach: Pustka, Afrykańska królowa, Sabrina i Bunt na okręcie. Aktor był 3-krotnie nominowany do Oscara i raz zdobył tę nagrodę za rolę Charliego Allnuta w Afrykańskiej królowej.

Biografia

Wczesne życie

Ojciec Bogarta, Belmont DeForest Bogart (1867-1934) był znanym chirurgiem, a matka Maud Humphrey (1868 – 1940) cenioną ilustratorką, rysowniczką. Swojemu jedynemu synowi nadali imię będące nazwiskiem panieńskim matki[4][5].

Matka Bogarta była sufrażystką, przez co jej podejście do wielu spraw związanych z prowadzeniem domu i rodziny było zupełnie inne niż męża, Belmonta, który posiadał bardziej konserwatywne poglądy. Często traktowała dzieci w chłodny sposób, dystansując je od siebie[6]. Przez pewien czas oboje rodzice byli uzależnieni od alkoholu, a ojciec Bogarta zażywał dodatkowo morfinę. Przez to w domu często zdarzały się kłótnie. Bogart miał dwie siostry: Kay („Catty”) i Frances „Pat”. Pierwsza z nich zmarła w wieku 34 lat na zapalenie otrzewnej, spowodowane alkoholizmem. Natomiast Francis, cierpiąca na chorobę psychiczną, wymagała stałej opieki i leczenia psychiatrycznego[7][8].

Bogart uczęszczał do renomowanych szkół, lecz nauka sprawiała mu trudności. Częste konflikty z nauczycielami i dyrekcją spowodowały relegowanie go ze szkoły. Był to okres uczestnictwa USA w I wojnie światowej i osiemnastoletni Bogart postanowił zaciągnąć się do marynarki wojennej. Otrzymał stopień sternika i trafił na okręt SS Leviathan zajmujący się transportem żołnierzy. Po niecałym roku służby został oskarżony o dezercję, która dotyczyła jego niefortunnego spóźnienia się na odpływ jednostki. Spóźnienie to miało być spowodowane – jak twierdził – porannym kacem, przez który zaspał. Został skazany na trzy dni więzienia, zdemobilizowano go i honorowo zwolniono ze służby. Następnie zaczął się zajmować zajęciami dla niewykwalifikowanych pracowników. Po pewnym czasie zainteresował się aktorstwem. Pierwszą rolę teatralną zagrał w brooklyńskim teatrze w roku 1921. W latach 1921-1935 Bogart grywał drobne role w produkcjach broadwayowskich (łącznie w 21 sztukach). W tamtym okresie, w znalezieniu pracy na Broadwayu bardzo pomógł mu jego przyjaciel Bill Brady Jr., który był synem znanego teatralnego aktora i producenta Williama A. Brady’ego.

Początki kariery w filmie

Humphrey Bogart w zwiastunie filmu Skamieniały las, który stał się przepustką do wielkiej kariery aktora

W następstwie krachu na nowojorskiej giełdzie (czarny czwartek) wiele scen zostało zamkniętych, a sztuki zdjęte z afisza. Bogart zdecydował się spróbować swoich sił w filmie. Zadebiutował z Helen Hayes w The Dancing Town, a wkrótce wystąpił u boku Joan Blondell w krótkometrażowym filmie dźwiękowym Broadways`Like That. Wówczas podpisał kontrakt z Fox Film Corporation, gwarantujący 750 dolarów tygodniowego zarobku. Wkrótce poznał Spencera Tracy z którym wystąpił w Up the River Johna Forda. W latach 1930-1935 Bogart występował zarówno w filmach, jak i na nowojorskiej scenie. Jego role jednak były niezauważane przez krytyków, nie robił też wrażenia na producentach. Przez długi czas grywał trzeciorzędne role, o których sam wyrażał się kpiąco. Jak twierdził, zanim zagrał w swoim pierwszym porządnym filmie (Sokół maltański – 1941), poznał kilkadziesiąt sposobów umierania w świetle reflektorów. Porządni faceci, którym się nie poszczęściło, dostawali kulkę w serce i ginęli od razu. Typy spod ciemnej gwiazdy dostawały w brzuch i ginęły w cierpieniach. Tych ostatnich na początku grywał najczęściej, zazwyczaj kończąc żywot w pierwszych sekwencjach filmu.

