Piotr Tomicki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne merytoryczne, uzupełnienie sekcji Twórczość, bibliografia |
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Kardynał (godność) – zmieniono link(i) do Kardynał; zmiany kosmetyczne |
||
Linia 45: | Linia 45: | ||
Urodził się w [[1464]] roku jako syn Mikołaja z [[Tomice (powiat poznański)|Tomic]] koło [[Poznań|Poznania]] – [[chorąży|chorążego]] poznańskiego i Anny z Szamotulskich. Po śmierci ojca, w roku [[1478]], trafił na dwór swojego stryja, Andrzeja Szamotulskiego, [[wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewody poznańskiego]]. Wiadomo, że uczył się w szkole katedralnej w [[Gniezno|Gnieźnie]], następnie około roku [[1486]] studiował w [[Lipsk]]u, a następnie na [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]], gdzie uzyskał w [[1490]] bakalaureat, a w [[1493]] magistrat filozofii. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze w [[Bolonia|Bolonii]], które w [[1500]] zakończył doktoratem dekretów. Prawdopodobnie studiował także w Wiedniu. |
Urodził się w [[1464]] roku jako syn Mikołaja z [[Tomice (powiat poznański)|Tomic]] koło [[Poznań|Poznania]] – [[chorąży|chorążego]] poznańskiego i Anny z Szamotulskich. Po śmierci ojca, w roku [[1478]], trafił na dwór swojego stryja, Andrzeja Szamotulskiego, [[wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewody poznańskiego]]. Wiadomo, że uczył się w szkole katedralnej w [[Gniezno|Gnieźnie]], następnie około roku [[1486]] studiował w [[Lipsk]]u, a następnie na [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]], gdzie uzyskał w [[1490]] bakalaureat, a w [[1493]] magistrat filozofii. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze w [[Bolonia|Bolonii]], które w [[1500]] zakończył doktoratem dekretów. Prawdopodobnie studiował także w Wiedniu. |
||
Zaraz po ukończeniu studiów rozpoczął praktykę w [[Kuria Rzymska|kurii rzymskiej]], zostając kanclerzem [[kardynał |
Zaraz po ukończeniu studiów rozpoczął praktykę w [[Kuria Rzymska|kurii rzymskiej]], zostając kanclerzem [[kardynał]]a [[Fryderyk Jagiellończyk|Fryderyka Jagiellończyka]], który nadał mu, pomimo że nie był duchownym, szereg beneficjów kościelnych, w tym archidiakonat krakowski. Po śmierci kard. Fryderyka trafił na dwór [[biskupi poznańscy|biskupa poznańskiego]], [[Jan Lubrański|Jana Lubrańskiego]], gdzie przebywał w latach [[1503]]-[[1506]]. Następnie trafił do kancelarii koronnej króla [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]], w służbie którego wielokrotnie posłował jako [[sekretarz królewski]] na [[Węgry]], [[Wołoszczyzna|Wołoszczyznę]] i [[Pomorze]]. Podczas swojej służby otrzymał od króla liczne nadania. |
||
W roku [[1511]] przyjął święcenia kapłańskie, a w [[1514]] sakrę biskupią, przyjmując godność biskupa [[Przemyśl|przemyskiego]], a rok później został podkanclerzym koronnym (urząd ten sprawował do śmierci). W roku [[1515]] wraz z kanclerzem koronnym [[Krzysztof Szydłowiecki|Krzysztofem Szydłowieckim]] był głównym twórcą ugody z [[Habsburgowie|Habsburgami]]. Po śmierci [[Jan Lubrański|Jana Lubrańskiego]], w roku [[1520]] objął biskupstwo poznańskie, zrzekając się tronu w Przemyślu. W [[Wielkopolska|Wielkopolsce]] przebywał jednak sporadycznie, poświęcając się polityce i pracy na dworze królewskim. W roku [[1524]] objął godność biskupa krakowskiego (będąc nadal biskupem poznańskim), a także nuncjusza apostolskiego i kolektora danin papieskich. W roku [[1525]] zrzekł się tronu biskupiego w Poznaniu, a także doprowadził do ugody między królem a [[Albrecht Hohenzollern (1490-1568)|Albrechtem Hohenzollernem]]. Tomicki od roku [[1524]] jednocześnie pełnił funkcje biskupa krakowskiego i podkanclerzego koronnego, co było niezgodne z ówczesnym prawem polskim (były to tzw. ''[[incompatibilia]]''). Był z tego powodu jednym z głównych (obok Szydłowieckiego) przeciwników [[Ruch egzekucyjny|ruchu egzekucyjnego]]. |
