Franz Josef Strauß
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Premier Bawarii | |
Okres |
od 6 listopada 1978 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister finansów RFN | |
Okres |
od 2 grudnia 1966 |
Przynależność polityczna |
CSU |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister obrony RFN | |
Okres |
od 16 października 1956 |
Przynależność polityczna |
CSU |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Franz Josef Strauß (ur. 6 września 1915 w Monachium, zm. 3 października 1988 w Ratyzbonie) – niemiecki polityk, deputowany do Bundestagu, minister do spraw nadzwyczajnych (1953-1955), minister do spraw energii atomowej (1955-1956) minister obrony (1956-1962), minister finansów (1966-1969). W latach 1978–1988 premier Bawarii[1].
W 1945 współzałożyciel bawarskiej Unii Chrześcijańsko-Społecznej (CSU), w latach 1948-1952 jej sekretarz generalny, a od 1961 do 1988 przewodniczący[1]. W wyborach parlamentarnych w 1980 kandydat CDU/CSU na kanclerza[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w katolickiej rodzinie mistrza masarskiego Franza Josefa Straußa seniora (1875–1949) i jego żony Walpurgii Schießl (1877–1962) w monachijskiej dzielnicy Schwabing. Miał starszą siostrę Marię (1907–1997). Uczęszczał do renomowanego gimnazjum Maksymiliana w Monachium, gdzie w 1935 zdał egzamin maturalny z wyróżnieniem[3].
W październiku 1935 Strauß rozpoczął naukę na monachijskim Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana, gdzie studiował językoznawstwo, literaturoznawstwo, filologię klasyczną, historię i ekonomię[4].
W 1939 roku powołany do Wehrmachtu, początkowo służył w II Dywizji 43 Pułku Artylerii pod Trewirem[4]. W 1940 zdał pierwszy, a rok później drugi państwowy egzamin nauczycielski, zyskując uprawnienia do nauczania w gimnazjum. Równocześnie pracował jako asystent w Katedrze Filologii Klasycznej i Katedrze Historii Starożytnej macierzystej uczelni[3]. W 1941 został ponownie powołany do służby wojskowej i brał udział walkach na froncie wschodnim. W 1943 został oficerem szkoleniowym w szkole artylerii przeciwlotniczej w Altenstadt koło Schongau. W 1944 uzyskał stopień porucznika[5].
Pod koniec wojny trafił początkowo do niewoli. Amerykańskie władze okupacyjne zaklasyfikowały go jako nieobciążonego politycznie, a następnie powołały na starostę powiatu Schongau. W listopadzie 1945 wraz z Andreasem Langiem i Franzem Xaverem Bauerem utworzył Unię Chrześcijańsko-Społeczną (CSU)[3].
Od 1948 Strauss był członkiem Rady Gospodarczej Bizonii we Frankfurcie nad Menem. W 1949 został mianowany przez Hansa Eharda pierwszym sekretarzem generalnym CSU, w tym samym roku zdobył mandat deputowanego do Bundestagu, a od 1950 roku był wiceprzewodniczącym frakcji parlamentarnej CDU/CSU. W 1953 roku został powołany do II rządu kanclerza Adenauera, pełnił funkcje ministerialne w kolejnych gabinetach Adenauera aż do swojej rezygnacji w 1962 roku w związku z tzw. Aferą Spiegla[3][5]. Po odejściu z rządu do 1966 roku kierował pracami grupy parlamentarnej CSU. Po zawiązaniu Wielkiej Koalicji został ministrem finansów w rządzie Kurta Georga Kiesingera, pełniąc tę funkcję do 1969 roku[3].
Był mocno zaangażowany w zapoczątkowanie inwestycji w energetykę jądrową, doprowadzając do uchwalenia pierwszej niemieckiej ustawy o energii atomowej[6].
Strauß był pierwszym zachodnioniemieckim politykiem, który z spotkał się z przywódcą Chin Mao Zedongiem. Mao przyjął Straussa na rozmowy 16 stycznia 1975 roku podczas jego wizyty w Chińskiej Republice Ludowej[7]. W listopadzie 1977 roku odwiedził Chile, gdzie spotkał się z generałem Augusto Pinochetem[8].
W 1978 roku został wybrany na premiera Bawarii[5].
W 1979 roku podczas głosowania w grupie parlamentarnej CDU/CSU stosunkiem głosów 135:102 Strauß zwyciężył jako kandydat CDU/CSU na kanclerza, pokonując Ernsta Albrechta, premiera Dolnej Saksonii, faworyzowanego przez Helmuta Kohla i startował jako główny konkurent kanclerza Helmuta Schmidta (SPD) podczas wyborów do Bundestagu w 1980[5].
W 1983 roku Strauss wywołał poruszenie zachodnioniemieckiej opinii publicznej, pośrednicząc w uzyskaniu miliardowej pożyczki dla NRD, w tym samym roku odbył spotkanie z Erichem Honeckerem w pałacyku myśliwskim Hubertusstock w Schorfheide[9].