Na domiar złego ojciec Bogarta, całkowicie uzależniony od leków i alkoholu, zmarł, a młodsza siostra aktora, Kay, była alkoholiczką bez pracy. Z kolei starsza z sióstr nie mogła wyjść z depresji poporodowej po urodzeniu syna w 1930 roku. Problemy i niepowodzenia aktor próbował topić, podobnie jak wielu innych, w alkoholu. W czasach kryzysu dorabiał grając w szachy pod arkadami przy 6 Alei, gdzie dostawał pięćdziesiąt centów od partii. Światełkiem w tunelu okazała się rola zbiegłego więźnia, Duke`a Mantee, w sztuce Skamieniały las z 1935 roku. Przedstawienie okazało się wielkim sukcesem, a krytycy uznali, że Humphrey Bogart wykonał "najlepszą robotę w swojej karierze"[9]. Kinowa wersja tejże sztuki również przyniosła laury aktorowi. "Tribune" nazwał rolę Bogarta "wspaniałą", a "American" określił ją "doskonałą". Wydawało się, że kariera aktora nabierze przyspieszenia a tymczasem wciąż otrzymywał propozycje niewspółmierne do jego ambicji i umiejętności[10].

Lata 40. Kariera w Hollywood

Początek lat 40. okazał się przełomem w życiu zawodowym Bogarta. Po odrzuceniu roli Roya Earla przez Paula Muniego i George Rafta, Humphrey został zaangażowany do High Sierra, w reżyserii Raoula Walsha. W filmie aktor po raz ostatni nie dostał pierwszego miejsca w napisach początkowych. Produkcja Walsha zyskała wielki rozgłos w całych Stanach Zjednoczonych, a inne studia prosiły o wypożyczenie Bogarta, gwarantując gwiazdorskie miejsce w czołówce. Aktor zażądał większej swobody w wyborze roli, jaką mieli chociażby jego partnerzy z planu: Ida Lupino i George Raft. Odmówił gry w westernie Bad Men of Missouri za co został zawieszony na krótki czas. I podobnie jak wcześniej, w wyniku szczęśliwego splotu okoliczności, został zaangażowany do nowej produkcji Johna Hustona[11].

Mary Astor i Humphrey Bogart w Sokole maltańskim

Sokół maltański

W adaptacji powieści Dashiella Hammetta Bogart wcielił się w rolę inteligentnego i cynicznego prywatnego detektywa Sama Spade`a, który próbuje rozwikłać zagadkę zabójstwa swojego partnera z pracy i wyjaśnić czym jest tytułowy sokół. Film uważany jest za jeden z pierwszych z gatunku noir, a rola Bogarta stała się kanoniczna. Koleżanka z planu Mary Astor wspominała, że „techniczne możliwości Bogarta były świetne. Trzymał resztę aktorów w najwyższej gotowości, bo słuchał, co mówią, przyglądał się, patrzył na nich. Nigdy nie traktował nikogo z góry, grając sam dla siebie". Magazyn „Time" określił aktorstwo jako „właściwie perfekcyjne", a o Humphreyu napisał, że „dał przedstawienie swojego życia"[12].