W roku [[1511]] przyjął święcenia kapłańskie, a w [[1514]] sakrę biskupią, przyjmując godność biskupa [[Przemyśl|przemyskiego]], a rok później został podkanclerzym koronnym (urząd ten sprawował do śmierci). W roku [[1515]] wraz z kanclerzem koronnym [[Krzysztof Szydłowiecki|Krzysztofem Szydłowieckim]] był głównym twórcą ugody z [[Habsburgowie|Habsburgami]]. Po śmierci [[Jan Lubrański|Jana Lubrańskiego]], w roku [[1520]] objął biskupstwo poznańskie, zrzekając się tronu w Przemyślu. W [[Wielkopolska|Wielkopolsce]] przebywał jednak sporadycznie, poświęcając się polityce i pracy na dworze królewskim. W roku [[1524]] objął godność biskupa krakowskiego (będąc nadal biskupem poznańskim), a także nuncjusza apostolskiego i kolektora danin papieskich. W roku [[1525]] zrzekł się tronu biskupiego w Poznaniu, a także doprowadził do ugody między królem a [[Albrecht Hohenzollern (1490-1568)|Albrechtem Hohenzollernem]]. Tomicki od roku [[1524]] jednocześnie pełnił funkcje biskupa krakowskiego i podkanclerzego koronnego, co było niezgodne z ówczesnym prawem polskim (były to tzw. ''[[incompatibilia]]''). Był z tego powodu jednym z głównych (obok Szydłowieckiego) przeciwników [[Ruch egzekucyjny|ruchu egzekucyjnego]]. |
||
Linia 55: | Linia 55: | ||
== Twórczość == |
== Twórczość == |
||
=== Najważniejsze dzieła === |
=== Najważniejsze dzieła === |
||
*''Ad serenissimum principem Sigismundum Augustum... epistola'', Frankfurt n/Menem 1577 |
* ''Ad serenissimum principem Sigismundum Augustum... epistola'', Frankfurt n/Menem 1577 |
||
*Akta dyplomatyczne (relacje z poselstw, pisma urzędowe, instrukcje, mowy, itp.) z lat 1507-1534, zebrane przez Stanisława Górskiego; wyd.: ''Acta Tomiciana'', t. 1 (1852) – t. 16, cz. 1-2 (1961) passim., (tu np. ''Legatio a Sigismundo Rege ad duces Silesiae per Petrum Tomiczki dicta...'' 1511; ''Petrus Tomiczki ex parte Sigismundi regis respondit dominis Hungaris...'', 1515). |
* Akta dyplomatyczne (relacje z poselstw, pisma urzędowe, instrukcje, mowy, itp.) z lat 1507-1534, zebrane przez Stanisława Górskiego; wyd.: ''Acta Tomiciana'', t. 1 (1852) – t. 16, cz. 1-2 (1961) passim., (tu np. ''Legatio a Sigismundo Rege ad duces Silesiae per Petrum Tomiczki dicta...'' 1511; ''Petrus Tomiczki ex parte Sigismundi regis respondit dominis Hungaris...'', 1515). |
||
=== Listy i materiały (ważniejsze) === |
=== Listy i materiały (ważniejsze) === |
||
*Korespondencja z lat 1507-1534 (m.in. listy do i od: księcia pruskiego Albrechta, królowej Bony, S. Borka, J. Dantyszka, Ł. Górki, kardynała Achilla de Grassis, biskupa J. Konarskiego, A. Krzyckiego, arcybiskupa J. Łaskiego, J. Lubrańskiego, Krzysztofa i Mikołaja Szydłowieckich, J. Tarnowskiego, B. Wapowskiego, J. Zambockiego, Zygmunta Starego); ''Acta Tomiciana'', t. 1 (1852) – t. 16, cz. 1-2 (1961) passim., (tu także wiadomości o wcześniejszych wydaniach) |
