Język tatarski
| ||
| Obszar | Rosja, Ukraina, Turcja, Chiny, i inne | |
| Liczba mówiących | 5 milionów | |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki uralo-ałtajskie
| |
| Pismo/alfabet | grażdanka, łacińskie, arabskie | |
| Status oficjalny | ||
| język urzędowy | Tatarstan (Rosja) | |
| Regulowany przez | nieregulowany | |
| Kody języka | ||
| ISO 639-1 | tt | |
| ISO 639-2 | tat | |
| ISO 639-3 | tat | |
| SIL | TTR | |
| W Wikipedii | ||
| Zobacz też: język, języki świata | ||
Język tatarski (nazwy własne tatar tele, tatarça) – język z kipczackiej grupy turkijskiej rodziny językowej. Jest używany przez Tatarów. Głównym miejscem występowania języka tatarskiego jest Tatarstan i pozostałe regiony Rosji. Poza tym językiem tatarskim posługują się m.in. niektórzy mieszkańcy krajów byłego ZSRR, w tym Ukrainy, a także Turcji, Chin, Finlandii[1]. Obecna liczba ludzi mówiących tym językiem jest szacowana na 5 milionów[1].
Wyróżnia się 3 dialekty: centralny (Tatarstan, Baszkiria), zachodni (obwody Niżnonowogrodzki, Saratowski, Wołgogradzki, Samarski, Czuwaszja, Baszkiria i Mordowia oraz tereny przyległe) i wschodni (Syberia Zachodnia).
W XIX wieku uformował się współczesny język literacki (Kajum Nasyry, Galiasgar Kamal i inni).
Wykorzystywany do zapisu języka tatarskiego alfabet grażdański poszerzony został o szereg znaków, służących do zapisu dźwięków charakterystycznych dla tego języka. W sumie składa się z 39 liter: Аа, Әә, Бб, Вв, Гг, Дд, Ее, Ёё, Жж, Җҗ, Зз, Ии, Йй, Кк, Лл, Мм, Нн, Ңң, Оо, Өө, Пп, Рр, Сс, Тт, Уу, Үү, Фф, Хх, Һһ, Цц, Чч, Шш, Щщ, Ъъ, Ыы, Ьь, Ээ, Юю, Яя.
Status prawny i użycie języka tatarskiego[edytuj | edytuj kod]
Język tatarski, obok rosyjskiego, jest językiem urzędowym w Republice Tatarstanu (na mocy przepisów Ustawy Republiki Tatarstan "O językach narodów Republiki Tatarstan" z 8 lipca 1992 roku)[2]. Zarówno w Tatarstanie, jak i w miejscach zamieszkiwania tatarskiej diaspory funkcjonuje rozwinięta sieć ośrodków naukowych i wychowawczych, w których używany jest język tatarski, takich jak: ośrodki nauki przedszkolnej, szkoły podstawowe i średnie z tatarskim językiem nauczania wszystkich przedmiotów, a także szereg szkół, w których język tatarski nauczany jest jako odrębny przedmiot.
Oprócz tego, iż język tatarski jest zarówno przedmiotem nauczania, jak i językiem wykładowym na kierunkach filologicznych Kazańskiego Uniwersytetu Państwowego, w instytutach i akademiach pedagogicznych, język tatarski jako język wykładowy używany jest także na Wydziale Prawa oraz Wydziale Dziennikarstwa Kazańskiego Uniwersytetu Państwowego, w Konserwatorium Kazańskim oraz Państwowym Kazańskim Instytucie Sztuki i Kultury.
W języku tatarskim wydawane są podręczniki, literatura naukowa, piękna, publicystyczna, ukazują się dziesiątki gazet i czasopism, używany jest on w audycjach radiowych i telewizyjnych oraz jako język spektaklów teatralnych. Głównymi ośrodkami nauczania języka tatarskiego są Wydział Filologii i Historii Tatarskiej Kazańskiego Uniwersytetu Państwowego, Katedra Filologii Tatarskiej na Wydziale Filologicznym Baszkirskiego Uniwersytetu Państwowego, Wydział Filologii Tatarskiej Tatarskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistyczno- Pedagogicznego w Kazaniu oraz Instytut Języka, Literatury i Sztuki Akademii Nauk Republiki Tatarstanu.
Na początku 2009 roku tatarskie organizacje społeczne rozpoczęły zbiórkę podpisów poparcia dla nadania językowi tatarskiemu statusu języka urzędowego Federacji Rosyjskiej[3]. Działania te przeprowadzane są w ramach akcji «Мин татарча сөйләшәм!/Min Tatarça söyläşäm» (Mówię po tatarsku!).
W języku tatarskim prowadzona jest Tatarska Wikipedia powstała 15 września 2003[4]. W 2016 roku ukazał się pierwszy przekład Biblii na język tatarski[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Tatar (ang.). ethnologue.com. [dostęp 2015-06-12].
- ↑ Закон Республики Татарстан «О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан» (ros.). gossov.tatarstan.ru, 1992-07-08. [dostęp 2015-06-12].
- ↑ Татарский язык станет вторым государственным в России? (ros.). kp.ru, 2009-04-17. [dostęp 2015-06-12].
- ↑ Naif Akmał: Татар Википедиясе 15 меңле булды (tatar.). azatliq.org, 2012-04-16. [dostęp 2015-06-12].
- ↑ Tłumaczenie trwało 23 lata. W Rosji ukazała się się Biblia w języku tatarskim. kresy24.pl, 2016-04-06. [dostęp 2018-04-19].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Alfabet i fonetyka tatarska
- Zarys gramatyki tatarskiej
- Mały słownik polsko-tatarski
- Mały słownik tatarsko-polski
| |||||||||||