Humphrey Bogart i Ingrid Bergman w Casablance

Casablanca

Joan Alison, autorka sztuki Everybody Comes to Rick`s na podstawie której powstał scenariusz filmu, chciała aby rolę głównego bohatera zagrał Clark Gable[13]. Natomiast producenci ze studia Warner Bros. optowali za wyborem Humphreya Bogarta. Blane w kreacji Bogarta był romantykiem i cynikiem, eskpatriantem, skomplikowanym charakterem z przeszłością, ale również z zasadami. Większość klasycznych cytatów zostało wypowiedzianych lub rozpoczętych przez Ricka dlatego między innymi mówi się o Casablance jako o filmie Bogarta[14]. Jedna z najsłynniejszych kwestii w historii światowego kina „Here`s looking at you, kid" powstała w efekcie improwizacji aktora[15][16]. Wbrew plotkom Bergman i Bogarta nie łączył żaden romans. Co więcej aktorka przyznała: „Całowałam go, nie znając go". Wypowiedź ta odnosiła się do trybu pracy aktora, który przychodził na plan przygotowany, a po ustalonej godzinie kończył dzień pracy i wracał do domu. Zawsze przyznawał, że jedyne co jest dłużny publiczności to dobry występ[17]. Nie oznacza to jednak, że aktor nie angażował się w pracę na planie - wprost przeciwnie. Wielokrotnie dyskutował nad scenariuszem z reżyserem Michaelem Curtizem, pomagał aktorom w przygotowaniu się do danej sceny[18]. Pomimo swojego filmowego wizerunku Bogart w rzeczywistości był niezbyt wysokim mężczyzną i dlatego w scenach z Bergman nosił buty na podwyższeniu[19].

Za swoją rolę Humphrey Bogart został nominowany po raz pierwszy do Oscara. Na 16 ceremonii rozdania najważniejszych amerykańskich nagród filmowych musiał jednak uznać wyższość Paula Lukasa. Stefan Kanfer, biografista aktora, doceniając Bogarta stwierdził:

Kiedy Bogart zaczął kręcić Casablancę 25 maja 1942 roku, już był gwiazdą, chociaż jeszcze nie używano takich słów by określić jego rangę. Gdy skończył - 1 sierpnia - był najważniejszym amerykańskim aktorem filmowym w tamtym czasie[20]

Bogart i Bacall na planie Wielkiego snu

Humphrey Bogart nie mógł wziąć udziału w II wojnie światowej ze względu na to, że przekroczył wiek poborowy. Podobnie jak inni aktorzy, m.in. Erroll Flynn, został skierowany przez studio Warner Bros. do produkcji filmów wojennych, które miały pokazywać bohaterstwo w ogniu walki. W Konwoju Bogart wcielał się w rolę oficera Joe Rossiego, uczestnika wyprawy do Murmańska, a w dobrze przyjętej Saharze grał dowódcę czołgu, uciekającego przed wrogiem po bitwie o Tobruk[21][22]. Bogart wraz z ówczesną żoną Mayo Methot przebywał w Afryce (1942 r.) i we Włoszech (1943 r.) z programem rozrywkowym dla stacjonujących tam wojsk amerykańskich. Wkrótce jednak został wezwany przez studio do powrotu do ojczyzny, gdzie miały rozpocząć się zdjęcia do nowego filmu pod tytułem Mieć i nie mieć[23].

Wielki sen

Raymond Chandler, autor powieści na podstawie której Howard Hawks nakręcił film, wyraził duże zadowolenie, dowiedziawszy się, że Bogart został wybrany do roli detektywa Philipa Marlowe`a. Jak określił w liście do brytyjskiego wydawcy „Bogart jest o wiele lepszy od innych filmowych twardzieli. Bogart potrafi być twardzielem bez broni. Ma także poczucie humoru, które zawiera w sobie ironiczny przekaz.[24][25]. U boku Bogarta wystąpiła Lauren Bacall, która partnerowała aktorowi także w innych filmach noir, takich jak: Mroczne przejście i Key Largo. Według Stefana Kanfera:

tylko Humphrey dał Marlowe`owi ten istotny ton noir. Zdawało się, że po to się urodził, by grać tę rolę z twarzą tak poważną i kanciastą jak kinematografia. Jego sposób mówienia był lapidarny i dosadny, ale głos dziwnie melodyjny, tak więc w jednej scenie mógł pokazać rozbawienie i niegrzeczny cięty dowcip, a w drugiej być romantyczny, nawet z podtekstem seksualnym, a w jeszcze innej taki nieugięty i męski, że nawet pierwszoligowi gangsterzy ustępowali mu miejsca [26]

W połowie lat 40. XX wieku studio Warnerów przedstawiło nowy, gwiazdorski kontrakt dla Bogarta. Wedle niego aktor za udział w jednym projekcie rocznie zarabiał 200 tysięcy dolarów, a ponadto miał prawo do aprobowania reżysera i scenariusza. Aktor otrzymał również możliwość gry w jednym filmie dla innego studia filmowego. W efekcie w 1946 roku Bogart zarobił 467 tysięcy dolarów i tym samym stał się najlepiej opłacanym aktorem na świecie[27][28].