* Korespondencja z lat 1507-1534 (m.in. listy do i od: księcia pruskiego Albrechta, królowej Bony, S. Borka, J. Dantyszka, Ł. Górki, kardynała Achilla de Grassis, biskupa J. Konarskiego, A. Krzyckiego, arcybiskupa J. Łaskiego, J. Lubrańskiego, Krzysztofa i Mikołaja Szydłowieckich, J. Tarnowskiego, B. Wapowskiego, J. Zambockiego, Zygmunta Starego); ''Acta Tomiciana'', t. 1 (1852) – t. 16, cz. 1-2 (1961) passim., (tu także wiadomości o wcześniejszych wydaniach) |
||
*Fragmenty korespondencji z lat 1526-1530, dot. sprawy tronu J. Z. Zapolyi na Węgrzech; przedr. W. Pociecha "O zjeździe w Poznaniu w roku 1530", ''Pamiętniki Biblioteki Kórnickiej'' 1947, s. 20 nn. |
* Fragmenty korespondencji z lat 1526-1530, dot. sprawy tronu J. Z. Zapolyi na Węgrzech; przedr. W. Pociecha "O zjeździe w Poznaniu w roku 1530", ''Pamiętniki Biblioteki Kórnickiej'' 1947, s. 20 nn. |
||
*Fragmenty listów do J. Dantyszka z lat 1532-1535, ogł. w przekł. polskim A. Grabowski ''Starożytności historyczne polskie'', t. 2, Kraków 1840 |
* Fragmenty listów do J. Dantyszka z lat 1532-1535, ogł. w przekł. polskim A. Grabowski ''Starożytności historyczne polskie'', t. 2, Kraków 1840 |
||
*Korespondencja z Erazmem z Rotterdamu, zob.: ''Opus epistolarum Desiderii Erasmi Roterodami, per autorem... recognitum, et adiectis innumeris novis fere ad trientem auctum'', Bazylea 1529; Erazm z Rotterdamu ''Epistolarum opus'', Bazylea 1538; ''Epistolarum D. Erasmi Roterodami libri XXXI, et P. Melanchtonis libri IV'', Londyn 1642; Erazm z Rotterdamu ''Opera omnia'', t. 3, Lejda 1703; ''Opus epistolarum D. Erasmi Roterodami...'', wyd. H. M. Allen, H. W. Garrod, Oksford 1941 i in.; pojedyncze listy do Erazma z Rotterdamu, dat. w Krakowie: 17 sierpnia 1531, 25 sierpnia 1533, 20 października 1535, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 325-331; 1 list wyd. F. R. Goezjusz ''Otium Varsaviense in selectis ex Historia litteraria Poloniae argumentis explicandis insumtum'', Wrocław 1755 – Listy od Erazma z Rotterdamu, dat. we Fryburgu: 4 lutego 1532, 28 lutego 1535, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 47-48, 326 |
* Korespondencja z Erazmem z Rotterdamu, zob.: ''Opus epistolarum Desiderii Erasmi Roterodami, per autorem... recognitum, et adiectis innumeris novis fere ad trientem auctum'', Bazylea 1529; Erazm z Rotterdamu ''Epistolarum opus'', Bazylea 1538; ''Epistolarum D. Erasmi Roterodami libri XXXI, et P. Melanchtonis libri IV'', Londyn 1642; Erazm z Rotterdamu ''Opera omnia'', t. 3, Lejda 1703; ''Opus epistolarum D. Erasmi Roterodami...'', wyd. H. M. Allen, H. W. Garrod, Oksford 1941 i in.; pojedyncze listy do Erazma z Rotterdamu, dat. w Krakowie: 17 sierpnia 1531, 25 sierpnia 1533, 20 października 1535, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 325-331; 1 list wyd. F. R. Goezjusz ''Otium Varsaviense in selectis ex Historia litteraria Poloniae argumentis explicandis insumtum'', Wrocław 1755 – Listy od Erazma z Rotterdamu, dat. we Fryburgu: 4 lutego 1532, 28 lutego 1535, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 47-48, 326 |
||
*Do biskupa J. Uchańskiego z roku 1534, wyd. T. Wierzbowski ''Uchańsciana, czyli zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakuba Uchańskiego'', t. 4, Warszawa 1892, s. 156 |
* Do biskupa J. Uchańskiego z roku 1534, wyd. T. Wierzbowski ''Uchańsciana, czyli zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakuba Uchańskiego'', t. 4, Warszawa 1892, s. 156 |
||
*Do Mikołaja z Lwówka (M. Jaskiera), dat. w Kielcach w kwietniu 1535, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 49; zob. także pismo, dat. w Krakowie 2 października 1535 dotyczące przekł. łacińskiego ''Speculum Saxonum'', wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 53-54 |
