Brzozdowce

Brzozdowce
	; Kościół w Brzozdowcach
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	mikołajowski
Powierzchnia	2.347 km²
Populacja (2001); • liczba ludności; • gęstość	; 1658; 706.43 os./km²
Kod pocztowy	81657
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Brzozdowce
	Położenie na mapie Ukrainy Brzozdowce
	49°27′21″N 24°08′57″E/49,455833 24,149167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brzozdowce (ukr. Берездівці, trb. Berezdiwci) – wieś na Ukrainie, dawniej miasteczko, w rejonie mikołajowskim obwodu lwowskiego. Obecnie wieś liczy 1658 mieszkańców.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Została założona w 1410 przez Mikołaja Beńko. W tym samym roku erygowano parafię rzymskokatolicką. Wcześniej wzniesiono tu drewniany kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, który w 20. latach XVII w. zniszczyli Turcy i Tatarzy, a na początku XVIII w. Szwedzi^[1].

W 1880 wieś liczyła 1920 mieszkańców (wyznania rzymskokatolickiego 628, greckokatolickiego 652, Żydów 640).

W II Rzeczpospolitej wieś położona w powiecie bóbreckim województwa lwowskiego. Siedziba gminy Brzozdowice. W 1931 r. wieś liczyła 1672 mieszkańców, z których Polacy stanowili większość. Do sołectwa należała kolonia Laski.W czasie II wojny światowej działała tu polska samoobrona. W różnych okolicznościach nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali 25 Polaków^[2].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół[edytuj | edytuj kod]

W 1769 Franciszka Rzewuska, żona Michała, właścicielka Podniestrzan, ufundowała miejscowy kościół. W kościele znajdował się od 1746 obraz Chrystusa ukrzyżowanego nieznanego autora, uważany za cudowny. Opis cudów został wydany drukiem w 1886 nakładem proboszcza ks. Joachima Motykiewicza. 16 września 1945 proboszcz Michał Kaspruk opuścił wraz z parafianami Brzozdowce zabierając między innymi obraz Chrystusa ukrzyżowanego, który obecnie znajduje się w Konkatedrze św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim. Od 1949 kościół służył jako kołchozowy skład materiałów chemicznych. W 1992 kościół zwrócono, a 23 stycznia 1993 bp Marcjan Trofimiak dokonał jego poświęcenia i rozpoczął się okres licznych remontów zniszczonego kościoła. 17 września 1995 podczas odpustu umieszczono w kościele kopię obrazu Chrystusa ukrzyżowanego^[3]. 14 września 2005 kard. Marian Jaworski erygował w Brzozdowcach sanktuarium Krzyża Świętego^[4]. Obecnie rzymskokatolicka parafia pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego prowadzona przez salwatorianów.

Cerkiew[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajduje się również prawosławna cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Pana Jezusa (Narodzenia Pańskiego). Świątynia jako greckokatolicka została zbudowana według projektu architekta lwowskiego Wasyla Nahirnego.

Osoby związane z Brzozdowcami[edytuj | edytuj kod]

ppor. Bronisław Gawrecki – polski oficer, kawaler orderu Virtuti Militari
ks. Kazimierz Kozłowski – polski nauczyciel religii, w 1931 przeniesiony do 7-klasowej szkoły żeńskiej w Buczaczu^[5]
Wiktor Jan Wołodkowicz h. Radwan – dzierżawca dóbr Brzozdowce i Zawałów^[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ BRZOZDOWCE. Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (1769 - 1777). Lwowski obw., Stryjski r-n (Mikołajowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-16] .
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 17, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
↑ Kościół. [dostęp 2016-11-11].
↑ Sanktuarium KRZYŻA ŚWIĘTEGO. [dostęp 2016-11-11].
↑ Szkolnictwo powszechne. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. IX, s. 496, 1931, R. 35.
↑ Jerzy Sewer Dunin Borkowski: Rocznik Szlachty Polskiej. T. 2. Lwów: Nakładem księgarni K. Łukaszewicza, 1883, s. 739.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

J. Burlikowski: Moje miasteczko Brzozdowce. Krótka historia parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzozdowcach w Archidiecezji lwowskiej. Kraków: Czuwajmy, 2003.
Stanisław Horyń: Historia i losy miasteczka Brzozdowce. Kraków: Salwator, 2015, s. 158. ISBN 978-83-7580-449-2.
Piotr Krasny, Marek Wójcik: Kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzozdowcach [w:] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie w dawnym województwie ruskim, t. XI, red. J.K.Ostrowski, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, s. 45-72, 2003.
Piotr Zawada SAC: Rany Zbawiciela, Ząbki: Apostolicum, 2011.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Brzozdowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 423 .
Pyszki, albo ''Pyszczek'', młyn na obszar. Brzozdowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 330 .
Historia miasteczka Brzozdowce
Historia Żydów w Brzozdowcach na portalu Wirtualny Sztetl
Brzozdowce na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)

[1] BRZOZDOWCE. Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (1769 - 1777). Lwowski obw., Stryjski r-n (Mikołajowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-16] .

[siekierka-2] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 17, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[3] Kościół. [dostęp 2016-11-11].

[4] Sanktuarium KRZYŻA ŚWIĘTEGO. [dostęp 2016-11-11].

[5] Szkolnictwo powszechne. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. IX, s. 496, 1931, R. 35.

[6] Jerzy Sewer Dunin Borkowski: Rocznik Szlachty Polskiej. T. 2. Lwów: Nakładem księgarni K. Łukaszewicza, 1883, s. 739.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Przynależność wojewódzka	woj. lwowskie (1920–1939 →)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Bóbrka Chodorów (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Brzozdowce Chodorów (→) Strzeliska Nowe
Gminy miejskie (1920–39)	Bóbrka Chodorów
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39)	Bortniki Bóbrka Brzozdowce Chlebowice Wielkie Chodorów Ostrów Podhorodyszcze Sokołówka Stare Sioło Strzeliska Nowe

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)