Skarb Sierra Madre

W 1948 roku na ekrany amerykańskich kin wszedł nowy film Johna Hustona, tym razem western, z udziałem Bogarta. Aktor przedstawił w nim postać zuchwałego i krnąbrnego Freda Dobbsa, opętanego gorączką złota. Na potrzeby roli Bogart nosił tupecik ponieważ w 1947 roku zaczął w szybkim tempie tracić włosy. Przyczyną tego była terapia hormonalna, niezbędna do tego aby Bogart mógł starać się o własne dzieci[29].Według Jacka Warnera Skarb Sierra Madre był to wówczas „zdecydowanie największy film, jaki kiedykolwiek zrobiliśmy" [30]. Krytycy również byli zgodni w ocenie występu gwiazdora studia Warnerów, uznając, że była to jego najlepsza rola w karierze[31].

Życie prywatne

Był miłośnikiem żeglarstwa. Początkowo posiadał łódź motorową „Sluggy", a następnie 16,5-metrowy jacht typu jol, który nazwał Santana, tak jak ten z filmu Key Largo. Jacht wcześniej należał do Georga Brenta, Raya Millanda i Dicka Powella[32][33]. Dla Bogarta pobyt na swoim jachcie był formą relaksu, alienacji, ucieczki od otaczającego świata i problemów

Aktorem, którego Bogart lubił i podziwiał, był Spencer Tracy. Zostali wkrótce przyjaciółmi i to Tracy nazwał Bogarta „Bogie”. Od 1930 roku ten pseudonim przylgnął do niego na stałe. Przyjaźnił się ponadto z Juliusem Epsteinem, Nathanielem Benchleyem, Peterem Lorre. Jego ulubionym reżyserem, ale i bliskim przyjacielem był z kolei John Huston, którego poznał jeszcze w latach 30[34]. W połowie lat 50. założył i został liderem nieformalnej grupy Rat Pack, zrzeszającej gwiazdy amerykańskiego przemysłu rozrywkowego m.in.: Lauren Bacall, Judy Garland, Cary`ego Granta, Katharine Hepburn, Sidneya Lufta, Davida Nivena, Franka Sinatrę i Spencera Tracy[35].

Był czterokrotnie żonaty:

  • z Helen Menken 1926 – 1927;
  • z Mary Philips 1928 – 1936;
  • z Mayo Methot 1938 – 1945;
  • z Lauren Bacall od 21 maja 1945 r. – 14 stycznia 1957 (do swojej śmierci)

Małżeństwo z Mayo Methot (1938-1945)

Małżeństwo z Mayo Methot było bardzo burzliwe. Aktorka cierpiała z powodu alkoholizmu, a następnie wpadła w depresję, co miało wpływ na jej wybuchowość i niekontrolowaną zmianę nastrojów. Kłócili się z mężem bardzo często, również w towarzystwie znajomych. Bogart pogardliwie nazywał swoją żonę "sluggy" (ang. osoba, która potrafi mocno uderzyć), ze względu, że ta często go policzkowała bądź rzucała w niego rzeczami[9]. Obiecywała poprawę, miała skończyć z piciem alkoholu i zmienić swoje zachowanie. Bogart uważał, że powinien dać szansę żonie. W rozmowie ze swoją kochanką Lauren Bacall stwierdził: „Muszę wrócić. W takim stanie nie wyrzuciłbym psa na ulicę". Methot jednak nie zmieniła się, a Bogart nie zerwał z Bacall. Aktor zdecydował się postawić sprawę jasno, uznając że jest współodpowiedzialny za rozpad swojego małżeństwa zapewnił żonę, że zagwarantuje jej dobry byt finansowy. Methot zgodziła się na rozwód,który nastąpił 10 maja 1945 roku[36].