* Do Mikołaja z Lwówka (M. Jaskiera), dat. w Kielcach w kwietniu 1535, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 49; zob. także pismo, dat. w Krakowie 2 października 1535 dotyczące przekł. łacińskiego ''Speculum Saxonum'', wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 53-54 |
||
*Do J. Cochleusa, dat. w Kielcach 21 grudnia 1534, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 45-46 |
* Do J. Cochleusa, dat. w Kielcach 21 grudnia 1534, wyd. T. Wierzbowski ''Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego'', t. 1, Warszawa 1900, s. 45-46 |
||
*Listy do P. Tomickiego, w: R. Dubravius ''Libellus de componendis epistolis'', brak miejsca wydania (1511 – 2 edycje); inne wyd.: Kraków 1515; Kraków 1522(?); Kraków 1524 |
* Listy do P. Tomickiego, w: R. Dubravius ''Libellus de componendis epistolis'', brak miejsca wydania (1511 – 2 edycje); inne wyd.: Kraków 1515; Kraków 1522(?); Kraków 1524 |
||
*List łaciński od Rafała Leszczyńskiego, dat. w Augsburgu 25 września 1514, wyd. wraz z przekł. polskim: W. S. Broel-Plater ''Zbiór pamiętników do dziejów polskich'', t. 1, Warszawa 1858, s. 55-59 |
* List łaciński od Rafała Leszczyńskiego, dat. w Augsburgu 25 września 1514, wyd. wraz z przekł. polskim: W. S. Broel-Plater ''Zbiór pamiętników do dziejów polskich'', t. 1, Warszawa 1858, s. 55-59 |
||
*Od J. Łaskiego, reformatora, dat. w Krakowie: 6 marca 1533, 16 stycznia 1534, wyd. H. Dalton ''Lasciana nebst den ältesten evangelischen Synodalprotokollen Polens 1555-1561, Berlin 1898, nr: 24, 26 |
* Od J. Łaskiego, reformatora, dat. w Krakowie: 6 marca 1533, 16 stycznia 1534, wyd. H. Dalton ''Lasciana nebst den ältesten evangelischen Synodalprotokollen Polens 1555-1561, Berlin 1898, nr: 24, 26 |
||
*Pisma urzędowe i listy z lat 1520-1531, m.in. od papieży: Leona X i Klemensa VII, wyd. A. Theiner ''Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae'', t. 2, Rzym 1861, s. 405-406, 480-481 i in. |
* Pisma urzędowe i listy z lat 1520-1531, m.in. od papieży: Leona X i Klemensa VII, wyd. A. Theiner ''Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae'', t. 2, Rzym 1861, s. 405-406, 480-481 i in. |
||
*3 listy z lat: 1526, 1535 od Jana Tarnowskiego, królewny Jadwigi, Zygmunta Augusta, wyd. A. Przezdziecki ''Jagiellonki polskie w XVI wieku'', t. 5, wyd. J. Szujski, Kraków 1878 Dod., s. 4-8, 12-13 |
* 3 listy z lat: 1526, 1535 od Jana Tarnowskiego, królewny Jadwigi, Zygmunta Augusta, wyd. A. Przezdziecki ''Jagiellonki polskie w XVI wieku'', t. 5, wyd. J. Szujski, Kraków 1878 Dod., s. 4-8, 12-13 |
||
*List od króla Zygmunta, wyd. w: A. Lipski ''Decas questionum publicarum Regni'', Kraków 1616; inne wydania zob. Estreicher XXI, 315-316 |
* List od króla Zygmunta, wyd. w: A. Lipski ''Decas questionum publicarum Regni'', Kraków 1616; inne wydania zob. Estreicher XXI, 315-316 |
||
*Od J. Dantyszka, dat. 1538 (tzw. "Judicium meum de Luthero"), wyd. J. Hipler "Nicolaus Kopernikus und Martin Luter", ''Zeitschrift f. Geschichte... Ermlands'', t. 4 (1869), s. 545-548; wyd. osobne: Braniewo 1868; przedr. (z poprawkami) I. Chrzanowski, S. Kot ''Humanizm i reformacja w Polsce'', Lwów 1927, s. 151-153 |
* Od J. Dantyszka, dat. 1538 (tzw. "Judicium meum de Luthero"), wyd. J. Hipler "Nicolaus Kopernikus und Martin Luter", ''Zeitschrift f. Geschichte... Ermlands'', t. 4 (1869), s. 545-548; wyd. osobne: Braniewo 1868; przedr. (z poprawkami) I. Chrzanowski, S. Kot ''Humanizm i reformacja w Polsce'', Lwów 1927, s. 151-153 |
