Jerry Goldsmith

Jerry Goldsmith
	; Jerry Goldsmith (2003)
Prawdziwe imię i nazwisko	Jerrald King Goldsmith
Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1929 ; Los Angeles
Data i miejsce śmierci	21 lipca 2004 ; Beverly Hills
Zawód	kompozytor, dyrygent
Współmałżonek	Sharon Hennagin; (1950–1970; rozwód); Carol Heather; (1972–2004; jego śmierć)
Lata aktywności	1951–2004
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Jerrald King Goldsmith (ur. 10 lutego 1929 w Los Angeles, zm. 21 lipca 2004 w Beverly Hills) – amerykański kompozytor muzyki filmowej i dyrygent^[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Los Angeles^[2] w Kalifornii w rodzinie rumuńsko-żydowskiej. Jego rodzicami byli Tessa (z domu Rappaport), nauczycielka, i Morris Goldsmith, inżynier budowlany^[3]. Dorastał w Pasadenie. Rozpoczął edukację muzyczną na wczesnym etapie swojego życia, zaczynając od klasycznych lekcji gry na fortepianie w wieku 6 lat i przechodząc do kompozycji i teorii muzyki w wieku 14 lat. Jego ambicją było początkowo zostać kompozytorem muzyki klasycznej i występować w sali koncertowej. Zainspirowany w szczególności partyturą autorstwa Miklósa Rózsy dla filmu Alfreda Hitchcocka Urzeczona (Spellbound, 1945)^[4], Goldsmith zaczął uczyć się kompozycji filmu, studiując u samego Rózsy przez pewien czas na Uniwersytecie Południowej Kalifornii.

Kariera[edytuj | edytuj kod]

Pracował jako urzędnik w dziale muzycznym CBS, gdzie zdobył pierwsze zamówienie na skomponowanie muzyki do słuchowiska radiowego^[5]. W końcu przeniósł się do telewizji, tworząc muzykę do seriali takich jak Perry Mason (1959), Have Gun – Will Travel (1960), Strefa mroku (1960–1964), Gunsmoke (1960–1966) i Doktor Kildare (1961–1965).

W 1957 zadebiutował jako kompozytor filmowy niskobudżetowego westernu Warner Bros. Black Patch z udziałem Neda Glassa, Dana Blockera i Sebastiana Cabota. Był siedemnaście razy nominowany do Oscara^[6]. Statuetkę odebrał tylko raz: w 1976 za muzykę do horroru Omen, która w późniejszym czasie stała się jego najbardziej rozpoznawalnym dziełem. Zdobył pięć nagród Emmy. Najbardziej znany był wśród fanów Star Treka za kompozycje do filmów Star Trek, Star Trek V: Ostateczna granica, Star Trek: Pierwszy kontakt, Star Trek: Rebelia, Star Trek: Nemesis oraz ścieżki tytułowej serialu Star Trek: Voyager. Stworzył także muzykę do 3 pierwszych filmów o Johnie Rambo: Rambo – Pierwsza krew, Rambo II i Rambo III oraz do horroru Duch. Stworzył również muzykę do loga wytwórni Universal Pictures z lat 1997–2012.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był dwukrotnie żonaty. 23 września 1950 poślubił Sharon Hennagin, z którą miał czworo dzieci: trzy córki – Ellen, Carrie i Jennifer oraz syna Joela (ur. 19 listopada 1957), który również został kompozytorem. Jednak 1 czerwca 1970 doszło do rozwodu. 23 lipca 1972 ożenił się z Carol Heather Sheinkopf, z którą miał syna Aarona^[7].

Zmarł 21 lipca 2004 w Beverly Hills w wieku 75 lat, po długiej walce z chorobą nowotworową^[8].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Seriale TV

1959: Perry Mason
1960–1964: Strefa mroku
1961–1965: Doktor Kildare
1960–1966: Gunsmoke
1971: The Homecoming: A Christmas Story
1973: Barnaby Jones
1986: Niesamowite historie
1987: Star Trek: Następne pokolenie
1995: Star Trek: Voyager

Filmy

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Akademii Filmowej Najlepsza muzyka: 1977: Omen
Nagroda Emmy
- Najlepsze osiągnięcie w dziedzinie kompozycji muzycznej – program specjalny: 1973: The Red Pony
- 1975: QB VII
- 1976: Babe
- 1981: Masada
- Najlepsza muzyka do czołówki: 1995: Star Trek: Voyager
Złota Malina Najgorsza piosenka: 1986: Rambo II

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Artista: Jerry Goldsmith (10 de Fevereiro de 1929). Filmow. [dostęp 2020-01-31]. (port.).
↑ Jason Ankeny: Jerry Goldsmith Biography. AllMusic. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
↑ Jerry Goldsmith Biography (1929-). Film Reference. [dostęp 2017-11-24]. (ang.).
↑ Mark Brend: The Sound of Tomorrow: How Electronic Music Was Smuggled into the Mainstream. Bloomsbury Publishing, 2012, s. 158. ISBN 978-1-62356-529-9. (ang.).
↑ Douglas Martin (2004-07-23): Jerry Goldsmith Is Dead at 75; Prolific Composer for Films. „The New York Times”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-31)]. (ang.).
↑ Christopher Reed (2004-07-24): Jerry Goldsmith. „The Guardian”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-31)]. (ang.).
↑ John Riley (2004-07-24): Jerry Goldsmith, prolific film and television composer. „The Independent”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-31)]. (ang.).
↑ Famed Composer Jerry Goldsmith Dies. „Billboard”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-25)]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Jerry Goldsmith w bazie IMDb (ang.)
Jerry Goldsmith w bazie Filmweb
Jerry Goldsmith w bazie Notable Names Database (ang.)
Jerry Goldsmith w bazie Discogs.com (ang.)