Humphrey Bogart i Lauren Bacall

Małżeństwo z Lauren Bacall (1945-1957)

Lauren Bacall była początkującą aktorką (uczęszczała do American Academy of Dramatic Arts) i modelką w chwili gdy poznała Humphreya Bogarta na planie Mieć i nie mieć. Początkująca aktorka myliła tekst, cała się trzęsła, wszystko wypadało jej z rąk, ale Bogart pomagał jej przezwyciężyć stres przed sceną. Ona z kolei podzielała jego sposób bycia i poczucie humoru. Oboje niemal od razu mieli się ku sobie. Na planie lgnęli do siebie, a kiedy Bogie grał w szachy, Lauren stała za nim i kibicowała. Codziennie wymieniali listy miłosne, które czytali po powrocie do domu: „Co sufit powiedział do ściany? Podtrzymuj mnie, jestem zalany"[37].

Gdy reżyser Howard Hawks dowiedział się o romansie dwojga szantażował Bacall i powiedział jej jasno: „Dla niego to nic nie znaczy, takie rzeczy wciąż się zdarzają na planie, on nie traktuje cię poważnie". Lauren próbowano nawet wyswatać z owdowiałym „Królem Hollywood" Clarkiem Gable[38][39]. Matka młodej aktorki również nie akceptowała związku córki z o 25 lat starszym, żonatym mężczyzną o reputacji pijaka. Żona Bogarta któregoś dnia wykonała telefon do wytwórni i w rozmowie z mężem spytała go „Jak ci idzie z córeczką?”. Pomimo przeciwności Bogart i Bacall postanowili dalej się widywać, nie tylko na planie filmowym. Wymykali się prasie, umawiali się na randki na rancho Petera Lorre’a. Kiedy formalnie rozwiązane zostało jego trzecie małżeństwo, mogli się pobrać. Dwanaście dni po rozwodzie Bogart poślubił Bacall na farmie swojego przyjaciela, zdobywcy Pulitzera, Louisa Bromfielda. Następnie młoda para udała się do Beverly Hills, gdzie mieszkali w umeblowanym domu z kucharką, lokajem i ogrodnikiem[40]. Pewnego dnia późną wiosną 1948 roku Bacall oświadczyła mężowi, że jest w ciąży. Bogart zareagował na to spokojnie, objął partnerkę, ale wieczorem urządził, jak to sama przyznała Lauren, największą awanturę w czasie trwania ich związku. Wkrótce jednak przeprosił żonę w liście pełnym skruchy. Uważał bowiem, że dziecko w jakiś sposób zabierze mu jego żonę, nie wiedział jak zachować się w nowej dla niego sytuacji. Betty, bo tak Bogart nazywał Bacall, wspominała, że mąż „oczywiście chciał mieć dziecko bardziej niż cokolwiek na świecie, ale potrzebował czasu aby przyzwyczaić się do tego". Podczas jednej z kampanii politycznych Bogart założył się z Harrym Trumanem o płeć nienarodzonego dziecka. Przyszły ojciec stawiał, że urodzi się córka, a prezydent USA, że dziecko będzie płci męskiej. O godzinie 23:22 6 stycznia 1949 roku Bogart i Bacall zostali po raz pierwszy rodzicami - na świat przyszedł wówczas Stephen Bogart[41].

Śmierć i pogrzeb

Po nakręceniu Tym cięższy ich upadek Bogart zaniepokojony napadami kaszlu, za namową Greer Garson, udał się do lekarza. Zdiagnozowano wówczas nowotwór. W wyniku trwającej 10 godzin operacji niemal całkowicie usunięto przełyk wraz z dwoma węzłami chłonnymi i żebrem. Ówczesna medycyna była bezsilna wobec tak zaawansowanego stadium choroby[42].