||
*Potwierdzenie królewskie ponowionych przez P. Tomickiego praw i uposażeń kanoników Św. Ducha w Krakowie, ''Gazeta Lwowska'' 1852, nr 50-55 Dod. |
* Potwierdzenie królewskie ponowionych przez P. Tomickiego praw i uposażeń kanoników Św. Ducha w Krakowie, ''Gazeta Lwowska'' 1852, nr 50-55 Dod. |
||
*Testament, rękopis: ''Acta Tomiciana'', t. 16 (tzw. "Zwód Karknowskiego"), Biblioteka Narodowa, sygn. Lat. F. IV 146 q; Biblioteka Ossolińskich nr 170/II; Biblioteka Czartoryskich nr 1664 |
* Testament, rękopis: ''Acta Tomiciana'', t. 16 (tzw. "Zwód Karknowskiego"), Biblioteka Narodowa, sygn. Lat. F. IV 146 q; Biblioteka Ossolińskich nr 170/II; Biblioteka Czartoryskich nr 1664 |
||
*''Diarium cuiusdam domestici Petri episcopi cracoviensis'' (obejmuje lata 1532-1536), wyd. W. Kętrzyński ''Monumenta Poloniae Historica'', t. 5 (1888), s. 897-904 |
* ''Diarium cuiusdam domestici Petri episcopi cracoviensis'' (obejmuje lata 1532-1536), wyd. W. Kętrzyński ''Monumenta Poloniae Historica'', t. 5 (1888), s. 897-904 |
||
*Korespondencje w rękopisach: Biblioteka Czartoryskich, Teki Naruszewicza nr 46-52 |
* Korespondencje w rękopisach: Biblioteka Czartoryskich, Teki Naruszewicza nr 46-52 |
||
*10 listów do Zygmunta Herbersteina; list Jana Ivana de F.(?) do P. Tomickiego i K. Szydłowieckiego, dat. w Budzie 1529, rękopisy: Nemzeti Muzeum w Budapeszcie, sygn. Fol. Lat. 258, (wiadomość podają: K. Lepszy, J. Tazbir "Poszukiwania naukowe na Węgrzech", ''Kwartalnik Historyczny'' 1957, nr 2, s. 280 |
* 10 listów do Zygmunta Herbersteina; list Jana Ivana de F.(?) do P. Tomickiego i K. Szydłowieckiego, dat. w Budzie 1529, rękopisy: Nemzeti Muzeum w Budapeszcie, sygn. Fol. Lat. 258, (wiadomość podają: K. Lepszy, J. Tazbir "Poszukiwania naukowe na Węgrzech", ''Kwartalnik Historyczny'' 1957, nr 2, s. 280 |
||
*Inwentarz działu książek biblioteki P. Tomickiego, oddanych Akademii Krakowskiej, rękopis: Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego nr 69 |
* Inwentarz działu książek biblioteki P. Tomickiego, oddanych Akademii Krakowskiej, rękopis: Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego nr 69 |
||
*Wiadomości o listach i materiałach w rękopisach podają m.in.: s. Brzeziński "Biskup-podkanclerzy P. Tomicki na tle swej epoki", ''Przegląd Powszechny'' 1934, t. 202, s. 63-64 przypis i odb. – H. Barycz ''Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu'', Kraków 1935, s. 93, 104-105, 201, 211 przypisy i in. – W. Pociecha ''Królowa Bona (1494-1557)'', t. 2, Poznań 1949, s. 522-523, 564, 568, 595-596 i in. |
* Wiadomości o listach i materiałach w rękopisach podają m.in.: s. Brzeziński "Biskup-podkanclerzy P. Tomicki na tle swej epoki", ''Przegląd Powszechny'' 1934, t. 202, s. 63-64 przypis i odb. – H. Barycz ''Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu'', Kraków 1935, s. 93, 104-105, 201, 211 przypisy i in. – W. Pociecha ''Królowa Bona (1494-1557)'', t. 2, Poznań 1949, s. 522-523, 564, 568, 595-596 i in. |
||
*List A. Krzyckiego do P. Tomickiego, dat. 2 września 1523, wyd. w ''Acta Tomiciana'', t. 6 (1857), s. 313 – błędnie jako list J. Zambockiego; por. W. Pociecha ''Królowa Bona (1494-1557)'', t. 2, Poznań 1949, s. 526 przypis 232. |
* List A. Krzyckiego do P. Tomickiego, dat. 2 września 1523, wyd. w ''Acta Tomiciana'', t. 6 (1857), s. 313 – błędnie jako list J. Zambockiego; por. W. Pociecha ''Królowa Bona (1494-1557)'', t. 2, Poznań 1949, s. 526 przypis 232. |