1 października 1988 roku podczas wspólnego polowania w okolicach Altenthann z księciem Johannesem von Thurn und Taxis, stracił nagle przytomność, został przewieziony do szpitala w Ratyzbonie, gdzie zmarł dwa dni później[1]. Państwowe uroczystości pogrzebowe odbyły się w Katedrze Najświętszej Marii Panny w Monachium, były koncelebrowane przez kardynałów Josefa Ratzingera i Friedricha Wettera[10]. Strauß spoczął w krypcie rodzinnej na cmentarzu w Rott am Inn[11].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Był mężem Marianne Zwicknagl (1930–1984). Mieli troje dzieci, w tym późniejszą europarlamentarzystkę Monikę Hohlmeier[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Stiftung Deutsches Historisches Museum , Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland , Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie: Franz Josef Strauß [online], www.hdg.de [dostęp 2023-03-12] (niem.).
- ↑ Hanns-Seidel Stiftung , Bundestagswahl 1980 [online], www.fjs.de [dostęp 2023-03-12] (niem.).
- ↑ a b c d e Deutsche Biographie , Strauß, Franz Josef - Deutsche Biographie [online], www.deutsche-biographie.de [dostęp 2024-02-29] (niem.).
- ↑ a b Hanns-Seidel Stiftung , Ausbildung [online], www.fjs.de [dostęp 2024-02-29] (niem.).
- ↑ a b c d Stiftung Deutsches Historisches Museum , Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland , Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie: Franz Josef Strauß [online], www.hdg.de [dostęp 2024-02-29] (niem.).
- ↑ Hanns-Seidel Stiftung , Energiepolitik [online], www.fjs.de [dostęp 2024-02-29] (niem.).
- ↑ Strauß und Mao – Gemeinsam den "großen Bären" bezwingen? [online], CSU Geschichte [dostęp 2024-02-29] (niem.).
- ↑ Hanns-Seidel Stiftung , Chile [online], www.fjs.de [dostęp 2024-02-29] (niem.).
- ↑ Klaus Wiegrefe , DDR: Wie Erich Honecker CSU-Chef Franz Josef Strauß austrickste, „Der Spiegel”, 19 stycznia 2017, ISSN 2195-1349 [dostęp 2024-02-29] (niem.).
- ↑ Die bewegten letzten Tage des Franz Josef Strauß [online], www.nordbayern.de [dostęp 2023-03-12] .
- ↑ Ehemaliges Kloster Rott am Inn und Kirche St. Marinus und Anianus [online], www.chiemsee-alpenland.de [dostęp 2023-03-12] (niem.).
- ↑ Hanns-Seidel Stiftung , Marianne Strauß [online], www.fjs.de [dostęp 2023-03-12] (niem.).
- ISNI: 0000000121477754
- VIAF: 110934447
- LCCN: n50010949
- GND: 118619063
- LIBRIS: zw9cf4th5qhh9sq
- BnF: 12059069m
- SUDOC: 028837673
- SBN: UFIV089295
- NLA: 35528442
- NKC: jn20000701723
- NTA: 068383061
- BIBSYS: 90094297
- CiNii: DA04242125
- Open Library: OL909035A
- PLWABN: 9810549721905606
- NUKAT: n00714374
- J9U: 987007581089105171
- PTBNP: 120709
- LNB: 000058087
- NSK: 000576101
- LIH: LNB:V*148578;=BT
- PWN: 3980263
- Britannica: biography/Franz-Josef-Strauss
- Treccani: strauss_res-7eef00e9-86d9-11dc-9a1b-0016357eee51
- Universalis: franz-josef-strauss
- БРЭ: 4922611
- NE.se: franz-josef-strauss
- SNL: Franz_Josef_Strauss
- VLE: franz-josef-strauss
- Catalana: 0064261
- DSDE: Franz_Josef_Strauß
- Hrvatska enciklopedija: 58358
- Niemieccy ministrowie finansów
- Niemieccy premierzy rządów krajowych
- Politycy CSU
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Odznaczeni Bawarskim Orderem Zasługi
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Polarnej (Szwecja)
- Odznaczeni Narodowym Orderem Zasługi (Ekwador)
- Odznaczeni Odznaką Honorową za Zasługi dla Republiki Austrii
- Odznaczeni Orderem Chrystusa (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Dobrej Nadziei
- Odznaczeni Orderem Izabeli Katolickiej
- Odznaczeni Orderem Jerzego I
- Odznaczeni Orderem Korony (Belgia)
- Odznaczeni Orderem Oranje-Nassau
- Odznaczeni Orderem Świętego Sylwestra
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Wielcy Oficerowie Legii Honorowej
- Urodzeni w 1915
- Zmarli w 1988
- Ludzie urodzeni w Monachium