Poligony wojskowe w Polsce

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Poligon toruński – Święto Wojsk Rakietowych i Artylerii (30 listopada 2012)

Poligony wojskowe w Polsce – zdecydowana większość z poligonów wojskowych powstała przed II wojną światową. Część z nich to poligony poniemieckie lub byłe poligony rosyjskie, później używane również przez Armię Radziecką oraz Siły Zbrojne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Obecnie wszystkie czynne poligony wojskowe na terenie Polski należą do Sił Zbrojnych RP, część z nich udostępniana jest wojskom sojuszniczym w ramach NATO. Poligony w Polsce zajmują 0,58% powierzchni całego kraju[1].

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Duże polskie poligony wojskowe rozlokowane są w różnych częściach kraju, lecz można wyróżnić dwa ich największe skupiska:

Poligony garnizonowe znajdują się w okolicy większości miast posiadających stały garnizon wojskowy.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jednym z najstarszych poligonów jest poligon toruński, na którym ćwiczenia odbywały się już pod koniec XVIII wieku. Wiekowymi są również: poligon w Łambinowicach z 1864 oraz poligon Orzysz, założony w 1890.

Pierwsze poligony na dzisiejszych ziemiach polskich zostały założone na potrzeby obcych armii. W okresie rozbiorów powstały pierwsze poligony armii pruskiej, potem także rosyjskiej. Pierwsze poligony zakładane przez Wojsko Polskie powstały w okresie dwudziestolecia międzywojennego (np. poligon w Nowej Dębie).

Kolejne poligony na terenie dzisiejszej Polski związane są z niemieckimi przygotowaniami do II wojny światowej – utworzono wtedy m.in. poligon w Bornem Sulinowie, na Pustyni Błędowskiej i szereg obiektów na wybrzeżu Morza Bałtyckiego. Nowe poligony powstawały także w trakcie wojny i były związane głównie z niemieckimi przygotowaniami do operacji Barbarossa. W okresie PRL Wojsko Polskie użytkowało większość poligonów wespół z Armią Radziecką, a na niektóre z nich polscy żołnierze nie mieli nawet wstępu. W tym okresie również powstało kilka nowych poligonów.

Po wycofaniu wojsk radzieckich rozpoczęło się przejmowanie przez Wojsko Polskie pozostawionych poligonów. Ze względu na ograniczone potrzeby polskiej armii zdecydowano o likwidacji wielu poligonów, zaczęto również wykorzystywać poligony garnizonowe do celów cywilnych. Dzisiaj na poligonach kręcone są filmy oraz urządzane zawody motocrossowe.

Podział ze względu na wielkość[edytuj | edytuj kod]

Poligony znajdujące się na terenie Polski można podzielić na dwie grupy:

  • duże poligony, ośrodki szkolenia, niezależne jednostki wojskowe służące innym jednostkom z terenu całego kraju,
  • poligony garnizonowe o znaczeniu lokalnym, place ćwiczeń i strzelnice.

Największym z polskich poligonów jest poligon w Świętoszowie (założony w 1898, obszar około 38 tys. ha). Najbardziej znany i najlepiej wyposażony to poligon w Drawsku Pomorskim. Do ciekawszych obiektów należy też zaliczyć poligon w Wędrzynie (m.in. szkolenia Wojsk Specjalnych), Wicku Morskim/Ustce (poligon przeciwlotniczy), poligon w Nadarzycach (największy lotniczy poligon w Europie) i poligon Orzysz z siedzibą w Bemowie Piskim.

Poligon w Świętoszowie rywalizuje o miano największego poligonu w Europie z Poligonem Jaworowskim na Ukrainie. Mimo że ten ostatni zajmuje obszar ponad 40 tys. ha, jedynie około 29 tys. ha jest wykorzystywanych podczas ćwiczeń.

Podział ze względu na wykorzystanie[edytuj | edytuj kod]

Poligony znajdujące się na terenie Polski można ze względu na wykorzystanie podzielić na następujące kategorie:

  • poligony czynne – poligony wykorzystywane w sposób ciągły do prowadzenia ćwiczeń. Poligony takie są pod stałą ochroną wojskową lub inną. Wstęp na czynny poligon jest możliwy jedynie za zgodą komendanta poligonu i tylko w czasie gdy nie są prowadzone ćwiczenia. Przykładami takich poligonów są poligony w Drawsku Pomorskim, w Wicku Morskim i Orzyszu.
  • poligony czynne czasowo – poligony otwarte, zamykane (najczęściej niecałe) jedynie na czas ćwiczeń. Poligony takie często są wykorzystywane jako miejsca detonacji ładunków znalezionych przez saperów oraz miejsca podstawowych ćwiczeń okolicznych jednostek wojskowych. Przykładem takiego poligonu jest poligon w Muszakach.
  • poligony nieczynne – byłe poligony, niewykorzystywane już w celach wojskowych. Zasadniczo nie są strzeżone ani patrolowane. Wstęp do nich jest możliwy co nie oznacza, że bezpieczny. Przykładami poligonów nieczynnych są poligon w Bornem Sulinowie i poligon w Solcu Kujawskim.