||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
*ks. Piotr Nitecki, ''Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny'', wyd. II, popr. i uzupeł., Warszawa 2000, k. 451-452, ISBN 83-211-1311-7. |
* ks. Piotr Nitecki, ''Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny'', wyd. II, popr. i uzupeł., Warszawa 2000, k. 451-452, ISBN 83-211-1311-7. |
||
*''Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut'', t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 335-339 |
* ''Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut'', t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 335-339 |
||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
Wersja z 22:15, 4 gru 2012
| ||
Data i miejsce urodzenia | ||
---|---|---|
Data i miejsce śmierci | ||
Miejsce pochówku |
bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie | |
biskup przemyski | ||
Okres sprawowania | ||
biskup poznański | ||
Okres sprawowania | ||
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Prezbiterat | ||
Nominacja biskupia | ||
Sakra biskupia |
Piotr Tomicki inne formy nazwiska: Tomicius, Tomiczki, herbu Łodzia (ur. 1464 w Tomicach, zm. 29 października 1535 w Krakowie) – biskup przemyski, poznański i krakowski, podkanclerzy koronny, sekretarz królewski, humanista-mecenas, mówca i dyplomata.
Życiorys
Urodził się w 1464 roku jako syn Mikołaja z Tomic koło Poznania – chorążego poznańskiego i Anny z Szamotulskich. Po śmierci ojca, w roku 1478, trafił na dwór swojego stryja, Andrzeja Szamotulskiego, wojewody poznańskiego. Wiadomo, że uczył się w szkole katedralnej w Gnieźnie, następnie około roku 1486 studiował w Lipsku, a następnie na Akademii Krakowskiej, gdzie uzyskał w 1490 bakalaureat, a w 1493 magistrat filozofii. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze w Bolonii, które w 1500 zakończył doktoratem dekretów. Prawdopodobnie studiował także w Wiedniu.
Zaraz po ukończeniu studiów rozpoczął praktykę w kurii rzymskiej, zostając kanclerzem kardynała Fryderyka Jagiellończyka, który nadał mu, pomimo że nie był duchownym, szereg beneficjów kościelnych, w tym archidiakonat krakowski. Po śmierci kard. Fryderyka trafił na dwór biskupa poznańskiego, Jana Lubrańskiego, gdzie przebywał w latach 1503-1506. Następnie trafił do kancelarii koronnej króla Zygmunta Starego, w służbie którego wielokrotnie posłował jako sekretarz królewski na Węgry, Wołoszczyznę i Pomorze. Podczas swojej służby otrzymał od króla liczne nadania.
W roku 1511 przyjął święcenia kapłańskie, a w 1514 sakrę biskupią, przyjmując godność biskupa przemyskiego, a rok później został podkanclerzym koronnym (urząd ten sprawował do śmierci). W roku 1515 wraz z kanclerzem koronnym Krzysztofem Szydłowieckim był głównym twórcą ugody z Habsburgami. Po śmierci Jana Lubrańskiego, w roku 1520 objął biskupstwo poznańskie, zrzekając się tronu w Przemyślu. W Wielkopolsce przebywał jednak sporadycznie, poświęcając się polityce i pracy na dworze królewskim. W roku 1524 objął godność biskupa krakowskiego (będąc nadal biskupem poznańskim), a także nuncjusza apostolskiego i kolektora danin papieskich. W roku 1525 zrzekł się tronu biskupiego w Poznaniu, a także doprowadził do ugody między królem a Albrechtem Hohenzollernem. Tomicki od roku 1524 jednocześnie pełnił funkcje biskupa krakowskiego i podkanclerzego koronnego, co było niezgodne z ówczesnym prawem polskim (były to tzw. incompatibilia). Był z tego powodu jednym z głównych (obok Szydłowieckiego) przeciwników ruchu egzekucyjnego.