14 stycznia 1957 r. Bogart zmarł na nowotwór złośliwy krtani. Był nałogowym palaczem.

W pogrzebie uczestniczyła plejada amerykańskiego kina: Charles Boyer, Gary Cooper, Danny Kaye, David Niven, Gregory Peck, Ronald Reagan, Spencer Tracy, Marlena Dietrich, Joan Fontaine, Jennifer Jones i Katharine Hepburn. Przybyli także reżyserzy: Billy Wilder, William Wyler, David O. Selznick, a także Jack Warner.

Mowę pożegnalną odczytał John Huston:

Siebie nigdy nie traktował zbyt poważnie - najpoważniej traktował pracę. Poważał raczej postać wyglądającą nieco krzykliwie, gwiazdę bawiącą się cynizmem. (...) Był obdarzony największym darem, jaki człowiek może otrzymać, talentem. Cały świat go uznał (...). Nie mamy powodu go żałować, a jeśli - to tylko dlatego, że to my straciliśmy jego. Jest nie do zastąpienia [43]

Pochowano go na Forest Lawn Memorial Park.

Filmografia

Miejsce w kulturze popularnej

Plik:Hollywood steps out (14).png
James Cagney, Humphrey Bogart i George Raft w kreskówce Hollywood Steps Out

Historyk filmu Richard Schickel stwierdził, że Bogart „doskonale ucieleśniał kilka prostych i godnych podziwu cech, które kiedyś wyróżniały amerykański charakter", a wśród nich „samowystarczalność i niezgodę na bycie pomiatanym". Jako aktor był „wiarygodny, profesjonalny i wolny od niepokojów czy wątpliwości"[42]. Uważany jest za jednego z antybohaterów amerykańskiego kina[44][45][46]. Postrzegany jako „uosobienie głównego aktora Złotej Ery Hollywood o nieskazitelnej pasji, goryczy i sile[47].

Na początku lat 50. Brattle Theater w Cambridge, w stanie Massachusetts, zapoczątkował swego rodzaju odrodzenie postaci Bogarta. Projekcje Casablanci, a potem innych filmów z udziałem aktora przypadły do gustu amerykańskim studentom na wielu kampusach całego kraju. Młodzi Amerykanie postrzegali Bogarta jako człowieka bezpośredniego i uczciwego, który był „esencją wyluzowania"[48].

Francuska nowa fala inspirowała się kinem noir, a postać w którą wcielał się Jean Paul Belmondo w Do utraty tchu naśladowała styl amerykańskiego gwiazdora. Podobnych motywów można było doszukać się w Strzelajcie do pianisty[49][50]. Na początku lat 70. Bogart stał się ponownie popularny za sprawą m.in. filmu Woody`ego Allena Zagraj to jeszcze raz, Sam. Wkrótce na obszarze USA i Meksyku zaczęły powstawać bistra i bary mające w nazwie lub logo Bogarta takie jak na przykład Bogart`s American Restaurant w Raleigh w Karolinie Północnej. W sprzedaży detalicznej, również na stronach internetowych, pojawiły się części garderoby z podobizną gwiazdora i nadrukami popularnych cytatów z filmów aktora[51].

John Berryman wspominał aktora w swojej twórczości[52].

Niemal nieodłącznym rekwizytem aktora był papieros (aktorowi płacono za reklamę chesterfieldów)[53].

Bogart był bohaterem filmów animowanych: Slick Hare i Bacall to Arms[54].

W 1997 r. "Entertainment Weekly" ogłosiło go legendą kina wszech czasów[55]. W tym samym roku poczta USA wydała znaczek z jego podobizną[56].

Ulica pomiędzy Broadwayem a Amsterdam Avenue została nazwana Humphrey Bogart Place[57].

Wspominany był we wszelkiego rodzaju serialach telewizyjnych od M*A*S*H po Prawo i porządek[58].

Imię gwiazdora pojawia się w ponad 20 piosenkach[10].