Największe poligony w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Legenda
czynne, czynne czasowo, nieczynne
Poligon Lokalizacja Status Opis
Biedrusko na północ od miasta Poznań, między Biedruskiem a Chludowem czynny Poligon wojsk lądowych, wykorzystywany głównie przez Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego jako poligon czołgowy.
Borne Sulinowo na południe od miasta Borne Sulinowo nieczynny Dawny poligon wojsk lądowych, nieużywany od połowy lat 90 XX w., po wycofaniu wojska radzieckiego. Razem z poligonami w Okonku i Nadarzycach tworzył zespół poligonów Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej.
Czarne na północ i południowy zachód od miasta Czarne czynny Poligon czołgowy.
Czerwony Bór na zachód od miasta Zambrów nieczynny Dawny poligon wojskowy, zlikwidowany w 1992 roku. Obecnie więzienie.
Drawsko Pomorskie na południe od miasta Drawsko Pomorskie czynny Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych, najnowocześniej wyposażony poligon Wojsk Lądowych i lotniczych, często wykorzystywany do ćwiczeń w ramach NATO.
Golnice na północny zachód od miasta Bolesławiec, na zachód od wsi Golnice nieczynny Dawny tajny poligon radziecki, SZ PRL miały do niego ograniczony dostęp. Obecnie nadal teren wojskowy.
Jagodne w Lasach Łukowskich, na północny zachód od miasta Łuków czynny Poligon lądowy, służy jako poligon akademicki Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych.
Kabat Puszcza Bydgoska, na południe od miasta Solec Kujawski czynny w latach 1941-1994 Dawny poligon artyleryjski, podczas II wojny światowej służył do prób z wielolufowymi wyrzutniami „Nebelwerfer”; był powiązany funkcjonalnie z DAG Fabrik Bromberg.
Lipa na północny zachód od wsi Lipa czynny Poligon Wojsk Lądowych.
Muszaki na wschód od miasta Nidzica, koło wsi Muszaki nieczynny Były poligon czołgowy i chemiczny. Oficjalnie zamknięty w 1993, tereny sporadycznie wykorzystywane do ćwiczeń wojskowych.
Nadarzyce na północny zachód od wsi Nadarzyce czynny Poligon lotniczy (największy w Europie), wyposażony w bombowe pole robocze. Dawne lotnisko i stojące w jego okolicy wycofane z użytku samoloty wykorzystywane są jako cele. Dawniej razem z poligonami w Bornem Sulinowie i Okonku tworzył zespół poligonów Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej.
Nowa Dęba na wschód od miasta Nowa Dęba czynny Poligon wojsk lądowych.
Okonek na zachód od miasta Okonek nieczynny Dawny poligon czołgowy, wycofany z użytkowania w połowie lat 90 XX w. Razem z poligonami w Bornem Sulinowie i Nadarzycach tworzył zespół poligonów Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej.
Orzysz na południowy wschód od miasta Orzysz czynny Zarządzany przez Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Orzysz z siedzibą w Bemowie Piskim.
Podborsko na południowy wschód od miasta Białogard, koło wsi Podborsko nieczynny Dawny poligon lotniczy, wycofany z użytkowania w połowie lat 90 XX w.
Przemków-Trzebień między miastem Przemków a wsią Trzebień nieczynny Dawny lotniczy poligon niemiecki, rozszerzony później przez wojska radzieckie w kierunku wsi Trzebień. Wycofany z użytkowania, nadal należy do wojska.
Przejęsław na północny zachód od wsi Osiecznica nieczynny Dawny poligon artyleryjski należący do wojsk radzieckich.
Pstrąże (Strachów) na zachód od wsi Kozłów nieczynny Dawny poligon niemiecki, obecnie zaplecze koszarowe i magazynowe poligonu Żagań – Świętoszów.
Radomyśl nad Sanem na Sanie, niedaleko ujścia do Wisły czynny czasowo Poligon służący do ćwiczenia przepraw rzecznych i budowy mostów pontonowych.
Strzepcz na południowy wschód od miasta Lębork, między wsiami Strzepcz i Osiek czynny Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Specjalnych[2]
Ślubowo między miastami Mława i Chorzele czynny czasowo Poligon Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych.
Stalowa Wola między miastami Stalowa Wola i Nowa Dęba czynny Poligon - ośrodek badania uzbrojenia Instytutu w Zielonce.
Toruń na południe od miasta Toruń czynny Poligon artyleryjski, jeden z najstarszych w Polsce i na świecie.
Ustka-Wicko Morskie na wybrzeżu, między miejscowościami Jarosławiec i Ustka czynny Poligon Sił Powietrznych, wojsk przeciwlotniczych a także Marynarki Wojennej.
Wędrzyn na południowy wschód od miasta Sulęcin czynny Poligon Wojsk Lądowych, wyposażony m.in. w pas taktyczny ćwiczeń czołgowych oraz pole ćwiczeń Wojsk Specjalnych.
Zielonka na północny wschód od Warszawy czynny czasowo Dawny poligon wojskowy. Nie są tam już prowadzone intensywne ćwiczenia, choć teren nadal jest wykorzystywany przez wojsko np. przez Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia
Żagań-Świętoszów na południe i południowy wschód od miasta Żagań czynny Ośrodek Szkolenia Poligonowego, połączone poligony Żagań (Karliki) i Świętoszów, zapleczem poligonów jest również dawny poniemiecki poligon w Pstrążu.

Poligony garnizonowe w Polsce[edytuj | edytuj kod]

W Polsce istnieje wiele mniejszych poligonów, najczęściej służących lokalnym garnizonom. Przeważnie nie są obszarami zamkniętymi i często oprócz ćwiczeń wojskowych odbywają się na nich różnorakie imprezy plenerowe, są również wykorzystywane przez miłośników airsoftu czy motocrossu. Do takich poligonów należą m.in.:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Bogusław Politowski. Poligonowy konglomerat. „Polska Zbrojna”. 1/2015, s. 38. Wojskowy Instytut Wydawniczy. ISSN 0867-4524. (pol.). 
  2. ↑ https://www.facebook.com/OsrodekSzkoleniaPoligonowegoWojskSpecjalnych/
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Poligony_wojskowe_w_Polsce&oldid=72991845”