Piotr Tomicki należał do najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu. Studia we Włoszech i pobyt na dworze Jana Lubrańskiego, a także kontakty ze światłymi umysłami Europy, w tym z Erazmem z Rotterdamu, ukształtowały w nim humanistyczne zainteresowania. Do głównych zasług Tomickiego należy jego mecenat nad artystami. Na jego polecenie Andrzej Górski spisał Acta Tomiciana – zbiór dokumentów z czasów sprawowania przez Tomickiego urzędu podkanclerskiego, na Akademii Krakowskiej utworzył Katedrę Prawa Rzymskiego oraz wprowadził nauczanie greki i hebrajskiego. W Wielkopolsce ufundował cenne płyty nagrobne: stryjowi w Szamotułach i ojcu w Tomicach.
Piotr Tomicki zmarł w Krakowie 29 października 1535. Pochowany został w ufundowanej przez siebie kaplicy w Katedrze Wawelskiej.
Twórczość
Najważniejsze dzieła
- Ad serenissimum principem Sigismundum Augustum... epistola, Frankfurt n/Menem 1577
- Akta dyplomatyczne (relacje z poselstw, pisma urzędowe, instrukcje, mowy, itp.) z lat 1507-1534, zebrane przez Stanisława Górskiego; wyd.: Acta Tomiciana, t. 1 (1852) – t. 16, cz. 1-2 (1961) passim., (tu np. Legatio a Sigismundo Rege ad duces Silesiae per Petrum Tomiczki dicta... 1511; Petrus Tomiczki ex parte Sigismundi regis respondit dominis Hungaris..., 1515).
Listy i materiały (ważniejsze)
- Korespondencja z lat 1507-1534 (m.in. listy do i od: księcia pruskiego Albrechta, królowej Bony, S. Borka, J. Dantyszka, Ł. Górki, kardynała Achilla de Grassis, biskupa J. Konarskiego, A. Krzyckiego, arcybiskupa J. Łaskiego, J. Lubrańskiego, Krzysztofa i Mikołaja Szydłowieckich, J. Tarnowskiego, B. Wapowskiego, J. Zambockiego, Zygmunta Starego); Acta Tomiciana, t. 1 (1852) – t. 16, cz. 1-2 (1961) passim., (tu także wiadomości o wcześniejszych wydaniach)
- Fragmenty korespondencji z lat 1526-1530, dot. sprawy tronu J. Z. Zapolyi na Węgrzech; przedr. W. Pociecha "O zjeździe w Poznaniu w roku 1530", Pamiętniki Biblioteki Kórnickiej 1947, s. 20 nn.
- Fragmenty listów do J. Dantyszka z lat 1532-1535, ogł. w przekł. polskim A. Grabowski Starożytności historyczne polskie, t. 2, Kraków 1840
- Korespondencja z Erazmem z Rotterdamu, zob.: Opus epistolarum Desiderii Erasmi Roterodami, per autorem... recognitum, et adiectis innumeris novis fere ad trientem auctum, Bazylea 1529; Erazm z Rotterdamu Epistolarum opus, Bazylea 1538; Epistolarum D. Erasmi Roterodami libri XXXI, et P. Melanchtonis libri IV, Londyn 1642; Erazm z Rotterdamu Opera omnia, t. 3, Lejda 1703; Opus epistolarum D. Erasmi Roterodami..., wyd. H. M. Allen, H. W. Garrod, Oksford 1941 i in.; pojedyncze listy do Erazma z Rotterdamu, dat. w Krakowie: 17 sierpnia 1531, 25 sierpnia 1533, 20 października 1535, wyd. T. Wierzbowski Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego, t. 1, Warszawa 1900, s. 325-331; 1 list wyd. F. R. Goezjusz Otium Varsaviense in selectis ex Historia litteraria Poloniae argumentis explicandis insumtum, Wrocław 1755 – Listy od Erazma z Rotterdamu, dat. we Fryburgu: 4 lutego 1532, 28 lutego 1535, wyd. T. Wierzbowski Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego, t. 1, Warszawa 1900, s. 47-48, 326
- Do biskupa J. Uchańskiego z roku 1534, wyd. T. Wierzbowski Uchańsciana, czyli zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakuba Uchańskiego, t. 4, Warszawa 1892, s. 156
- Do Mikołaja z Lwówka (M. Jaskiera), dat. w Kielcach w kwietniu 1535, wyd. T. Wierzbowski Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego, t. 1, Warszawa 1900, s. 49; zob. także pismo, dat. w Krakowie 2 października 1535 dotyczące przekł. łacińskiego Speculum Saxonum, wyd. T. Wierzbowski Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego, t. 1, Warszawa 1900, s. 53-54
- Do J. Cochleusa, dat. w Kielcach 21 grudnia 1534, wyd. T. Wierzbowski Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego, t. 1, Warszawa 1900, s. 45-46
- Listy do P. Tomickiego, w: R. Dubravius Libellus de componendis epistolis, brak miejsca wydania (1511 – 2 edycje); inne wyd.: Kraków 1515; Kraków 1522(?); Kraków 1524
- List łaciński od Rafała Leszczyńskiego, dat. w Augsburgu 25 września 1514, wyd. wraz z przekł. polskim: W. S. Broel-Plater Zbiór pamiętników do dziejów polskich, t. 1, Warszawa 1858, s. 55-59
- Od J. Łaskiego, reformatora, dat. w Krakowie: 6 marca 1533, 16 stycznia 1534, wyd. H. Dalton Lasciana nebst den ältesten evangelischen Synodalprotokollen Polens 1555-1561, Berlin 1898, nr: 24, 26
- Pisma urzędowe i listy z lat 1520-1531, m.in. od papieży: Leona X i Klemensa VII, wyd. A. Theiner Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae, t. 2, Rzym 1861, s. 405-406, 480-481 i in.