Zobacz też

  1. ↑ The 5 Roles That Defined Humphrey Bogart's Career [online], Newsmax [dostęp 2016-04-23].
  2. ↑ AFI’s 100 YEARS...100 STARS. afi.com. [dostęp 2010-06-20]. (ang.).
  3. ↑ Andrew Spicer: Historical dictionary of film noir. Scarecrow Press, 2010, s. 23. ISBN 0-8108-5960-2.
  4. ↑ Humphrey Bogart Biography, www.thefamouspeople.com [dostęp 2016-06-19].
  5. ↑ BOOKTRYST: The Book Illustrations Of Humphrey Bogart's Mother, www.booktryst.com [dostęp 2016-06-19].
  6. ↑ The religion of Humphrey Bogart, actor, www.adherents.com [dostęp 2016-06-19].
  7. ↑ Bogart: A Life in Hollywood, www.nytimes.com [dostęp 2016-06-19].
  8. ↑ Facts - Humphrey Bogart, Humphrey Bogart [dostęp 2016-06-19] (ang.).
  9. ↑ a b Jeffrey Meyers, Bogart: A Life in Hollywood, 1997.
  10. ↑ a b Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, 2011, s. 96.
  11. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, 2011, s. 72-74.
  12. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, 2011, s. 83.
  13. ↑ Karolina Łachmacka, Mój blog filmowy: Tajemnica fenomenu "Casablanki" (1942), Mój blog filmowy [dostęp 2016-06-19].
  14. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, 2011, s. 96.
  15. ↑ Keith, 5 Phenomenally Fun Facts About “Casablanca”, Keith & the Movies, 28 kwietnia 2014 [dostęp 2016-06-22].
  16. ↑ Quotes - Here's looking at you, kid., www.shmoop.com [dostęp 2016-06-22].
  17. ↑ A. M. Sperber, Eric Larx: Bogart, Nowy Jork, 1997, s. 196-197.  ISBN 0-688-07539-8.
  18. ↑ A. M. Sperber, Eric Larx: Bogart, Nowy Jork, 1997, s. 203.  ISBN 0-688-07539-8.
  19. ↑ Humphrey Bogart wore platform shoes | The Line of Calamity, www.fusanosuke.com [dostęp 2016-06-19].
  20. ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 96.
  21. ↑ Variety Staff, Review: ‘Sahara’, 1943 [dostęp 2016-06-25] (ang.).
  22. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, 2011, s. 99-103.
  23. ↑ Terry Rowan, WOrld War II Goes to the Movies & Television Guide, Lulu.com, 2012, ISBN 978-1-105-58602-6 [dostęp 2016-06-25] (ang.).
  24. ↑ Philip French, The Big Sleep – review, the Guardian, 2 stycznia 2011 [dostęp 2016-06-29].
  25. ↑ Robert C. Sickels, 100 Entertainers Who Changed America: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries [2 volumes]: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries, ABC-CLIO, 8 sierpnia 2013, ISBN 978-1-59884-831-1 [dostęp 2016-06-29] (ang.).
  26. ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 121.
  27. ↑ Bogart: the toughest guy of the Tough Guy Century [online], 26 grudnia 1999 [dostęp 2016-06-29].
  28. ↑ Constantine Santas, The Essential Humphrey Bogart, Rowman & Littlefield, 16 kwietnia 2016, ISBN 978-1-4422-6094-8 [dostęp 2016-06-29] (ang.).
  29. ↑ Roger Ebert, The Treasure of the Sierra Madre Movie Review (1948) | Roger Ebert, www.rogerebert.com [dostęp 2016-06-28].
  30. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, Wrocław 2011, s. 134.
  31. ↑ Movie Review - - 'Treasure of Sierra Madre,' Film of Gold Mining in Mexico, New Feature at Strand - NYTimes.com, www.nytimes.com [dostęp 2016-06-28].
  32. ↑ In Bogie's Wake [online] [dostęp 2016-06-28].