[filmow-1] Artista: Jerry Goldsmith (10 de Fevereiro de 1929). Filmow. [dostęp 2020-01-31]. (port.).

[allmusic-2] Jason Ankeny: Jerry Goldsmith Biography. AllMusic. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).

[3] Jerry Goldsmith Biography (1929-). Film Reference. [dostęp 2017-11-24]. (ang.).

[4] Mark Brend: The Sound of Tomorrow: How Electronic Music Was Smuggled into the Mainstream. Bloomsbury Publishing, 2012, s. 158. ISBN 978-1-62356-529-9. (ang.).

[nytimes-5] Douglas Martin (2004-07-23): Jerry Goldsmith Is Dead at 75; Prolific Composer for Films. „The New York Times”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-31)]. (ang.).

[theguardian-6] Christopher Reed (2004-07-24): Jerry Goldsmith. „The Guardian”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-31)]. (ang.).

[independent-7] John Riley (2004-07-24): Jerry Goldsmith, prolific film and television composer. „The Independent”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-31)]. (ang.).

[8] Famed Composer Jerry Goldsmith Dies. „Billboard”. [dostęp 2020-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-25)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

1934-1939	Louis Silvers (1934) Max Steiner (1935) Leo F. Forbstein (1936) Charles Previn (1937) Erich Wolfgang Korngold / Alfred Newman (1938) Herbert Stothart / Richard Hageman, W. Franke Harling, John Leipold i Leo Shuken (1939)
1940-1949	Leigh Harline, Paul J. Smith, Ned Washington / Alfred Newman (1940) Bernard Herrmann / Frank Churchill i Oliver Wallace (1941) Max Steiner / Ray Heindorf i Heinz Roemheld (1942) Alfred Newman / Ray Heindorf (1943) Max Steiner / Morris Stoloff i Carmen Dragon (1944) Miklós Rózsa / Georgie Stoll (1945) Hugo Friedhofer / Morris Stoloff (1946) Miklós Rózsa / Alfred Newman (1947) Brian Easdale / Johnny Green i Roger Edens (1948) Aaron Copland / Roger Edens i Lennie Hayton (1949)
1950-1959	Franz Waxman / Adolph Deutsch i Roger Edens (1950) Franz Waxman / Johnny Green i Saul Chaplin (1951) Dimitri Tiomkin / Alfred Newman (1952) Bronisław Kaper / Alfred Newman (1953) Dimitri Tiomkin / Adolph Deutsch i Saul Chaplin (1954) Alfred Newman / Robert Russell Bennett, Jay Blackton i Adolph Deutsch (1955) Victor Young / Alfred Newman i Ken Darby (1956) Malcolm Arnold (1957) Dimitri Tiomkin / André Previn (1958) Miklós Rózsa / André Previn i Ken Darby (1959)
1960-1969	Ernest Gold / Morris Stoloff i Harry Sukman (1960) Henry Mancini / Saul Chaplin, Johnny Green, Sid Ramin i Irwin Kostal (1961) Maurice Jarre / Ray Heindorf (1962) John Addison / André Previn (1963) Richard M. Sherman i Robert B. Sherman / André Previn (1964) Maurice Jarre / Irwin Kostal (1965) John Barry / Ken Thorne (1966) Elmer Bernstein / Alfred Newman i Ken Darby (1967) John Barry / Johnny Green (1968) Burt Bacharach / Lennie Hayton i Lionel Newman (1969)
1970-1979	Francis Lai / The Beatles (John Lennon, Paul McCartney, George Harrison i Ringo Starr) (1970) Michel Legrand / John Williams (1971) Charlie Chaplin, Raymond Rasch i Larry Russell / Ralph Burns (1972) Marvin Hamlisch / Marvin Hamlisch (1973) Nino Rota i Carmine Coppola / Nelson Riddle (1974) John Williams / Leonard Rosenman (1975) Jerry Goldsmith / Leonard Rosenman (1976) John Williams / Jonathan Tunick (1977) Giorgio Moroder / Joe Renzetti (1978) Georges Delerue / Ralph Burns (1979)
1980-1989	Michael Gore (1980) Vangelis (1981) John Williams / Henry Mancini i Leslie Bricusse (1982) Bill Conti / Michel Legrand, Alan Bergman i Marilyn Bergman (1983) Maurice Jarre / Prince (1984) John Barry (1985) Herbie Hancock (1986) Ryūichi Sakamoto, David Byrne i Su Cong (1987) Dave Grusin (1988) Alan Menken (1989)
1990-1999	John Barry (1990) Alan Menken (1991) Alan Menken (1992) John Williams (1993) Hans Zimmer (1994) Luis Bacalov / Alan Menken i Stephen Schwartz (1995) Gabriel Yared / Rachel Portman (1996) James Horner / Anne Dudley (1997) Nicola Piovani / Stephen Warbeck (1998) John Corigliano (1999)
2000-2009	Tan Dun (2000) Howard Shore (2001) Elliot Goldenthal (2002) Howard Shore (2003) Jan A.P. Kaczmarek (2004) Gustavo Santaolalla (2005) Gustavo Santaolalla (2006) Dario Marianelli (2007) A.R. Rahman (2008) Michael Giacchino (2009)
2010-2019	Trent Reznor i Atticus Ross (2010) Ludovic Bource (2011) Mychael Danna (2012) Steven Price (2013) Alexandre Desplat (2014) Ennio Morricone (2015) Justin Hurwitz (2016) Alexandre Desplat (2017) Ludwig Göransson (2018) Hildur Guðnadóttir (2019)
2020-2029	Jon Batiste, Trent Reznor i Atticus Ross (2020) Hans Zimmer (2021) Volker Bertelmann (2022) Ludwig Göransson (2023)