- 3 listy z lat: 1526, 1535 od Jana Tarnowskiego, królewny Jadwigi, Zygmunta Augusta, wyd. A. Przezdziecki Jagiellonki polskie w XVI wieku, t. 5, wyd. J. Szujski, Kraków 1878 Dod., s. 4-8, 12-13
- List od króla Zygmunta, wyd. w: A. Lipski Decas questionum publicarum Regni, Kraków 1616; inne wydania zob. Estreicher XXI, 315-316
- Od J. Dantyszka, dat. 1538 (tzw. "Judicium meum de Luthero"), wyd. J. Hipler "Nicolaus Kopernikus und Martin Luter", Zeitschrift f. Geschichte... Ermlands, t. 4 (1869), s. 545-548; wyd. osobne: Braniewo 1868; przedr. (z poprawkami) I. Chrzanowski, S. Kot Humanizm i reformacja w Polsce, Lwów 1927, s. 151-153
- Potwierdzenie królewskie ponowionych przez P. Tomickiego praw i uposażeń kanoników Św. Ducha w Krakowie, Gazeta Lwowska 1852, nr 50-55 Dod.
- Testament, rękopis: Acta Tomiciana, t. 16 (tzw. "Zwód Karknowskiego"), Biblioteka Narodowa, sygn. Lat. F. IV 146 q; Biblioteka Ossolińskich nr 170/II; Biblioteka Czartoryskich nr 1664
- Diarium cuiusdam domestici Petri episcopi cracoviensis (obejmuje lata 1532-1536), wyd. W. Kętrzyński Monumenta Poloniae Historica, t. 5 (1888), s. 897-904
- Korespondencje w rękopisach: Biblioteka Czartoryskich, Teki Naruszewicza nr 46-52
- 10 listów do Zygmunta Herbersteina; list Jana Ivana de F.(?) do P. Tomickiego i K. Szydłowieckiego, dat. w Budzie 1529, rękopisy: Nemzeti Muzeum w Budapeszcie, sygn. Fol. Lat. 258, (wiadomość podają: K. Lepszy, J. Tazbir "Poszukiwania naukowe na Węgrzech", Kwartalnik Historyczny 1957, nr 2, s. 280
- Inwentarz działu książek biblioteki P. Tomickiego, oddanych Akademii Krakowskiej, rękopis: Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego nr 69
- Wiadomości o listach i materiałach w rękopisach podają m.in.: s. Brzeziński "Biskup-podkanclerzy P. Tomicki na tle swej epoki", Przegląd Powszechny 1934, t. 202, s. 63-64 przypis i odb. – H. Barycz Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935, s. 93, 104-105, 201, 211 przypisy i in. – W. Pociecha Królowa Bona (1494-1557), t. 2, Poznań 1949, s. 522-523, 564, 568, 595-596 i in.
- List A. Krzyckiego do P. Tomickiego, dat. 2 września 1523, wyd. w Acta Tomiciana, t. 6 (1857), s. 313 – błędnie jako list J. Zambockiego; por. W. Pociecha Królowa Bona (1494-1557), t. 2, Poznań 1949, s. 526 przypis 232.
Bibliografia
- ks. Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, wyd. II, popr. i uzupeł., Warszawa 2000, k. 451-452, ISBN 83-211-1311-7.
- Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 335-339
Linki zewnętrzne
Szablon:Książę siewierski Szablon:Władca-Biskup Szablon:Władca-Biskup Szablon:Władca-Biskup