  33. ↑ John Harding, Sailing's Strangest Moments: Extraordinary But True Stories From Over Nine Hundred Years of Sailing, Pavilion Books, 28 marca 2014, ISBN 978-1-84994-178-5 [dostęp 2016-06-29] (ang.).
  34. ↑ A. M. Sperber, Eric Larx, Bogart, Nowy Jork, 1997, s. 340.
  35. ↑ Think You know Who the Rat Pack Was? How about Bogart? [online], HubPages [dostęp 2016-04-24].
  36. ↑ Stefan Kanfer. Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, Wrocław 2011, s. 116-122.
  37. ↑ Wyborcza.pl, www.wysokieobcasy.pl [dostęp 2016-06-26].
  38. ↑ How Humphrey Bogart seduced me, by LAUREN BACALL [online] [dostęp 2016-06-26].
  39. ↑ Dear Mr. Gable – Lauren Bacall and Clark Gable: No Sparks, dearmrgable.com [dostęp 2016-06-26].
  40. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, Wrocław 2011, s. 112.
  41. ↑ A. M. Sperber, Eric Larx, Bogart, Nowy Jork, 1997, s. 415-416.
  42. ↑ a b Richard Schickel, Bogie: A Celebration of the Life and Films of Humphrey Bogart, 2007.
  43. ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 236.
  44. ↑ Yasmine Phoenix  » Blog Archive  » Humphrey Bogart The Ultimate Anti-Hero Hero, www.yasminephoenix.com [dostęp 2016-06-28].
  45. ↑ Robert Augustus Masters, To Be a Man: A Guide to True Masculine Power, Sounds True, 2015, ISBN 978-1-62203-388-1 [dostęp 2016-06-28] (ang.).
  46. ↑ Robert C. Cottrell, Icons of American Popular Culture: From P.T. Barnum to Jennifer Lopez, Routledge, 18 grudnia 2014, ISBN 978-1-317-46832-5 [dostęp 2016-06-28] (ang.).
  47. ↑ Robert C. Sickels, 100 Entertainers Who Changed America: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries [2 volumes]: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries, ABC-CLIO, 8 sierpnia 2013, ISBN 978-1-59884-831-1 [dostęp 2016-06-29] (ang.).
  48. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, Wrocław 2011, s. 242.
  49. ↑ The French New Wave: A Cinematic Revolution, The Black and Blue, 30 marca 2010 [dostęp 2016-06-30].
  50. ↑ French New Wave – The Motley View, ardfilmjournal.wordpress.com [dostęp 2016-06-30].
  51. ↑ Humphrey Bogart: T-Shirts [online] [dostęp 2016-06-30].
  52. ↑ John Haffenden, John Berryman: A Critical Commentary, Springer, 25 listopada 1980, ISBN 978-1-349-05042-0 [dostęp 2016-06-30] (ang.).
  53. ↑ Chesterfield. Winning in Cigarette Wars, www.mydiscountcigarette.net [dostęp 2016-06-28].
  54. ↑ Krisfnet Heyro, Lauren Bacall: A Guide, AnVi OpenSource Knowledge Trust [dostęp 2016-06-28] (ang.).
  55. ↑ http://www.biography.com/people/humphrey-bogart-9217486#hollywood-career. www.biography.com. [dostęp 2015-07-16].
  56. ↑ Detective Fiction on Stamps: United States 1997: Humphrey Bogart. www.trussel.com. [dostęp 2015-07-16].
  57. ↑ Manny Fernandez. You Must Remember This; A Sign Is Not Just a Sign. „The New York Times”, 2006-06-25. ISSN 0362-4331. [dostęp 2015-07-16]. 
  58. ↑ Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, Wrocław 2011, s. 246.

Bibliografia

  • Constantine Santas, The Essential Humphrey Bogart, 2016. ISBN-13: 978-1442260931
  • Stefan Kanfer, Humphrey Bogart. Twardziel bez broni, Wrocław 2011. ISBN 9788324591268
  • A. M. Sperber, Eric Larx, Bogart, Nowy Jork, 1997.  ISBN 0-688-07539-8.

Linki zewnętrzne

Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Humphrey_Bogart&oldid=46230831”